Wentylacja Nadciśnieniowa

Transkrypt

1 PROCOM ul. Sosnowa 8, Jazgarzewszczyzna tel.: fax.:

2 SPIS TREŚCI: METODY WENTYLACJI... 3 Naturalna... 3 Ciśnieniowa... 3 Wentylacja Nadciśnieniowa oraz Podciśnieniowa... 4 ZASTOSOWANIE W PRAKTYCE... 7 Wlot powietrza do pomieszczenia... 7 Przepływ Powietrza pomiędzy Otworami Wlotowym a Wylotowym... 7 Wylotowy otwór wentylacyjny... 8 Ćwiczenia i komunikacja... 8 UWARUNKOWANIA OPERACYJNE... 8 Ustawienie Wentylatora... 8 Jeden wentylator... 8 Wiele wentylatorów... 9 Otwór Wentylacyjny Wylotowy Pogoda UWARUNKOWANIA STRUKTURALNE Piwnice Mieszkania Mieszkania jednopoziomowe Mieszkanie wielokondygnacyjne Budynki wielo mieszkaniowe Budynki handlowe Cechy Charakterystyczne Budynków Cechy Charakterystyczne Ruchu Powietrza Wytyczne Operacyjne Proces wentylacji nadciśnieniowej Wentylacja Pionowa Wentylacja Krzyżowa DZIAŁANIA PROWADZONE PO UGASZENIU OGNIA POŻAR Wytyczne Operacyjne Uwarunkowania Operacyjne

3 METODY WENTYLACJI Planowanie działań wentylacyjnych powinno rozpocząć się od identyfikacji kierunku (poziomego lub pionowego), który zadymienie musi pokonać do wyjścia z budynku. Jeśli kierunek jest ustalony, musi zostać wybrana metoda usunięcia zadymienia. Istnieją dwie metody wentylacji, pozwalające na oddymienie pomieszczeń poprzez wypchnięcie dymu na zewnątrz. Są to: naturalna oraz mechaniczna (ciśnieniowa) metoda wentylacji. Naturalna Jeśli ogień płonie w zamkniętej przestrzeni (np. w budynku), produkty spalania wypełniają każdą dostępną przestrzeń w budynku. Prostą metodą pozbycia się produktów spalania jest użycie naturalnej wentylacji. Można to wykonać przez proste otwarcie drzwi, okien, klap oddymiających lub innych podobnych otworów. Pomimo, iż metoda ta może być wystarczająca, jest to zależne od następujących czynników: Odległość otworu wentylacyjnego od zadymienia, które ma być usunięte, Możliwość nieutrudnionego przemieszczania się zadymienia w kierunku otworu wentylacyjnego, Liczba i rozmiary otworów wentylacyjnych, Kierunek wiatru (to czy otwory wentylacyjne znajdują się po nawietrznej czy zawietrznej stronie budynku), Wilgotność (zapylenie, zimno będzie spowalniało naturalny obieg powietrza), i Różnica temperatur między wnętrzem pomieszczenia i temperaturą na zewnątrz budynku. Ciśnieniowa Wentylacja naturalna jest wykonalna i efektywna pod warunkiem spełnienia wielu ograniczeń (warunków). Jednakże za pomocą przenośnych urządzeń przewietrzających możliwa jest znaczna poprawa procesu wentylacji poprzez wymuszenie ruchu zadymienia: W kierunku wyjścia przez wybrane i kontrolowane otwory wentylacyjne. W kierunku wyjścia z budynku przez strefy lub otwory wentylacyjne, które pozostały by niewykorzystane podczas wentylacji naturalnej. 3

4 Zastosowanie urządzeń przewietrzających umożliwia: Użycie otworów wentylacyjnych, które są oddalone od zadymienia, które musi być usunięte. Zmniejszenie znaczenia wilgotności powietrza dla procesu wentylacji. Zmniejszenie znaczenia różnicy temperatur w i na zewnątrz pomieszczenia dla procesu wentylacji. Znaczące zredukowanie czasu potrzebnego na przewietrzenie budynku w porównaniu do wentylacji naturalnej. Uwaga: W tej publikacji zamiast urządzeń przewietrzających będzie użyte określenie wentylatory. Nadmienić należy, że popularne jest również określenie Tempest, które swe źródło znajduje w nazwie pierwszych wentylatorów wykorzystywanych w pożarnictwie, dostarczonych do Polski przez firmę TEMPEST. Wentylacja Nadciśnieniowa oraz Podciśnieniowa Obecnie stosowane metody wentylacji ciśnieniowej można podzielić na wentylacje: podciśnieniową i nadciśnieniową. Żeby przeanalizować te dwie metody będziemy oddymiali pomieszczenie pokazane na Rysunku Nr 1. Pomieszczenie jest wypełnione różnymi produktami spalania. Gorące gazy wzniosły się do samej góry pomieszczenia, a chłodniejsze znajdują się bliżej podłogi. Drzwi i okno są zamknięte. Rysunek 1 4

5 Wentylacja Podciśnieniowa By przewietrzyć pomieszczenie z Rysunku Nr 1, zostały otwarte drzwi, a wentylator został wstawiony do wewnątrz by wypchnąć zadymienie tak jak na Rysunku Nr 2. Ta metoda polega na wyciągnięciu zadymienia z budynku przez wentylator i wypchnięciu go z budynku przez stworzenie podciśnienia wewnątrz budynku. Dzięki otwarciu okna wydmuchiwane zadymienie jest zastępowane przez świeże napływające oknem powietrze. Pomimo, iż metoda ta działa zadowalająco, posiada następujące wady: Ratownik jest narażony na kontakt z dymem podczas ustawiania wentylatora. Zadymienie jest wysysane przez wentylator, po czym konieczne jest dokładne czyszczenie sprzętu (dym z palącego się drewna lub tworzywa sztucznego zawsze zawiera niespaloną sadzę, która będzie osiadała na wszystkich częściach wentylatora i będzie trudna do usunięcia z wentylatora po akcji). Wentylator umieszczony w drzwiach lub tuż za nimi utrudnia wchodzenie / wychodzenie do (z) budynku. Wentylator wstawiony do budynku zwiększa hałas i zamieszanie oraz pogarsza możliwości komunikacji. Wentylator wstawiony do wnętrza nie jest efektywny w usuwaniu zadymienia z pobliża sufitu pomieszczenia lub dachy budynku. Powietrze tworzy strumień o najmniejszym oporze przepływu w prostej linii od źródła świeżego powietrza do wentylatora. Powoduje to zmniejszenie przepływu powietrza przez najwyżej położone miejsca wentylowanej strefy (pomieszczenia). Rysunek 2 5

6 Wentylacja Nadciśnieniowa W celu przewietrzenia budynku z Rysunku Nr 1, zostały otwarte drzwi, a wentylator został postawiony przed nimi na zewnątrz budynku tak jak na Rysunku Nr 3. Dzięki tej metodzie wtłaczamy do pomieszczenia czyste, świeże powietrze i wytwarzamy wewnątrz nadciśnienie (podobnie jak przy napełnianiu balonu do latania). Rysunek 3 Nadciśnienie jest takie samo w każdym miejscu pomieszczenia (u góry, przy podłodze oraz w jego rogach). Kiedy otwarte jest okno, zadymienie ze wszystkich części budynku wypychane jest na zewnątrz (tak jak wtedy gdy przebijemy balon). W porównaniu do wentylacji podciśnieniowej, wentylacja nadciśnieniowa ma następujące zalety: Ratownik nie jest narażony na kontakt z dymem podczas ustawiania wentylatora. Zadymienie nie ma kontaktu z wentylatorem, czego zaletą jest zachowanie jego czystości i sprawności. Nie występuje blokowanie drzwi, okien przez wentylator. Ustawiony na zewnątrz wentylator nie wymaga stosowania żadnego dodatkowego osprzętu do ustawienia. Konsekwencją tego jest krótszy czas oraz mniejsza ilość osób potrzebna do ustawienia wentylatora. Ustawiony na zewnątrz wentylator nie powoduje wzrostu poziomu hałasu i nie zakłóca komunikacji wewnątrz budynku. Wentylacja nadciśnieniowa jest w przybliżeniu dwa razy bardziej efektywna przy oddymianiu pomieszczeń niż wentylacja podciśnieniowa. 6

7 ZASTOSOWANIE W PRAKTYCE Efektywne zastosowanie wentylacji nadciśnieniowej zależy od kilku czynników. Rysunek 4 Wlot powietrza do pomieszczenia Wentylator musi być ustawiony tak, żeby stożek wydmuchiwanego przez niego, całkowicie objął otwór, przez który chcemy wdmuchiwać powietrze do wnętrza. Jest to konieczne by zapobiec możliwości wydostawania się dymu przez otwór wlotowy do pomieszczenia (przez fragmenty otworu nie objęte stożkiem powietrza). Związane jest z tym dostosowanie odległości pomiędzy wentylatorem, a otworem wlotowym do budynku. Przepływ Powietrza pomiędzy Otworami Wlotowym a Wylotowym Rzeczą priorytetową jest, by przepływ powietrza pomiędzy otworem wlotowym, a wylotowym był kontrolowany i dopasowany do uzyskania maksymalnie efektywnej wentylacji. Jeśli wdmuchiwane powietrze jest ukierunkowane prosto w kierunku otworu wylotowego bez zmian kierunku ruchu powietrza, zadymienie będzie usuwane w bardzo krótkim czasie. Jednoczesne otwarcie wielu okien i/lub drzwi nie wpłynie na polepszenie procesu wentylacji nadciśnieniowej (ani podciśnieniowej). 7

8 Wylotowy otwór wentylacyjny Otwory wentylacyjne wylotowe mogą być podzielone na: umożliwiające pionowy lub poziomy ruch zadymienia podczas wentylacji. Rozmiar otworu wylotowego jest uzależniony od wydajności oraz liczby używanych wentylatorów. Ćwiczenia i komunikacja Kluczem do prowadzenia efektywnej wentylacji nadciśnieniowej jest: otwór wentylacyjny wlotowy, przepływ powietrza przez wentylowane pomieszczenie oraz otwór wentylacyjny wylotowy. Te czynniki muszą ze sobą współgrać, co jest możliwe jedynie wtedy, gdy wszyscy ratownicy są wyszkoleni z zakresu wentylacji i zdają sobie sprawę z ważności tej operacji. UWARUNKOWANIA OPERACYJNE Ustawienie Wentylatora Proces wentylacji nadciśnieniowej przebiega najsprawniej, gdy wentylatory są używane jak opisano poniżej. Jeden wentylator Pojedynczy wentylator powinien być ustawiony tak, by stożek strugi wydmuchiwanego powietrza pokrył cały otwór wejściowy do pomieszczenia - jak na Rysunku Nr 5. Jeśli wentylator zostanie ustawiony zbyt blisko wejścia, jego otwór nie zostanie w pełni pokryty przez strugę powietrza. Jeśli wentylator ustawimy zbyt daleko od wejścia struga powietrza odbije się od budynku i efekt przewietrzania pomieszczenia będzie znikomy. Rysunek 5 8

9 Optymalny przebieg procesu wentylacji zależy od rozmiarów otworu wlotowego, rozmiaru wentylatora oraz dystansu między wentylatorem i otworem wlotowym. Z powodu różnic w rozmiarach stożka strumienia powietrznego wytwarzanego przez wentylator, w celu osiągnięcia wydajnej wentylacji, mniejsze wentylatory muszą być ustawiane dalej od otworu wlotowego niż wentylatory większe. Dzięki odchyleniu wentylatora o około 20 do 30 stopni umożliwia się lepsze pokrycie otworu wlotowego przez stożek powietrza. Wentylatory TEMPEST są fabrycznie wyposażane w mechanizm umożliwiający ich pochylanie. Jeśli wentylator nie może być odchylony dla uzyskania właściwego pokrycia otworu wlotowego, należy ustawić jeden wentylator na drugim. Jest to możliwe szczególnie w wypadku wentylatorów elektrycznych ze standardową sześcienną ramą. Wiele wentylatorów Wiele wentylatorów może znacząco zwiększyć intensywność przepływu powietrza w pomieszczeniu i zmniejszyć czas potrzebny na zakończenie procesu wentylacji. Dla standardowych otworów wlotowych (jak na przykład drzwi 90 x 200 cm), maksymalna efektywność jest osiągana poprzez postawienie dwóch wentylatorów w rzędzie (jeden za drugim). Na Rysunku nr 6 wentylator A jest ustawiony około 60 cm od wejścia. Gwarantuje to, że całe powietrze wydmuchiwane przez wentylator wpada do wnętrza pozostawiając jednocześnie wystarczającą ilość miejsca do wchodzenia/wychodzenia z budynku. Rysunek 6 9

10 Wentylator B jest ustawiony za wentylatorem A. Prawidłowe ustawienie wentylatora B jest uzależnione od odległości, która zapewni zakrycie całego otworu wlotowego przez stożek powietrza wentylatora B. Wentylator B jest używany do pokrycia stożkiem strumienia powietrza otworu wejściowego, do wdmuchiwania powietrza do wnętrza pomieszczenia oraz zwiększa on wydajność wentylatora A o około dziesięć procent. Jeśli dwa wentylatory niejednakowych rozmiarów zostaną ustawione w układzie opisanym powyżej zaleca się ustawienie większego wentylatora około 60 cm od wejścia i ustawienie mniejszego wentylatora za większym w odległości zapewniającej pokrycie otworu wejściowego przez stożek powietrza. W tej konfiguracji, większy wentylator pracuje wpychając powietrze do pomieszczenia, natomiast mniejszy okrywa wejście stożkiem powietrza oraz zwiększa wydajność większego. Dla standardowych otworów drzwiowych zastosowanie kilku wentylatorów w układzie obok siebie jest konfiguracją mniej efektywną niż konfiguracja jeden za drugim. Jednakże dla dużych otworów wlotowych stosowanie wielu wentylatorów w układzie równoległym (jeden obok drugiego) (Rysunek Nr 7), powinno być stosowane z uwagi na zdolność pokrycia otworu wejściowego przez stożek wydmuchiwanego powietrza. Rozmiary otworu determinują jednocześnie liczbę potrzebnych do użycia wentylatorów. Rysunek 7 10

11 Pamiętając, że niektóre otwory drzwiowe mogą być zmniejszone przez ich częściowe zamknięcie, możliwe jest zmniejszenie otworu wlotowego, który musi zostać pokryty przez stożek strumienia powietrza. W zależności od liczby wentylatorów, które są dostępne, duże przestrzenie mogą być wentylowane efektywniej dzięki zastosowaniu kombinacji równoległej (prawidłowe pokrycie szerokich otworów) lub w linii (zwiększenie wydajności). Obszary lub miejsca, które nie posiadają otworów wylotowych (magazyny, biura, zamknięte rejony pracy) mogą być z powodzeniem wentylowane przez użycie kilku wentylatorów w konfiguracji pokazanej na Rysunku Nr 8. Rysunek 8 Użycie wentylatora by wywołać przepływ powietrza przez drzwi. Ten wentylator może być ustawiony na zewnątrz budynku by wywołać nadciśnienie w budynku i przewentylować obszar, w którym możliwy jest ruch powietrza w kierunku wylotu. Używamy drugiego wentylatora żeby wytworzyć nadciśnienie w zamkniętym pomieszczeniu, ale wtłaczając powietrze tylko dołem (bez pokrycia otworu drzwiowego tego pomieszczenia). Dzięki temu produkty spalania uniosą się ku górze i wydostaną się na zewnątrz górną częścią drzwi, skąd zostaną wypchnięte na zewnątrz przez pierwszy wentylator (stojący poza budynkiem). Otwór Wentylacyjny Wylotowy Wentylacja nadciśnieniowa jest bardziej efektywna, gdy otwór wylotowy (okno, drzwi itd.) ma wymiary około ¾ do 1 ¾ w porównaniu do otworu wentylacyjnego wlotowego. Ta zmienna jest też uzależniona od liczby i wydajności wentylatorów, 11

12 które są stosowane. Pojedynczy wentylator napędzany silnikiem o mocy 1/3 lub 2 KM jest bardziej efektywny, gdy zastosujemy go w wypadku otworu wylotowego, który ma powierzchnię pomiędzy ¾, a 1 powierzchni otworu wlotowego. Pojedynczy wentylator o mocy pomiędzy 3, a 5KM może potrzebować otworu wylotowego o powierzchni od 1 do 1 ½ powierzchni otworu wlotowego. Kilka wentylatorów o mocy od 3 do 5KM w układzie równoległym lub szeregowym będzie wymagało otworu wylotowego o powierzchni do 1 ¾ powierzchni otworu wlotowego. Optymalna efektywność jest łatwa do osiągnięcia przy próbowaniu różnych konfiguracji podczas ćwiczeń praktycznych. Jeśli używane jest wentylator spalinowy i spaliny są wyczuwalne wewnątrz wietrzonego pomieszczenia, oznacza to, że otwór wentylacyjny wylotowy jest niedostatecznie duży. Zapach spalin z wentylatora spalinowego powinien zniknąć po zwiększeniu otworu wyjściowego (otwarcie kolejnego okna, drzwi itd.). Pogoda Temperatura, wilgotność, śnieg i deszcze nie mają zauważalnego wpływu na przebieg wentylacji nadciśnieniowej. Jednakże zimna, wilgotna pogoda może ograniczać zdolności dymu do unoszenia się. Takie warunki atmosferyczne nie zmniejszają możliwości wentylatora do przemieszczania zadymienia poziomo i w większości przypadków także pionowo. Wiatr może mieć niesprzyjający wpływ na wentylacje nadciśnieniową, ale jest on uzależniony od kierunku i siły. Jak przy każdym działaniu, maksymalna wydajność może być osiągnięta dzięki wykorzystaniu kierunku wiatru przez prowadzenie wentylacji pomieszczeń od kierunku nawietrznego i wyprowadzaniu zadymienia z pomieszczeń ze strony zawietrznej. Jeśli nie jest możliwe by wykorzystać do wentylacji siłę wiatru, wentylacja nadciśnieniowa może być skutecznie prowadzona pod wiatr o prędkości do 40 km/h. Gdy wiatr ma prędkość powyżej 40 km/h efektywność wentylacji nadciśnieniowej odpowiednio obniża się. UWARUNKOWANIA STRUKTURALNE Piwnice Jeśli piwnica ma drzwi lub okna, które mogą być używane jako otwory wentylacyjne wylotowe, należy użyć wentylatora do pokrycia stożkiem strumienia powietrza całego 12

13 otworu wlotowego i użyć odpowiedniego okna lub drzwi jako otworu wylotowego. Jeśli piwnica nie posiada drzwi lub okna - mogących posłużyć za otwór wylotowy należy użyć procedury jak dla zastosowania wielu wentylatorów bez otworu wylotowego. Mieszkania Mieszkania jednopoziomowe Efektywna wentylacja wymaga sekwencyjnej wentylacji zadymionych pomieszczeń. Ten proces gwarantuje dostarczenie maksymalnej ilości powietrza z wentylatora do wentylacji każdego zadymionego pomieszczenia w mieszkaniu, co wiąże się z maksymalną efektywnością i minimalnym czasie potrzebnym na przewietrzenie. Podczas wentylacji nadciśnieniowej nie otwieramy wszystkich możliwych okien i drzwi, co jest zjawiskiem powszechnym, ponieważ zmniejsza to przepływ powietrza przez każde z pomieszczeń i wydłuża czas konieczny na przewentylowanie. Ponadto zapamiętać należy, że usuwanie zasłon lub okien (dopasowanie wielkości otworu wylotowego) jest bardzo ważne z punktu widzenia wentylacji zwiększa znacząco jej efektywność nawet o 50%. Rysunek 9 13

14 Zakładamy, że mieszkanie z Rysunku Nr 9 jest wypełnione dymem i wszystkie drzwi i okna są zamknięte. Wentylacja nadciśnieniowa będzie efektywna, gdy ustawimy wentylator przed drzwiami wejściowymi i będziemy postępowali według kolejnych punktów: 1. By wywietrzyć kuchnie (KTN), pokuj wypoczynkowy (LR), jadalnię (DR), należy otworzyć drzwi wyjściowe z kuchni oraz oboje drzwi wejściowych do kuchni. Kiedy pomieszczenia te zostaną oddymione należy zamknąć drzwi wyjściowe z kuchni. 2. By przewietrzyć sypialnie 1 (BR1) należy otworzyć drzwi do sypialni oraz okno. Gdy wentylacja będzie zakończona zamknąć okno. 3. By wywietrzyć łazienkę (B1) należy otworzyć drzwi do łazienki oraz okno. Gdy proces zostanie zakończony zamknąć drzwi lub okno. 4. By wywietrzyć sypialnie 2 (BR2) otworzyć drzwi i okno. Gdy proces zostanie zakończony zamknąć drzwi lub okno. 5. By wywietrzyć łazienkę 2 (B2) powtórz kroki wskazane dla łazienki 1 (B1). 6. By wywietrzyć sypialnie 3 (BR3) powtórz kroki wskazane dla sypialni 2 (BR2). Zamknięcie drzwi lub okna w danym pomieszczeniu przyniesie ten sam efekt: zakończy proces wentylacji przez uniemożliwienie odpływu powietrza. W przypadku pomieszczeń, których ściany lub sufit zostały poważnie uszkodzone przez ogień, lub w przypadku innych dużych otworów możliwe jest odizolowanie takiego pomieszczenia od procesu wentylacji poprzez zamknięcie odpowiednich drzwi (oczywiście, jeśli występują). Mieszkanie wielokondygnacyjne Gdy zachodzi potrzeba wentylacji mieszkania wielokondygnacyjnego jak na Rysunku Nr 10, zawsze zaczynamy od najniższego poziomu i kontynuujemy proces postępując w górę mieszkania. 14

15 Rysunek 10 By przewentylować pierwszą kondygnacje należy zamknąć wszystkie wychodzące na zewnątrz okna lub drzwi na piętrze lub zamknąć klatkę schodową prowadzącą na górę (jeśli są takie drzwi). Wentylator należy ustawić przed odpowiednimi drzwiami wejściowymi i kolejno wentylować pomieszczenia na pierwszej kondygnacji mieszkania. Umożliwi to najefektywniejszą wentylacje pierwszej kondygnacji, i nie pozwoli na wentylacje piętra. Po zakończeniu wentylacji pierwszej kondygnacji, proces wentylacji na kondygnacji wyższej powtarzany jest według tego samego schematu. By przewentylować drugą kondygnacje, należy pozostawić wentylator w tym samym miejscu i zamknąć wszystkie drzwi i okna prowadzące na zewnątrz na pierwszej kondygnacji. Jeśli występują drzwi na klatkę schodową - otworzyć je i przewentylować kolejno wszystkie pomieszczenia na górze. Budynki wielo mieszkaniowe Ten typ budynków zazwyczaj posiada wiele pięter oraz pojedynczą klatkę schodową i korytarze umożliwiające dostęp do wszystkich mieszkań w budynku. Klatki schodowe mogą mieć różne długości (w zależności od rozmiarów budynku) i mogą być wyposażone w drzwi pożarowe. Jeśli drzwi pożarowe występują należy je otworzyć, by przewentylować pomieszczenia, do których one prowadzą. Można je też zamknąć, by odizolować pewne części budynku. Może być to konieczne by nie dopuścić do rozprzestrzeniania się zadymienia na niezadymione dotąd części 15

16 budynku lub w celu ukierunkowania ruchu powietrza tam gdzie konieczna jest wentylacja. Wentylacja nadciśnieniowa może być efektywna nawet na dużych odległościach (między wentylatorem a obszarem zadymionym) nawet ponad 300 metrów, pod warunkiem zachowania należytej uwagi odnośnie: Przepływu powietrza pomiędzy otworem wentylacyjnym wlotowym, a wylotowym (muszą być one kontrolowane). Oznacza to konieczność ukierunkowania przepływu powietrza oraz minimalizacje strat (zamknięcie otwartych drzwi, okien itd.) Powinny być wykorzystywane wentylatory o mocy przynajmniej 3 5KM. Zastosowanie wielu wentylatorów znacząco zwiększy efektywność procesu wentylacji. Budynki wielo mieszkaniowe mogą być efektywnie wentylowane wentylacją nadciśnieniową dzięki: W pierwszej kolejności wytworzeniu nadciśnienia w klatce schodowej i korytarzach. Następnie wentylacji klatki schodowej oraz korytarzy, jeśli występuje zadymienie. Wentylowaniu zadymionych pomieszczeń lub obszarów, które przylegają do korytarzy. Do zobrazowania sytuacji rozważmy sytuacje z Rysunku Nr 11. Budynek trzy poziomowy z jedną klatką schodową i drzwiami pożarowymi oddzielającymi każde piętro. Ogień opanował pomieszczenie na końcu korytarza na trzecim piętrze. Rysunek 11 16

17 Ustawić wentylator (wentylatory) na zewnątrz budynku by zapewnić pokrycie otworu wejściowego przez stożek powietrza. Otworzyć drzwi na korytarz na trzeciej kondygnacji oraz zamknąć drzwi na korytarz na parterze i pierwszym piętrze. Jeśli istnieje możliwość otwarcia drzwi lub okna na korytarzu wychodzącego na zewnątrz budynku, należy je otworzyć, co pozwoli na oddymienie korytarza. Po oddymieniu korytarza należy zamknąć okno lub drzwi wychodzące na zewnątrz budynku i otworzyć drzwi do pomieszczenia, które jest zadymione. Po kolei wywietrzyć pomieszczenia. Jeśli nie ma możliwości otwarcia okna na korytarzu, należy od razu otworzyć drzwi do zadymionego mieszkania i wentylować korytarz przez mieszkanie otwierając duże okno lub drzwi balkonowe. Jeśli korytarz i pomieszczenie, przez które prowadzony jest proces wentylacji jest już oddymione należy kolejno w ten sam sposób wentylować pozostałe pomieszczenia. Budynki handlowe Budynki handlowe różnią się ze względu na ich rozmiar, wysokość oraz typ zabudowy wnętrz. Kilka czynników powinno być wziętych pod uwagę w wypadku planowania procesu oddymiania dla danego typu budynku. Obszar W zależności od rozmiarów budynku, takie budowle jak magazyny lub fabryki mają wielkie pomieszczenia, które są trudne do wentylacji. Taka zabudowa wymaga użycia wentylatorów, które umożliwią dostarczenie wystarczającej ilości powietrza do strefy, która wymaga wentylacji (w odniesieniu do wymogów jakie stawia wentylacja nadciśnieniowa). Jeśli to możliwe, duże przestrzenie powinny zostać podzielone na mniejsze np. przez zamykanie drzwi, a następnie powinno się oddymiać po kolei zadymione obszary. W budynkach umożliwiających wentylacje sekwencyjną (jak magazyny, biura) należy posiadać wcześniej ustalony plan wentylacji. 17

18 Jeśli mamy do dyspozycji duże wentylatory, a wybite świetliki w dachach lub otwory w dachu powstałe dla potrzeb akcji gaśniczych zakłócają proces wentylacji poziomej rozważamy możliwość wentylacji pionowej. Zamykamy wtedy drzwi i okna poniżej tych otworów by zapewnić ukierunkowanie strumienia powietrza w kierunku otworów w dachu. Wytyczne Operacyjne W zależności od typu budynku zmienia się efektywność oddymiania poziomego lub pionowego. Zależy to od drogi, jaką powietrze musi przebyć przez budynek usuwając zadymienie. Może okazać się konieczne by pionowo wentylować klatki schodowe a następnie poziomo piętra w budynku o wielu pomieszczeniach. Jeśli to możliwe należy zmniejszać duże pomieszczenia i stosować wentylacje sekwencyjną. Duże obszary lub duże pomieszczenia, wymagają zwiększenia ilości dostarczanego powietrza by usunąć większe objętościowo zadymienie. Może okazać się konieczne zastosowanie wentylatorów o średnicy wirnika 21 lub nawet 24 z silnikami o mocy przynajmniej 3 do 5 KM. Innym rozwiązaniem może być stosowanie kilku wentylatorów w ustawieniu jeden za drugim. Używamy wielu wentylatorów w wypadku dużych otworów wentylacyjnych wlotowych. Jednak niektóre rodzaje dużych drzwi mogą być częściowo zamykane by umożliwić zwiększenie nadciśnienia w pomieszczeniu. Pomieszczenia biurowe powinny być podzielone na obszary, które należy oddymić priorytetowo w celu zapobieżenia w miarę możliwości strat związanych z przerwą w działaniu biura. Wiele Pięter Budynki wielokondygnacyjne mogą być oddymiane poprzez kolejne wietrzenie każdego piętra. Zaczynamy od parteru i poruszamy się z działaniami ku górze jak na Rysunku Nr 12. Klatki schodowe mogą być użyte jako kanał wentylacyjny dostarczający powietrze do każdego piętra, gdy to konieczne. Ustawiamy wentylator (wentylatory) na zewnątrz budynku i podnosimy ciśnienie na klatce schodowej. Kolejno wentylujemy każde z pięter otwierając okna i drzwi. Szczelne budynki mogą 18

19 być przewentylowywane używając innych klatek schodowych, co jest opisane w rozdziale dotyczącym wysokich budynków Rysunek 12 Wysokie Budynki Ruch dymu oraz toksycznych produktów spalania w wysokich budynkach może być poważnym zagrożeniem dla życia, ponieważ rozprzestrzenia się szybko. Dym najczęściej porusza się w wysokich budynkach ku górze przez pionowe szyby, przestrzenie konstrukcyjne, kanały grzewcze, wentylacyjne i przez klimatyzacje. Podczas pożarów możliwości ruchu powietrza przez wysokie budynki skutkuje pojawieniem się dymu i toksycznych gazów w miejscach daleko oddalonych od źródła ognia. Może to powodować wyłączenie z użytku pionowych lub poziomych dróg ewakuacyjnych i spowodować znaczne utrudnienie akcji ratowniczej. W zależności od wysokości wysokiego budynku charakterystyka ruchu dymu, uwarstwienie dymu na klatkach schodowych i logistycznych uwarunkowań, pojawia się wiele różnorakich problemów związanych z wentylacją. Bez określonych wcześniej na wypadek pożaru i zadymienia planów działania, znanych ratownikom oraz bez odpowiedniego sprzętu przeprowadzenie akcji w tego typu budynku jest bardzo trudne i może okazać się bardzo niebezpieczne. W dodatku, gdy konieczne 19

20 jest oddymianie wysokiego budynku dla wszystkich ratowników jasne muszą być wymagania, które muszą być spełnione dla umożliwienia sprawnej wentylacji nadciśnieniowej. Cechy Charakterystyczne Budynków Poniżej przedstawione cechy charakterystyczne są wspólne dla wysokich budynków i mogą mieć wpływ na przemieszczanie się zadymienia wewnątrz budynku i wspomaganie bądź utrudnianie procesu oddymiania: Windy, klatki Schodowe Windy oraz klatki schodowe mogą być umiejscowione w centrum budynku (główna oś pionowa budynku) lub mogą być dowolnie rozlokowane w budynku. Te pionowe drogi doskonale umożliwiają przedostawanie się dymu i są używane przez strażaków do dostania się na piętra. Windy mogą służyć do: Obsługiwać wszystkie piętra w budynku. Takie windy poruszają się w całej wysokości budynku. Obsługujące tylko wybrane piętra budynku np. od Parkingu (-4) do pierwszego piętra. lub w konfiguracji podzielonych np oraz Klatki schodowe mogą służyć do: Obsługi wszystkich pięter w budynku Obsługi parzystych lub nieparzystych pięter w budynku Obsługi wybranych pięter w budynku Mogą docierać lub nie do dachu Mogą być wyposażone lub nie w wentylatory uniemożliwiające wtargnięcie dymu z korytarza na klatkę schodową Klimatyzacja Systemy klimatyzacyjne mogą wytworzyć naturalną drogę dla dymu w całym budynku. Są to systemy sterowane ręcznie lub automatycznie. 20

21 Nieszczelne Otwory W zależności od wielu czynników takich jak typ konstrukcji liczba nieszczelnych otworów i przejść pomiędzy piętrami budynku (rury i kanały technologiczne), wysokie budynki będą nieszczelne tak dla ruchu powietrza jak i dla dymu zarówno pomiędzy piętrami jak i pomiędzy piętrem a klatką schodową. Budynki Szczelne Większość wieżowców może być zaklasyfikowana jako budynki szczelne (zewnętrzne okna są nieotwieralne). W takich budynkach za środowisko wewnętrzne (temperaturę, wilgotność) odpowiada klimatyzacja. Są one zdolne do zatrzymywania w sobie dymu, ciepła i gazów pochodzących z pożaru dopóki nie zostaną ręcznie oddymione. Cechy Charakterystyczne Ruchu Powietrza Ruch powietrza wewnątrz wieżowców może wspomóc lub zakłócić proces wentylacji. Jednakże zrozumienie zasady tego ruchu jest sprawą zasadniczą przy przygotowywaniu efektywnego procesu oddymiania. Ruch dymu wewnątrz wieżowca może być wywołany przez: Konstrukcje W zależności od zależności konstrukcyjnych wieżowce będą nieszczelne pomiędzy piętrami i pomiędzy piętrem, a klatką schodową. Dym może się przemieszczać pomiędzy piętrami w zależności od typu konstrukcji przez nieszczelne otwory, przestrzenie lub pęknięcia pomiędzy podłogami jak również przez kanały, w których prowadzone są rury, sieć elektryczna itd. Na dodatek ciśnienie, które wytwarzane jest podczas pożaru (nawet do trzech razy większe niż atmosferyczne) będzie przepychało dym przez te otwory, co doprowadzi do zadymienia innych pięter lub klatek schodowych w budynku. 21

22 Drzwi Otwarte przejścia stworzone przez drzwi, wszystko jedno czy są one pozostawione otwarte specjalnie czy przypadkowo, pozwalają dymowi przemieszczać się poziomo i (lub) pionowo po budynku. Ważna jest kontrola zamknięcia drzwi, które mogą umożliwić wydostanie się dymu z rejonów już zadymionych. Drzwi na klatkę schodową wymagają szczególnej uwagi, ponieważ klatka schodowa umożliwia przedostawanie się dymu i ciepła w górę budynku. Okna Otwory stworzone przez okna, które zostały usunięte pozwalają na wydostawanie się dymu na zewnątrz i jego unoszenie się. Nieotwieralne panele lub okna na zewnętrznych ścianach mogą wymagać zbicia by umożliwić oddymianie. Komunikacja pomiędzy ratownikami na zewnątrz wieżowca jest ważna zanim szyby na wyższych piętrach zostaną zbite dla potrzeb wentylacji. Systemy Klimatyzacyjne Systemy klimatyzacyjne mają za zadanie sprawowanie kontroli nad środowiskiem wewnętrznym wieżowców. Wiele systemów klimatyzacyjnych steruje zaworami, które umożliwiają wdmuchiwanie lub odsysanie powietrza z kanałów klimatyzacyjnych, i które pozwalają je zamknąć by nie dopuszczać do strat ciepła, kiedy w budynku nie ma ludzi. Mogą one zostać otwarte, by dostarczyć schłodzone powietrze na wybrane kondygnacje. Systemy klimatyzacyjne wyposażone w zdalnie sterowane zawory mogą także służyć jako system pomagający kontrolować dym. Dzięki nim można w zależności od potrzeb dostarczać lub wysysać powietrze z pomieszczeń lub całych pięter. Niestety, jest wiele typów systemów kontroli zadymienia, które mogą być ręcznie lub automatycznie aktywowane przez detektory dymu. Mogą one występować współbieżnie. Jeśli system klimatyzacyjny nie jest całkowicie znany i kontrolowany, powinien być wyłączony, dopóki nie odnajdzie się osoba znająca system lub dopóki budynek nie zostanie odymiony. Umożliwi to efektywne i trwające krócej częściowe użycie systemu (sterowanego manualnie) i zapobiegnie wypadkowi rozprzestrzeniania się zadymienia. 22

23 Uwarstwianie się i Zaleganie W wielopiętrowych budynkach występuje tendencja do uwarstwiania się dymu i gazów na piętrach poniżej najwyższego, która zwiększa się w miarę wzrostu wysokości budynku i otwarcia pionowych przejść (takich jak klatki schodowe). Uwarstwienie się dymu i gazów występuje, gdy ciepło i dym przemieszcza się pionowo wewnątrz budynku. Te produkty spalania przedostają się przez każdy możliwy otwór pionowy dopóki ich temperatura nie zrówna się z temperaturą otoczenia. Gdy dojdzie do wyrównania temperatur, dym i gazy tworzą warstwy wewnątrz budynku (Rysunek Nr 13). To uwarstwienie dymu i gazów ma również wpływ na to, że inne produkty spalania pozostają poniżej warstw dymu i poziomo rozprzestrzeniają się do innych części budynku. Jest to proces bardzo często zachodzący w budynkach z pionowymi klatkami schodowymi. Zaleganie jest zjawiskiem występującym, gdy dym i gazy powstałe podczas spalania nie mogą pionowo opuścić budynku. Dym i gazy przemieszczają się do najwyższej dostępnej kondygnacji budynku i zaczynają zajmować także niższe kondygnacje oraz wypełniać całą dostępną przestrzeń (Rysunek Nr 14, A, B i C) Rysunek 13 23

24 To zjawisko jest popularne w wielopiętrowych budynkach. Jednakże w zależności od wysokości wieżowca i miejsca wystąpienia pożaru zalegający dym i gazy mogą gromadzić się na najwyższych piętrach lub na piętrach poniżej uwarstwionego dymu na klatce schodowej. A B C Klatki Schodowe Rysunek 14 Klatki schodowe tworzą naturalne tunele, którymi przemieszcza się dym oraz gazy w wieżowcach. Kiedy drzwi są otwarte na dole i na górze klatki schodowej szybko powstaje naturalny efekt przepływu powietrza ku górze. Ten właśnie naturalny ruch powietrza może być wykorzystany do usunięcia zadymienia i gazów z klatki schodowej. W odniesieniu do założeń wentylacji, klatki schodowe można podzielić na dwie kategorie: I. Klatki schodowe, które zapewniają dostęp do wnętrza budynku na dole, umożliwiają dostęp do pięter oraz do dachu (Rysunek Nr 15 A) 24

25 A B Rysunek 15 Testy dowiodły, że nie zależnie od temperatury atmosfery lub wilgotności, pewien naturalny ruch powietrza zawsze powstanie w kierunku góry. Jednakże naturalny ruch powietrza w budynkach o wysokości powyżej 25 pięter będzie praktycznie niezauważalny, czego skutkiem będzie prawie całkowity brak zjawiska wentylacji naturalnej. Z tego powodu w budynkach o wysokości powyżej 25 pięter wymagane jest zastosowanie innych typów wentylacji niż naturalna po to, by ukierunkować ruch powietrza i zadymienia. II. Klatki schodowe, które zapewniają dostęp na zewnątrz budynku (na dole) oraz dostęp do pięter i na dach (Rysunek Nr 15 B) W tym wypadku testy także dowiodły, że temperatura atmosferyczna oraz wilgotność nie mają wpływu na naturalny ruch powietrza. Jednakże naturalny ruch powietrza w tego typu klatkach schodowych może byś znaczący. Prędkość ruchu powietrza może dochodzić nawet do 5 10 km/h po otwarciu drzwi na parterze oraz na dachu. Naturalne zjawisko powoduje, że by uzyskać pionowy ruch powietrza w klatce schodowej ku górze, wystarczy po prostu otworzyć drzwi na parterze oraz na dachu. Ta właściwość powietrza może być efektywnie użyta do usunięcia zadymienia, które zgromadziło się lub gromadzi się na klatce schodowej z powstałego w budynku pożaru. Dodatkowo naturalny efekt może być wzmocniony przez użycie wentylacji klatki schodowej za pomocą wentylatorów zabudowanych w klatkach schodowych. 25

26 Wentylatory zainstalowane na klatkach schodowych Dzięki aktywacji wentylatorów w klatce schodowej ruch pionowy powietrza rozpocznie się od razu po otwarciu okna, drzwi na szczycie klatki schodowej. To jak silny będzie to ruch, zależy od liczby i mocy wentylatorów. Są one zazwyczaj tak dopasowane, by umożliwić odpowiednią wentylacje. Nadciśnienie Nadciśnienie wytwarzane przez wentylatory Straży Pożarnej może znacząco wzmocnić naturalny ruch powietrza w klatce schodowej. Może to poskutkować szybkim wyrzuceniem zadymienia z klatki schodowej po wytworzeniu nadciśnienia na wejściu do klatki schodowej i otworzeniu okna lub drzwi w dachu. Wentylacja nadciśnieniowa może być też użyta w klatkach schodowych gdzie zainstalowane są na stałe wentylatory dla zwiększenia skuteczności wentylacji. Wytyczne Operacyjne Następujące czynniki powinny być brane pod uwagę, gdy dochodzi do pożaru w wieżowcu. Lokalizacja i Powierzchnia Pożaru Czy jest zadymienie wewnątrz budynku? Jeśli tak, jaka jest lokalizacja i zasięg problemu. Pamiętać należy, że większość wieżowców, to budynki szczelne, gdzie możliwe jest zatrzymywanie ognia i dymu wewnątrz bez żadnych oznak pożaru na zewnątrz. Z tego powodu ratownicy rozpoznający sytuacje muszą bardzo uważać dopóki sytuacja nie zostanie całkowicie rozpoznana i nie zostanie ustalony plan działania. System Kontroli Pożaru Jeśli budynek jest wyposażony w systemy alarmu pożarowego powinno zostać ustalone miejsce, z którego można nim sterować. Gdy system zostanie zlokalizowany, należy sprawdzić: Status czujników dymu (potencjalna lokalizacja z zasięg pożaru), 26

27 Windy przeznaczone dla Straży Pożarnej (potencjalny dostęp do ognia i droga ewakuacyjna zweryfikowane przez ratowników), System klimatyzacji budynku (potencjalna wentylacja budynku z zadymienia lub kontrola nad potencjalną możliwością rozszerzania się pożaru i zadymienia), Wentylatory zamontowane na klatce schodowej (nadciśnienie z tych wentylatorów pomoże ochronić klatkę schodową od zadymienia). Klatki schodowe i Windy Ustalić lokalizacje i status (użyteczność) schodów i wind w budynku. Windy Ustalić czy budynek ma windę serwisową, windy, które są specjalnie zaprojektowane do użycia przez Straż Pożarną lub nie windy działające w pewnych przedziałach wysokości. Windy serwisowe zazwyczaj przemieszczają się w całej wysokości budynku i zapewniają dostęp do wszystkich pięter w budynku. Windy dla Straży Pożarnej umożliwiają ręczne sterowanie windą, co pozwala na ich lepsze wykorzystanie. Sprawdzić należy też czy windy pasażerskie poruszają się po całej wysokości budynku czy są podzielona na zakresy pięter? Windy z ustalonym podziałem na wysokości, jeśli sięgają przynajmniej pięć pięter poniżej poziomu pożaru są uważane jako bezpieczne w celu ich użycia przez ekipy robiące rozpoznanie. Klatki Schodowe Ustalić, które piętra są obsługiwane przez klatkę (klatki) schodowe i które klatki powinny być wykorzystane przez ekipę rozpoznawczą. Szczególny nacisk powinien być położony na zlokalizowanie klatek schodowych prowadzących na dach. Te klatki schodowe mogą być łatwiej oddymione, dzięki czemu ułatwione jest ich wykorzystanie podczas pożaru. Proces wentylacji nadciśnieniowej Kiedy wymienione wcześniej czynniki zostaną przeanalizowane i ogień lub znaczne zadymienie zostało zlokalizowane w wieżowcu można rozpocząć wentylacje nadciśnieniową (pod kontrolą kierującego akcją): 27

28 Wentylacja Pionowa. Przez otwarcie drzwi na parterze prowadzących do klatki schodowej i wykorzystanie wentylatorów nadciśnieniowych, napowietrzyć klatkę schodową, co zaskutkuje: Usunięciem zadymienia z klatki schodowej. Wymaga to otwarcia drzwi lub okna na szczycie klatki schodowej, by umożliwić wydostawanie się dymu (Rysunek Nr 16). Wentylatory zamontowane na klatce schodowej mogą być użyte albo same albo jako pomoc dla wentylatorów Straży Pożarnej. Rysunek 16 Powstrzymanie przedostawania się zadymienia z klatki schodowej na korytarze. Ta operacja jest najskuteczniejsza, gdy nie otwieramy drzwi prowadzących na dach. Jednakże, gdy pęd powietrza skierowany jest ku górze, zadymienie nie będzie miało możliwości zgromadzenia się w klatce schodowej. Wentylacja Krzyżowa. Wentylacja krzyżowa zadymionego piętra w wieżowcu może być efektywnie przeprowadzona z użyciem wentylatorów nadciśnieniowych lub kombinacją wentylatorów nadciśnieniowych oraz wentylatorów zainstalowanych w klatkach schodowych, przez napowietrzenie klatki schodowej oraz ukierunkowanie przepływu powietrza przez piętro, które ma zostać oddymione: Okna na zadymionym piętrze, które zostały otwarte (wybite) przez ratowników lub ogień (Rysunek Nr 17). Jeśli okna muszą zostać otwarte dla potrzeb 28

29 oddymiania, należy otworzyć okna od zawietrznej strony budynku (jeśli to możliwe). Rysunek 17 Klatka schodowa po drugiej stronie piętra, która wychodzi na dach budynku (Rysunek Nr 18). Zadymienie będzie wypychane pionowo drugą klatką schodową w kierunku dachu i na zewnątrz. Rysunek 18 Opisana powyżej wentylacja krzyżowa będzie skuteczna w budynku o wysokości do 25 pięter. W klatkach schodowych powyżej tej wysokości pionowy ruch powietrza zmniejsza się praktycznie do zera (przez otwory wentylacyjne, nieszczelne otwory itd.), dlatego musi zostać doprowadzone dodatkowe powietrze. Jeśli zachodzi potrzeba oddymienia pięter powyżej numeru 25 konieczny będzie dodatkowy wentylator do wdmuchiwania powietrza do korytarza na piętrze, które jest oddymiane (Rysunek Nr 19). 29

30 Rysunek 19 Uwaga: Te operacje mogą wymagać obecności ratowników na dachu i na ziemi dla poprawnej koordynacji. DZIAŁANIA PROWADZONE PO UGASZENIU OGNIA Działania prowadzone po ugaszeniu ognia, mają za zadanie rozpoznanie przyczyny pożaru oraz zostawienie właścicielowi oraz ubezpieczycielowi możliwości ustalenia strat. Działania te są często prowadzone w warunkach, które mogą być niebezpieczne dla ludzi przebywających na pogorzelisku. Dopóki ogień nie zostanie całkowicie ugaszony, a zadymienie całkowicie usunięte działania prowadzone po ugaszeniu mogą być prowadzone z narażeniem ludzi na kontakt z dymem, ciepłem lub tlenkiem węgla. Pamiętać należy, że każda ilość tlenku węgla powstała podczas pożaru w pobliżu sufitu może po ochłodzeniu opaść bliżej podłogi gdzie może zostać wdychana przez ratowników i inne osoby przebywające na pogorzelisku. Poza tym wiele materiałów, z których budowane są budynki przechowuje i oddaje ciepło zgromadzone podczas pożaru, co podwyższa temperaturę badanego pogorzeliska. Zazwyczaj wentylatory będące w dyspozycji Straży Pożarnej są używane także po pierwszym uderzeniu mającym za zadanie ugaszenie ognia i przed prowadzeniem działań na pogorzelisku. 30

31 Niekiedy zdarza się jednak, że wentylatory zostają wyłączone. Pozwala to na zgromadzenie się dymu, ciepła i tlenku węgla podczas prowadzenia działań po ugaszeniu ognia. Wentylacja nadciśnieniowa może służyć w celu dostarczania świeżego i chłodnego powietrza do rejonu pogorzeliska (Rysunek Nr 20), co skutkuje większym bezpieczeństwem ze względu na czynniki: Ciepło Wypromieniowane ciepło oraz wilgotność na pogorzelisku zostaną zmniejszone. Dym Zadymienie na pogorzelisku może być ograniczone w stopniu zależnym od możliwości przewentylowania pogorzeliska. Ciepło Dym CO Pogorzelisko Rysunek 20 Tlenek Węgla Podobnie jak w wypadku ciepła i zadymienia, koncentracja tlenku węgla może być znacząco zmniejszona. 31

32 Uwaga: Dla ujednolicenia, zostały przyjęte następujące akceptowalne przedziały stężenia tlenku węgla: 400 do 500 cząsteczek na milion (ppm) tlenku węgla może być wdychane przez jedną godzinę bez zagrożenia efektami ubocznymi 600 do 700 ppm tlenku węgla wdychane w ciągu jednej godziny spowoduje niepożądane efekty 1000 do 1200 ppm tlenku węgla wdychane w ciągu godziny jest niebezpieczne dla zdrowia Koncentracja powyżej 4000 ppm tlenku węgla jest zabójcza w czasie poniżej godziny. W zależności od typu pożaru, koncentracja tlenku węgla w przedziale 500 do 1200 ppm często występuje na pogorzelisku. Pomiary, w czasie prowadzenia działań na pogorzelisku dały wynik pozwalający domniemywać, że wentylacja nadciśnieniowa może wpłynąć na redukcje poziomu stężenia tlenkiem węgla z około 1000 ppm do około ppm. Poniższa tabela jest poglądową, jeśli chodzi o skutki wentylacji nadciśnieniowej prowadzonej na terenie pogorzeliska. Wartości zależą jednak w dużej mierze od typu budowli, materiałów, które się paliły, poziomu wentylacji naturalnej, tego czy ogień jest całkowicie dogaszony, a także od sprzętu użytego do pomiarów stężenia tlenku węgla, oraz jakości przeprowadzonej wentylacji nadciśnieniowej. Porównanie stężeń tlenku węgla przed i po procesie wentylacji nadciśnieniowej Budynek Rejon Pogorzeliska CO (ppm) przed wentylacją nadciśnieniową CO (ppm) po wentylacji nadciśnieniowej Jednorodzinny Jedna Sypialnia 600 ppm 110 ppm Apartamentowiec Jadalnia i Pokój 800 ppm 150 ppm Handlowy Obszar Pracy 1000 ppm 180 ppm 32

33 POŻAR Kiedy mamy do czynienia z pożarem w zamkniętych przestrzeniach, wentylacja nadciśnieniowa może być także użyta jako technika walki z ogniem przed wprowadzeniem linii z prądem gaśniczym. Ponieważ jest to młoda technika, może ona skutkować następującymi rezultatami: Znaczące zmniejszenie temperatury i zadymienia w pomieszczeniach objętych pożarem. Polepszenie widoczności. Zmniejszenie całkowitej wewnętrznej temperatury w budynku. Zwiększone zostaje bezpieczeństwo - ratownicy mogą poruszać się w pozycji wyprostowanej zamiast czołgać się po podłodze. Czas potrzebny do rozpoczęcia walki z ogniem (dotarcia do źródła pożaru i podania prądu wody) zostaje zmniejszony. Wyeliminowane zostaje zjawisko powstawania dużych ilości rozgrzanej pary wodnej, która może doprowadzić do poparzeń ratowników i osób, które wymagają ewakuacji ze strefy pożaru Zmniejszone zostaje prawdopodobieństwo wystąpienia zjawiska Flash Over Podobnie, jak inne działania, ta technika wymaga zachowania uwagi na poniższe parametry by była skuteczna: Techniczna i operacyjna wiedza na temat wentylacji nadciśnieniowej. Ta technika jest skuteczna w walce z ogniem w zamkniętych pomieszczeniach, jednakże pożary na poddaszach wymagają szczególnej uwagi na sprawę dostarczania powietrza do strefy spalania. Musi być zachowana możliwość odwrotu. Dwa wentylatory ustawione w rzędzie, każdy o mocy minimum 3 5 KM dają najlepszą skuteczność. Wydmuchiwany przez wentylator (wentylatory) strumień powietrza musi zakrywać cały otwór wentylacyjny wlotowy do pomieszczenia. Otwór wentylacyjny wylotowy powinien być tak blisko źródła ognia jak to tylko możliwe. Można użyć otworów pionowych (otwory w dachu) jak i poziomych (drzwi i okna). 33

34 Prądy wody powinny być wprowadzane do pomieszczenia po czasie minimalnym około 5 do 15 sekund po rozpoczęciu wentylowania pomieszczenia. Wytyczne Operacyjne Efektywność wykorzystania wentylacji nadciśnieniowej podczas działań na pogorzelisku jest zależna od samego obszaru pogorzeliska (jego rozmiaru i palących się materiałów) oraz od wentylatorów, które są używane do wentylacji nadciśnieniowej. Pojedynczy wentylator jest odpowiedni do prowadzenia wentylacji w domu jednorodzinnym (do ok. 480 m 2 powierzchni). Pamiętać należyy, że jeśli wielkość i wydajność wentylatora wzrasta, wzrasta także efektywność wentylacji. Umiarkowany ruch powietrza jest wystarczający do usunięcia dymu, ciepła i tlenku węgla z rejonu pogorzeliska. Doświadczenie praktyczne dowodzi, że wentylacja nadciśnieniowa nie wpływa na zwiększenie siły pożaru ani na jego rozszerzenie się ognia, który może się jeszcze znajdować w rejonie pogorzeliska. Jeśli jakiekolwiek płomienie zwiększą prędkość swojego rozprzestrzeniania się można nad tym łatwo zapanować, przez: Wyłączenie wentylatora Zmniejszenie obrotów wentylatora Zwiększenie odległości pomiędzy ogniem (pogorzeliskiem), a wentylatorem Zgaszenie ognia ;-) Uwaga: Wentylacja nadciśnieniowa nigdy nie powinna być używana jako substytut dla Aparatów Ochrony Dróg Oddechowych, które powinny zawsze być używany przez ludzi pracujących w niebezpiecznej atmosferze. Uwarunkowania Operacyjne Poniższy scenariusz przedstawia wentylacje nadciśnieniową, używaną do wprowadzenia linii gaśniczej do pomieszczeń. Na Rysunku Nr 21 mamy rzut mieszkania z zaznaczonym pożarem w Sypialni 2. 34

35 OGIEŃ OGIEŃ Łazienka Kuchnia Sypialnia 2 Salon Sypialnia 1 Rysunek 21 Obiekt jest objęty dymem i gorącym powietrzem: 1. Po przybyciu pierwszej jednostki, odpowiednia osoba obchodzi budynek by zlokalizować ogień i dogodny otwór wentylacyjny wylotowy. Jeśli nie można zlokalizować ognia powinno się polegać na doświadczeniu, obserwacji typu zdarzenia oraz pamiętaniu o wymaganiach, jakie stawia wentylacja nadciśnieniowa oraz podanie prądu wody do wnętrza. Najodpowiedniejszymi otworami wentylacyjnymi wylotowymi są okna w sypialni nr Jeśli zlokalizowano źródło ognia i otwory wentylacyjne wylotowe, powinno się przygotować wentylator oraz linie gaśniczą przed drzwiami wejściowymi. Jeśli to możliwe, wentylator i linia gaśnicza powinna być usytuowana przed wejściem znajdującym się z dala od źródła ognia. Pozwoli to na wejście z prądem gaśniczym przez nieobjęty ogniem obszar budynku do źródła ognia, podczas gdy powietrze z wentylatora oddymi i ochłodzi drogę od drzwi wejściowych do źródła ognia. 3. Otwór wentylacyjny wylotowy jest tworzony przez otwarcie lub wybicie dwóch okien w Sypialni 2. Pamiętać należy, że zasłony (żaluzje) ograniczają wentylację i powinny być usunięte z okien. Otwory wylotowe mogą być 35

36 zarówno pionowe, jak i poziome, jednakże poziome powinny być używane w pierwszej kolejności, ze względu na ich lepsze działanie w oddymianiu i obniżaniu temperatury wewnątrz mieszkania. 4. Gdy otwór wentylacyjny wylotowy, linia gaśnicza i wentylator(y) są gotowe, powinno się je uruchomić i ustawić tak by stożek powietrza objął otwór drzwi wejściowych. Jeśli to konieczne otwory wylotowe mogą być otwarte po uruchomieniu wentylatora(ów). 5. Podczas wentylacji, powietrze będzie przemieszczało się od wejścia do wylotu i dym oraz ciepło będzie wypychane z Salonu, do Sypialni 2, dalej w kierunku okien i poza budynek. Efektywność tej operacji jest zależna od rozmiarów pomieszczeń i wydajności wentylatora(ów). 6. Po krótkim czasie oddymiania, należy w razie potrzeby wzmóc walkę z ogniem. Zmniejszenie temperatury, oddymienie i zwiększenie widoczności powinno umożliwić skupienie akcji gaśniczej na źródle ognia. Po ugaszeniu ognia, produkty spalania zostaną odepchnięte od ratowników i wypchnięte na zewnątrz razem z ciepłem i dymem. 7. Po ugaszeniu pożaru, wentylator(y) może dalej pracować, by polepszyć warunki wewnątrz budynku i umożliwić bezpieczne prowadzenie działań na pogorzelisku oraz zlokalizowanie przyczyn pożaru. Wentylacja nadciśnieniowa może być skutecznie stosowana podczas akcji gaśniczej. Nie może jednak być stosowana podczas każdego pożaru. Decyzję o podjęciu wentylacji nadciśnieniowej należy opierać na doświadczeniu i wyszkoleniu ratowników, a przede wszystkim na wiedzy dowodzącego akcją ratowniczo-gaśniczą. Technika wentylacji nadciśnieniowej umożliwi uzyskanie satysfakcjonujących wyników tylko wtedy, gdy wentylatory zostaną użyte przez właściwie wyszkolonych ratowników. 36