Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum

Transkrypt

1 Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum Dział Lp. Temat 1. Budowa i funkcje krwi podaje nazwy elementów morfotycznych krwi wymienia grupy krwi wylicza składniki biorce udział w krzepniciu krwi Ocena dopuszczajca dostateczna dobra Bardzo dobra omawia funkcje krwi wskazuje uniwersalnego dawc i biorc przedstawia społeczne znaczenie krwiodawstwa omawia znaczenie krwi charakteryzuje elementy morfotyczne krwi omawia rol hemoglobiny omawia zasady transfuzji krwi wyjania mechanizm krzepnicia krwi rozpoznaje elementy morfotyczne krwi na podstawie obserwacji mikroskopowej I. Układ krenia 2. Krwiobiegi wymienia narzdy, w których przemieszcza si krew omawia na mały i duy obieg krwi 3. Budowa i działanie serca wskazuje na sobie połoenie serca wymienia elementy budowy serca omawia funkcje wybranego naczynia porównuje budow i funkcje ył, ttnic i naczy włosowatych opisuje funkcje zastawek ylnych rozpoznaje elementy budowy serca i naczynia na schemacie ( z podrcznika) wyjania, czym jest puls porównuje krwiobieg mały i duy charakteryzuje cel krwi płyncej w małym i duym krwiobiegu opisuje mechanizm pracy serca omawia fazy pracy serca mierzy koledze puls podaje prawidłowe cinienie krwi u zdrowego człowieka rozpoznaje poszczególne naczynia krwionone na naczy krwiononych z pełnionymi przez nie funkcjami wykazuje rol zastawek w funkcjonowaniu serca porównuje wartoci cinienia skurczowego i rozkurczowego 4. Choroby i higiena układu wymienia choroby układu omawia pierwsz pomoc w wypadku krwawie i krwotoków odczytuje wyniki badania laboratoryjnego wymienia czynniki wpływajce korzystnie na funkcjonowanie układu przedstawia znaczenie aktywnoci fizycznej i prawidłowej diety dla właciwego funkcjonowania układu krenia analizuje przyczyny chorób układu charakteryzuje objawy krwotoku ylnego i ttniczego przygotowuje portfolio na temat chorób układu demonstruje pierwsz pomoc w przypadku krwotoków przygotowuje wywiad z pracownikiem słuby zdrowia na temat chorób układu

2 5. Układ limfatyczny wymienia cechy układu wymienia narzdy układu opisuje budow układu omawia rol wzłów chłonnych opisuje rol układu omawia rol ledziony, grasicy i migdałków porównuje układ limfatyczny i krwionony 6. Odporno organizmu wymienia elementy układu odpornociowego definiuje szczepionk i surowic jako czynniki odpowiadajce za odporno nabyt wyrónia odporno swoist i nieswoist, czynn i biern, naturaln i sztuczn wyjania, e AIDS jest chorob wywołan przez HIV wyjania, na czym polega transplantacja narzdów podaje przykłady narzdów, które mona przeszczepia omawia rol elementów układu odpornociowego charakteryzuje rodzaje odpornoci wyjania sposób działania HIV wyjania mechanizm działania odpornoci swoistej opisuje rodzaje leukocytów odrónia działanie szczepionki od surowicy przedstawia znaczenie przeszczepów oraz zgody na transplantacj narzdów po mierci II. Układ wydalniczy 7. Budowa i działanie układu wydalniczego wymienia przykłady substancji, które s wydalane przez organizm człowieka wskazuje miejsce powstawania moczu pierwotnego na modelu lub 8. Higiena układu wydalniczego wymienia choroby układu wydalniczego okrela dzienne zapotrzebowanie organizmu człowieka na wod wyjania pojcia wydalanie i defekacja wymienia drogi wydalania zbdnych produktów przemiany materii uzasadnia konieczno regularnego opróniania pcherza moczowego omawia na przebieg dializy porównuje wydalanie i defekacj omawia na podstawie proces powstawania moczu omawia przyczyny chorób układu wydalniczego rozpoznaje na modelu lub materiale wieym warstwy budujce nerk omawia rol układu wydalniczego w utrzymaniu homeostazy organizmu uzasadnia konieczno picia duych iloci wody podczas leczenia schorze nerek ocenia rol dializy w ratowaniu ycia III. Regulacja nerwowohormonalna 9. Układ hormonalny wymienia gruczoły dokrewne i wydzielane przez nie hormony wskazuje na połoenie najwaniejszych gruczołów dokrewnych 10. Działanie układu hormonalnego wymienia skutki nadmiaru i niedoboru hormonu wzrostu klasyfikuje gruczoły na wydzielania zewntrznego i wewntrznego wyjania pojcie gruczoł dokrewny wyjania, czym s hormony wyjania pojcie równowaga hormonalna podaje przyczyny cukrzycy okrela cechy hormonów przyporzdkowuje nazwy gruczołów do wytwarzanych przez nie hormonów omawia antagonistyczne działanie hormonów insuliny i glukagonu interpretuje skutki nadmiaru i niedoboru hormonów przedstawia biologiczn rol: hormonu wzrostu, tyroksyny, insuliny, adrenaliny, testosteronu, estrogenów omawia znaczenie swoistego działania hormonów uzasadnia zwizek niedoboru insuliny z cukrzyc

3 11. Budowa i rola wymienia funkcje układu wymienia elementy budowy orodkowego układu i obwodowego rozpoznaje na orodkowy i obwodowy układ nerwowy opisuje elementy budowy komórki nerwowej wskazuje przebieg bodca na neuronu wyrónia somatyczny i autonomiczny układ nerwowy opisuje funkcje układu porównuje działanie układu i hormonalnego komórki nerwowej z pełnion funkcj omawia działanie orodkowego i obwodowego tłumaczy rol regulacji nerwowo-hormonalnej w utrzymaniu homeostazy wyjania sposób działania synapsy charakteryzuje funkcje somatycznego i autonomicznego układu porównuje funkcje współczulnej i przywspółczulnej czci autonomicznego układu 12. Orodkowy układ nerwowy wskazuje na najwaniejsze elementy mózgowia wymienia mózgowie i rdze krgowy jako narzdy orodkowego układu okrela mózgowie jako jednostk nadrzdn w stosunku do pozostałych czci wskazuje elementy budowy rdzenia krgowego na opisuje budow rdzenia krgowego objania na budow mózgowia uzasadnia nadrzdn funkcj mózgowia w stosunku do pozostałych czci układu 13. Obwodowy układ nerwowy. Odruchy 14. Choroby i higiena wymienia rodzaje nerwów obwodowych podaje po trzy przykłady odruchów warunkowych i bezwarunkowych wymienia czynniki powodujce stres podaje przykłady trzech chorób spowodowanych stresem wyrónia włókna czuciowe i ruchowe opisuje na drog impulsu w łuku odruchowym odrónia odruchy warunkowe i bezwarunkowe wymienia sposoby radzenia sobie ze stresem wymienia przykłady chorób przyporzdkowuje chorobom charakterystyczne objawy wyjania rónice midzy odruchem warunkowym a bezwarunkowym charakteryzuje odruchy warunkowe i bezwarunkowe przedstawia graficznie drog impulsu w łuku odruchowym wyjania dodatni i ujemny wpływ stresu na funkcjonowanie organizmu opisuje przyczyny nerwic rozpoznaje cechy depresji dowodzi znaczenia odruchów w yciu człowieka przedstawia rol odruchów warunkowych w uczeniu si analizuje przyczyny chorób analizuje zwizek pomidzy prawidłowym wysypianiem si a funkcjonowaniem organizmu. W szczególnoci omawia wpływ snu na procesy uczenia si i zapamitywania oraz na odporno organizmu

4 IV. Narzdy zmysłów 15. Budowa i działanie narzdu wzroku 16. Ucho narzd słuchu i równowagi omawia znaczenie zmysłów w yciu człowieka rozrónia w narzdzie wzroku aparat ochronny i gałk oczn wymienia elementy stanowice aparat ochronny oka rozpoznaje na elementy budowy oka omawia funkcje elementów budowy oka rozpoznaje na elementy budowy ucha wymienia funkcje poszczególnych odcinków ucha 17. Higiena oka i ucha wymienia wady wzroku omawia przyczyny powstawania wad wzroku omawia zasady higieny oczu wymienia choroby oczu i uszu opisuje funkcje elementów aparatu ochronnego oka wyjania pojcie akomodacja omawia znaczenie adaptacji oka wyrónia ucho zewntrzne, rodkowe i wewntrzne wskazuje połoenie narzdu równowagi rozpoznaje krótkowzroczno i dalekowzroczno na definiuje hałas jako czynnik powodujcy głuchot okrela funkcje aparatu ochronnego i gałki ocznej elementów oka z pełnionymi przez nie funkcjami opisuje drog wiatła w oku wskazuje lokalizacj receptorów wzroku ilustruje za pomoc prostego rysunku drog wiatła w oku charakteryzuje funkcje poszczególnych elementów ucha omawia funkcje ucha zewntrznego, rodkowego i wewntrznego charakteryzuje wady wzroku wyjania, na czym polega daltonizm i astygmatyzm charakteryzuje choroby oczu omawia sposób korygowania wad wzroku omawia powstawanie obrazu na siatkówce planuje dowiadczenie wykazujce reakcje tczówki na róne natenie wiatła wyjania mechanizm odbierania i rozpoznawania dwików wskazuje lokalizacj receptorów słuchu i równowagi wyjania zasad działania narzdu równowagi rozrónia rodzaje soczewek korygujcych wady wzroku analizuje, w jaki sposób nadmierny hałas moe spowodowa uszkodzenie słuchu 18. Zmysł powonienia, smaku i dotyku przedstawia rol zmysłu smaku, powonienia i dotyku wskazuje rozmieszczenie receptorów dotyku, smaku i powonienia wymienia podstawowe smaki wylicza bodce odbierane przez skór opisuje kubki smakowe jako właciwy narzd smaku wskazuje miejsce połoenia kubków smakowych uzasadnia, e skóra jest narzdem dotyku analizuje znaczenie wolnych zakocze nerwowych w skórze

5 19. Mski układ rozrodczy wymienia mskie narzdy rozrodcze i ich funkcje wymienia mskie cechy wskazuje na narzdy mskiego układu rozrodczego rysuje schematycznie i opisuje plemnika omawia proces powstawania nasienia okrela funkcj testosteronu charakteryzuje mskie pierwszo-, drugoi trzeciorzdowe cechy uzasadnia, e główka plemnika jest właciw gamet msk wykazuje zaleno midzy produkcj hormonów płciowych a zmianami zachodzcymi w ciele mczyzny V. Rozmnaanie i rozwój człowieka 20. eski układ rozrodczy 21. Funkcjonowanie eskiego układu rozrodczego 22. Higiena układu rozrodczego. Planowanie rodziny wymienia wewntrzne narzdy rozrodcze wskazuje na wewntrzne narzdy eskiego układu rozrodczego wylicza zewntrzne eskie narzdy wymienia eskie hormony wymienia kolejne fazy cyklu miesiczkowego wymienia choroby układu rozrodczego wymienia naturalne i sztuczne metody planowania rodziny opisuje funkcje eskiego układu rozrodczego wskazuje w cyklu miesiczkowym dni płodne i niepłodne definiuje jajnik jako miejsce powstawania komórki jajowej wskazuje kontakty jako potencjalne ródło zakaenia układu rozrodczego przyporzdkowuje chorobom ródła zakaenia wyjania rónic midzy nosicielstwem HIV a chorob AIDS wymienia drogi zakaenia wirusami HIV, HBV i HCV oraz HPV oraz omawia zasady profilaktyki chorób wywoływanych przez te wirusy przedstawia podstawowe zasady profilaktyki chorób przenoszonych drog płciow charakteryzuje eskie pierwszo-, drugoi trzeciorzdowe cechy opisuje funkcje wewntrznych narzdów rozrodczych interpretuje ilustracje przebiegu cyklu miesiczkowego wyjania konieczno regularnych wizyt u ginekologa przyporzdkowuje chorobom ich charakterystyczne objawy porównuje naturalne i sztuczne metody planowania rodziny tworzy w dowolnej formie prezentacj na temat dojrzewania komórki jajowej z pełnion przez ni funkcj omawia zmiany hormonalne i zmiany w macicy zachodzce w trakcie cyklu miesiczkowym analizuje rol ciałka ółtego wymienia zachowania mogce prowadzi do zakaenia HIV ocenia naturalne i sztuczne metody antykoncepcji przewiduje indywidualne i społeczne skutki zakaenia wirusami HIV, HBV i HCV oraz HPV

6 23. Rozwój człowieka od poczcia do narodzin wymienia nazwy błon płodowych podaje, jak długo trwa rozwój płodowy porzdkuje etapy rozwoju zarodka od zapłodnienia do zagniedenia wyjania pojcie zapłodnienie charakteryzuje funkcje błon płodowych charakteryzuje okres rozwoju płodowego analizuje funkcje łoyska 24. Cia i poród wymienia zmiany zachodzce w organizmie kobiety podczas ciy omawia zasady higieny zalecane dla kobiet ciarnych podaje czas trwania ciy omawia wpływ rónych czynników na prawidłowy rozwój zarodka i płodu wyjania przyczyny zmian zachodzcych w organizmie kobiety podczas ciy charakteryzuje etapy porodu uzasadnia konieczno przestrzegania zasad higieny przez kobiety w ciy omawia mechanizm powstawania ciy pojedynczej i mnogiej 25. Okresy rozwojowe człowieka wylicza etapy ycia człowieka wymienia rodzaje dojrzałoci wymienia rónice w tempie dojrzewania dziewczt i chłopców okrela zmiany rozwojowe u swoich rówieników opisuje objawy starzenia si organizmu charakteryzuje wskazane okresy rozwojowe przedstawia cechy i przebieg fizycznego, psychicznego i społecznego dojrzewania człowieka analizuje rónice midzy przekwitaniem a staroci przyporzdkowuje okresom rozwojowym zmiany zachodzce w organizmie VI. Zdrowie a cywilizacja 26. Zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne omawia wpływ trybu ycia na stan zdrowia opisuje zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne podaje przykłady wpływu rodowiska na ycie i zdrowie ludzi przedstawia znaczenie aktywnoci fizycznej dla prawidłowego funkcjonowania organizmu charakteryzuje czynniki wpływajce na zdrowie przedstawia znaczenie poj zdrowie i choroba rozrónia zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne wykazuje wpływ rodowiska ycia na zdrowie

7 27. Choroby zakane i cywilizacyjne podaje przykłady trzech chorób zakanych i czynniki, które je wywołuj wymienia choroby cywilizacyjne wymienia najczstsze przyczyny nowotworów przedstawia podstawowe zasady profilaktyki chorób nowotworowych klasyfikuje podan chorob do grupy chorób cywilizacyjnych lub zakanych omawia znaczenie szczepie ochronnych wskazuje alergie jako skutek zanieczyszczenia rodowiska wskazuje metody zapobiegania chorobom cywilizacyjnym wymienia najwaniejsze choroby człowieka wywoływane przez wirusy, bakterie, protisty i pasoyty zwierzce oraz przedstawia zasady profilaktyki tych chorób podaje kryterium podziału na choroby zakane i cywilizacyjne podaje przykłady szczepie obowizkowych i nieobowizkowych wyjania przyczyny powstawania chorób społecznych oblicza własne BMI dowodzi, e stres jest przyczyn chorób cywilizacyjnych uzasadnia, e nerwice s chorobami cywilizacyjnymi uzasadnia konieczno okresowego wykonywania podstawowych bada kontrolnych wyjania, dlaczego nie naley bez wyranej potrzeby przyjmowa leków ogólnodostpnych oraz dlaczego antybiotyki i inne leki naley stosowa zgodnie z zaleceniami lekarza 28. Uzalenienia podaje przykłady uywek przedstawia negatywny wpływ na zdrowie człowieka niektórych substancji psychoaktywnych oraz naduywania kofeiny i niektórych leków (zwłaszcza oddziałujcych na psychik) opisuje MONAR jako miejsce, gdzie mona uzyska pomoc w leczeniu uzalenie opisuje wpływ palenia tytoniu na zdrowie omawia skutki działania alkoholu na funkcjonowanie organizmu wyjania mechanizm powstawania uzalenie wyjania znaczenie profilaktyki uzalenie wyjania, jak unikn uzalenie wykazuje zaleno midzy przyjmowaniem uywek a powstawaniem nałogu wykonuje w dowolnej formie prezentacj na temat profilaktyki uzalenie Ocena celujca : Ucze powinien : - posiada wiadomoci i umiejtnoci znacznie wykraczajce poza program nauczania - stosowa wiadomoci w sytuacjach nietypowych - formułowa problemy i dokonywa analizy nowych zjawisk - proponowa nietypowe rozwizania - osiga sukcesy w konkursach midzyszkolnych