Suplement do poradnika bhp (dla pracowników naukowo dydaktycznych i naukowych)

Transkrypt

1 ERGO-BIS Centrum Edukacji BHP Warszawa, ul. Ogrodowa 10/26 lok. 37 Suplement do poradnika bhp (dla pracowników naukowo dydaktycznych i naukowych) Opracowała : Joanna Szymańska

2 Bezpieczeństwo i higiena pracy w uczelniach Specyfika wyższej uczelni wymaga aby zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy nie tylko pracownikom w niej zatrudnionym ale także osobom pobierającym naukę. Podstawowe prawa i obowiązki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawcy, osób kierujących pracownikami i pracowników zawarte są w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy /Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm./ oraz w aktach wykonawczych wydanych na mocy tej ustawy. Najważniejsze akty prawne regulujące charakterystyczne dla uczelni sprawy bezpieczeństwa i higieny pracy to: - ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym /Dz. U. Nr 164, poz z późn. zm../, - rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 lipca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach /Dz. U. Nr 128, poz. 897/, - rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 15 września 1997 r. w sprawie badań lekarskich kandydatów do szkół ponadpodstawowych lub wyższych, uczniów tych szkół oraz studentów i uczestników studiów doktoranckich, którzy w trakcie praktycznej nauki zawodu lub studiów są narażeni na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia, oraz sposobu

3 dokumentowania tych badań /Dz. U. Nr 120, poz. 767 z późn. zm./ - rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 19 grudnia 2007 r. w sprawie studiów doktoranckich prowadzonych przez jednostki organizacyjne uczelni /Dz. U. Nr 1, poz. 3 z 2007 r./. W sprawach nieuregulowanych ww. przepisami obowiązują przepisy Kodeksu pracy. - Zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym rektor kieruje działalnością uczelni i reprezentuje ją na zewnątrz, jest przełożonym pracowników, studentów i doktorantów. Rektor uczelni publicznej podejmuje decyzje we wszystkich sprawach dotyczących uczelni, z wyjątkiem spraw zastrzeżonych przez ustawę lub statut do kompetencji innych organów uczelni lub kanclerza. Ustawa nakłada na rektora obowiązek dbania o przestrzeganie prawa oraz zapewnienia bezpieczeństwa na terenie uczelni. Art ust. 1 nakazuje rektorowi zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki osobom pobierającym w uczelni naukę lub odbywającym zajęcia praktyczno - techniczne albo wykonującym prace na rzecz uczelni. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 lipca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach zobowiązuje rektora do: - organizowania szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników i wszystkich studentów rozpoczynających naukę w uczelni,

4 - zaopatrzenia pracowników w niezbędne środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze odpowiednie do rodzaju wykonywanej pracy, - zapewnienia studentom niezbędnych środków ochrony indywidualnej w zależności od rodzaju zajęć i specyfiki poszczególnych kierunków studiów lub prowadzonych badań, - zapewnienia odpowiedniego stanu wyposażenia pomieszczeń uczelni, a w szczególności: mebli, sprzętu, urządzeń i instalacji - nie mogą one stanowić zagrożeń dla osób korzystających z tych pomieszczeń, - utrzymywania pomieszczeń uczelni we właściwym stanie sanitarnym, - wyposażenia obiektów i budynków w odpowiedni, utrzymany w pełnej sprawności do użycia podręczny sprzęt gaśniczy, zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej, W budynkach i pomieszczeniach uczelni, w których są wykonywane badania pilotażowe, eksperymenty chemiczne, fizyczne lub inne mogące stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia przebywających w nich osób, obowiązuje zachowanie szczególnych środków ostrożności. W pomieszczeniach, w których są wykonywane badania i eksperymenty, powinny być wywieszone instrukcje zawierające postanowienia dotyczące zapobiegania zagrożeniom dla zdrowia i życia ludzkiego. W zależności od rodzaju zajęć w laboratoriach, warsztatach, pracowniach specjalistycznych stosuje się

5 przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy ustalone dla określonych gałęzi lub rodzajów pracy oraz przepisy rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach W pomieszczeniach uczelni powinny być spełnione warunki dotyczące oświetlenia, wentylacji, ogrzewania i powierzchni użytkowej, biorąc pod uwagę potrzeby użytkowe i funkcje poszczególnych pomieszczeń zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy /Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz z późn. zm./ Ponadto w każdym budynku uczelni, w pomieszczeniu dostępnym w godzinach prowadzenia zajęć dydaktycznych lub badań naukowych powinna znajdować się co najmniej jedna przenośna apteczka, wyposażona w niezbędne środki do udzielania pierwszej pomocy, których okres ważności nie upłynął, wraz z instrukcją o zasadach jej udzielania. Wykorzystane środki i materiały powinny być na bieżąco uzupełniane. Szczególne wymagania dotyczą maszyn i urządzeń technicznych. Niedopuszczalne jest wyposażanie laboratoriów, warsztatów i pracowni specjalistycznych w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań określonych w przepisach dotyczących oceny zgodności /ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 o systemie oceny

6 zgodności /tekst jednolity: Dz. U. Nr 204, poz z 2004 r. z późn. zm./. Maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być utrzymywane w stanie zapewniającym pełną sprawność działania i bezpieczeństwa pracy. Maszyny i inne urządzenia techniczne czasowo niesprawne, uszkodzone lub pozostające w naprawie powinny być wyraźnie oznakowane i zabezpieczone w sposób uniemożliwiający ich uruchomienie. Maszyny i inne urządzenia znajdujące się w laboratoriach, warsztatach i pracowniach specjalistycznych powinny: - być wyposażone w zabezpieczenia chroniące użytkowników przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, szkodliwymi wstrząsami, działaniem wibracji i promieniowaniem oraz szkodliwym lub niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy, - uwzględniać zasady ergonomii, - być utrzymywane w stanie zapewniającym pełną sprawność działania i bezpieczeństwa pracy. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 lipca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach określa także szczegółowe obowiązki w zakresie prowadzenia zajęć. I tak:

7 - prowadzący zajęcia w warsztatach, pracowniach specjalistycznych, laboratoriach oraz prowadzący zajęcia wychowania fizycznego muszą być przeszkoleni w zakresie udzielania pierwszej pomocy, - przed rozpoczęciem zajęć dydaktycznych i dopuszczeniem do nich pracowników i studentów należy sprawdzić czy stan techniczny maszyn i urządzeń oraz instalacji elektrycznej, ogólny stan laboratorium, warsztatu lub pracowni specjalistycznej nie stwarza zagrożeń dla życia i zdrowia pracowników oraz studentów, - należy udostępnić pracownikom i studentom, korzystającym z laboratoriów, warsztatów lub pracowni specjalistycznych, instrukcje uwzględniające zasady i przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, - w przypadku stwierdzenia, że miejsce, w którym mają być prowadzone zajęcia, lub stan znajdujących się w nim urządzeń może stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa studentów, należy nie dopuścić do rozpoczęcia zajęć albo je wstrzymać, - w przypadku stwierdzenia, że sposób wykonywania czynności przez pracowników lub studentów stwarza zagrożenie dla ich życia lub zdrowia należy wstrzymać wykonywanie tych czynności oraz wskazać sposób ich bezpiecznego wykonania. Osoby odpowiedzialne za wykonanie tych zadań wyznacza rektor. Rektor powinien także wyznaczyć osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo studentów w trakcie prowadzonych zajęć dydaktycznych

8 gwarantujące ich przeprowadzenie zgodnie z przepisami bezpieczeństwa. Do obowiązków rektora należy także ustalenie zasad postępowania: - z substancjami i preparatami chemicznymi, - ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi, - z substancjami, preparatami oraz czynnikami o działaniu rakotwórczym lub mutagennym oraz materiałami promieniotwórczymi. Należy zapewnić aby niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne były przechowywane w zamkniętych, wyraźnie oznakowanych pomieszczeniach i miejscach do tego przystosowanych, w opakowaniach chroniących przed ich szkodliwym, niebezpiecznym działaniem, pożarem lub wybuchem. Wymagane jest prowadzenie ewidencji tych substancji i preparatów oraz zbieranie i likwidacja wytwarzanych na terenie uczelni niebezpiecznych odpadów. W sprawach tych należy się stosować do odrębnych przepisów. Najważniejsze z nich to: - ustawa z dnia 25 lutego 20011r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach/dz. U. z dnia 24 marca 2011r. / - rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych /Dz. U. Nr 11, poz. 86 z 2005 r./

9 - rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki /Dz. U. Nr 81, poz. 716 z 2005 r./ - rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy /Dz. U. Nr 280 poz z 2004 r./ - rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy /Dz. U. Nr 73, poz. 645 z 2005 r./ - rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy /Dz. U. Nr 217, poz z 2002 r. z późn. zm./ Rektor jest obowiązany do utrzymywania w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne użytkowanie posiadanych przez uczelnię obiektów, urządzeń i terenów sportowych, a także do zapewnienia nadzoru osób do tego upoważnionych w czasie realizacji zajęć z wychowania fizycznego oraz wszelkiego rodzaju zawodów sportowych organizowanych przez uczelnię, na zasadach określonych w ustawie z dnia 18 stycznia 1996

10 r. o kulturze fizycznej /Dz. U. z 2001 r. Nr 81, poz. 889, z późn. zm./ Szkolenie i badania lekarskie studentów Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 lipca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach reguluje także sprawy dotyczące szkolenia studentów w zakresie bhp. Szkolenia takie powinny być realizowane w ramach zajęć dydaktycznych i powinny trwać minimum 4 godz. Udział studentów w szkoleniu prowadzący potwierdza zaliczeniem. Szczegółowy program szkolenia ustala rektor biorąc pod uwagę specyfikę jednostki organizacyjnej uczelni. Rektor jest obowiązany zapewnić, aby studenci przed dopuszczaniem do zajęć przy maszynach i innych urządzeniach technicznych, a także do zajęć w laboratoriach, warsztatach i pracowniach specjalistycznych, byli zaznajomieni z zasadami i przepisami BHP oraz wyznaczyć osoby zobowiązane do zaznajomienia studentów z tymi zasadami i przepisami. Rektor jest także obowiązany zapewnić, aby studenci i doktoranci narażeni na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia podlegali badaniom lekarskim zgodnie z rozporządzeniem, Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 15 września 1997 r. w sprawie badań lekarskich kandydatów do szkół ponadpodstawowych lub wyższych, uczniów tych szkół oraz studentów i uczestników studiów doktoranckich, którzy w trakcie praktycznej nauki zawodu lub studiów są narażeni na

11 działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia, oraz sposobu dokumentowania tych badań /Dz. U. Nr 120, poz. 767 z późn. zm./. Wypadki studentów W uczelni powinna być prowadzona ewidencja wypadków studentów, którym ulegli podczas zajęć organizowanych przez uczelnię. Przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków studentów stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. Szczegółowy tryb postępowania w tych sprawach ustala rektor. Rektor, na podstawie dokumentacji wypadkowej, jest obowiązany sporządzić raz w roku analizę okoliczności i przyczyn wypadków na terenie uczelni. Na podstawie analizy rektor jest obowiązany określić, w porozumieniu z kanclerzem i odpowiednimi służbami bezpieczeństwa i higieny pracy uczelni, główne kierunki działań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelni. W celu wykonania rozlicznych obowiązków w zakresie bhp, które nałożone zostały na rektorów uczelni w/w. aktów prawnych, rektor wydał następujące rozporządzenie wewnętrzne, tj.: Zarządzenie Nr 4 Rektora Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 06 lipca 2001r. w sprawie szczegółowych obowiązków i

12 odpowiedzialności pracowników i studentów w zakresie bhp w Uniwersytecie Warszawskim. Zarządzenie Nr 4 Rektora UW w zakresie bhp określa: - szczegółowe obowiązki i odpowiedzialność: dziekanów, prodziekanów, dyrektorów instytutów, kierowników katedr, zakładów, pracowni i laboratoriów, pracowników naukowo - dydaktycznych, doktorantów oraz studentów, - zasady przydzielania i gospodarowania środkami ochrony indywidualnej oraz odzieżą i obuwiem roboczym, - szkolenia studentów rozpoczynających naukę w Uczelni, - szkolenia studentów odbywających praktyki na terenie Uczelni, - dostosowanie maszyn i urządzeń technicznych do minimalnych wymagań w zakresie bhp.. W wyżej wymienionym Zarządzeniu Rektor określa m.in. osoby oraz grupy osób odpowiedzialne za wykonanie poszczególnych zadań z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy, jak również sposoby ich wykonania. Osoby prowadzące zajęcia są zobowiązane do zapewnienia studentom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki.

13 Za bezpieczeństwo studentów w trakcie prowadzonych zajęć odpowiada osoba prowadząca zajęcia, która musi dopilnować, aby studenci i inne osoby podczas trwania zajęć stosowały niezbędne środki ochrony indywidualnej i zbiorowej - jeśli są wymagane. W razie niemożności osobistego przebywania na zajęciach dydaktycznych nauczyciel zapewnia nadzór innej osoby, która posiada odpowiednie przygotowanie, gwarantujące, że zajęcia odbędą się zgodnie z przepisami i zasadami bhp. Przed rozpoczęciem zajęć dydaktycznych prowadzący zajęcia sprawdza pod względem bhp stan techniczny maszyn i urządzeń, a także ogół stanu laboratorium lub pracowni specjalistycznej. Prowadzący zajęcia zaznajamia studentów z przepisami i zasadami bhp oraz obowiązującym regulaminem porządkowym w laboratoriach i pracowniach specjalistycznych. Skutki prawne nieprzestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy Wtedy, gdy pracownik nie wypełnia swego podstawowego obowiązku, jakim jest przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych, Kodeks pracy przewiduje stosowanie kar upomnienia, nagany lub jednorazową karę pieniężną. Kara nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku

14 pracowniczego i po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia. Kara może być zastosowana tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika. Jeżeli z powodu nieobecności w zakładzie pracy pracownik nie może być wysłuchany, bieg dwutygodniowego terminu nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu do dnia stawienia się pracownika do pracy. O zastosowanej karze pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie, wskazując rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych i datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia oraz informuje go o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia. Odpis zawiadomienia składa się do akt osobowych pracownika. Przy stosowaniu kary bierze się pod uwagę w szczególności rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych, stopień winy pracownika i jego dotychczasowy stosunek do pracy. Jeżeli zastosowanie kary nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa, pracownik może w ciągu 7 dni od dnia zawiadomienia go o ukaraniu wnieść sprzeciw. O uwzględnieniu lub odrzuceniu sprzeciwu decyduje pracodawca po rozpatrzeniu stanowiska reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej. Nieodrzucenie sprzeciwu w ciągu 14 dni od dnia jego wniesienia jest równoznaczne z uwzględnieniem sprzeciwu.

15 Pracownik, który wniósł sprzeciw, może w ciągu 14 dni od dnia zawiadomienia o odrzuceniu tego sprzeciwu wystąpić do sądu pracy o uchylenie zastosowanej wobec niego kary. W razie uwzględnienia sprzeciwu wobec zastosowanej kary pieniężnej lub uchylenia tej kary przez sąd pracy, pracodawca jest obowiązany zwrócić pracownikowi równowartość kwoty tej kary. Karę uważa się za niebyłą, a odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa z akt osobowych pracownika po roku nienagannej pracy. Pracodawca może, z własnej inicjatywy lub na wniosek reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej, uznać karę za niebyłą przed upływem tego terminu. Na straży przestrzegania przepisów prawa pracy w tym przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy stoi Państwowa Inspekcja Pracy. Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy /Dz. U. Nr 89, poz. 589/ stwierdza, że za wykroczenia przeciwko prawom pracownika, o jakich mowa w ustawie Kodeks pracy, grozi kara grzywny w wysokości od do 30,000 zł. Art stwierdza, że Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy albo kierując pracownikami, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny. Wykroczeniem przeciwko prawom pracownika jest m.in.:

16 wyposażanie stanowiska pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie uzyskały wymaganego certyfikatu na znak bezpieczeństwa i nie zostały oznaczone tym znakiem albo nie posiadają deklaracji zgodności, dostarczanie pracownikom środków ochrony indywidualnej, które nie uzyskały wymaganego certyfikatu na znak bezpieczeństwa i nie zostały oznaczone tym znakiem oraz nie posiadają deklaracji zgodności, stosowanie: - materiałów i procesów technologicznych bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i bez podjęcia odpowiednich środków profilaktycznych, - substancji chemicznych nie oznakowanych w sposób widoczny i umożliwiający ich identyfikację, - niebezpiecznych substancji chemicznych nie posiadających kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem, niezawiadamianie właściwego inspektora pracy, prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy, nie zgłaszanie choroby zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę,

17 nieujawnianie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawianie niezgodnych z prawdą informacji, dowodów lub dokumentów dotyczących takich wypadków i chorób. W postępowaniu mandatowym inspektor pracy może nałożyć grzywnę w wysokości do 500 zł lub do zł. W postępowaniu mandatowym, w sprawach, w których oskarżycielem publicznym jest właściwy organ Państwowej Inspekcji Pracy, można nałożyć grzywnę w wysokości do zł. Jeżeli ukarany co najmniej dwukrotnie za wykroczenie przeciwko prawom pracownika określone w Kodeksie pracy popełnia w ciągu dwóch lat od dnia ostatniego ukarania takie wykroczenie, właściwy organ Państwowej Inspekcji Pracy może w postępowaniu mandatowym nałożyć grzywnę w wysokości do zł. W postępowaniu przed organami Państwowej Inspekcji Pracy w sprawach nieuregulowanych w ustawie o Państwowej Inspekcji Pracy bądź przepisach wydanych na jej podstawie albo w przepisach szczególnych stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.).

18 Ubezpieczenia społeczne Na mocy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych /tekst jednolity; Dz. U. Nr 11, poz. 74 z 2007 r. z późn. zm./ pracownicy podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom: - emerytalnemu i rentowemu, - z tytułu choroby i macierzyństwa, - wypadkowemu. Składka na ubezpieczenie emerytalne i rentowe jest opłacana przez pracodawcę i pracownika. Kwestie świadczeń przysługujących z tego tytułu reguluje ustawa o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych. Świadczenia przysługujące z tego tytułu to: - emerytura, (po spełnieniu warunków określonych przez ustawę tj. osiągnięcie wielu emerytalnego i odpowiedni staż pracy), - renta z tytułu niezdolności do pracy, w tym rentę szkoleniowa, - renta rodzinna, - dodatek pielęgnacyjny, - dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej, - zasiłek pogrzebowy. Prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi przysługuje studentom oraz uczestnikom studiów doktoranckich, jeżeli nie podlegają oni tego rodzaju ubezpieczeniom z innego tytułu. Składkę na ubezpieczenie z tytułu choroby i macierzyństwa płaci w całości pracownik. Świadczenia są przedmiotem ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego

19 w razie choroby i macierzyństwa. /tekst jednolity: Dz. U. Nr 31, poz. 267 z 2005 r. z późn. zm./. Są to: - zasiłek chorobowy, - świadczenie rehabilitacyjne, - zasiłek wyrównawczy, - zasiłek macierzyński, - zasiłek opiekuńczy. Składkę na ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych opłaca w całości pracodawca. Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych /Dz. U. Nr 199, poz z późn. zm./ określa kryteria dla ustalenia wysokości składki na ten rodzaj ubezpieczenia oraz zakres świadczeń. Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe dla grupy działalności ustala się w zależności od kategorii ryzyka ustalonej dla tej grupy działalności. Kategorię ryzyka dla grupy działalności ustala się w zależności od ryzyka określonego wskaźnikami częstości: - poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem; - poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich; - stwierdzonych chorób zawodowych; - zatrudnionych w warunkach zagrożenia. Kategorię ryzyka dla płatnika składek ustala się na podstawie powyższych kryteriów przekazanych przez płatnika składek za trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe.

20 Dla poszkodowanych w wyniku wypadku przy pracy czy choroby zawodowej pracowników przewidziano następujące świadczenia: - zasiłek chorobowy, - świadczenie rehabilitacyjne, - zasiłek wyrównawczy, - jednorazowe odszkodowanie, - renta z tytułu niezdolności do pracy, w tym renta szkoleniowa, - renta rodzinna, - dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej, - pokrycie kosztów leczenia w zakresie stomatologii, szczepień ochronnych i zaopatrzenia ortopedycznego nie pokrywane z ubezpieczenia zdrowotnego. Świadczenia te wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczenia Wypadkowego.