Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej. Prawa i obowiązki bezrobotnych

Transkrypt

1 Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Prawa i obowiązki bezrobotnych Warszawa 2012

2 Prawa i obowiązki bezrobotnych Autorzy: Iwona Kalinowska (rozdziały 1, 2, 4, 7) Beata Kujszczyk (rozdziały 3, 5, 6) Wojciech Kamiński (rozdział 8) Projekt okładki: Marcin Rucki Publikacja bezpłatna Prawa autorskie zastrzeżone, Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie, Warszawa 2012 Wydanie piąte poprawione, Warszawa 2012 Nakład: 4400 egzemplarzy ISBN Druk i skład: JACHU 69 Janusz Grochowski ul. Wieluńska 18/ Warszawa

3 Spis treści 1. Rejestracja w powiatowym/miejskim urzędzie pracy Status osoby bezrobotnej kto może się zarejestrować Zasady rejestracji w powiatowym urzędzie pracy wymagane dokumenty Wykaz powiatowych urzędów pracy woj. mazowieckiego Podstawowe obowiązki osób bezrobotnych Zasiłek dla osób bezrobotnych Prawo do zasiłku Wysokość zasiłku i okres jego pobierania Pomoc w poszukiwaniu zatrudnienia Poradnictwo i informacja zawodowa Pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy Pośrednictwo pracy w kraju Pośrednictwo pracy za granicą w ramach sieci EURES Podnoszenie i uzupełnianie kwalifikacji zawodowych przez osoby bezrobotne Szkolenia i egzaminy Szkolenia indywidualne Finansowanie kosztów egzaminów Szkolenia grupowe Pożyczka szkoleniowa Finansowanie kosztów studiów podyplomowych Stypendium na kontynuowanie nauki Staż Przygotowanie zawodowe dorosłych Zatrudnienie subsydiowane Prace interwencyjne Roboty publiczne Prace społecznie użyteczne Jednorazowe dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej 51

4 7. Podjęcie pracy przez osoby bezrobotne Dodatek aktywizacyjny Refundacja kosztów opieki nad dzieckiem lub osobą zależną Zwrot kosztów przejazdu i zakwaterowania Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego Prawo do transferu zasiłku dla osób bezrobotnych Zasada sumowania okresów zatrudnienia i ubezpieczenia Dane teleadresowe Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Warszawie 60 Źródła 62

5 1. Rejestracja w powiatowym/miejskim urzędzie pracy W tym rozdziale zostały omówione zasady rejestracji osób bezrobotnych w powiatowym/miejskim urzędzie pracy, m.in. kto może się zarejestrować w urzędzie, w którym urzędzie należy to zrobić, jakie dokumenty należy przedstawić przy rejestracji, a także co wiąże się z faktem rejestracji i w jakiej sytuacji następuje utrata statusu osoby bezrobotnej. Rejestracją osób bezrobotnych zajmują się powiatowe lub w miastach na prawach powiatu (w woj. mazowieckim Płock i Warszawa) miejskie urzędy pracy. W tym opracowaniu dla uproszczenia nazewnictwa posługiwano się jedynie nazwą powiatowy urząd pracy (w skrócie PUP), ale wszystkie informacje odnoszą się także do miejskich urzędów pracy Status osoby bezrobotnej kto może się zarejestrować Status bezrobotnego otrzymuje każda osoba, która zarejestruje się w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu na adres stałego lub tymczasowego zameldowania. Zarejestrować się może osoba, która: nie jest zatrudniona, tzn. nie wykonuje pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego oraz nie wykonuje innej pracy zarobkowej, tj. nie wykonuje pracy i nie świadczy usług na podstawie umów cywilnoprawnych, np. umowy o dzieło, umowy zlecenia itp., nie posiada wpisu do ewidencji działalności gospodarczej i nie złożyła wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej albo po złożeniu wniosku o wpis zgłosiła wniosek o zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej i okres zawieszenia jeszcze nie upłynął, lub nie upłynął jeszcze okres do dnia podjęcia działalności gospodarczej, jest zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu 5

6 6 pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej (osoby niepełnosprawne w połowie tego wymiaru czasu pracy), nie uczy się w szkole, z wyjątkiem osób uczących się w szkole dla dorosłych lub przystępujących do egzaminu eksternistycznego z zakresu tej szkoły, lub osób studiujących w szkole wyższej w formie studiów niestacjonarnych (zaocznych i wieczorowych), ukończyła 18 lat, a nie ukończyła 60 lat kobieta lub 65 lat mężczyzna, nie nabyła prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej, renty szkole-niowej, renty socjalnej, renty rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia, nie pobiera nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, nie jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe, lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe, nie uzyskuje przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym z działów specjalnych produkcji rolnej, chyba że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, obliczony dla ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych, nie przekracza wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2 ha przeliczeniowych ustalonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o podatku rolnym, lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe, nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych, nie pobiera na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłku stałego,

7 nie pobiera na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, świadczenia pielęgnacyjnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania, nie pobiera po ustaniu zatrudnienia świadczenia szkoleniowego (świadczenie szkoleniowe przyznawane jest przez pracodawcę na wniosek pracownika i przysługuje po rozwiązaniu stosunku pracy lub stosunku służbowego na czas udziału pracownika w szkoleniach, w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy), nie podlega, na podstawie odrębnych przepisów, obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników, nie jest osobą tymczasowo aresztowaną lub nie odbywa kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem kary pozbawienia wolności odbywanej poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego Zasady rejestracji w powiatowym urzędzie pracy - wymagane dokumenty Osoby, które spełniają warunki opisane w poprzednim rozdziale Status osoby bezrobotnej kto może się zarejestrować w powiatowym urzędzie pracy zamierzające zarejestrować się jako osoby bezrobotne, muszą to zrobić osobiście w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu na swoje stałe lub czasowe zameldowanie. Ci bezrobotni, którzy nie posiadają żadnego zameldowania, powinni zgłosić się do urzędu pracy, na obszarze którego przebywają. Zasady rejestracji są dla nich takie same, składają tylko dodatkowe oświadczenie, że nie są zarejestrowani w innym powiatowym urzędzie pracy. Podobne oświadczenie składają osoby posiadające zameldowanie na pobyt czasowy. 7

8 Nie ma możliwości zarejestrowania się przez Internet lub osobę trzecią. Do urzędu osoba bezrobotna musi zgłosić się osobiście, aby przedstawić wymagane dokumenty, wypełnić kartę rejestracyjną i złożyć podpis, poświadczając, że dane zawarte w karcie są zgodne ze stanem faktycznym. Sam moment rejestracji polega na weryfikacji i sprawdzeniu z oryginałami dokumentów przez pracownika powiatowego urzędu pracy, danych zawartych w karcie rejestracyjnej i wpisaniu ich do systemu elektronicznego. Każda osoba bezrobotna podczas rejestracji musi przedstawić dokumenty potwierdzające jej poziom wykształcenia i przebieg pracy zawodowej oraz okresy pobierania należnych świadczeń z innych tytułów, o ile takie dokumenty posiada. W poniższej liście wymieniono również te dokumenty, które brane są pod uwagę w celu ustalenia prawa do zasiłku dla osób bezrobotnych. Dokumenty, które należy przedstawić podczas rejestracji: dowód osobisty lub inny dokument tożsamości wraz z potwierdzeniem zameldowania, numer NIP nadany przez urząd skarbowy, oryginał dokumentu potwierdzającego wykształcenie, np. dyplom ukończenia studiów wyższych, świadectwo ukończenia szkoły lub świadectwo szkolne, świadectwa kwalifikacyjne lub zaświadczenia o odbytych kursach, szkoleniach, nabytych uprawnieniach zawodowych, prawo jazdy (oryginały), dokument stwierdzający przeciwwskazania do wykonywania określonych prac, jeżeli taki dokument osoba rejestrująca się posiada, oryginalne świadectwa pracy z całego okresu zatrudnienia (świadectwa pracy powinny być wypełnione zgodnie z wymogami Kodeksu pracy, posiadać pieczątkę zakładu pracy oraz pieczątkę imienną osoby wystawiającej świadectwo), zaświadczenia o okresach wykonywania innej pracy zarobkowej wraz z informacją o wysokości zarobków i odprowadzanych składkach na ubezpieczenie społeczne za każdy przepracowany miesiąc (dotyczy osób pracujących w niepełnym wymiarze czasu pracy lub 8

9 na umowę zlecenia, o dzieło, agencyjną lub inną umowę o świadczenie usług, lub osób współpracujących przy świadczeniu tych usług), decyzja o wykreśleniu z ewidencji działalności gospodarczej oraz zaświadczenie z ZUS o okresie opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy z podstawą ich wymiaru w rozbiciu na miesiące (dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą), zaświadczenie o okresie zawieszenia działalności gospodarczej (dotyczy osób, które złożyły wniosek o zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej, a okres zawieszenia jeszcze nie upłynął) lub zaświadczenie o uzyskaniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, w której wskazany jest okres rozpoczęcia działalności gospodarczej (dotyczy osób, które zgłosiły wniosek o wpis do działalności gospodarczej, a nie upłynął jeszcze okres do wskazanego we wniosku o wpis dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej), książeczka wojskowa lub zaświadczenie WKU (dotyczy osób, które odbyły służbę wojskową), legitymacja ubezpieczeniowa, dokumenty potwierdzające orzeczony stopień niepełnosprawności (dotyczy osób, które mają ustalony stopień niepełnosprawności), decyzja lub zaświadczenie z ZUS o okresach pobierania renty lub zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub świadczenia rehabilitacyjnego, przypadających po ustaniu zatrudnienia, wykonywania innej pracy zarobkowej albo po zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności, ze wskazaniem podstawy wymiaru tych zasiłków i świadczenia (dotyczy osób, które tego typu świadczenia pobierały), decyzja lub zaświadczenie z ZUS o okresach pobierania renty i orzeczenie o zdolności do pracy (dotyczy osób rejestrujących się po utracie prawa do renty), świadectwo zwolnienia z zakładu karnego i zaświadczenie o wykonywaniu pracy w zakładzie karnym (jeżeli osoba rejestrująca się taki dokument posiada), wszystkie inne dokumenty niezbędne do ustalenia ewentualnych uprawnień (w zależności od sytuacji osoby rejestrującej się, np. aktualna decyzja o wysokości renty, jeśli pobierana jest renta rodzinna, zaświadczenie o powierzchni rolnej itp.). W sytuacji gdy osoba bezrobotna była już zarejestrowana w urzędzie pracy, 9

10 kolejna rejestracja polega na wprowadzeniu do rejestru nowych danych lub aktualizacji już istniejących. Powiatowy urząd pracy może jednak wymagać ponownego przedstawienia wszystkich dokumentów. Warto również pamiętać, że urząd nie dokona rejestracji w przypadku nieprzedłożenia wymaganych dokumentów lub odmowy złożenia podpisu w karcie rejestracyjnej przez osobę rejestrującą się Wykaz powiatowych urzędów pracy woj. mazowieckiego lp. PUP Adres, telefon, strona www Region warszawski w Garwolinie w Grodzisku Maz. w Grójcu w Legionowie w Mińsku Maz. w Nowym Dworze Maz. ul. Kościuszki 27, Garwolin tel ul. Daleka 11a, Grodzisk Maz. tel ul. Laskowa 4a, Grójec tel ul. Sikorskiego 11, Legionowo tel ul. Warszawska 222, Mińsk Maz. tel ul. Słowackiego 6, Nowy Dwór Maz. tel Filia PUP w Nasielsku ul. Płońska 43, Nasielsk tel

11 w Otwocku w Piasecznie w Pułtusku w Pruszkowie w Sochaczewie Urząd Pracy m.st. Warszawy dla Powiatu Warszawskiego Zachodniego w Węgrowie w Wołominie ul. Górna 11, Otwock tel ul. Szkolna 20, Piaseczno tel ul. Nowy Rynek 3, Pułtusk tel ul. Drzymały 30, Pruszków tel ul. Kusocińskiego 11, Sochaczew tel , bezpłatna infolinia: ul. Ciołka 10a, Warszawa ul. Grochowska 171b, Warszawa Infolinia: ul. Grodziska 15, Błonie tel ul. Piłsudskiego 23, Węgrów tel ul. Warszawska 5a, Wołomin tel Filia PUP w Radzyminie ul. Weteranów 31, Radzymin tel Filia PUP w Tłuszczu ul. Warszawska 10, Tłuszcz tel

12 w Wyszkowie w Żyrardowie w Ciechanowie w Mławie w Płońsku w Żurominie w Ostrołęce w Ostrowi Maz. w Przasnyszu w Makowie Maz. ul. Kościuszki 15, Wyszków tel ul. Limanowskiego 45, Żyrardów tel Region ciechanowski ul. Sygietyńskiego 11, Ciechanów tel ul. Piłsudskiego 43, Mława tel ul. Wolności 12, Płońsk tel ul. Lidzbarska 27a, Żuromin tel Region ostrołęcki ul. 11 Listopada 68, Ostrołęka tel ul. 3 Maja 55, Ostrów Maz. tel ul. B. Joselewicza 6, Przasnysz tel ul. Przasnyska 77, Maków Maz. tel

13 w Płocku Miejski Urząd Pracy w Płocku w Gostyninie w Sierpcu w Radomiu Region płocki ul. Kostrogaj 1, Płock tel ul. 3 Maja 16, Płock tel ul. Płocka 66/68, Gostynin tel ul. Witosa 2, Sierpc tel Region radomski ul. ks. Łukasika 3, Radom tel Filia PUP w Pionkach ul. Kozienicka 34, Pionki tel Filia PUP w Iłży ul. Ratuszowa 2, Iłża tel Filia PUP w Przytyku ul. Zachęta 57, Przytyk tel Filia PUP w Wierzbicy ul. Kościuszki 79, Wierzbica tel Filia PUP w Skaryszewie ul. Słowackiego 7, Skaryszew tel Filia PUP w Goździe ul. Radomska 34, Gózd tel

14 w Białobrzegach w Kozienicach w Lipsku w Przysusze w Szydłowcu w Zwoleniu w Siedlcach w Łosicach w Sokołowie Podlaskim ul. Składowa 5, Białobrzegi tel ul. Zdziczów 1, Kozienice tel ul. Rynek 29, Lipsko tel ul. Szkolna 7, Przysucha tel ul. Metalowa 7, Szydłowiec tel ul. Ludowa 7, Zwoleń tel Region siedlecki ul. Pułaskiego 19/21, Siedlce tel ul. Narutowicza 6, Łosice tel ul. Oleksiaka Wichury 3, Sokołów Podlaski tel

15 1.4. Podstawowe obowiązki osób bezrobotnych Rejestracja w powiatowym urzędzie pracy daje możliwość osobie bezrobotnej korzystania z oferowanych usług i instrumentów wsparcia. Osoby bezrobotne m.in. mają prawo do pomocy finansowej np. zasiłku, dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej, stypendium, dodatku aktywizacyjnego, jak i form pomocy, które ukierunkowane są na zwiększenie szans osoby bezrobotnej w uzyskaniu zatrudnienia. Są to np. skierowanie na szkolenie, staż, przygotowanie zawodowe dorosłych, dostęp do ofert pracy, a także doradztwo zawodowe. Wszystkie formy opisane są szczegółowo w kolejnych rozdziałach niniejszego informatora. Jednocześnie rejestracja w powiatowym urzędzie pracy wiąże się z zobowiązaniem osoby bezrobotnej do przestrzegania i wypełniania obowiązków nałożonych na bezrobotnych. Nieprzestrzeganie ich w większości prowadzi w konsekwencji do pozbawienia statusu osoby bezrobotnej, czyli wykreślenia na określony czas z ewidencji osób bezrobotnych. Osoba bezrobotna zobowiązana jest do: zgłaszania się do urzędu pracy w wyznaczonym terminie w celu przyjęcia propozycji odpowiedniej pracy lub innej formy pomocy proponowanej przez urząd, w tym potwierdzania gotowości do podjęcia zatrudnienia, powiadomienia w ciągu 7 dni urzędu o przyczynie niestawiennictwa. Uzasadnioną przyczyną jest odbywanie praktyki absolwenckiej, zwolnienie lekarskie (konieczne jest powiadomienie urzędu w ciągu 2 dni i dostarczenie zwolnienia na druku ZUS ZLA w ciągu 7 dni), przebywanie za granicą lub inna sytuacja powodująca brak gotowości do podjęcia zatrudnienia (łączny okres z dwóch ostatnich powodów nie może przekroczyć jednak 10 dni w ciągu roku kalendarzowego), przyjmowania propozycji pracy lub innej formy pomocy proponowanej przez powiatowy urząd pracy, np. szkolenia lub stażu oraz poddania się badaniom lekarskim lub psychologicznym mającym na celu ustalenie zdolności do pracy, 15

16 powiadomienia powiatowego urzędu pracy o każdej zmianie miejsca zameldowania lub pobytu i zgłoszenie się do powiatowego urzędu pracy właściwego dla nowego miejsca zamieszkania w terminie 14 dni od dnia zmiany miejsca zameldowania, zawiadomienia urzędu pracy w terminie 7 dnio wszystkich zmianach danych zawartych w karcie rejestracyjnej, w tym po upływie okresu zameldowania na pobyt czasowy, do dostarczenia aktualnego zaświadczenia potwierdzające zameldowanie, powiadomienia w ciągu 7 dni powiatowego urzędu pracy o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub o złożeniu wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej, lub o upływie okresu zawieszenia działalności gospodarczej oraz o zaistnieniu innych okoliczności powodujących utratę statusu bezrobotnego albo utratę prawa do zasiłku, składania pisemnego oświadczenia o przychodach pod rygorem odpowiedzialności karnej oraz innych dokumentów niezbędnych do ustalenia uprawnień do świadczeń przewidzianych w ustawie w terminie 7 dni od dnia uzyskania przychodów. Niezastosowanie się do obowiązków, czyli niestawienie się w urzędzie w wyznaczonym terminie, brak powiadomienia o każdej zmianie miejsca zameldowania, a także nieuzasadniona odmowa przyjęcia proponowanych form pomocy skutkuje wykreśleniem z ewidencji na okres 120 dni w przypadku pierwszego, 180 dni w przypadku drugiego i 270 dni w przypadku trzeciego i każdego kolejnego niestawienia się lub odmowy. Ale utratę statusu osoby bezrobotnej powodują również: niepodjęcie po skierowaniu lub przerwanie z winy bezrobotnego szkolenia, stażu, wykonywania prac społecznie użytecznych lub innej formy pomocy proponowanej przez urząd, przerwanie z winy bezrobotnego przygotowania zawodowego dorosłych, nie przystąpienie do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie lub czeladniczego, niezdolność do pracy wskutek choroby lub przebywania w zakładzie lecznictwa odwykowego przez nieprzerwany okres 90 dni, nieprzedstawienie zaświadczenia o niezdolności do pracy wskutek 16

17 choroby lub opieki nad chorym członkiem rodziny na druku ZUS ZLA, otrzymanie jednorazowych środków na podjęcie działalności gospodarczej lub pożyczki z PFRON, lub innych instytucji z udziałem środków publicznych na podjęcie działalności gospodarczej, lub na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej, podjęcie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej oraz działalności gospodarczej, tymczasowe aresztowanie lub odbywanie kary pozbawienia wolności, rozpoczęcie realizacji zatrudnienia socjalnego lub podpisania kontraktu socjalnego. Podstawa prawna: Art. 2, 33 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 26 listopada 2004 r. w sprawie rejestracji bezrobotnych i poszukujących pracy (Dz. U. Nr 262, poz. 2606, z późn. zm.) 17

18 2. Zasiłek dla osób bezrobotnych W tym rozdziale omówione zostały zasady, na jakich przyznawany jest zasiłek dla osób bezrobotnych, tj. kto ma prawo do zasiłku, w jakiej wysokość oraz w jakim okresie przysługuje Prawo do zasiłku Pomoc finansowa z powiatowego urzędu pracy, tj. zasiłek, przysługuje każdej osobie bezrobotnej, jeżeli, po pierwsze, nie ma dla niej odpowiedniej propozycji pracy, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, szkolenia, prac interwencyjnych lub robót publicznych. Po drugie, jeżeli w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez okres 365 dni, osoba bezrobotna: była zatrudniona lub wykonywała pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą, lub świadczyła usługi na podstawie umowy agencyjnej, lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług i osiągała z tego tytułu wynagrodzenie w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy, opłacała składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota wynosząca co najmniej tyle ile minimalne wynagrodzenie za pracę, wykonywała pracę w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, a podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej połowy minimalnego wynagrodzenia, wykonywała pracę w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek 18

19 rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, będąc członkiem tej spółdzielni, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, opłacała składkę na Fundusz Pracy w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej za granicą u pracodawcy zagranicznego, była zatrudniona za granicą (poza państwami UE) i przybyła do Rzeczypospolitej Polskiej jako repatriant, była zatrudniona lub wykonywała inną pracę zarobkową i osiągała wynagrodzenie lub dochód, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Do 365 dni uprawniających do zasiłku zaliczane są okresy: zasadniczej służby wojskowej, nadterminowej zasadniczej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego absolwentów szkół wyższych, służby wojskowej pełnionej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego, ćwiczeń wojskowych, okresowej służby wojskowej oraz zasadniczej służby w obronie cywilnej i służby zastępczej, a także służby w charakterze funkcjonariusza policji i innych służb, typu ABW, CBA, BOR, urlopu wychowawczego udzielonego na podstawie odrębnych przepisów, pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy lub służby oraz renty szkoleniowej, okresy pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego lub świadczenia rehabilitacyjnego, przypadające po ustaniu zatrudnienia, wykonywania innej pracy zarobkowej albo po zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności, o ile podstawę wymiaru tych zasiłków i świadczenia, z uwzględnieniem kwoty składek na ubezpieczenia społeczne, stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, inne okresy, za które były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy, jeżeli podstawę wymiaru składki stanowiła kwota wynosząca co najmniej tyle ile minimalne wynagrodzenie za pracę, za które przyznano odszkodowanie z tytułu niezgodnego z przepisami 19

20 rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy lub stosunku służbowego oraz okresy, za które wypłacono pracownikowi odszkodowanie z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę. Wyżej wymienione okresy zwane są dalej okresami uprawniającymi do zasiłku. Prawo do zasiłku przysługuje również osobom zwolnionym po odbyciu zasadniczej służby wojskowej, jeśli jej okres odbywania wynosił 240 dni, oraz bezrobotnym zwolnionym z zakładów karnych i aresztów śledczych, którzy zarejestrują się w powiatowym urzędzie pracy w okresie 30 dni od dnia zwolnienia. Zasiłek przysługuje wówczas, jeżeli suma okresów uprawniających do nabycia prawa do zasiłku (patrz wyżej), przypadających w okresie 18 miesięcy przed ostatnim pozbawieniem wolności, oraz wykonywania pracy w okresie pozbawienia wolności wynosiła łącznie co najmniej 365 dni. Drugim warunkiem jest wysokość otrzymywanego wynagrodzenia w wymienionym okresie. Aby otrzymać zasiłek, musiało ono wynosić co najmniej równowartość minimalnego wynagrodzenia za pracę przed pozbawieniem wolności oraz 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę w okresie pozbawienia wolności. Nabycie prawa do zasiłku dla bezrobotnych następuje zazwyczaj po upływie 7 dni od momentu rejestracji lub po upływie okresu, za który bezrobotny otrzymał ekwiwalent, odprawę lub odszkodowanie. Są jednak sytuacje, w których okres ten zostaje wydłużony do 90 dni lub 180 dni. Zależy to od sposobu rozwiązania umowy o pracę. I tak zasiłek dla osób bezrobotnych przysługuje po upływie 90 dni od dnia rejestracji, jeżeli w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem w urzędzie pracy bezrobotny: rozwiązał stosunek pracy (służbowy) za wypowiedzeniem albo na mocy porozumienia stron, lub zarejestrował się w okresie zgłoszonego do ewidencji działalności gospodarczej zawieszenia wykonywania działalności. 20

21 Wyjątkiem są sytuacje, gdy: porozumienie stron nastąpiło z powodu upadłości, likwidacji pracodawcy lub zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących zakładu pracy, rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron nastąpiło z powodu zmiany miejsca zamieszkania, rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło w trybie art Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 nr 21, poz. 94, z późn. zm.), tj. gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika. Po upływie 180 dni od dnia rejestracji zasiłek przysługuje tym bezrobotnym, którzy w okresie 6 miesięcy poprzedzających rejestrację w urzędzie pracy spowodowali ze swojej winy rozwiązanie stosunku pracy (służbowego) bez wypowiedzenia Wysokość zasiłku i okres jego pobierania Wysokość zasiłku dla bezrobotnych ustalana jest przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej, który raz w roku wydaje obwieszczenia określające obowiązującą kwotę zasiłku dla bezrobotnych. Aktualne Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 maja 2012 r. w sprawie wysokości zasiłku dla bezrobotnych (M.P. 2012, poz. 323) wprowadza zasiłek w podstawowej wysokości: 794,20 zł miesięcznie w okresie pierwszych 3 miesięcy posiadania prawa do zasiłku, 623,60 zł miesięcznie w okresie kolejnych miesięcy posiadania prawa do zasiłku. Wysokość zasiłku zależy od łącznego czasu zatrudnienia lub wykonywania innej pracy zarobkowej przez osobę bezrobotną, a ściślej mówiąc od okresu uprawniającego do zasiłku (patrz pkt. Prawo do 21

22 zasiłku ). I tak osoby bezrobotne, których łączne okresy uprawniające do zasiłku wynoszą: mniej niż 5 lat otrzymają zasiłek w wysokości 80% kwoty zasiłku podstawowego, od 5 do 20 lat otrzymają zasiłek w wysokości 100% kwoty zasiłku podstawowego, powyżej 20 lat otrzymają zasiłek w wysokości 120% kwoty zasiłku podstawowego. Okres pobierania zasiłku uzależniony jest przede wszystkim od stopy bezrobocia na terenie powiatu, w którym zarejestrowana jest osoba bezrobotna, od wieku bezrobotnego i jego stażu pracy. Okres pobierania zasiłku wynosi: 6 miesięcy dla bezrobotnych zamieszkujących na obszarze powiatu, w którym stopa bezrobocia nie przekracza 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju lub 12 miesięcy dla bezrobotnych zamieszkujących na obszarze powiatu, w którym stopa bezrobocia przekracza 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju. Przez okres 12 miesięcy zasiłek przysługuje również osobom bezrobotnym powyżej 50. roku życia mających jednocześnie co najmniej 20-letni okres uprawniający do zasiłku oraz dla bezrobotnych, którzy mają na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat, a małżonek bezrobotnego jest także bezrobotny i utracił prawo do zasiłku. Prawo do zasiłku przysługuje również za udokumentowany okres niezdolności do pracy wskutek choroby lub opieki nad chorym członkiem rodziny. Osoba bezrobotna, aby zachować prawo do zasiłku, musi jednak przedstawić w powiatowym urzędzie pracy stosowane zwolnienia i zaświadczenia lekarskie. Podstawa prawna: Art ,75 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 sierpnia 22

23 2009 r. w sprawie szczegółowego trybu przyznawania zasiłku dla bezrobotnych, stypendium i dodatku aktywizacyjnego (Dz. U. Nr 136, poz. 1118, z późn. zm.) Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 maja 2012 r. w sprawie wysokości zasiłku dla bezrobotnych (M.P. 2012, poz. 323) 23

24 3. Pomoc w poszukiwaniu zatrudnienia W urzędach pracy osoby bezrobotne mogą korzystać nie tylko ze świadczeń i wsparcia finansowego, ale również z usług doradców zawodowych, pośredników pracy i ich pomocy w zakresie poszukiwania zatrudnienia. Ten rozdział został poświęcony omówieniu usług świadczonych przez urzędy pracy, takich jak poradnictwo i informacja zawodowa, szkolenia z zakresu umiejętności poszukiwania pracy i pośrednictwo pracy Poradnictwo i informacja zawodowa Poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa są usługami świadczonymi przez powiatowe i wojewódzkie urzędy pracy. Z usług poradnictwa w powiatowych urzędach pracy mogą korzystać zarejestrowane w nich osoby bezrobotne i poszukujące pracy, natomiast w centrach informacji i planowania kariery zawodowej wojewódzkich urzędów pracy wszystkie osoby pełnoletnie. W zależności od potrzeb i oczekiwań klienta doradca zawodowy udziela informacji o zawodach, rynku pracy oraz możliwościach kształcenia i szkolenia. Pomaga w wyborze lub zmianie zawodu, kierunku kształcenia, dokonaniu wyboru miejsca pracy, planowaniu rozwoju zawodowego. Rolą doradcy jest również pomoc w określeniu predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień zawodowych oraz, jeżeli zachodzi taka potrzeba, skierowanie na specjalistyczne badania psychologiczne i lekarskie umożliwiające wydawanie opinii o przydatności zawodowej do pracy i zawodu albo kierunku kształcenia. 24

25 Poradnictwo zawodowe może być szczególnie przydatne osobom, które: rozpoczynają poszukiwanie pracy, mają trudności ze znalezieniem odpowiedniego zatrudnienia, zamierzają dokonać zmiany zawodu/przekwalifikowania, chcą dokonać bilansu swoich możliwości zawodowych, mają problem ze sporządzaniem dokumentów aplikacyjnych, chcą się przygotować do rozmowy kwalifikacyjnej, zamierzają otworzyć własną działalność gospodarczą, poszukują różnego rodzaju informacji z obszaru pracy i edukacji. Poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa mogą być świadczone w formie: 1) porady indywidualnej, która polega na bezpośrednim spotkaniu doradcy z osobą zgłaszającą potrzebę pomocy w celu rozwiązania jej problemu zawodowego. Konsultacje prowadzone są w formie rozmowy doradczej, podczas której określany jest problem zawodowy klienta oraz sposoby jego rozwiązania. Dodatkowo w pracy doradczej mogą być wykorzystywane różne metody i narzędzia, jak np. ćwiczenia, testy, kwestionariusze; 2) porady lub informacji indywidualnej na odległość świadczonej przez doradcę zawodowego za pomocą poczty elektronicznej lub przez telefon. Forma ta daje możliwość szybkiego kontaktu z doradcą i sprawnego uzyskania odpowiedzi na przedstawioną sytuację zawodową, rozwiązania problemu zawodowego bądź uzyskania informacji zawodowej; 3) poradnictwa grupowego prowadzonego w formie zajęć warsztatowych, podczas których doradca zawodowy, poprzez realizację określonego programu, pomaga uczestnikom zajęć w zbadaniu i zdefiniowaniu własnego problemu zawodowego, dokonaniu adekwatnej oceny siebie oraz rozwijaniu potrzebnych do poszukiwania pracy umiejętności, podejmowaniu decyzji dotyczących planowania własnej kariery zawodowej. Zajęcia odbywają się w małych grupach z zastosowaniem technik aktywizacyjnych; 25

26 4) informacji indywidualnej, polegającej na bezpośrednim kontakcie doradcy zawodowego z osobą zgłaszającą potrzebę pomocy, w celu udzielenia jej informacji zawodowej; 5) informacji grupowej, czyli krótkich spotkań prowadzonych przez doradcę zawodowego, mających na celu przedstawienie informacji zawodowych dotyczących np. rynku pracy, usług urzędu pracy, metod poszukiwania pracy, zakładania działalności gospodarczej; 6) udostępniania osobom zainteresowanym zasobów informacji zawodowych do samodzielnego wykorzystania, które obejmują m.in. informacje o: zawodach i specjalnościach, rynku pracy, szkołach i instytucjach szkoleniowych, sposobach poszukiwania pracy w kraju i za granicą, sposobach i metodach rekrutacji i prowadzenia rozmów kwalifikacyjnych, wzorach dokumentów aplikacyjnych, warunkach podejmowania działalności gospodarczej, instytucjach wspierających osoby bezrobotne i poszukujące pracy. Doradcy zawodowi zatrudnieni w powiatowych urzędach pracy kierują swoją pomoc do: osób zarejestrowanych jako bezrobotne i poszukujące pracy w zakresie: porady indywidualnej porady grupowej informacji indywidualnej informacji grupowej zasobów informacji zawodowych osób niezarejestrowanych w urzędzie w zakresie: informacji indywidualnej informacji grupowej zasobów informacji zawodowych. 26

27 Usługi poradnictwa i informacji zawodowej świadczone przez centra informacji i planowania kariery zawodowej wojewódzkich urzędów pracy dostępne są dla wszystkich zainteresowanych osób pełnoletnich. Usługi te są bezpłatne Pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy Pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy polega na przygotowaniu osób bezrobotnych do lepszego radzenia sobie w poszukiwaniu i podejmowaniu zatrudnienia poprzez: uczestnictwo w szkoleniach z zakresu umiejętności poszukiwania pracy, uczestnictwo w zajęciach aktywizacyjnych, dostęp do informacji i elektronicznych baz danych służących uzyskaniu umiejętności poszukiwania pracy i samozatrudnienia, dostępnych w powiatowych i wojewódzkich urzędach pracy. Szkolenia z zakresu umiejętności poszukiwania pracy skierowane są do osób, które nie mają doświadczenia w poszukiwaniu pracy, utraciły motywację do poszukiwania pracy w związku z długotrwałym niepowodzeniem w jej znalezieniu lub chcą powrócić na rynek pracy po długim okresie braku aktywności zawodowej. Są to kompleksowe osiemdziesięciogodzinne szkolenia, realizowane przez okres trzech tygodni w oparciu o ramowy program zajęć. Taki program składa się z 18 sesji dotyczących m.in. poznawania procesów i tendencji zachodzących na rynku pracy, analizy lokalnego rynku pracy, odkrywania własnych możliwości, kompetencji i predyspozycji zawodowych, sztuki mówienia i autoprezentacji, poznawania skutecznych sposobów poszukiwania pracy, umiejętności sporządzania dokumentów aplikacyjnych i przygotowania się do rozmowy z pracodawcą. Szkolenia z zakresu umiejętności poszukiwania pracy realizowane są przez Kluby Pracy. 27

28 Szkolenie jest bezpłatne, a osobie skierowanej na szkolenie przez powiatowy urząd pracy przysługuje stypendium finansowane ze środków Funduszu Pracy. W okresie pobierania stypendium nie przysługuje zasiłek dla bezrobotnych. Zajęcia aktywizacyjne są realizowane w formie warsztatów grupowych, dotyczą szczegółowych zagadnień przydatnych w uzupełnianiu wiedzy i umiejętności potrzebnych do aktywnego poszukiwania pracy. Warsztaty mogą dotyczyć np. tematyki poruszania się po rynku pracy, sposobów poszukiwania pracy, oceny umiejętności i predyspozycji zawodowych, zasad pisania dokumentów aplikacyjnych, przygotowania się do rozmowy kwalifikacyjnej. Pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy udzielana jest osobom bezrobotnym przez powiatowe urzędy pracy, które realizują przede wszystkim szkolenia z zakresu umiejętności poszukiwania pracy oraz przez centra informacji i planowania kariery zawodowej wojewódzkich urzędów pracy, gdzie prowadzone są zajęcia aktywizacyjne. Zajęcia proponowane przez centra są dostępne dla wszystkich zainteresowanych osób dorosłych. Są to zajęcia bezpłatne Pośrednictwo pracy w kraju Pośrednictwo pracy jest bezpłatną usługą świadczoną przez powiatowe urzędy pracy, która polega na udzielaniu pomocy bezrobotnym i poszukującym pracy w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia. W ramach usługi zainteresowane osoby mogą również uzyskać informacje o aktualnej sytuacji i przewidywanych zmianach na lokalnym rynku pracy. Pośrednictwo pracy prowadzone jest przez: indywidualny kontakt pośrednika z osobą zarejestrowaną w celu przedstawienia jej odpowiedniej propozycji pracy, udostępnianie ofert pracy, w celu samodzielnego zapoznania się przez 28

29 osoby zarejestrowane i niezarejestrowane, o ile pracodawca wyrazi zgodę na podanie oferty do publicznej wiadomości, giełdy pracy, które umożliwiają pracodawcy bezpośredni kontakt z odpowiednio dobraną przez pośrednika grupą kandydatów do pracy. Giełdy organizowane są w sytuacji, gdy pracodawca lub kilku pracodawców wyraża chęć bezpośredniego spotkania z większą grupą kandydatów do pracy w jednym lub kilku zawodach, targi pracy, dzięki którym osoby poszukujące pracy mogą w jednym miejscu znaleźć wiele ofert pracy, proponowanych przez różnych pracodawców. Usługi pośrednictwa pracy prowadzone są zgodnie z zasadami: dostępności dla osób poszukujących pracy, dobrowolności korzystania z usługi, równości, oznaczającej obowiązek udzielania wszystkim bezrobotnym i poszukującym pracy pomocy w znalezieniu zatrudnienia bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie lub orientację seksualną, jawności, oznaczającej, że każde wolne miejsce pracy zgłoszone do urzędu pracy jest podawane do wiadomości bezrobotnym i poszukującym pracy. Ze względu na zakres informacji o pracodawcach udostępnianych osobom bezrobotnym rozróżnia się: pośrednictwo otwarte oferty pracy wyeksponowane są w miejscu ogólnodostępnym i zawierają dane umożliwiające potencjalnym kandydatom identyfikację pracodawcy. Osoby bezrobotne mają dostęp do nazwy i adresu pracodawcy, numeru telefonu, wymagań wobec kandydatów, proponowanych warunków pracy i samodzielnie kontaktują się z potencjalnym pracodawcą, pośrednictwo półotwarte informacje o ofertach pracy są ogólnie 29

30 dostępne szerokiemu gronu kandydatów, jednak dane o pracodawcy są niejawne. Pośrednik pracy przeprowadza rozmowę z kandydatami i po dokonaniu selekcji przedstawia listę wybranych osób pracodawcy, pośrednictwo zamknięte informacje o ofertach pracy podawane do publicznej wiadomości nie zawierają danych umożliwiających identyfikację pracodawcy. Informacja w pełnym zakresie podawana jest wyłącznie tym osobom zarejestrowanym w urzędzie, które spełniają wymagania określone w ofercie. Pośrednik pracy, po dokonaniu selekcji kandydatów w oparciu o wskazania pracodawcy, wydaje bezrobotnemu skierowanie do pracy. Ostatecznie to pracodawca, po przeprowadzeniu rozmowy i ocenie kandydata, decyduje o jego zatrudnieniu. Oferty pracy zgłoszone przez pracodawców do powiatowych urzędów pracy znajdują się w Centralnej Bazie Ofert Pracy na stronie publicznych służb zatrudnienia Pośrednictwo pracy za granicą w ramach sieci EURES Międzynarodowe pośrednictwo pracy realizowane jest w powiatowych i wojewódzkich urzędach pracy poprzez EURES (EURopean Employment Services Europejskie Służby Zatrudnienia), będący siecią współpracy europejskich publicznych służb zatrudnienia i ich partnerów na rynku pracy. Główny zadaniem sieci EURES jest pomoc w swobodnym przepływie pracowników na terenie państw Unii Europejskiej oraz Norwegii, Islandii, Liechtensteinu i Szwajcarii. Realizacją zadań w ramach sieci w poszczególnych krajach zajmują się doradcy EURES. Oferowane przez nich usługi to m.in.: międzynarodowe pośrednictwo pracy, pomoc w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia zgodnie z prawem swobodnego przepływu, inicjowanie i organizowanie kontaktów bezrobotnych i poszukujących pracy z pracodawcami, informowanie o warunkach życia i pracy w krajach członkowskich, 30

31 identyfikowanie i przeciwdziałanie przeszkodom w mobilności pracowników. Usługi EURES są ogólnodostępne, bezpłatne i skierowane do osób poszukujących pracy zainteresowanych wyjazdem do innego kraju w celach podjęcia zatrudnienia oraz do pracodawców, którzy chcą prowadzić rekrutację pracowników z zagranicy. Portale, na których można znaleźć informacje na temat warunków życia i pracy w krajach członkowskich, poruszania się na europejskim rynku pracy, a także konkretne oferty pracy za granicą: Podstawa prawna: Art. 35, 36, 38, 39, 39b ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 września 2010 r. w sprawie standardów i warunków prowadzenia usług rynku pracy (Dz. U. nr 177, poz. 1193, z późn. zm.) 31

32 4. Podnoszenie i uzupełnianie kwalifikacji zawodowych przez osoby bezrobotne Rozdział ten został poświęcony omówieniu usług i instrumentów wsparcia oferowanych przez powiatowe urzędy pracy osobom bezrobotnym, w celu umożliwienia im zdobywania nowych lub uzupełniania już posiadanych kwalifikacji zawodowych. Zostały w nim opisane zasady korzystania ze szkoleń i pożyczki szkoleniowej, staży i przygotowania zawodowego dorosłych, zasady finansowania studiów podyplomowych oraz kosztów egzaminów i uzyskiwania licencji zawodowych, a także zasady wypłacania stypendium na kontynuowanie nauki Szkolenia i egzaminy Osoby zainteresowane zdobywaniem lub podwyższaniem swoich kwalifikacji zawodowych mogą uzyskać wsparcie w powiatowym urzędzie pracy. Wsparcie w tym zakresie dotyczy przede wszystkim finansowania szkoleń, a także finansowania kosztów egzaminów umożliwiających uzyskanie świadectw, dyplomów, zaświadczeń, określonych uprawnień zawodowych lub tytułów zawodowych oraz koszty uzyskania licencji niezbędnych do wykonywania zawodu. Powiatowe urzędy pracy mogą sfinansować szkolenie trwające do 6 miesięcy, a w sytuacjach uzasadnionych programem szkolenia, nawet do 12 miesięcy. Jeżeli na szkolenie została skierowana osoba bez kwalifikacji zawodowych, czas trwania szkolenia może wynosić do 12, a nawet do 24 miesięcy, jeżeli jest to uzasadnione programem szkolenia. Szkolenia w powiatowych urzędach pracy organizuje się w celu podniesienia kwalifikacji zawodowych i innych kwalifikacji zwiększających szansę na uzyskanie lub utrzymanie zatrudnienia, innej pracy zarobkowej 32

33 lub działalności gospodarczej, w szczególności w przypadkach kiedy osoba bezrobotna: nie posiada kwalifikacji zawodowych, istnieje konieczność zmiany lub uzupełnienia jej kwalifikacji, utraciła zdolności do wykonywania pracy w dotychczas wykonywanym zawodzie, nie posiada umiejętności aktywnego poszukiwania pracy. Przy kierowaniu na szkolenia obowiązuje zasada równości w korzystaniu ze szkoleń bez względu na wiek, płeć, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, orientację seksualną, wyznania religijne i przekonania polityczne lub przynależność związkową. Osoba ubiegająca się o skierowanie na szkolenie w powiatowym urzędzie pracy może zostać wcześniej skierowana: w przypadku zawodów wymagających szczegółowych predyspozycji psychofizycznych do doradcy zawodowego w celu określenia predyspozycji do wykonywania zawodu, który osoba uzyska w wyniku szkolenia, w uzasadnionych przypadkach na badanie lekarskie lub psychologiczne finansowane z Funduszu Pracy. W trakcie odbywania szkolenia osobom bezrobotnym przysługuje: stypendium w wysokości 120% zasiłku dla bezrobotnych, jeżeli miesięczny wymiar godzin szkolenia wynosi co najmniej 150 godzin. W przypadku niższego miesięcznego wymiaru godzin szkolenia wysokość stypendium ustala się proporcjonalnie, z tym, że stypendium nie może być niższe niż 20% wyżej wymienionego zasiłku, stypendium w wysokości 20% zasiłku do dnia zakończenia szkolenia, w sytuacji gdy w trakcie szkolenia bezrobotny skierowany na szkolenie podjął zatrudnienie, inną pracę zarobkową lub działalność gospodarczą, refundacja kosztów opieki nad dzieckiem do lat 7 lub osobą zależną, jeśli osoba bezrobotna samotnie wychowuje dziecko, a jej miesięczne przychody nie przekraczają minimalnego wynagrodzenia, ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz stypendium za okres udokumentowanej niezdolności do odbywania szkolenia, 33

34 możliwość ubiegania się o zwrot kosztów zakwaterowania i wyżywienia, jeżeli szkolenie na które osoba bezrobotna została skierowana, odbywa się poza miejscem jej zamieszkania, możliwość ubiegania się o zwrot kosztów poniesionych na przejazd na szkolenie. Stypendium szkoleniowe nie przysługuje, jeżeli w okresie odbywania szkolenia bezrobotny otrzymuje stypendium, dietę lub innego rodzaju świadczenie pieniężne w wysokości równej lub wyższej niż stypendium finansowane z Funduszu Pracy. Szkolenia w powiatowym urzędzie pracy mogą odbywać się w dwóch trybach indywidualnym i grupowym Szkolenia indywidualne Osoby bezrobotne zainteresowane podnoszeniem kwalifikacji zawodowych mogą ubiegać się w powiatowym urzędzie parcy o skierowanie na szkolenie w tzw. trybie indywidualnym. Indywidualna forma organizacji szkoleń umożliwia osobie bezrobotnej wybór obszaru i kierunku kursu, zgodnie z jej preferencjami oraz potrzebami i jednocześnie daje możliwości wyboru instytucji szkoleniowej. Trzeba jednak wiedzieć, że instytucja szkoleniowa musi spełniać wymogi stawiane takim jednostkom przez prawo i urzędy pracy. Podstawowym warunkiem jest posiadanie przez instytucję szkoleniową aktualnego wpisu do rejestru instytucji szkoleniowych (RIS), który prowadzą wojewódzkie urzędy pracy, kolejnym jest posiadanie uprawnień prowadzenia wskazanego typu szkolenia, wymagane jest również, aby tygodniowy wymiar godzin kursu nie był niższy niż 25 godzin zegarowych (chyba że przepisy odrębne przewidują inny wymiar). Oczywiście zakres wybranego przez bezrobotnego szkolenia musi być w jakiś sposób spójny z jego dotychczasowymi doświadczeniami zawodowymi czy preferencjami i powinien zwiększać jego szansę na rynku pracy. Dlatego osoba 34

35 bezrobotna, wybierając sobie szkolenie musi pamiętać, że ważna jest celowość jego odbycia. Najczęściej powiatowe urzędy pracy przy uzasadnianiu celowości odbycia szkolenia wymagają: oświadczenia pracodawcy o zamiarze zatrudnienia osoby po ukończeniu szkolenia lub oświadczenia o zamiarze podjęcia działalności gospodarczej, lub/i uzasadnienia celowości odbycia wnioskowanego szkolenia w odniesieniu do sytuacji bezrobotnego na rynku pracy (np. czy są oferty pracy po tym szkoleniu). Szkoleń i instytucji szkoleniowych można szukać poprzez strony internetowe, dobrym źródłem informacji jest wspomniany już rejestr instytucji szkoleniowych lub portale, które zawierają bazy szkoleń, również tych częściowo lub całkowicie finansowanych z Funduszy Europejskich, np Osoba zainteresowana odbyciem szkolenia w trybie indywidualnym może sama sobie znaleźć instytucję, która ją przeszkoli, ale może także skorzystać z pomocy specjalisty ds. rozwoju zawodowego lub doradcy zawodowego w urzędzie pracy. Powiatowy urząd pracy może sfinansować szkolenie, którego koszt w części finansowanej z Funduszu Pracy w danym roku nie przekroczy 300% przeciętnego wynagrodzenia. Możliwe jest również częściowe finansowanie, jeżeli więc koszt szkolenia przewyższa wartość 300% przeciętnego wynagrodzenia, osoba bezrobotna może, w ramach środków własnych, pokryć pozostałą część kosztów szkolenia. Aby uzyskać skierowanie na wybrane przez siebie szkolenie, należy przede wszystkim złożyć wniosek, który obowiązuje w danym powiatowym urzędzie pracy. Wzory wniosków można znaleźć na stronach powiatowych urzędów pracy lub w centrach aktywizacji zawodowej tych urzędów. Najczęściej wymagają one podania, oprócz danych osobowych, wykształcenia i przebiegu pracy zawodowej, także wskazania powodów zainteresowania wybranym szkoleniem, rodzaju pracy, jaki chce się wykonywać po 35

36 szkoleniu. Do wniosku należy również dołączyć omówione wyżej dokumenty potwierdzające celowość odbycia szkolenia. Urząd pracy powinien w ciągu 30 dni rozpatrzyć wniosek i wydać decyzję o skierowaniu bądź odmowie skierowania na szkolenie. Podstawą sfinansowania szkolenia jest skierowanie wydane przez powiatowe urzędowe pracy. Brak skierowania w dniu rozpoczęcia szkolenia jest równoznaczny z brakiem możliwości pokrycia przez urząd pracy jego kosztów Finansowanie kosztów egzaminów W trybie indywidualnym osoba bezrobotna może również ubiegać się o sfinansowanie kosztów egzaminów umożliwiających uzyskanie świadectw, dyplomów, zaświadczeń, określonych uprawnień zawodowych lub tytułów zawodowych oraz kosztów uzyskania licencji niezbędnych do wykonywania zawodu. Sfinansowaniu podlegają jednak tylko koszty egzaminu lub uzyskania licencji przeprowadzanego przez instytucje lub organizacje uprawnione do ich wydawania, a kwota, jaką urząd może pokryć, nie może przekroczyć wysokości przeciętnego wynagrodzenia. Procedura ubiegania się o tę formę wsparcia finansowego nie jest skomplikowana, wystarczy złożyć w powiatowym urzędzie pracy: stosowny wniosek wraz z uzasadnieniem uzyskania świadectwa, dyplomu lub licencji niezbędnych do wykonywania zawodu wzory wniosków można znaleźć na stronach powiatowych urzędów pracy lub w centrach aktywizacji zawodowej tych urzędów, uzasadnienie celowości uzyskania świadectwa, dyplomu, zaświadczenia, określonych uprawnień zawodowych lub tytułów zawodowych oraz licencji niezbędnych do wykonywania zawodu najczęściej powiatowe urzędy pracy wymagają oświadczenia pracodawcy o zamiarze zatrudnienia osoby po zdobyciu określonych licencji czy uprawnień lub oświadczenia 36