Prawo prywatne międzynarodowe

Transkrypt

1 Prawo prywatne międzynarodowe Rok akademicki 2018/2019 Zajęcia nr 8 Prawo właściwe dla spraw spadkowych mgr Maria Dymitruk maria.dymitruk@uwr.edu.pl Centrum Badań Problemów Prawnych i Ekonomicznych Komunikacji Elektronicznej

2 Kazus 25 Z małżeństwa Marka (Polaka) i Amili (Serbki) narodziła się córka, Hanna. Początkowo rodzina mieszkała razem w Belgradzie. Kiedy Hanna miała cztery lata, Amila została pozbawiona władzy rodzicielskiej nad córką. Marek wraz z Hanną przeprowadził się do swoich rodziców do Gdyni. Miesiąc po przeprowadzce do Polski Marek zginął w wypadku drogowym. Jego rodzice chcą zostać opiekunami prawnymi Hanny, aby móc domagać się w jej imieniu alimentów od Amili. Zakładając polską jurysdykcję, odpowiedz na poniższe pytania: 1. Jakie prawo jest właściwe dla opieki dziadków Hanny nad nią? 2. Jakie prawo jest właściwe dla zobowiązania alimentacyjnego przysługującego Hannie od Amili? 3. Czy możliwy jest wybór prawa właściwego dla zobowiązania alimentacyjnego?

3 Kazus 26 Julian (Polak) od trzech lat pozostaje w związku małżeńskim z Rebeccą (obywatelką USA). Razem z dwójką swoich dzieci mieszkają w Chicago w wynajętym mieszkaniu. Julian jest właścicielem nieruchomości (XIX-wiecznej kamienicy we Wrocławiu). W USA nie jest właścicielem żadnych nieruchomości ani cenniejszych ruchomości. W 2017 r. Julian został przez swojego pracodawcę delegowany do pracy w Polsce na 24 miesiące. Został on szefem polskiego oddziału amerykańskiej spółki produkującej sprzęt komputerowy. Julian wynajął 100-metrowe mieszkanie w Warszawie, został objęty ubezpieczeniem zdrowotnym w Polsce i otworzył tutaj nowe konto bankowe. Trzynaście miesięcy po przylocie do Polski rodzina straciła kontakt z Julianem. Amerykańska spółka poinformowała Rebeccę, że Julian przestał pojawiać się w pracy oraz odbierać telefon służbowy i prywatny, a jego mieszkanie jest puste. Julian nie odnalazł się przez kolejny rok. Poszukiwania przeprowadzone przez rodzinę, Policję i inne podmioty nie przyniosły skutku. Z uwagi na konieczność uregulowania sytuacji prawnej i majątkowej rodziny Rebecca zwróciła się do Państwa z prośbą o uregulowanie stanu prawnego związanego z zaginięciem Juliana. Zakładając polską jurysdykcję, wskaż prawo właściwe dla uznania Juliana za zmarłego oraz dziedziczenia spadku po nim.

4 Kazus 26 - jurysdykcja Art Kodeksu postępowania cywilnego 1. Do jurysdykcji krajowej należą sprawy o uznanie za zmarłego i o stwierdzenie zgonu osoby będącej obywatelem polskim lub cudzoziemca mającego ostatnie miejsce zamieszkania lub ostatnie miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej. Artykuł 4 rozporządzenia spadkowego [Jurysdykcja ogólna] Sądy państwa członkowskiego, w którym zmarły miał swoje miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci, mają jurysdykcję do orzekania co do ogółu spraw dotyczących spadku. Artykuł 10 rozporządzenia spadkowego [Jurysdykcja dodatkowa] 1. W przypadku gdy miejsce zwykłego pobytu zmarłego w chwili jego śmierci nie znajduje się w państwie członkowskim, sądy państwa członkowskiego, w którym znajdują się składniki majątku spadkowego, pomimo tego mają jurysdykcję do orzekania co do ogółu spraw dotyczących spadku, jeżeli: a) zmarły miał w chwili śmierci obywatelstwo tego państwa członkowskiego lub w przypadku, gdy nie zachodzi ta okoliczność; b) zmarły miał wcześniej miejsce zwykłego pobytu w tym państwie członkowskim, pod warunkiem że do chwili wniesienia sprawy do sądu upłynęło nie więcej niż pięć lat od chwili zmiany tego miejsca zwykłego pobytu.

5 Kazus 27 Herman jest obywatelem austriackim. Od trzydziestu pięciu lat pozostaje w związku małżeńskim z Anną (posiadającą podwójne obywatelstwo polsko-austriackie). Od początku małżeństwa mieszkają razem w Otwocku. Małżeństwo nie posiada dzieci. W dniu 23 kwietnia 2018 r. Herman zmarł w szpitalu w Paryżu podczas operacji serca. Pogrążona w żałobie Anna w dniu 28 listopada 2018 r. otrzymała pismo z sądu, z którego dowiedziała się, że Herman pozostawił po sobie sporządzony miesiąc przed śmiercią testament, w którym przepisał cały posiadany majątek swojej wieloletniej kochance, Isabel (obywatelce Hiszpanii), o której Anna nie miała pojęcia. Anna twierdzi, że mąż nie wiedział, co robi, pisząc swój testament, ponieważ z powodu choroby nie był już w stanie kierować swoim postępowaniem. Zgodnie z art. 37 (wciąż obowiązującej) polsko-austriackiej umowy międzynarodowej o wzajemnych stosunkach w sprawach z zakresu prawa cywilnego oraz o dokumentach, podpisanej w Wiedniu w dniu 11 grudnia 1963 r. (Dz. U. z 1974 r., Nr 6, poz. 33) zdolność obywatela jednej z Umawiających się Stron do dokonania rozporządzenia ostatniej woli praz dopuszczalność rodzaju i treści takiego rozporządzenia ocenia się według prawa Umawiającej się Strony, której obywatelem był składający oświadczenie w chwili dokonania rozporządzenia. Według tego prawa ocenia się również wady oświadczeń woli. Jakie prawo jest właściwe dla oceny zdolności Hermana do dokonania rozrządzenia na wypadek śmierci?

6 Rozporządzenie spadkowe stosunek do unormowań konwencyjnych Artykuł 75 [Stosunek do istniejących konwencji międzynarodowych] 1. Niniejsze rozporządzenie nie stanowi przeszkody dla stosowania konwencji międzynarodowych, których stroną, w chwili przyjęcia niniejszego rozporządzenia, jest jedno lub większa liczba państw członkowskich, a które dotyczą spraw objętych przepisami niniejszego rozporządzenia. STOSUNEK DO OGÓŁU UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH W szczególności państwa członkowskie będące umawiającymi się stronami konwencji haskiej z dnia 5 października 1961 r. dotyczącej kolizji praw w przedmiocie formy rozporządzeń testamentowych nadal stosują postanowienia tej konwencji zamiast art. 27 niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do formalnej ważności testamentów i testamentów wspólnych. STOSUNEK DO KONWENCJI HASKIEJ 2. Niezależnie od ust. 1 niniejsze rozporządzenie ma - w stosunkach między państwami członkowskimi - pierwszeństwo przed konwencjami zawartymi wyłącznie pomiędzy dwoma państwami członkowskimi lub większą ich liczbą, w zakresie, w jakim konwencje te dotyczą kwestii uregulowanych niniejszym rozporządzeniem. RELACJE POMIĘDZY PAŃSTWAMI CZŁONKOWSKIMI

7 Kazus 28 Henry Nguesso, obywatel Republiki Konga, jest zarejestrowanym przedsiębiorcą prowadzącym swoje przedsiębiorstwo w Polsce (wynajem luksusowych apartamentów). Jego żona, Julie Michel, jest obywatelką Belgii i zajmuje się malarstwem. Małżeństwo nie ma dzieci. Henry i Julie miesiące letnie spędzają w Polsce, a zimowe w Kongo. W Kongo posiadają na własność (wspólność małżeńska) dużą rezydencję w miejscowości Hinda, w Polsce wynajmują 4- pokojowe mieszkanie w Sopocie. W majątku Henry ego Nguesso znajdują się (z cenniejszych rzeczy) jeszcze pamiątki rodzinne biżuteria jego matki, zdeponowana w banku w Brazzaville (stolica Republiki Konga). Henry zmarł w dniu 12 lipca 2015 r., nie pozostawiając po sobie testamentu. Julie Michel w dniu 11 grudnia 2015 r. wystąpiła do sądu o nabycie spadku po zmarłym. Zakładając polską jurysdykcję, odpowiedz na następujące pytania: 1. Jakie prawo jest właściwe dla oceny skuteczności przejścia składników majątku Henry ego Nguesso na jego potencjalnych spadkobierców? 2. Jakie prawo jest właściwe dla oceny, czy Julie Michel będzie odpowiedzialna za długi spadkowe po zmarłym Henry m?

8 Rozporządzenie spadkowe zasięg czasowy Artykuł 83 [Przepisy przejściowe] 1. Niniejsze rozporządzenie stosuje się do dziedziczenia po osobach zmarłych w dniu lub po dniu 17 sierpnia 2015 r. Śmierć nastąpiła: - w dniu 17 sierpnia 2015 r. lub później rozporządzenie spadkowe - pomiędzy 16 maja 2011 r. a 17 sierpnia 2015 r. art ustawy z 4 lutego 2011 r. PPM - pomiędzy 1 lipca 1966 r. a 16 maja 2011 r. art ustawy z 12 listopada 1965 r. PPM - pomiędzy 13 listopada 1926 r. a 1 lipca 1966 r. art ustawy o prawie właściwem dla stosunków prywatnych międzynarodowych z dnia 2 sierpnia 1926 r. (+ szereg umów bilateralnych)

9 Kazus letni Nick (obywatel polsko-amerykański) do 2016 r. mieszkał w Stanach Zjednoczonych. W 2015 r. adoptował tam 24-letnią Ines (obywatelkę Meksyku). Razem wyjechali do Polski i zamieszkali w Zamościu. W dniu 12 lutego 2018 r., przebywając na wycieczce w Tajlandii, Nick stworzył na swoim komputerze plik.doc, w którym wskazał, że ogół spraw spadkowych po nim ma podlegać prawu meksykańskiemu. Treść oświadczenia nigdy nie została wydrukowana ani podpisana przez Nicka. Nick umarł w dniu 22 czerwca 2018 r. w Lublinie. Dwa dni później Ines znalazła na jego komputerze plik z treścią testamentu i zwróciła się do Państwa w prośbą o poprowadzenie sprawy spadkowej po Nicku. Zakładając polską jurysdykcję, odpowiedz na następujące pytania: 1. Czym wobec sprawy spadkowej po Nicku jest sprawa adopcji przez niego Ines? Jak ją rozwiązać? 2. Jakie prawo jest właściwe dla określenia, czy treść pliku stworzonego przez Nicka może być uznana za prawnie skuteczny wybór prawa? 3. Jakie prawo jest właściwe dla ogółu spraw spadkowych po Nicku?

10 Prawo właściwe dla formy rozrządzeń na wypadek śmierci Art. 66 ustawy PPM 1. Prawo właściwe dla formy testamentu i jego odwołania określa Konwencja dotycząca kolizji praw w przedmiocie formy rozporządzeń testamentowych, sporządzona w Hadze dnia 5 października 1961 r. (Dz. U. z 1969 r. Nr 34, poz. 284). 2. Prawo wskazane na podstawie ust. 1 stosuje się odpowiednio do formy innych rozrządzeń na wypadek śmierci. Artykuł 75 rozporządzenia spadkowego 1. Niniejsze rozporządzenie nie stanowi przeszkody dla stosowania konwencji międzynarodowych, których stroną, w chwili przyjęcia niniejszego rozporządzenia, jest jedno lub większa liczba państw członkowskich, a które dotyczą spraw objętych przepisami niniejszego rozporządzenia. W szczególności państwa członkowskie będące umawiającymi się stronami konwencji haskiej z dnia 5 października 1961 r. dotyczącej kolizji praw w przedmiocie formy rozporządzeń testamentowych nadal stosują postanowienia tej konwencji zamiast art. 27 niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do formalnej ważności testamentów i testamentów wspólnych. Artykuł 1 Konwencji haskiej Rozporządzenie testamentowe jest ważne pod względem formy, jeżeli jest ona zgodna z prawem wewnętrznym: a) miejsca, w którym spadkodawca dokonał rozporządzenia, albo b) obowiązującym w państwie, którego obywatelem był spadkodawca bądź w chwili dokonywania rozporządzenia, bądź w chwili śmierci, albo c) miejsca, w którym spadkodawca miał miejsce zamieszkania bądź w chwili dokonywania rozporządzenia, bądź w chwili śmierci, albo d) miejsca, w którym spadkodawca miał miejsce zwykłego pobytu bądź w chwili dokonywania rozporządzenia, bądź w chwili śmierci, albo e) w odniesieniu do nieruchomości - miejsca ich położenia.

11 Kolokwium ( r.) I Część opisowa (+/ 60 min) - trzy pytania otwarte - jeżeli pytanie na kolokwium będzie miało następującą treść: Prawo właściwe dla albo Statut (np. rzeczowy), to wskazują Państwo m.in. zakres statutu, łącznik oraz wszystkie inne istotne informacje - samodzielna praca (bez aktów prawnych, notatek, książek ani innych pomocy) II Część kazusowa (+/ 30 min) - jeden kazus (udzielają Państwo odpowiedzi na pytania odnoszące się do przedstawionego stanu faktycznego) - odpowiedź z podaniem podstawy prawnej oraz uzasadnieniem - jeżeli w ogóle będzie można korzystać z aktów prawnych, to tylko w wersji drukowanej bez naniesionych notatek - nie można korzystać ze sprzętu elektronicznego, z notatek, podręczników ani innych pomocy

12 Dziękuję za uwagę!