r.pr. dr Michał Wojewoda Odsetki cywilnoprawne zagadnienia materialne i procesowe

Transkrypt

1 r.pr. dr Michał Wojewoda Odsetki cywilnoprawne zagadnienia materialne i procesowe

2 Odsetki rodzaje i funkcje odsetki mogą się pojawić jako świadczenie uboczne, gdy świadczenie główne ma charakter pieniężny lub gatunkowy - duże znaczenie praktyczne odsetek! rodzaje odsetek - odsetki kapitałowe (pożyczki, kredyty, depozyty bankowe) - odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia funkcje odsetek - zapłata za korzystanie z cudzego kapitału - funkcja quasi-odszkodowawcza (sankcja za przekroczenie terminu zapłaty świadczenia pieniężnego) - funkcja waloryzacyjna

3 Odsetki przedmiot, charakter Odsetki zawsze należne w tych samych przedmiotach co świadczenie główne. Wartość świadczenia odsetkowego liczymy mnożąc wartość świadczenia głównego (kapitału) przez stopę odsetkową, w funkcji czasu. Świadczenie odsetkowe - cechy: a) uboczne, b) akcesoryjne, c) okresowe.

4 Odsetki świadczenie uboczne Odsetki jako świadczenie uboczne ściśle związane z długiem głównym. Przelew (509 2 k.c.) - Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Zastaw zabezpiecza także roszczenia o odsetki za trzy ostatnie lata przed zbyciem rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym (314 k.c.). Hipoteka zabezpiecza mieszczące się w sumie hipoteki roszczenia o odsetki oraz o przyznane koszty postępowania (69 u.k.w.h.). Poręczenie art. 879 k.c. 1. O zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika. 2. Jednakże czynność prawna dokonana przez dłużnika z wierzycielem po udzieleniu poręczenia nie może zwiększyć zobowiązania poręczyciela.

5 Odsetki świadczenie uboczne Art. 466 k.c. Z pokwitowania zapłaty dłużnej sumy wynika domniemanie zapłaty należności ubocznych. Z pokwitowania świadczenia okresowego wynika domniemanie, że spełnione zostały również świadczenia okresowe wymagalne wcześniej. Zarachowanie płatności w pierwszej kolejności na zaległe odsetki art k.c. Dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne.

6 Świadczenie akcesoryjne i okresowe Uchwała SN z dnia 5 kwietnia 1991 r., III CZP 21/91 (odsetki za opóźnienie) 1. Odsetki mają charakter akcesoryjny w stosunku do świadczenia głównego. Cechą tej akcesoryjności jest przede wszystkim to, iż początek wymagalności świadczenia głównego oznacza jednocześnie powstanie roszczenia o zapłatę odsetek za czas opóźnienia (art. 455 KC, art. 476 KC i art KC). Odmiennie jednak przedstawia się w określonych sytuacjach problem wygaśnięcia obu należności: głównego i ubocznego. Roszczenie o zapłatę odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego po powstaniu uzyskuje byt niezależny od długu głównego i ulega przedawnieniu według własnych reguł. Roszczenie to staje się w konsekwencji wymagalne osobno w każdym dniu opóźnienia i przedawnia się osobno za każdy dzień opóźnienia. 2. Jeżeli jednak wygaśnięcie zobowiązania pieniężnego nastąpi przez spełnienie świadczenia, to jednocześnie wygasa roszczenie o odsetki po tej dacie. Bezzasadne natomiast jest przyjęcie, że wygaśnięcie należności głównej powoduje wygaśnięcie należności odsetkowej za czas wsteczny.

7 Świadczenie akcesoryjne i okresowe Okresowy charakter odsetek: - Odsetki kapitałowe naliczane okresowo za odpowiednie okresy rozliczeniowe; - Odsetki za opóźnienie naliczane odrębnie za każdy dzień opóźnienia. W przypadku odsetek za opóźnienie, możemy się ich domagać najwcześniej od dnia następnego po dniu, w którym wypadał termin spełnienia świadczenia.

8 Termin płatności/ wymagalność Odsetki za opóźnienie: - Należne osobno za każdy dzień opóźnienia. Od kiedy? od dnia następnego po terminie płatności świadczenia głównego. Ten termin płatności może być (art. 455 k.c.) a) oznaczony (np. w czynności prawnej) b) wynikający z właściwości zobowiązania c) wynikający z wezwania ze strony wierzyciela

9 Termin płatności/ wymagalność Odsetki kapitałowe zasada dyspozytywna: Art. 360 k.c. W braku odmiennego zastrzeżenia co do terminu płatności odsetek są one płatne co roku z dołu, a jeżeli termin płatności sumy pieniężnej jest krótszy niż rok - jednocześnie z zapłatą tej sumy. decyzja stron, a w jej braku co roku z dołu, ewentualnie razem ze świadczeniem głównym

10 Odsetki przedawnienie Termin przedawnienia art. 118 k.c. - 3 lata od daty wymagalności (jako roszczenie okresowe). Odsetki za każdy okres przedawniają się osobno(!) Uchwała składu 7 s. SN z 26 stycznia 2005 r., III CZP 42/04 Ustanowiony w art. 118 k.c. termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe stosuje się do roszczeń o odsetki za opóźnienie także wtedy, gdy roszczenie główne ulega przedawnieniu w terminie określonym w art. 554 k.c. Roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się jednak najpóźniej z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego. accessorium sequitur principale

11 Odsetki obowiązek zapłaty Skonkretyzowane źródło obowiązku zapłaty odsetek: Art k.c. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Czynność prawna umowa można w niej przewidzieć odsetki kapitałowe lub za opóźnienie (lub oba typy) Ustawa - Art k.c. - Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi - Art. 5, 6 i 7 ustawy o transakcjach handlowych z r. (Dz.U , zm. Dz.U ) Orzeczenie sądu - art. 212 k.c. (sąd oznacza wysokość i termin uiszczenia odsetek przy dopłatach lub spłatach)

12 Wysokość odsetek Obowiązek zapłaty a wysokość odsetek odrębne kwestie! W praktyce dwa rodzaje odsetek (gdy chodzi o ich wysokość): - Odsetki, których wysokość oznaczono w czynności prawnej odsetki wynikające z czynności prawnej -Odsetki, których wysokości nie oznaczono w czynności prawnej (ani w inny sposób, np. przez orzeczenie sądu art. 212 k.c.) odsetki w wysokości ustawowej Możliwe różne kombinacje: Obowiązek umowny stopa umowna (odsetki kapitałowe) Obowiązek umowny stopa ustawowa (odsetki kapitałowe) Obowiązek ustawowy stopa umowna (odsetki za opóźnienie) Obowiązek ustawowy stopa ustawowa (odsetki za opóźnienie)

13 Wysokość odsetek W przypadku świadczeń pieniężnych odsetki głównym mechanizmem chroniącym interes wierzyciela (nie można zastrzec kary umownej). Problem dopuszczalnego poziomu odsetek obrona przed lichwą. Do 1990 r. odsetki maksymalne ustalane przez Radę Ministrów wraz z odsetkami ustawowymi jedynym ograniczeniem zasady współżycia społecznego odsetki maksymalne 4-krotność stopy kredytu lombardowego (niski poziom i wątpliwości, jakich odsetek to dotyczy) uchwalona zmiana K.C. (Dz.U. 2015, poz. 1357) ze skutkiem od r. - w art. 481 k.c. po 2 dodaje się max. odsetki za opóźnienie: 6-krotność stopy kredytu lombardowego uchwalona zmiana K.C. (Dz.U. 2015, poz. 1830) ze skutkiem od r. inna koncepcja, uchylenie poprzedniej noweli.

14 Wysokość odsetek 1) Czynność prawna ustalająca stopę odsetkową zarówno odsetki kapitałowe, jak i odsetki za opóźnienie Zasadniczo potrzebna UMOWA tylko wyjątkowo możliwa jednostronna zmiana wysokości odsetek w stosunkach bankowych (oprocentowanie kredytów i depozytów) Uchwała SN z 19 maja 1992 r., III CZP 50/92, OSP 1993, z.6, poz. 119 Postanowienie umowy kredytu bankowego, w którym przyjęto, że kredytodawca jest uprawniony do zmiany stawek oprocentowania, jest bezskuteczne, jeżeli w umowie nie określono jednocześnie konkretnych okoliczności, od jakich zmiana ta jest uzależniona. 2) Orzeczenie sądowe art. 212 k.c. (sąd oznacza wysokość i termin uiszczenia odsetek przy dopłatach lub spłatach) 3) Ustawa pozostałe przypadki

15 Zasada ogólna: Odsetki w wysokości ustawowej kilka nowych pojęć Art k.c. - Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych. zmiana stóp NBP zmiana odsetek ustawowych(!) Przepisy szczególne: 1) Art k.c. - Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 5,5%. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. 2) Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa Art Od zaległości podatkowych ( ) naliczane są odsetki za zwłokę. Art Stawka odsetek za zwłokę jest równa sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o NBP, i 2%, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%.

16 Odsetki w wysokości ustawowej - transakcje handlowe (Dz.U , zm.dz.u ) 3) Ustawa z 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych Art. 4 ust. 3 - Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych - odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 8 pkt procentowych. - gdy przekroczono termin zapłaty ustalony w umowie (art. 7.1, 8.1) - gdy nie przekroczono terminu, ale jest on dłuższy niż 60/30 dni (art.7.3, 8.4) - gdy nie ustalono terminu i mija 30 dni od spełnienia świadczenia (art. 6). Art. 11b. Do ustalenia wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych stosuje się stopę referencyjną NBP obowiązującą w dniu: 1) 1 stycznia - do odsetek należnych za okres od 1.01 do 30.06; 2) 1 lipca - do odsetek należnych za okres od dnia 1.07 do Art. 5. Jeżeli strony transakcji handlowej ( ) przewidziały w umowie termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, wierzyciel może żądać odsetek ustawowych po upływie 30 dni, liczonych od dnia spełnienia swojego świadczenia i doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku ( ), do dnia zapłaty, ale nie dłużej niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego. nie ma opóźnienia, ale długi termin zapłaty oznacza kredyt kupiecki

17 Odsetki w wysokości ustawowej - transakcje handlowe c.d. Transakcja handlowa (art. 4 pkt 1) - umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony, o których mowa w art. 2, zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością. Strony transakcji handlowej (art. 2) po obu stronach muszą się pojawić: przedsiębiorcy krajowi lub zagraniczni (EU, EFTA, EOG, CH), wolne zawody, podmioty składające zamówienia publiczne. umowy w obrocie obustronnie profesjonalnym Art Wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o których mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, równowartość kwoty 40 euro przeliczonej na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne, stanowiącej rekompensatę za koszty odzyskiwania należności. 2. Oprócz kwoty, o której mowa w ust. 1, wierzycielowi przysługuje również zwrot, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających tę kwotę.

18 Odsetki wynikające z czynności prawnej Ich wysokość ustalana w ramach swobody kontraktowania. W praktyce swoboda niewielka problem odsetek maksymalnych (po zmianach z października 2015): Art k.c. - Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych (odsetki maksymalne). Art k.c. - Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie). Art k.c. dotyczy również jak się wydaje maksymalnych odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych. JEŻELI WYSOKOŚĆ ODSETEK PRZEKRACZA WYSOKOŚĆ ODSETEK MAKSYMALNYCH, NALEŻĄ SIĘ ODSETKI MAKSYMALNE.

19 Wysokość odsetek podsumowanie (stan na dzień ) Stopa referencyjna 1,5% (od marca 2015) Stopa lombardowa 2,5 % Odsetki ustawowe (kapitałowe) stopa referencyjna + 3,5% = 5% Odsetki ustawowe za opóźnienie stopa referencyjna + 5,5% = 7% Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych stopa referencyjna + 8% (stopa referencyjna z 1 stycznia lub z 1 lipca) = 9,5 % Odsetki za zwłokę (od zaległości podatkowych) - 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego + 2%, ale nie mniej niż 8% = 8% Odsetki maksymalne (kapitałowe) dwukrotność odsetek ustawowych = 10% Odsetki maksymalne za opóźnienie (w tym także w transakcjach handlowych) dwukrotność odsetek ustawowych za opóźnienie = 14%

20 Odsetki przepisy przejściowe Zmiany dotyczące odsetek - ustawa z dnia 9 października 2015 r. (Dz.U ) obowiązuje od r. Art. 56. Do odsetek należnych za okres kończący się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Art Do transakcji handlowych w rozumieniu ustawy zmienianej w art. 1, zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe. 2. W przypadku transakcji handlowych w rozumieniu ustawy zmienianej w art. 1, zawieranych w wyniku przeprowadzenia postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych, wszczętych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.

21 Należności w walucie obcej Coraz częściej dochodzone są przed polskim sądem świadczenia pieniężne w walucie obcej. Zasada względnego pierwszeństwa waluty polskiej: Art. 358 k.c. Jeżeli przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia w walucie obcej. Warto zatem rozważyć tzw. klauzulę efektywnej zapłaty(!)

22 Odsetki od sum w walucie obcej Uchwała Połączonych Izb Cywilnej i Administracyjnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN z dnia 12 czerwca 1981 r., V PZP 3/81, OSNC 1982, nr 7, poz. 92 Odsetki za opóźnienie w płatności sumy pieniężnej wyrażonej w walucie obcej przysługują wierzycielowi w tej samej walucie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

23 Stopa odsetek od sum w walucie obcej Wyrok SN z , V CSK 63/08 Nie jest przypadkowe, że ustawodawca zrezygnował z podwójnego standardu traktowania świadczeń wyrażonych w pieniądzu polskim i walutach obcych. Brak takiego podziału, zarówno w art k.c., który stanowi delegację dla RM, jak i w samym rozporządzeniu wykonawczym, oznacza, że nie ma powodów, aby ograniczać jego przepisy tylko do sum wyrażonych w złotych polskich. Ta sama stopa odsetek co w przypadku świadczeń w złotówkach! Kwestia aktualna także, gdy chodzi o odsetki maksymalne. Dodatkowo art k.c. oraz art k.c. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych (za opóźnienie), także w przypadku dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.

24 Zakaz anatocyzmu (art. 482 k.c.) Zakaz pobierania odsetek od zaległych odsetek. Wyjątki tzw. procent składany dopuszczalny: - od chwili wytoczenia powództwa o zaległe (skapitalizowane) odsetki; - gdy strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy, ale po powstaniu zaległości(!) - pożyczki długoterminowe udzielane przez instytucje finansowe.

25 Powództwo o zapłatę sumy pieniężnej z odsetkami Kwestie formalne: - sprecyzowanie rodzaju odsetek (kapitałowe, za opóźnienie) i podstawy domagania się ich; - wskazanie według jakiej stopy mają być zasądzone (z powołaniem się na pojęcia ustawowe); - wskazanie okresu, za jaki odsetki mają być zasądzone (od kiedy do kiedy) odsetki za opóźnienie należne od dnia następnego po wymagalności (po ustalonej dacie płatności lub po wezwaniu, ewentualnie po doręczeniu odpisu pozwu).

26 Odsetki od daty wyrokowania (lub daty poźniejszej) Przede wszystkim gdy orzeczenie konstytutywne; np. gdy rozłożenie świadczenia na raty Uchwała SN z dnia 15 grudnia 2006 r., III CZP 126/06, OSNC 2007, nr 10, poz. 147 Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty na podstawie art. 320 k.p.c. ma ten skutek - wskazany w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 września 1970 r., III PZP 11/70 (OSNCP 1971, nr 4, poz. 61) - że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat.

27 Odsetki od świadczeń odszkodowawczych Wyrok SN z dnia 10 lutego 2000 r., II CKN 725/98, OSNC 2000, nr 9, poz Zasądzenie odszkodowania według cen z daty wyrokowania może uzasadniać przyznanie odsetek dopiero od tej daty. 2. Przewidziana w art k.c. zasada nie wyłącza ustalenia w danym wypadku odszkodowania według cen z daty, w której powinno ono być spełnione, i zasądzenia go z odsetkami od tej daty. Czy regułą zatem data wyrokowania[?!?]

28 Odsetki od świadczeń odszkodowawczych Zasadą wydaje się, że należność odszkodowawcza powinna być zasądzona z odsetkami od dnia następnego po doręczeniu wezwania do zapłaty. O innej dacie może jednak przesądzać natura zobowiązania: Uchwała składu 7s. SN - zasada prawna z r., III PZP 18/70, OSNC 1971, nr 1, poz. 5 Wierzyciel może żądać odsetek od kwoty zagarniętej przez dłużnika od daty wyrządzenia szkody. fur est semper in mora

29 Odsetki przy zadośćuczynieniu Wyrok SN z dnia 18 września 1970 r., II PR 257/70, OSNC 1971, nr 6, poz. 103 Z charakteru świadczenia w postaci zadośćuczynienia, którego wysokość zależna jest od oceny rozmiaru doznanej krzywdy, ze swej istoty trudno wymiernej i zależnej od szeregu okoliczności związanych z następstwami uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, wynika, że obowiązek jego niezwłocznego spełnienia powstaje po wezwaniu dłużnika i że od tego momentu należą się odsetki za opóźnienie.

30 Odsetki przy zadośćuczynieniu Wyrok SN z r., II CSK 595/13 Mimo pewnej swobody sądu przy orzekaniu o zadośćuczynieniu, wyrok zasądzający zadośćuczynienie nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratywny. Z uwagi na ocenny charakter wysokości zadośćuczynienia, dla ustalenia terminu jego wymagalności istotne jest, czy dłużnik znał wysokość żądania uprawnionego, a nadto, czy znał lub powinien znać okoliczności decydujące o rozmiarze należnego od niego zadośćuczynienia. Jeżeli w danym przypadku występowanie krzywdy oraz jej rozmiar są ewidentne i nie budzą większych wątpliwości, uzasadnione jest przyjęcie, że odsetki ustawowe powinny być naliczane od dnia wezwania dłużnika do zapłaty. Nie ma znaczenia, że ostateczne określenie wysokości zadośćuczynienia leży, w razie sporu, w kompetencji sądu.

31 Odsetki przy zachowku Wyrok SN z dnia 25 czerwca 2015 r., III CSK 375/14, LEX nr Roszczenie o zachowek jest roszczeniem pieniężnym sensu stricto. Odsetki za czas opóźnienia w jego spełnieniu biegną od daty wezwania dłużnika do zapłaty zgodnie z art. 455 k.c. Stan opóźnienia może więc nastąpić także przed wyrokowaniem przez sąd.

32 Odsetki po dacie wyroku (do dnia spełnienia świadczenia) Odsetki nie zawsze określone konkretną liczbą/stopą. Uchwała SN z 11 września 2014 r., III CZP 53/14: Dopuszczalne jest zasądzenie przez sąd odsetek w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas opóźnienia po wydaniu wyroku uwzględniającego roszczenie o to świadczenie do dnia zapłaty. Jest to możliwe także wówczas, gdy odsetki mają stopę zmienną, ale uzależnioną od czynników obiektywnych, eliminujących swobodę interpretacji oraz umożliwiających wyliczenie stopy odsetek w drodze prostych działań arytmetycznych. (np. stopa lombardowa NBP, stopa referencyjna NBP)

33 Odsetki a wartość przedmiotu sporu Pozew zasada ogólna: Art. 20 k.p.c. Do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Odsetki doliczamy jednak wtedy, gdy: odsetki są skapitalizowane ; gdy nie dochodzimy świadczenia głównego (przedmiotem sporu same odsetki, niekoniecznie skapitalizowane). W tym ostatnim przypadku, obliczenie odsetek zaliczanych do wps: Art. 22 k.p.c. W sprawach o prawo do świadczeń powtarzających się wartość przedmiotu sporu stanowi suma świadczeń za jeden rok, a jeżeli świadczenia trwają krócej niż rok - za cały czas ich trwania.

34 Odsetki a wartość przedmiotu zaskarżenia Apelacja - Nie doliczamy odsetek do wartości przedmiotu zaskarżenia, jeżeli skarżymy jakąkolwiek część świadczenia głównego (nawet jeżeli w apelacji domagamy się odsetek tylko za zamknięty okres, za który sąd nie przyznał odsetek); - Odsetki stanowią element wpz tylko wtedy, gdy stanowią główny przedmiot zaskarżenia. UWAGA! Jeżeli sąd nie przyznał odsetek w zakresie żądanym w pozwie, ale nie oddalił powództwa w tym zakresie, to należy złożyć wniosek o uzupełnienie wyroku.

35 Zaskarżenie wyroku Pozew o zł z odsetkami od r. Wyrok: 1. Zasądzenie zł z odsetkami od dnia wniesienia powództwa ( ) 2. Oddalenie powództwa w pozostałym zakresie 3. Rozstrzygnięcie o kosztach Uwaga! Nawet jeżeli kwestionujemy tylko zakres zasądzonych przez sąd odsetek (bo uważamy, że powinny być przyznane zgodnie z pozwem), to skarżymy wyrok w punkcie 2 (a nie w pkt 1)!

36 Odsetki od zasądzonych kosztów postępowania Koszty postępowania zasądzane bez odsetek(!) Także wtedy gdy dłużnik nie płaci kosztów po uprawomocnieniu się orzeczenia, odsetki się nie należą. Uchwała SN z dnia 20 maja 2011 r., III CZP 16/11, OSNC 2012, nr 1, poz. 3 Przepis art k.c. nie ma zastosowania do świadczeń pieniężnych zasądzonych prawomocnym orzeczeniem o kosztach procesu.