Poziom rozwoju somatycznego studentów i studentek wychowania fizycznego Pa stwowej Wy szej Szko y Zawodowej w Koszalinie

Transkrypt

1 PRACE NAUKOWE Akademii im. Jana D ugosza w Cz stochowie Kultura Fizyczna 2013, t. XII, nr 2 Ryszard ASIENKIEWICZ * Poziom rozwoju somatycznego studentów i studentek wychowania fizycznego Pa stwowej Wy szej Szko y Zawodowej w Koszalinie Streszczenie Celem pracy jest ukazanie poziomu rozwoju fizycznego m odzie y akademickiej studiuj cej wychowanie fizyczne w PWSZ w Koszalinie, a tak e charakterystyka porównawcza z innymi uczelniami Polski. Materia stanowi wyniki bada 81 studentów i 24 studentek I roku wychowania fizycznego PWSZ w Koszalinie, przeprowadzonych przez autora pracy w latach Technik martinowsk wykonano 29 pomiarów somatometrycznych (odcinki d ugo ciowe i szeroko ciowe cia a, obwody, fa dy skórno-t uszczowe), na podstawie których wyliczono 12 wska ników proporcji cia a. Struktur somatyczn badanych zespo ów m skich okre lono typologi Adama Wankego, a e skich Ewy Kolasy. Zebrany materia opracowano podstawowymi metodami statystycznymi. Zró nicowanie badanej m odzie y w aspekcie wielko ci zamieszkiwanego rodowiska, a tak e charakterystyk porównawcz do studentów i studentek studiuj cych wychowanie fizyczne w ró nych o rodkach akademickich Polski przedstawiono w tabelach oraz graficznie. Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono ró nicuj ce oddzia ywanie czynnika urbanizacyjnego na rozwój somatyczny m odzie y studiuj cej wychowanie fizyczne w PWSZ w Koszalinie. Zespo y studentów i studentek zamieszkuj cych rodowisko miejskie w porównaniu do wiejskiego charakteryzuje wy szy poziom rozwoju fizycznego. M odzie PWSZ w porównaniu do zespo ów studentów i studentek Uniwersytetu Zielonogórskiego charakteryzuje si wi ksz t go ci budowy cia a. Pierwszoplanowymi w budowie cia a zespo ów studentów PWSZ s elementy IA, a w ród studentek zdecydowanie przewa a element leptosomiczny I. Formu a somatyczna IAVH charakteryzuje zespó m czyzn, a studentek IYAH. Studenci koszali skiej PWSZ elementami somatycznymi najbardziej podobni s do studentów wychowania fizycznego Uniwersytetu Zielonogórskiego, natomiast studentki pierwszoplanowym elementem nawi zuj do zespo ów AWF w Gda sku, Uniwersytetu Zielonogórskiego i Uniwersytetu Rzeszowskiego. M odzie koszali skiej PWSZ pod wzgl dem wysoko ci cia a jest najbardziej podobna do zespo ów z Gda ska (studenci) i Katowic (studentki), a najwi ksze ró nice odnotowano w porównaniu do studentów * Prof. nadzw. dr hab., Uniwersytet Zielonogórski.

2 140 Ryszard ASIENKIEWICZ z Rzeszowa i Zielonej Góry oraz studentek z Warszawy i Poznania. Przeci tne masy cia a studentów z Koszalina s zbli one do zespo ów z Wroc awia i odzi, natomiast studentek do zespo ów z Poznania, Wroc awia, Katowic i Gda ska. Najwi ksze ró nice (przekraczaj ce warto 0,5 SD) stwierdzono w porównaniu do studentów i studentek z Rzeszowa i Katowic. Budow cia a studenci z Koszalina podobni s do rówie ników z Zielonej Góry i odzi, a studentki do studiuj cych w Katowicach i w Gda sku. Ró nice du e i bardzo du e mi dzy rednimi wska ników ilorazowych (przekraczaj cymi warto 0,5 i 1 odchylenia standardowego) stwierdzono w porównaniu do studentów z Rzeszowa, Poznania, Gda ska i studentek z Rzeszowa i Poznania. S owa kluczowe: m odzie akademicka, rozwój fizyczny, charakterystyka porównawcza. Wst p Pa stwowa Wy sza Szko a Zawodowa w Koszalinie zosta a powo ana uchwa Rady Ministrów opublikowan w Dzienniku Ustaw w dniu 1 pa dziernika 2009 roku i zgodnie z t decyzj rozpocz a oficjaln dzia alno. Jest uczelni pa stwow, prowadz c studia pierwszego stopnia w systemie stacjonarnym. Poprzez swoj dzia alno dydaktyczn i naukow wspó tworzy obraz gospodarczy i kulturowy miasta i regionu. Studenci w PWSZ kszta c si w systemie stacjonarnym na trzech kierunkach: piel gniarstwo, wychowanie fizyczne, pedagogika (w specjalno ciach nauczycielskich i nienauczycielskich), a tak e na studiach niestacjonarnych (na kierunkach piel gniarstwo i pedagogika). Studia I stopnia na kierunku wychowanie fizyczne trwaj 3 lata (6 semestrów) i s prowadzone w systemie stacjonarnym od roku akademickiego 2010/2011. Od II roku studiów (rok akademicki 2013/2014), studenci maj do wyboru specjalno ci: wychowanie fizyczne z j zykiem angielskim, gimnastyka korekcyjno-kompensacyjna, odnowa biologiczna, organizacja turystyki i rekreacji, mened er sportu. Studia maj charakter studiów zawodowych i ko cz si uzyskaniem tytu u licencjata. Absolwent PWSZ przygotowany jest do podj cia pracy w szko ach podstawowych i gimnazjach, a tak e do podj cia studiów drugiego stopnia. Od pocz tku istnienia uczelni, w latach , funkcj rektora Pa stwowej Wy szej Szko y Zawodowej w Koszalinie pe ni prof. dr hab. Waldemar arski, prorektora ds. nauczania dr Jan Kuriata, a funkcj kanclerza mgr Beata Koronkiewicz. Od r. Rektorem PWSZ zosta dr Jan Kuriata, a prorektorem ds. nauczania dr Agnieszka Kühnl-Kinel. Ka da uczelnia, w zale no ci od profilu nauczania, stawia przed studentami okre lone wymagania. Szczególnie ostro zaznaczaj si procesy selekcyjne w zespo ach studentów i studentek wychowania fizycznego. Intensywne zaj cia maj ce charakter obowi zkowych wicze sportowych, wynikaj ce z realizacji kierunku studiów, a tak e osobiste uprawianie wybranej dyscypliny sportu przez m odzie stanowi wa ny czynnik wp ywaj cy na zmian ich budowy cia a.

3 Poziom rozwoju somatycznego studentów i studentek 141 Zdaniem antropologów, w Polsce nadal obserwujemy ró nice mi dzy warstwami spo ecznymi poszczególnych regionów, które znajduj odzwierciedlenie antropologiczne w gradientach spo ecznych cech somatycznych i sprawno ci motorycznej. Wyst puj ce nierówno ci mo na opisa ró nymi zmiennymi spo- ecznymi, w ród których najcz ciej wymienia si obok poziomu wykszta cenia rodziców, zamo no ci, liczebno ci rodziny urbanizacj miejsca zamieszkania. Nale y podkre li, e adna z wymienionych zmiennych nie wp ywa na rozwój biologiczny osobnika w sposób bezpo redni. Ich ró nicuj ce dzia anie realizuje si za po rednictwem innych czynników, takich jak sposób ywienia, praca fizyczna, choroby, stresy psychonerwowe [4, 7, 27]. Celem pracy jest ukazanie poziomu rozwoju morfologicznego m odzie y rozpoczynaj cej kszta cenie na kierunku wychowanie fizyczne w Pa stwowej Wy szej Szkole Zawodowej w Koszalinie, a tak e charakterystyka porównawcza z innymi rodowiskami akademickimi Polski. Materia i metody Materia stanowi wyniki bada antropometrycznych 81 studentów i 24 studentek I roku wychowania fizycznego PWSZ w Koszalinie, przeprowadzonych przez autora pracy w latach Badaniami obj to wszystkich studentów i studentki. Wiek chronologiczny badanych studentów wynosi M = 20,86 lat (SD = 2,30), a studentek M = 20,67 lat (SD = 2,98). Technik martinowsk [16,10] wykonano pomiary wysoko ci cia a (B-v), po o enia punktów B-sst, B-a, B-da III, d ugo ci ko czyn dolnych (B-sy), szeroko ci barków (a-a), szeroko ci bioder (ic-ic), szeroko ci i g boko ci klatki piersiowej (thl-thl i xi-ths), szeroko ci nadgarstka (cr-cu), szeroko ci nasady dalszej ko ci ramiennej i ko ci udowej (cl-cm i epl-epm), obwodów ramienia w spoczynku i napi ciu, uda, podudzia, grubo ci fa dów skórno-t uszczowych na brzuchu, biodrze, ramieniu, pod dolnym k tem opatki i podudziu oraz masy cia- a, na podstawie których wyliczono d ugo tu owia (sst-sy), d ugo g owy z szyj [(B-v) sst], d ugo ko czyny górnej (a-da III ), a tak e nast puj ce wska niki proporcji cia a [10]: tu owia (sst-sy : B-v) 100, barków (a-a : sst-sy) 100, miednicy (ic-ic : a-a) 100, klatki piersiowej (xi-ths : thl-thl) 100, Rohrera (masa cia a w g : B-v 3 w cm) 100, d ugo ci ko czyny górnej (a-da III : B-v) 100, d ugo ci ko czyny dolnej (a-a : B-v) 100, mi dzyko czynowy (a- da III : B-v) 100, barkowo-wzrostowy (a-a : B-v) 100,

4 142 Ryszard ASIENKIEWICZ biodrowo-wzrostowy (ic-ic : B-v) 100, tu owiowo-no ny (sst-sy : B-sy) 100, BMI (masa cia a w kg : B-v w m 2 ). Zebrany materia opracowano podstawowymi metodami statystycznymi [1, 11]. Zró nicowanie badanej m odzie y w aspekcie wielko ci zamieszkiwanego rodowiska przedstawiono graficznie na normagramach (na redni M = 0 i SD = 1 m odzie y miejskiej). Przyj to, e ró nice w porównywanych cechach s du e, gdy przekraczaj warto 0,5 SD, a bardzo du e przekraczaj ce 1 SD. Wyniki bada w asnych odniesiono porównawczo do m odzie y studiuj cej wychowanie fizyczne w Warszawie [8], Wroc awiu [18], Jeleniej Górze [18], Bydgoszczy [3], Rzeszowie [1, 2], odzi [6], Gda sku [15], Katowicach [21], Zielonej Górze [5] oraz kandydatów na studia w Poznaniu [25]. Struktur somatyczn badanych zespo ów m skich okre lono typologi Adama Wankego [24], a e skich Ewy Kolasy [13]. Charakterystyki liczbowe zebranego materia u przedstawiaj tabele 1 6. Wyniki bada i dyskusja Ryciny 1 2 ukazuj wyra ne zró nicowanie rodowiskowe zespo ów m skich i e skich PWSZ w zakresie badanych cech. 1 Wska nik Mollisina 0,5 0-0,5-1 [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [1] wysoko cia a; [2] d ugo tu owia; [3] d ugo ko czyn dolnych; [4] d ugo g owy z szyj ; [5] d ugo ko czyn górnych; [6] szeroko barków; [7] szeroko bioder; [8] szeroko klatki piersiowej; [9] g boko klatki piersiowej; [10] obwód ramienia w spoczynku; [11] obwód ramienia w napi ciu; [12] obwód uda; [13] obwód podudzia; [14] suma 5 fa dów skórno-t uszczowych (na brzuchu, talerzu biodrowym, na ramieniu, pod opatk, na podudziu); [15] masa cia a Ryc. 1. Normogram cech somatycznych studentów PWSZ w Koszalinie

5 Poziom rozwoju somatycznego studentów i studentek Wska nik Mollisina 0,5 0-0,5-1 [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [1] wysoko cia a; [2] d ugo tu owia; [3] d ugo ko czyn dolnych; [4] d ugo g owy z szyj ; [5] d ugo ko czyn górnych; [6] szeroko barków; [7] szeroko bioder; [8] szeroko klatki piersiowej; [9] g boko klatki piersiowej; [10] obwód ramienia w spoczynku; [11] obwód ramienia w napi ciu; [12] obwód uda; [13] obwód podudzia; [14] suma 5 fa dów skórno-t uszczowych (na brzuchu, talerzu biodrowym, na ramieniu, pod opatk, na podudziu); [15] masa cia a Ryc. 2. Normogram cech somatycznych studentek PWSZ w Koszalinie Jak wynika z 1 normogramu, studenci mieszkaj cy w miastach w porównaniu do rówie ników ze rodowisk wiejskich charakteryzuj si przeci tnie wy sz wysoko ci cia a, d u szym tu owiem, d u szymi ko czynami dolnymi i górnymi, d u sz szyj z g ow, szerszymi barkami i biodrami, wi kszym spoczynkowym obwodem ramienia, uda i podudzia, wi ksz grubo ci 5 fa dów skórno-t uszczowych (na brzuchu, biodrze, ramieniu, pod dolnym k tem opatki i podudziu) oraz mas cia a, a mniejsz szeroko ci i g boko ci klatki piersiowej oraz mniejszym obwodem ramienia w napi ciu. Ró nice du e (przekraczaj ce 0,5 SD) mi dzy przeci tnymi porównywanych cech odnotowano w wysoko ci i masie cia a, d ugo ciach tu owia, ko czyn górnych i dolnych, szeroko ci bioder, obwodzie podudzia oraz grubo ci pod ció ki t uszczowej wyznaczonej sum 5 fa dów skórno-t uszczowych. Zespó studentek zamieszkuj cy rodowisko miejskie, w odniesieniu do rówie niczek ze wsi, wyró nia przeci tnie wi ksza wysoko cia a, d u szy tu ów i ko czyny dolne, d u sza szyja z g ow, wi ksze obwody uda i podudzia, wi ksze grubo ci fa dów skórno-t uszczowych na biodrze, ramieniu i podudziu oraz wi ksza masa cia a, a krótsze ko czyny górne, w sze barki i biodra, w sza i p ytsza klatka piersiowa, mniejszy obwód ramienia w spoczynku i napi ciu, mniejsza grubo 5 fa dów skórno-t uszczowych (rycina 2). Ró nic statystycznie istotn mi dzy przeci tnymi porównywanych cech (przekraczaj c 0,5 SD) odnotowano tylko w obwodzie ramienia w napi ciu.

6 144 Ryszard ASIENKIEWICZ Tabele 1 2 (w dalszej cz ci artyku u) przedstawiaj charakterystyk porównawcz m odzie y koszali skiej PWSZ z zespo ami wychowania fizycznego Uniwersytetu Zielonogórskiego. Jak wynika z tabeli 1, studenci z Koszalina charakteryzuj si istotnie g bsz klatk piersiow, wi kszymi obwodami ramienia (w spoczynku i napi ciu), uda, sum grubo ci 5 fa dów skórno-t uszczowych (w tym na ramieniu, i pod dolnym k tem opatki), a mniejsz szeroko ci kolana. W pozosta ych zestawieniach wykazane ró nice mi dzy cechami s ma e i nieistotne. Zespó studentek koszali skiej PWSZ w porównaniu do zespo u Uniwersytetu Zielonogórskiego (tabela 2) wyró nia istotnie krótszy tu ów oraz mniejszy fa d skórno-t uszczowy na biodrze. W pozosta ych zestawieniach cech wykazane ró nice s ma e i nieistotne. W tabelach 3 4 zestawiono przeci tne wska ników proporcji cia a porównywanych zespo ów z Koszalina i Zielonej Góry. Studentów koszali skiej PWSZ charakteryzuj wy sze przeci tne wska ników tu owia, miednicy, klatki piersiowej, Rohrera, d ugo ci ko czyny dolnej, biodrowo-wzrostowego, tu owiowo-no nego i BMI, a ni sze wska ników barków, d ugo ci ko czyny górnej, mi dzyko czynowego i barkowo-wzrostowego (tabela 3). Ró nic statystycznie istotn mi dzy przeci tnymi odnotowano tylko we wska niku klatki piersiowej. Studentki z Koszalina w porównaniu do rówie niczek z Uniwersytetu Zielonogórskiego wyró niaj wy sze przeci tne wska ników barków, klatki piersiowej, Rohrera, d ugo ci ko czyny dolnej i BMI, a ni sze warto ci wska ników tu owia, miednicy, d ugo ci ko czyny górnej, miedzyko czynowego, barkowowzrostowego, biodrowo-wzrostowego i tu owiowo-no nego (tabela 4). Ró nice statystycznie istotne mi dzy rednimi odnotowano we wska nikach tu owia, miednicy, klatki piersiowej, d ugo ci ko czyny dolnej, mi dzykonczynowym, biodrowo-wzrostowym i tu owiowo-no nym. Wi ksz t go ci budowy cia a na tle porównawczym wyró niaj si studenci i studentki z koszali skiej PWSZ. Tabele 5 6 przedstawiaj charakterystyki porównawcze struktury somatycznej zespo ów m skich i e skich studiuj cych wychowanie fizyczne w ró nych rodowiskach akademickich Polski. Jak wynika z tabeli 5, w budowie zespo ów m czyzn koszali skiej PWSZ wyra nie przewa a element leptosomiczny I. Reprezentuj cy go studenci charakteryzuj si smuk sylwetk, stosunkowo d ugim tu owiem, w skimi barkami, rednio szerok miednic, p ask klatk piersiow oraz ma mas cia a w stosunku do jego wysoko ci. Na drugim miejscu jest element A. Najmniejszy udzia w strukturze somatycznej analizowanych zespo ów maj elementy V i H. Formu a somatyczna opisanego zespo u to I>A>V>H. W ród studentek (tabela 6) pierwszoplanowymi w budowie cia a s elementy I oraz Y przy wyra nej redukcji elementów A i H. Wzór strukturalny dla zespo u studentek przyjmuje formu- I>Y>A>H.

7 Poziom rozwoju somatycznego studentów i studentek 145 Analizuj c sk ady somatyczne studiuj cych wychowanie fizyczne w ró nych rodowiskach akademickich Polski (tabela 5), mo na stwierdzi, e w budowie studentów z Poznania, Gda ska, odzi, Gorzowa Wielkopolskiego i Radomia wyra nie przewa a element atletyczny V, przedstawiciele którego cechuj si krótkim tu owiem, szerokimi barkami, w sk miednic, p ask klatk piersiow i du mas cia a w stosunku do wysoko ci cia a. Zespo y studentów z Rzeszowa, Koszalina i Zielonej Góry charakteryzuj si przewag elementu leptosomicznego I. Udzia pozosta ych elementów (A H) cechuje mniejsze zró nicowanie. Formu somatyczn V>I>H>A reprezentuj zespo y studentów z AWF w Gda sku oraz kandydaci na studia do pozna skiej AWF, V>H>I>A zespo y z Gorzowa Wielkopolskiego i Radomia, V>I>A>H zespó z odzi, I>V>A>H studenci z Rzeszowa, a I>A>V>H z Koszalina i Zielonej Góry (tabela 5). W ród studentek (tabela 6) zdecydowanie przewa a w budowie cia a element leptosomiczny I (za wyj tkiem zespo u z odzi). Formu somatyczn I>Y>A>H reprezentuj zespo y z Koszalina, Gorzowa Wielkopolskiego i Gda ska, natomiast I>Y>H>A reprezentuj zespo y z Poznania, Radomia i Zielonej Góry, od których zdecydowanie odbiega zespó studentek z odzi (z pierwszoplanowym elementem A, którego typy charakteryzuj si d ugim tu owiem w stosunku do wysoko ci cia a, w skimi barkami wzgl dem d ugo ci tu owia i szerok miednic w stosunku do wysoko ci cia a). Studentki wychowania fizycznego w radomskiej WSI udzia em w budowie dwóch pierwszych elementów (IY), najbardziej podobne s do zespo u z Gorzowa Wielkopolskiego i kandydatek na studia AWF w Poznaniu. Na rycinach 3 8 (w dalszej cz ci artyku u) przedstawiono znormalizowane warto ci wysoko ci i masy cia a oraz wska nika Rohrera zespo ów m odzie y studiuj cej wychowanie fizyczne. Normalizacji dokonano wska nikiem Mollisona na redni M = 0 i odchylenie standardowe SD = 1 m odzie y koszali skiej. Przyj to, e ró nice mi dzy przeci tnymi cech s du e i bardzo du e, gdy przekraczaj odpowiednio warto 0,5 SD oraz 1 SD. Z normogramów wynika, e poziom rozwoju somatycznego m odzie y studiuj cej wychowanie fizyczne w porównywanych o rodkach akademickich Polski jest zró nicowany. M odzie koszali skiej PWSZ pod wzgl dem wysoko ci cia a jest najbardziej podobna do zespo ów z Gda ska (studenci) i Katowic (studentki), a najwi ksze ró nice odnotowano w porównaniu do studentów z Rzeszowa i Zielonej Góry oraz studentek z Warszawy i Poznania (ryciny 3 4). Przeci tne masy cia a studentów z Koszalina s zbli one do zespo ów z Wroc awia i odzi, natomiast studentek do zespo ów z Poznania, Wroc awia, Katowic i Gda ska. Najwi ksze ró nice (przekraczaj ce warto 0,5 SD) stwierdzono w porównaniu do studentów i studentek z Rzeszowa i Katowic (ryciny 5 6). Budow cia a studenci z Koszalina podobni s do rówie ników z Zielonej Góry i odzi, a studentki do studiuj cych w Katowicach i w Gda sku (ryciny 7 8). Ró nice du e i bardzo du e mi dzy rednimi wska ników ilorazowych (przekraczaj cymi warto 0,5 i 1 odchylenia stan-

8 146 Ryszard ASIENKIEWICZ dardowego) stwierdzono w porównaniu do studentów z Rzeszowa, Poznania, Gda ska i studentek z Rzeszowa i Poznania. Wyniki bada oceny antropometrycznej zespo ów studenckich z Kielc [12], odzi [14, 20], Szczecina [26] informuj o wy szych przeci tnych wysoko ci cia a, bardziej smuk ej budowie cia a mieszkanek miast ani eli wsi. Odmienne wyniki uzyska a Rodziewicz [19] w ród studentek cz stochowskiej WSP. Mieszkanki wsi w porównaniu do rówie niczek z miast charakteryzowa y si przeci tnie wy sz wysoko ci cia a, d u szymi ko czynami dolnymi, wi kszymi wymiarami szeroko ciowymi, wi kszymi obwodami klatki piersiowej, talii, przedramienia i uda. Jopkiewicz, badaj c m odzie kieleck, odnotowa wy sz redni arytmetyczn wysoko ci cia a m czyzn zamieszka ych na wsi i znacznie t sz ich budow cia a w porównaniu z rówie nikami z miast [12]. Powy sze zjawisko t umaczy selekcj negatywn mieszka ców miast na kierunki pedagogiczne. Podobne wyniki uzyska Tatarczuk w ród studentów zielonogórskiej WSP, gdzie przeci tnie najwy sz wysoko ci cia a wyró niali si mieszka cy ma ych miast i wsi [22]. W odniesieniu do kobiet, przeci tnie wy sze warto ci wysoko ci i masy cia a, d ugo ci tu owia, d ugo ci ko czyn dolnych i górnych, szeroko ci barków i klatki piersiowej, wi ksze obwody podudzia oraz szersze nasady kostne kolana i nadgarstka charakteryzuj studentki z miast ani eli wsi. Te ostatnie wyró nia y si masywniejsz budow cia a oraz wi kszym ot uszczeniem. Zwi kszenie linearno ci budowy nale y postrzega jako wynik bardziej racjonalnego, a zw aszcza mniej obci aj cego wysi kiem fizycznym trybu ycia, oraz t umaczy pe niejsz realizacj potencja u rozwojowego w zakresie wzrastania, a tak e preferowanego kulturowo modelu budowy cia a. Analiza wyników jednoznacznie wskazuje, e przebieg rozwoju biologicznego zespo ów studentów wywodz cych si z ró nych grup spo ecznych, yj cych w odmiennych warunkach rodowiskowych, nie jest jednakowy. Dodatkowo na zmian struktury somatycznej studentów i studentek wychowania fizycznego wp ywaj wiczenia fizyczne wynikaj ce z realizacji programu studiów oraz uprawianych dyscyplin sportowych. Reakcja analizowanych cech na ten sam zespó bod ców jest ró na w zespo ach obu p ci, b d ca wynikiem odmiennej ich ekosensytywno ci. Stwierdzenia 1. Zespo y studentów i studentek wychowania fizycznego Pa stwowej Wy szej Szko y Zawodowej w Koszalinie zamieszkuj ce rodowisko miejskie w porównaniu do wiejskiego charakteryzuje wy szy poziom rozwoju fizycznego. Ró nice statystycznie istotne mi dzy porównywanymi zespo ami m skimi odnotowano w wysoko ci i masie cia a, d ugo ci tu owia, d ugo ci ko czyn

9 Poziom rozwoju somatycznego studentów i studentek 147 górnych i dolnych, szeroko ci bioder, obwodzie podudzia oraz grubo ciach fa dów skórno-t uszczowych na brzuchu, biodrze, ramieniu i pod opatk. W przypadku zespo ów kobiet, czynnik urbanizacyjny nie ró nicuje (za wyj tkiem obwodu ramienia w napi ciu) statystycznie istotnie cech somatycznych. 2. W budowie cia a studentów PWSZ dominuje element leptosomiczny I, nast pnie A, natomiast u studentek elementy IV przy mniejszych udzia ach AH. 3. Formu a somatyczna IAVH charakteryzuje zespó studentów PWSZ w Koszalinie, a studentek IYAH. Studenci koszali skiej PWSZ elementami somatycznymi podobni s do studentów wychowania fizycznego Uniwersytetu Zielonogórskiego, natomiast studentki pierwszoplanowym elementem nawi zuj do zespo ów AWF w Gda sku, Uniwersytetu Zielonogórskiego i Uniwersytetu Rzeszowskiego. 4. M odzie koszali skiej PWSZ w porównaniu do rodowisk akademickich w Polsce, pod wzgl dem wysoko ci cia a najbardziej podobna jest do zespo- ów z Gda ska (studenci) i Katowic (studentki), a mas cia a do zespo ów z Wroc awia i odzi (studenci), natomiast studentki do zespo ów z Poznania, Wroc awia, Katowic i Gda ska. Budow cia a studenci z Koszalina podobni s do rówie ników z Zielonej Góry i odzi, a studentki do studiuj cych w Katowicach i w Gda sku. Tabela 1. Charakterystyka somatometryczna studentów PWSZ w Koszalinie i UZ w Zielonej Górze Cecha PWSZ (N = 81) UZ (N = 168) M SD V M SD V B-v 179,63 6,91 3,25 179,40 7,26 4,05 0,23 B-sst 146,51 6,06 4,14 146,46 6,46 4,41 0,05 B-sy 88,51 4,09 4,62 88,34 4,06 4,66 0,17 sst-sy 58,12 3,46 5,95 57,83 3,42 5,91 0,29 (B-v) - sst 33,12 1,55 4,68 33,24 1,60 4,81 0,12 B-a 147,08 6,31 4,29 146,87 6,60 4,49 0,21 B-da III 69,08 3,56 5,15 69,50 4,15 5,97 0,42 a-da III 77,43 4,14 5,35 77,37 4,22 5,45 0,06 a-a 40,80 1,87 4,58 40,83 2,05 5,02 0,03 ic-ic 28,54 2,67 9,36 28,70 1,78 6,20 0,16 thl-thl 27,34 2,20 8,05 27,83 1,94 6,97 0,49 xi-ths 20,10 1,60 7,96 19,69 1,50 7,62 0,41 * cr-cu 54,86 2,53 4,61 55,01 3,10 5,64 0,15 cl-cm 66,74 3,21 4,81 66,57 3,28 4,93 0,17 epl-epm 89,70 4,54 5,06 91,93 8,30 9,03 2,23 * Odwód kl.p. wdech 98,37 6,95 7,07 98,17 6,36 6,48 0,20 Odwód kl.p. wydech 93,70 7,69 8,21 93,11 6,73 7,23 0,59 d

10 148 Ryszard ASIENKIEWICZ Tabela 1. Charakterystyka somatometryczna studentów (cd.) Cecha PWSZ (N = 81) UZ (N = 168) M SD V M SD V Obwód talii 81,53 7,30 8,95 80,96 6,67 8,24 0,57 Obwód bioder 96,89 9,24 9,54 96,46 6,51 6,75 0,43 Obwód ramienia w spoczynku Obwód ramienia w napi ciu 30,86 6,53 21,16 29,51 2,98 10,10 1,35 * 34,93 6,44 18,44 33,44 3,33 9,96 1,49 * Obwód uda 57,19 4,57 7,99 55,19 4,42 8,01 2,00 ** Obwód podudzia 39,31 3,20 8,14 38,82 2,91 7,50 0,49 Fa d na brzuchu 14,75 4,59 31,12 13,85 4,64 33,50 0,90 Fa d na biodrze 10,28 3,38 32,88 10,07 3,28 32,57 0,21 Fa d na ramieniu 14,36 2,98 20,75 12,08 3,61 29,88 2,28 ** Fa d pod opatk 15,43 3,27 21,19 13,10 4,07 31,07 2,33 ** Fa d na podudziu 8,99 1,96 21,80 8,73 3,32 38,03 0,26 Suma 5 fa dów 63,53 14,83 23,34 57,93 15,59 26,91 5,60 ** Masa cia a 78,55 11,58 14,74 76,46 10,72 14,02 2,09 * istotno na poziomie 0,05; ** istotno na poziomie 0,01 d Tabela 2. Charakterystyka somatometryczna studentek PWSZ w Koszalinie i UZ w Zielonej Górze Cecha PWSZ (N = 24) UZ (N = 74) M SD V M SD V d B-v 165,22 6,63 4,01 167,23 7,03 4,20 2,01 B-sst 134,56 5,77 4,29 136,02 6,14 4,51 1,46 B-sy 84,06 3,63 4,32 83,77 3,80 4,54 0,29 sst-sy 50,50 3,21 6,36 52,25 3,18 6,09 1,75 * (B-v) - sst 30,66 1,43 4,66 31,21 1,36 4,36 0,55 B-a 135,36 6,05 4,47 136,63 6,37 4,66 1,27 B-da III 65,28 3,30 5,06 64,84 3,58 5,52 0,44 a-da III 70,08 3,68 5,25 71,78 3,80 5,29 1,70 a-a 36,10 1,76 4,88 36,89 2,13 5,77 0,79 ic-ic 27,80 2,18 7,84 27,91 1,93 6,92 0,11 thl-thl 24,83 1,81 7,29 25,61 1,90 7,42 0,78 xi-ths 17,66 1,45 8,21 17,67 1,51 8,55 0,01 cr-cu 49,08 2,86 5,83 49,18 2,84 5,77 0,10 cl-cm 58,44 2,27 3,88 58,65 3,31 5,64 0,21 epl-epm 83,48 4,40 5,27 85,30 5,99 7,02 1,82 Odwód kl.p. wdech 83,86 7,31 8,72 84,92 8,13 9,57 1,06

11 Poziom rozwoju somatycznego studentów i studentek 149 Tabela 2. Charakterystyka somatometryczna studentek (cd.) Cecha PWSZ (N = 24) UZ (N = 74) M SD V M SD V Odwód kl.p. wydech 78,55 7,57 9,64 79,11 8,08 10,21 0,56 Obwód talii 71,68 6,90 9,63 71,64 7,57 10,57 0,04 Obwód bioder 94,27 5,73 6,08 93,07 6,94 7,46 1,20 Obwód ramienia w spoczynku Obwód ramienia w napi ciu 26,05 2,55 9,79 25,72 2,80 10,89 0,33 28,98 2,64 9,11 28,33 2,90 10,24 0,65 Obwód uda 54,78 4,52 8,25 53,08 3,80 7,16 1,70 Obwód podudzia 36,14 3,70 10,24 35,91 2,71 7,55 0,23 Fa d na brzuchu 13,00 2,68 20,62 13,16 4,88 37,08-0,16 Fa d na biodrze 9,08 2,48 27,31 10,96 4,55 41,51 1,88 * Fa d na ramieniu 11,64 2,51 21,56 11,99 3,64 30,36 0,35 Fa d pod opatk 11,36 2,43 21,38 11,57 3,43 29,65 0,21 Fa d na podudziu 7,76 1,45 18,69 9,07 3,72 41,01 1,31 Suma 5 fa dów 52,84 10,17 19,25 56,77 17,32 30,51 3,93 Masa cia a 58,86 8,90 15,12 60,08 9,18 15,28 1,22 * istotno na poziomie 0,05 d Tabela 3. Charakterystyka liczbowa wska ników proporcji cia a studentów wychowania fizycznego PWSZ w Koszalinie i UZ w Zielonej Górze Wska nik PWSZ (N = 81) UZ (N = 168) M SD V M SD V Tu owia 32,35 1,55 4,79 32,22 1,17 3,63 0,13 Barków 70,20 5,12 7,29 70,75 3,97 5,61 0,55 Miednicy 70,86 4,58 6,46 70,36 4,14 5,88 0,50 Klatki piersiowej 73,68 6,04 8,20 70,91 5,23 7,38 2,77 ** Rohrera 1,35 0,13 9,63 1,32 0,14 10,61 0,03 D ugo ci ko czyny górnej D ugo ci ko czyny dolnej 43,11 1,18 2,74 43,13 1,50 3,48 0,02 49,27 1,39 2,82 49,24 1,07 2,17 0,03 Mi dzyko czynowy 87,48 3,02 3,45 87,61 3,23 3,69 0,13 Barkowo-wzrostowy 22,71 1,01 4,45 22,77 1,05 4,61 0,06 Biodrowo-wzrostowy 16,10 0,92 5,71 16,00 0,81 5,06 0,10 Tu owiowo-no ny 65,66 3,04 4,63 65,52 3,59 5,48 0,14 BMI 24,34 2,73 11,22 23,69 2,44 10,30 0,65 ** poziom istotno ci przy 0,01 d

12 150 Ryszard ASIENKIEWICZ Tabela 4. Charakterystyka liczbowa wska ników proporcji cia a studentek wychowania fizycznego PWSZ w Koszalinie i UZ w Zielonej Górze Wska nik PWSZ (N = 24) UZ (N = 74) M SD V M SD V Tu owia 30,56 1,54 5,04 31,23 1,06 3,39 0,67 * Barków 71,49 4,76 6,66 70,74 4,11 5,81 0,75 Miednicy 70,93 4,80 6,77 75,76 5,04 6,65 4,83 ** Klatki piersiowej 75,20 5,63 7,49 69,16 5,83 8,43 6,04 ** Rohrera 1,31 0,11 8,40 1,28 0,14 10,94 0,03 D ugo ci ko czyny górnej 42,42 1,99 4,69 42,92 1,08 2,52 0,50 D ugo ci ko czyny dolnej 50,88 1,84 3,62 50,10 1,01 2,02 0,78 ** Mi dzyko czynowy 83,37 3,87 4,64 85,70 2,73 3,19 2,33 ** Barkowo-wzrostowy 21,85 0,85 3,89 22,07 1,08 4,89 0,22 Biodrowo-wzrostowy 15,49 0,79 5,10 16,69 1,02 6,11 1,20 ** Tu owiowo-no ny 60,08 2,97 4,94 62,40 3,23 5,18 2,32 ** BMI 21,56 2,20 10,20 21,41 2,37 11,07 0,15 * poziom istotno ci przy 0,05; ** poziom istotno ci przy 0,01 d Tabela 5. Charakterystyka porównawcza struktury somatycznej analizowanych zespo ów studentów wychowania fizycznego Zespó PWSZ Koszalin Kierunek wf. AWF Pozna AWF Gda sk U ód Kierunek wf. AWF Gorzów Wielkopolski WSP Rzeszów Kierunek wf. UZ Zielona Góra Kierunek wf. WSI Radom Kierunek wf. Elementy somatyczne [%] I A V H Wzór strukturalny Autor 40,36 29,32 15,48 14,84 IAVH Asienkiewicz 34,74 13,70 36,09 15,48 VIHA 20,9 9,6 52,6 16,9 VIHA Drozdowski, Riegerova [9] Malinowski, Stolarczyk [15] 28,50 20,70 32,30 18,50 VIAH Becker, Stolarczyk [6] 28,48 13,54 36,72 21,25 VHIA Wójtowicz [28] 60,00 13,61 17,52 8,87 IVAH Tatarczuk [23] 54,37 17,73 17,15 10,75 IAVH Asienkiewicz [ 5] 9,9 5,1 73,0 12,0 VHIA Michalska-Wichan, Malinowski [17]

13 Poziom rozwoju somatycznego studentów i studentek 151 Tabela 6. Charakterystyka porównawcza struktury somatycznej analizowanych zespo ów studentek wychowania fizycznego Zespó PWSZ Koszalin Kierunek wf. AWF Pozna AWF Gorzów Wielkopolski AWF Gda sk WSI Radom Kierunek wf. U ód Kierunek wf. UZ Zielona Góra Kierunek wf. WSP Rzeszów Kierunek wf. Elementy somatyczne [%] I A Y H Wzór strukturalny Autor 75,48 8,12 8,87 7,53 IYAH Asienkiewicz 45,35 9,91 33,89 10,85 IYHA Drozdowski, Riegerova [9] 53,72 10,92 25,67 9,98 IYAH Wojtowicz [28] 72,04 8,44 12,00 7,51 IYAH 44,8 8,3 35,6 11,1 IYHA Malinowski, Stolarczyk 15] Michalska-Wichan, Malinowski [17] 21,50 30,20 18,80 29,50 AHIY Becker, Stolarczyk [6] 66,77 10,26 14,70 8,27 IYAH Asienkiewicz [5] 74,80 10,25 8,44 6,51 IAYH Tatarczuk [23]

14 152 Ryszard ASIENKIEWICZ 0,3 0,2 0,1 B-v (cm) 0-0,1 [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] -0,2-0,3-0,4 [1] AWF Warszawa; [2] AWF Wroc aw; [3] Kolegium Karkonoskie w Jeleniej Górze, kierunek wf.; [4] AWF Pozna ; [5] Uniwersytet Rzeszowski, kierunek wf.; [6] Uniwersytet Zielonogórski, kierunek wf.; [7] Uniwersytet ódzki, kierunek wf.; [8] AWF Gda sk; [9] AWF Katowice Ryc. 3. Warto ci znormalizowane wysoko ci cia a zespo ów studentów

15 Poziom rozwoju somatycznego studentów i studentek 153 0,4 0,3 B-v (cm) 0,2 0,1 0 [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [1] AWF Warszawa; [2] AWF Wroc aw; [3] Kolegium Karkonoskie w Jeleniej Górze, kierunek wf.; [4] AWF Pozna ; [5] Uniwersytet Rzeszowski, kierunek wf.; [6] Uniwersytet Zielonogórski, kierunek wf.; [7] Uniwersytet ódzki, kierunek wf.; [8] AWF Gda sk; [9] AWF Katowice Ryc. 4. Warto ci znormalizowane wysoko ci cia a zespo ów studentek

16 154 Ryszard ASIENKIEWICZ 0,1 0 [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] -0,1 Masa cia a (kg) -0,2-0,3-0,4-0,5-0,6 [1] AWF Warszawa; [2] AWF Wroc aw; [3] Kolegium Karkonoskie w Jeleniej Górze, kierunek wf.; [4] AWF Pozna ; [5] Uniwersytet Rzeszowski, kierunek wf.; [6] Uniwersytet Zielonogórski, kierunek wf.; [7] Uniwersytet ódzki, kierunek wf.; [8] AWF Gda sk; [9] AWF Katowice Ryc. 5. Warto ci znormalizowane masy cia a zespo ów studentów

17 Poziom rozwoju somatycznego studentów i studentek 155 0,6 0,4 0,2 Masa cia a (kg) 0-0,2 [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] -0,4-0,6-0,8 [1] AWF Warszawa; [2] AWF Wroc aw; [3] Kolegium Karkonoskie w Jeleniej Górze, kierunek wf.; [4] AWF Pozna ; [5] Uniwersytet Rzeszowski, kierunek wf.; [6] Uniwersytet Zielonogórski, kierunek wf.; [7] Uniwersytet ódzki, kierunek wf.; [8] AWF Gda sk; [9] AWF Katowice Ryc. 6. Warto ci znormalizowane masy cia a zespo ów studentek

18 156 Ryszard ASIENKIEWICZ 0,2 0 [1] [2] [3] [4] [5] [6] -0,2 Wska nik Rohrera -0,4-0,6-0,8-1 -1,2-1,4 [1] Uniwersytet Zielonogórski, kierunek wf.; [2] Uniwersytet Rzeszowski, kierunek wf.; [3] AWF Pozna ; [4] Uniwersytet ódzki, kierunek wf.; [5] AWF Gda sk; [6] AWF Katowice Ryc. 7. Warto ci znormalizowane wska nika Rohrera zespo ów studentów

19 Poziom rozwoju somatycznego studentów i studentek 157 0,8 0,6 0,4 0,2 Wska nik Rohrera 0-0,2-0,4-0,6 [1] [2] [3] [4] [5] [6] -0,8-1 -1,2-1,4 [1] Uniwersytet Zielonogórski, kierunek wf.; [2] Uniwersytet Rzeszowski, kierunek wf.; [3] AWF Pozna ; [4] Uniwersytet ódzki, kierunek wf.; [5] AWF Gda sk; [6] AWF Katowice Ryc. 8. Warto ci znormalizowane wska nika Rohrera zespo ów studentek Literatura [1] Arska-Kotli ska M., Bartz J., Wieli ski D. (2002): Wybrane zagadnienia statystyki dla studiuj cych wychowanie fizyczne, AWF, Pozna. [2] Asienkiewicz R. (2002): Charakterystyka porównawcza budowy somatycznej studentów i studentek kierunków pedagogicznych na przyk adzie rzeszowskiej i zielonogórskiej WSP, w: Ontogeneza i promocja zdrowia w aspekcie medycyny, antropologii i wychowania fizycznego, (red.): A. Malinowski, J. Tatarczuk, R. Asienkiewicz. Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra, s [3] Asienkiewicz R. (2004): Comparative characteristics of somatic build of students of Pedagogical Academy in Bydgoszcz. Sport and Society, (ed.): J. Kosiewicz, K. Obody ski Podkarpackie Scientific Society of Physical

20 158 Ryszard ASIENKIEWICZ Culture in Rzeszów. European Association for Sociology of Sport. University of Rzeszów. Rzeszów, s [4] Bielicki T., Szklarska A., Welon Z., Brajczewski C. (1997): Nierówno ci spo eczne w Polsce: antropologiczne badania poborowych w trzydziestoleciu , Monografie Zak adu Antropologii PAN, Wroc aw. [5] Asienkiewicz R.: Wska niki budowy somatycznej studentów i studentek wychowania fizycznego Uniwersytetu Zielonogórskiego, (praca z o ona do druku). [6] Becker M., Stolarczyk H. (1992): Stan rozwoju fizycznego studentów Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, Filia w odzi, w: Biologia populacji ludzkich i pradziejowych. WSP, S upsk, s [7] Bielicki T. (1992): Nierówno ci spo eczne w Polsce w ocenie antropologa, w: Nauka Polska, 3, s [8] Czajkowska A., Mazurek K., Lutos awska G., mijewski P. (2010): Zale no pomi dzy dziennym wydatkiem energetycznym a wybranymi wska nikami somatycznymi i fizjologicznymi studentów AWF, w: Wspó czesne metody bada aktywno ci, sprawno ci i wydolno ci fizycznej cz owieka, (red): K. Bu ko, J. Charzewska, K. Kaczanowski, Warszawa, s [9] Drozdowski Z., Riegerova J. (1995): Studenci wychowania fizycznego z O omu ca i Poznania w wietle typologii Adama Wankego. Wychowanie Fizyczne i Sport, nr 2, t. XXXIX, s [10] Drozdowski Z. (1998): Antropometria w wychowaniu fizycznym. AWF, Pozna. [11] Guilford J.P. (1960): Podstawowe metody statystyczne w psychologii i pedagogice. PWN, Warszawa. [12] Jopkiewicz A., Zabrodzka T. (1997): rodowiskowe uwarunkowania poziomu rozwoju fizycznego studentów WSP w Kielcach, w: Jopkiewicz A., (red.) : Auksologia a promocja zdrowia. Polska Akademia Nauk-Oddzia w Krakowie, Kieleckie Towarzystwo Naukowe, s [13] Kolasa E. (1969): Typy somatyczne kobiet. Materia y i Prace Antropologiczne, nr 77, PAN, Wroc aw, s [14] Malinowski A., Jeziorek A. (1992): rodowiskowe uwarunkowania poziomu rozwoju fizycznego studentów Uniwersytetu ódzkiego, w: Biologia Populacji Ludzkich Wspó czesnych i Pradziejowych, (red.): Ro nowski F., WSP S upsk, PTA, Warszawa, s [15] Malinowski A., Stolarczyk H. (1992): Ocena budowy somatycznej studentów Akademii Wychowania Fizycznego w Gda sku, w: Biologia populacji ludzkich i pradziejowych. WSP, S upsk, s [16] Martin R., Saller K. (1957): Lehrbuch der Anthropologie in systematischer Darstellung mit besonderer Berucksichtigung der anthropologischen methoden. G. Visher. Verlag Stuttgart.

21 Poziom rozwoju somatycznego studentów i studentek 159 [17] Michalska-Wichan J., Malinowski A. (1999): Budowa somatyczna studentów wychowania fizycznego radomskiej WSI. Prace Naukowe WSP w Cz stochowie, Seria: Kultura Fizyczna, z. II, s [18] Pietraszewska J., Burdukiewicz A., Mia kowska J., Andrzejewska J. (2008): Charakterystyka budowy somatycznej i sk adu cia a tkankowego studentów w aspekcie ich aktywno ci fizycznej, in: Sport vs. Wellness, (ed.): E. Rutkowska Wydawnictwo NeuroCentrum w Lublinie, Lublin, [19] Rodziewicz-Gruhn J.(2000): Stan rozwoju fizycznego studentek pedagogiki WSP w Cz stochowie w wietle bada realizowanych w 1998 roku, w: Rodziewicz-Gruhn J. (red.): Prace Naukowe Wy szej Szko y Pedagogicznej w Cz stochowie, Seria: Kultura Fizyczna, z. III, s [20] Ro lak M. (1997): Stan rozwoju fizycznego studentek nauczania pocz tkowego Uniwersytetu ódzkiego w roku akademickim 1991/92, w: Jopkiewicz A. (red.): Auksologia a promocja zdrowia. Polska Akademia Nauk- Oddzia w Krakowie, Kieleckie Towarzystwo Naukowe 1997, s [21] l y ski J. (1991): Cechy somatyczne, sprawno fizyczna i gibko kr gos upa studentów. Z warsztatów badawczych. AWF, Warszawa. [22] Tatarczuk J.(2006): Biospo eczne uwarunkowania rozwoju somatycznego i sprawno motoryczna wybranych grup m odzie y akademickiej, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra. [23] Tatarczuk J. (2002): Charakterystyka porównawcza struktury somatycznej i typologicznej s uchaczy I roku kierunków pedagogicznych i wychowania fizycznego Wy szej Szko y Pedagogicznej w Rzeszowie, w: Ontogeneza i promocja zdrowia w aspekcie medycyny, antropologii i wychowania fizycznego, (red.): Malinowski A., Tatarczuk J., Asienkiewicz R. Uniwersytet Zielonogórski. Zielona Góra, s [24] Wanke A. (1954): Zagadnienie typów somatycznych. Przegl d Antropologiczny, t. XX, s [25] Wawrzyniak G. (1997): Normy wybranych cech somatycznych kandydatów na studia wychowania fizycznego. AWF, Pozna. [26] Wi c aw B., Plat J. (1998): Stopie urbanizacji rodowiska a rozwój fizyczny m odzie y studiuj cej w Uniwersytecie Szczeci skim, w: Cz owiek wczoraj, dzi, jutro, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s [27] Wola ski N. (2005): Rozwój biologiczny cz owieka. Podstawy auksologii, gerontologii i promocji zdrowia, Wydawnictwo Naukowe PAN, Warszawa. [28] Wójtowicz M. (1991): Tendencja przemian struktury somatycznej kandydatów na studia wychowania fizycznego z Gorzowa Wielkopolskiego, w: Antropologia i jej miejsce w ród nauk o cz owieku. UAM w Poznaniu, Seria: Antropologia, nr 13, s

22 160 Ryszard ASIENKIEWICZ Abstract The Level of Somatic Development of Physical Education Students at State Higher Vocational School in Koszalin The paper aims at presenting the level of physical development of students studying physical education at State Higher Vocational School in Koszalin, and its comparative characteristics with students from other Polish universities. The research material comprises the results of tests conducted on 81 male students and 24 female students studying physical education at Higher Vocational State School in Koszalin, carried out by the author in somatometric measurements (length and width, circumferences, skin folds) were taken with the use of Martin s measurement technique. They were used to calculate 12 indicators of body proportions. The somatic structure of the male respondents was identified by means of Adam Wanke s typology, and the structure of females with the use of Ewa Kolasa typology. The collected material was developed using basic statistical methods. The diversity of the young people in terms of the size of the inhabited environment, as well as the comparative characteristics of the male and female students studying physical education in various Polish academic centres are presented in tables and graphs. Based on the analysis, it has been found that the urban factor differentiates the somatic development of young people studying physical education at Higher Vocational State School in Koszalin. The students living in the urban environment are characterized by a higher level of physical development in comparison to those living in rural areas. Compared to the students of the University of Zielona Góra they have a higher stoutness. The major elements in body build of the Koszalin male students are IA elements and for female students the leptosomatic element. The IAVH somatic formula is characteristic for the male respondents, and the IYAH is characteristic for the female students. The somatic elements of the Koszalin male students are similar to those of the physical education students at the University of Zielona Góra, while the female students major element is similar to the major element of female students at Physical Education Academy in Gdansk, University of Zielona Góra and the University of Rzeszów. In terms of body height the Koszalin students are most similar to the teams from Gdansk (male students) and Katowice (female students), and the largest differences were observed in comparison to male students from Rzeszow and Zielona Góra, and female students from Warsaw and Pozna. The average body mass of the Koszalin male students is close to the body mass of the teams from Wroclaw and Lód, and the average body mass of the female students is similar to the body mass of the teams from Pozna, Wroc aw, Katowice and Gda sk. The biggest differences (over 0.5 SD) have been found when comparing to students from Rzeszow and Katowice. The body build of the Koszalin male students is similar to the body build of their peers from Zielona Gora and ódz and the body build of the female students is similar to that of young women studying in Katowice and Gdansk. Big and very big differences between the means of quotient indicators (more than 0.5 and 1 standard deviation) have been found when the male respondents were compared to students from Rzeszów, Pozna, Gda sk and the female students were compared to female students from Rzeszow and Poznan. Key words: university students, physical development, comparative description.