Windykacja należności w JSFP a wpłaty dłużników. Prowadzący: Przemysław Wojnicz

Transkrypt

1 Windykacja należności w JSFP a wpłaty dłużników Prowadzący: Przemysław Wojnicz

2 Ogólne zasady zaliczania wpłat Art. 1 kodeksu cywilnego (kc) Kodeks niniejszy reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi. Cechą stosunków prawnych o charakterze cywilnym jest możliwość ich swobodnego ułożenia aż do granic wyznaczonych przez przepisy bezwzględnie obowiązujące, zawarte w Kodeksie cywilnym. Tym samym zaliczanie wpłat może następować w sposób ukształtowany przez strony stosunku prawnego. Brak ukształtowania zasad zaliczania wpłat w czasie nawiązywania stosunku prawnego skutkuje natomiast tym, że do zaliczania stosuje się normy kodeksowe.

3 Ogólne zasady zaliczania wpłat jedno zobowiązanie pieniężne W odniesieniu do jednego zobowiązania pieniężnego składającego się z należności głównej i należności ubocznych (np. odsetek, kar umownych) ustawodawca nie uregulował zasad zaliczeń w Kodeksie cywilnym. W takiej sytuacji prawidłowe podejście do zagadnienia zaliczenia wpłaty musi uwzględniać stanowisko doktryny i orzecznictwa. W tej mierze przyjmuje się, że wierzyciel nie jest związany wskazaniem zaliczenia zapłaty dokonanym przez dłużnika. Jeśli jednak dokonuje odmiennego zaliczenia, zasada dobrej wiary wymaga, aby przekazać dłużnikowi informację w tym zakresie.

4 Ogólne zasady zaliczania wpłat dwa i więcej zobowiązań pieniężnych Jeśli strony nie ustaliły pomiędzy sobą zasad zaliczania wpłat, a jedna ze stron ma wobec drugiej wiele długów pieniężnych, zastosowanie znajduje art. 451 kc. Art kc Dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne.

5 Ogólne zasady zaliczania wpłat dwa i więcej zobowiązań pieniężnych Art kc Jeżeli dłużnik nie wskazał, który z kilku długów chce zaspokoić, a przyjął pokwitowanie, w którym wierzyciel zaliczył otrzymane świadczenie na poczet jednego z tych długów, dłużnik nie może już żądać zaliczenia na poczet innego długu. Art kc W braku oświadczenia dłużnika lub wierzyciela spełnione świadczenie zalicza się przede wszystkim na poczet długu wymagalnego, a jeżeli jest kilka długów wymagalnych na poczet najdawniej wymagalnego.

6 Problemy praktyczne przykłady W judykaturze przyjmuje się, że świadczenie najemcy z tytułu czynszu stanowi świadczenie okresowe, polegające na przekazywaniu określonej kwoty pieniężnej w oznaczonych odstępach czasu. Różnią się więc te świadczenia od świadczeń jednorazowych (spełnianych sukcesywnie lub ratalnie) tym, że wpłacane okresowo kwoty nie są zaliczane na poczet jednego świadczenia. W przypadku świadczeń okresowych mamy więc do czynienia z wieloma świadczeniami okresowymi, z których każde wymagalne jest w innym terminie, w innym też terminie ulega przedawnieniu. W konsekwencji każde z tych świadczeń stanowi odrębny dług, chociaż jest to dług tego samego rodzaju. Dlatego dłużnik może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług (czynsz najmu za jaki okres) chce zaspokoić. To, co przypada na poczet tego długu (za konkretnie wskazany okres), wierzyciel może natomiast zarachować na związane z tym konkretnym świadczeniem należności uboczne. W ten sposób art kc znajduje zastosowanie przy świadczeniach okresowych. Wyrok SN z 7 stycznia 2009 r. (II CSK 409/08)

7 Problemy praktyczne przykłady Wierzyciel może wyrazić oświadczenie o sposobie zarachowania wyłącznie poprzez zamieszczenie go na pokwitowaniu (art. 462 kc). Dopiero jednak przyjęcie przez dłużnika owego pokwitowania bez zastrzeżeń przesądza o: przyjęciu wskazanego przez wierzyciela sposobu zarachowania; pozbawieniu dłużnika możliwości wskazania sposobu zarachowania. Przyjęcie pokwitowania traktuje się jako dorozumianą zgodę dłużnika na przedstawioną przez wierzyciela propozycję. Samo sporządzenie pokwitowania i próba jego wręczenia dłużnikowi nie są natomiast wystarczające dla przyjęcia, że to wierzyciel decyduje o sposobie zarachowania. Z kolei przyjęcie pokwitowania, w którym wierzyciel zaliczył wpłatę na poczet jednego z długów, wyłącza uprawnienie dłużnika do domagania się zmiany zarachowania. Koszty egzekucyjne nie są należnością uboczną w rozumieniu art. 451 kc, lecz odrębnym długiem, który pozostaje w związku podjęciem czynności egzekucyjnych. Wyrok SN z 7 czerwca 2002 r. (IV CKN 1155/00)

8 Skierowanie sprawy do egzekucji a zasady zaliczania wpłat bezpośrednich Skierowanie sprawy do egzekucji nie zmienia w żaden sposób zasad wcześniej omówionych. O ustalonym saldzie zobowiązań dział księgowy samodzielnie albo pośrednio przez komórki windykacyjne musi jednak zawiadomić komornika sądowego. Niedotrzymanie tej czynności lub jej opóźnienie może skutkować obciążeniem wierzyciela kosztami egzekucyjnymi należnymi komornikowi sądowemu.

9 Przyjmowanie wpłat przez komornika Art kpc Wydzieloną wierzycielowi sumę zalicza się przede wszystkim na koszty postępowania, następnie na odsetki, a w końcu na sumę dłużną. W tym przepisie chodzi o koszty postępowania procesowego. Koszty egzekucyjne wierzyciela, na które składają się zaliczka na wydatki i koszty własnego zastępstwa prawnego w egzekucji, są natomiast zaspokajane na podstawie art. 770 kpc. Przepis ten stanowi, że koszty egzekucyjne ściąga się wraz z egzekwowanym roszczeniem. Samo ściągnięcie czegokolwiek z majątku dłużnika uruchamia zatem opisany mechanizm.

10 Dopuszczalność modyfikacji zaliczania wpłat przez komornika sądowego Kwestia stosowania przez komorników sądowych innych zasad zaliczania ściągnięć od dłużnika jest dyskusyjna. Wydaje się, że nie jest to formalnie dopuszczalne w tzw. konkursie wierzycieli. Istnieją argumenty dopuszczające zasady oczekiwane przez wierzyciela, ale te oczekiwania wierzyciel musi określić we wniosku egzekucyjnym albo późniejszym piśmie w postępowaniu. Określenie zasad odmiennych może wymagać dokonania oceny, czy akceptowany przez komornika sposób zaliczania będzie zgodny z dyscypliną finansów publicznych.

11 Dziękuję za uwagę