ASEAN jako platforma realizacji interesów państw członkowskich wobec Chińskiej Republiki Ludowej
|
|
- Kamila Pawłowska
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Joanna Dobkowska ASEAN jako platforma realizacji interesów państw członkowskich wobec Chińskiej Republiki Ludowej Streszczenie Praca jest poświęcona roli Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej (Association of South-East Asian Nations, ASEAN) w realizacji interesów państw członkowskich tego Stowarzyszenia względem Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL). Podstawowym celem badawczym jest określenie zależności pomiędzy funkcjonowaniem podmiotu państwowego w ramach organizacji międzynarodowej a realizacją jego interesów, na przykładzie relacji członków ASEAN oraz ChRL. Tak sformułowany temat pracy pozwolił na wypełnienie istniejącej luki w studiach nad wschodnioazjatyckimi procesami regionalnymi. Zarówno w polskiej, jak i w zagranicznej literaturze istnieje szereg prac poświęconych charakterystyce etapów i szczególnych cech regionalizmu wschodnioazjatyckiego w różnych jego wymiarach (gospodarczym, bezpieczeństwa, politycznym i społecznym). Szeroko zbadanym zagadnieniem jest również wzrost potencjału ChRL i jej zaangażowania w regionie Azji Południowo-Wschodniej, a także reakcje członków ASEAN na tę zmianę w ich otoczeniu międzynarodowym. Brak jest natomiast opracowań uwzględniających fakt, iż Stowarzyszenie składa się z dziesięciu podmiotów, z których każdy ma swoje niezależne oczekiwania i obawy względem Chin. Konieczność pogłębionej analizy sposobu, w jaki członkostwo w ASEAN przekłada się na możliwość realizowania przez każde z państw jego własnych interesów wobec ChRL wynika z faktu, że to właśnie aktywność międzynarodowa Chin jest często źródłem różnicy zdań między członkami ASEAN. Uwzględnienie złożoności tej relacji umożliwia lepsze zrozumienie szeregu zagadnień, takich jak efektywność Stowarzyszenia jako organizacji międzynarodowej (często podważana właśnie ze względu na brak wspólnego stanowiska wobec konfliktu terytorialnego niektórych państw członkowskich z Chinami), wewnętrzne podziały w ramach tej organizacji czy też możliwe kierunki jej dalszego rozwoju. Przedmiot i cel pracy Przedmiotem rozprawy było określenie roli ASEAN w procesie realizacji interesów państw członkowskich tego stowarzyszenia względem ChRL. Zagadnienie to wydaje się szczególnie interesujące z dwóch powodów. Po pierwsze, ze względu na dynamiczne zmiany we 1
2 wzajemnym postrzeganiu się badanych podmiotów, jakie zaszły po zakończeniu zimnej wojny i odejściu państw regionu od ideologicznego wymiaru polityki zagranicznej, związanego z podziałem dwublokowym, na rzecz bardziej pragmatycznej postawy. Jednym z najważniejszych powodów powołania do życia ASEAN była chęć ograniczania wspieranych przez ChRL komunistycznych wpływów na kontynencie azjatyckim. Jednak obecnie nawet te z państw, które w okresie zimnej wojny były do Chin nastawione antagonistycznie i należały do obozu antykomunistycznego, obecnie cieszą się pozytywnymi kontaktami z ChRL. Zmiana sposobu postrzegania chińskiej obecności w regionie przez członków ASEAN każe przyjrzeć się bliżej ich relacjom. Po drugie, większość państw Azji Południowo-Wschodniej dzieli z Chinami długą i często zawiłą przeszłość, która wpływa na sposób interpretacji dzisiejszych działań i nadaje im nowy kontekst: przyjaznego oddziaływania lub zagrożenia. Ich relacje z ChRL można uznać za rodzaj papierka lakmusowego, pozwalającego ocenić trendy w chińskiej polityce zagranicznej wobec innych podmiotów. Wynika to z faktu, że historycznie obszar ten uznawany był przez Chiny peryferie (zhoubian guojia), stanowiące jednocześnie inspirację pewnych przemian politycznych i gospodarczych oraz szansę na przetestowanie określonych rozwiązań. Obecnie, uwzględniając znaczenie i politykę Stanów Zjednoczonych w regionie, relacje ChRL z państwami ASEAN mają również charakter pośredni w rozgrywce strategicznej między dwoma mocarstwami. Analiza interesów i polityki członków Stowarzyszenia względem Chin ma więc również szerszy wymiar: pozwala na ocenę ich podejścia do zmieniającego się ładu regionalnego. Tak złożony kontekst międzynarodowy sprawia, że państwa członkowskie ASEAN cechować będzie duże zróżnicowanie w postrzeganiu polityki ChRL oraz w oczekiwaniach względem współpracy dwu- i wielostronnej. Stąd też pierwszym z dwóch podstawowych celów niniejszej rozprawy jest analiza tych różnic i wskazanie nie tyle generalnych trendów, ile interesów i wyzwań stojących przed każdym poszczególnym państwem członkowskim ASEAN. Można wyróżnić szereg czynników, które mogą wpływać na ocenę przez dany podmiot rosnącego potencjału chińskiego i na kształtowanie się jego oczekiwań wobec ChRL. Pierwszym z nich jest kwestia zaangażowania w konflikty terytorialne lub o innym charakterze, mające potencjał do eskalacji. Szczególną rolę w tym przypadku pełnią spory na obszarach morskich, a zwłaszcza na Morzu Południowochińskim, stanowiące punkt zapalny w relacjach państw Azji Południowo-Wschodniej z ChRL. Drugi czynnik wynika z zaszłości 2
3 historycznych, które również obecnie w dużej mierze kształtują sposób postrzegania Chin. Wpływ polityki chińskiej na stosunki w regionie był istotny dla całego regionu. Jednak intensywność kontaktów z podmiotami, które wchodzą w skład dzisiejszych państw ASEAN, oraz ich charakter były na przestrzeni wieków bardzo zróżnicowane od okupacji zbrojnej po pokojowe kontakty handlowe. Doświadczenia historyczne, nawet bardzo odległe, stanowią ważny element percepcji dzisiejszych Chin, osadzając politykę poszczególnych członków Stowarzyszenia w szerszym kontekście. Trzecim czynnikiem istotnie kształtującym interesy państw ASEAN wobec ChRL jest oczekiwany zysk z relacji ekonomicznych. Wynikająca z różnicy potencjałów gospodarczych asymetria w rozkładzie kosztów i korzyści daje gospodarkom silniejszym możliwość wywierania wpływu na słabsze zwłaszcza w sytuacji, gdy zależność od partnera (np. jako źródła kapitału inwestycyjnego lub kluczowego rynku zbytu) jest wysoka. Podmioty oczekujące wysokich zysków ze współpracy z Chinami będą dążyć do zacieśniania stosunków gospodarczych, natomiast te oczekujące niewielkich zysków lub wręcz pogorszenia sytuacji gospodarczej będą optować za ograniczaniem obecności chińskiej w regionie. Drugim głównym celem rozprawy jest ustalenie, w jaki sposób realizację interesów poszczególnych państw umożliwia lub utrudnia ich członkostwo w Stowarzyszeniu. Rola organizacji międzynarodowych w tym procesie może być bowiem dwojaka. Z jednej strony stanowią one podstawę dla stosowania charakterystycznej dla mniejszych podmiotów konfrontujących mocarstwa strategii równoważenia w ramach instytucji (institutional balancing). Zwiększają tym samym poczucie bezpieczeństwa słabszych państw oraz korzystając z zasady formalnej równości członków organizacji, zwłaszcza w mechanizmach podejmowania decyzji dają im możliwość zdobycia przewagi nad mocarstwem, co w warunkach relacji bilateralnej nie byłoby możliwe. Z drugiej strony rozwój organizacji międzynarodowych i przyznawanie im coraz szerszych kompetencji sprawia, że stają się one bytami częściowo niezależnymi od tworzących je podmiotów. Państwo, działając samodzielnie, nie jest w stanie całkowicie kontrolować ich decyzji. W konsekwencji proces realizacji jego interesów w określonym stopniu uniezależnia się od jego woli, a niekiedy może nawet stać w sprzeczności z jego preferencjami. Różnice między wspierającą a ograniczającą rolą organizacji międzynarodowych w realizowaniu indywidualnych dążeń ich członków będą szczególnie widoczne w przypadku struktury tak wewnętrznie zróżnicowanej jak ASEAN. 3
4 4
5 Podstawowe hipotezy i pytania badawcze Hipoteza główna: ASEAN nie jest efektywny w roli płaszczyzny realizacji interesów państw członkowskich wobec Chin ze względu na to, że ich preferencje są zbyt zróżnicowane, często przeciwstawne, i trudno jest im stworzyć stałe koalicje. Nie ma też jednoznacznej korelacji między znaczeniem podmiotu w ramach Stowarzyszenia a stopniem zrealizowania jego zamierzeń. Jednak ten stan nie doprowadzi do rozpadu ASEAN, ponieważ dla państw członkowskich nawet sytuacja, w której działania organizacji nie są zbieżne z ich interesami, jest bardziej korzystna niż brak wsparcia instytucjonalnego w kontaktach z Chinami. W procesie weryfikacji hipotezy głównej wykorzystano następujące pytania pomocnicze: 1. Jakie są najważniejsze czynniki kształtujące postawy poszczególnych członków ASEAN względem Chin? 2. Czy mimo istniejącego zróżnicowania można wyróżnić w ramach Stowarzyszenia koalicje lub grupy interesu? Czy takie struktury mają swoje odzwierciedlenie w decyzjach podejmowanych przez tę organizację? 3. W jakim stopniu relatywne znaczenie podmiotu w ramach ASEAN (pozycja gospodarcza, militarna, polityczna prestiżowa) przekłada się na stopień realizacji jego dążeń wobec Chin? Charakterystyka treści i podstawowe wnioski W rozdziale I zdefiniowane i scharakteryzowane zostały najważniejsze z punktu widzenia dalszej analizy pojęcia: interes w polityce zagranicznej oraz organizacja międzynarodowa. Przeprowadzony przegląd definicji interesu w piśmiennictwie polskim i zagranicznym wskazał na zasadniczą różnicę między podejściami obiektywistycznymi (zakładającymi jego istnienie niezależnie od świadomości podmiotu) oraz subiektywistycznymi (zgodnie z którymi jest on świadomie definiowany przez podmiot). Kierując się celem pracy, autorka przyjęła ujęcie subiektywistyczne i zaproponowała szereg cech charakteryzujących interes w polityce zagranicznej państwa oraz wskazała czynniki wpływające na jego kształtowanie, co stało się punkt wyjścia dla dalszej analizy. Przedstawiona charakterystyka organizacji międzynarodowej jako podmiotu w stosunkach międzynarodowych skoncentrowana była przede wszystkim na dwóch zagadnieniach. Pierwsze z nich stanowiła tendencja do przejmowania przez organizacje coraz szerszych kompetencji, a co za tym idzie do ich 5
6 stopniowego uniezależniania się, określanego przez Andrew Guzmana mianem problemu Frankensteina. Drugie analizowane zagadnienie stanowiła rola potęgi państwa w określaniu jego pozycji w ramach organizacji. Trzy obszary, w których odgrywa ona największą rolę, to formowanie instytucji, kształtowanie agendy oraz zdolności negocjacyjne. Następnie przedstawiony został model analizy, stosowany w kolejnych rozdziałach. Wprowadzony przez autorkę model odwołuje się do propozycji Iana Tsung-Yen Chena i Alana Hao Yanga, zakładającej badanie strategii państw ASEAN wobec ChRL na podstawie ich percepcji zagrożenia (stosując wprowadzoną przez Stephena Walta teorię równowagi zagrożenia balance of threat) oraz oczekiwanych zysków ze współpracy gospodarczej (expected economic gains konceptu zaproponowanego przez Dale a Copelanda). Wprowadzone modyfikacje miały na celu z jednej strony uwzględnienie czynnika historycznego, z drugiej zaś uściślenie zależności między percepcją państwa, jego strategią, a podejmowanymi przez nie działaniami. Zgodnie z modelem przyjętym przez autorkę, określenie percepcji danego członka ASEAN (w ramach dwóch obszarów: zagrożenia oraz oczekiwanych korzyści ekonomicznych) było możliwe na podstawie analizy jego działań oraz zidentyfikowania strategii jako ostrożnego równoważenia (soft balancing), ograniczania (hedging) lub przyłączania się (bandwagoning). To z kolei pozwoliło na ustalenie jego interesów wobec Chin. Przedstawiona w rozdziale II charakterystyka Stowarzyszenia koncentrowała się na dwóch najważniejszych z punktu widzenia dalszej części pracy zagadnieniach. Pierwszym z nich była struktura decyzyjna, ze szczególnym uwzględnieniem the ASEAN Way jako meta-reżimu decyzyjnego. Jest to o tyle istotne, że w przypadku tej organizacji normatywne elementy procesu decyzyjnego (the ASEAN way i tradycja konsensusu) wyraźnie dominują nad elementami instytucjonalnymi. Świadczy o tym przyjęcie Karty ASEAN, która mimo kontrowersji związanych ze skutecznością the ASEAN Way pozostaje zgodna z dotychczasowymi rozwiązaniami normatywnymi. Drugim kluczowym zagadnieniem były istniejące w ramach ASEAN podziały. Wyróżniono przede wszystkim podział na ASEAN-6 i ASEAN-4, opierający się zarówno na kryterium historycznym (kolejność przystępowania do Stowarzyszenia), jak i ekonomicznym (wskazanie silniejszych i słabszych gospodarek), oraz podział na morską i lądową Azję Południowo-Wschodnią, odwołujący się do istniejących w regionie kompleksów 6
7 bezpieczeństwa. Wprowadzenie tych rozróżnień stanowiło punkt odniesienia przy ustalaniu możliwych grup interesu w ramach Stowarzyszenia. Rozdział III wprowadził międzynarodowy kontekst dla kształtowania i realizowania interesów wobec Chin przez państwa Azji Południowo-Wschodniej. Jako kluczowy czynnik zidentyfikowany został wpływ innych podmiotów, a w szczególności mocarstw regionalnych. Najistotniejszą rolę odgrywa postawa samej ChRL jej polityka wobec analizowanego regionu najsilniej wpływa na preferencje członków Stowarzyszenia. Ma to tym większe znaczenie, że mimo wzrastającego zaangażowania w instytucje regionalne rząd w Pekinie preferuje rozwiązania bilateralne. Najważniejszym obszarem chińskiej aktywności z perspektywy państw ASEAN jest współpraca ekonomiczna, a w szczególności inwestycyjna (tzw. dyplomacja książeczki czekowej) oraz budowanie soft power. Współpraca w tych dziedzinach sprawia, że większość państw Stowarzyszenia preferuje utrzymanie i zwiększenie zaangażowania Chin w regionie nawet w przypadku, gdy może to stanowić wyzwanie dla bezpieczeństwa. Jednocześnie obecność w regionie innych mocarstw: przede wszystkim Stanów Zjednoczonych, lecz również Indii, Japonii, Korei Południowej, Australii i Rosji ma z punktu widzenia państw ASEAN zasadniczy wpływ na kształtowanie ich postaw wobec Chin. Wynika to z dwóch powodów. Po pierwsze, mocarstwa te odgrywają istotną rolę jako potencjalni partnerzy w realizowaniu strategii równoważenia wpływów. Ma to szczególne znaczenie dla tych członków Stowarzyszenia, którzy stosują strategie ograniczania (hedging) i ostrożnego równoważenia (soft balancing). Po drugie, zaangażowanie innych potęg regionalnych pozwala na uniknięcie uzależnienia od ChRL, w szczególności w sferze gospodarczej. Dotyczy to przede wszystkim słabszych gospodarek Stowarzyszenia o silnych powiązaniach handlowych i inwestycyjnych ze stroną chińską, takich jak Mjanma i Laos. Istnienie alternatyw dla rosnącego chińskiego potencjału jest jednak istotne dla wszystkich państw ASEAN. Korzystając z metody studium przypadku, w rozdziale IV przedstawiono analizę percepcji i interesów dziesięciu członków ASEAN wobec ChRL. Pozwoliła ona na określenie preferencji każdego z nich na podstawie przyjętego wcześniej modelu: do grupy HT-NE zaliczono Indonezję i Wietnam, do grupy HT-PE: Singapur, Mjanmę, Laos i Filipiny, 7
8 natomiast do grupy LT-PE: Malezję, Tajlandię, Brunei i Kambodżę 1. Umożliwiła ona również wyciągnięcie dalej idących wniosków. Po pierwsze, w toku analizy ustalono, że sam fakt uczestnictwa w sporze na Morzu Południowochińskim nie determinuje ani interesów państwa, ani percepcji Chin jako zagrożenia większe znaczenie wydaje się mieć kontekst historyczny. Istniejące zaszłości i dawne spory lub przeciwnie tradycje współpracy i wsparcia odgrywają kluczową rolę w interpretowaniu współczesnych chińskich działań. Po drugie, pozytywne oczekiwania zdecydowanej większości państw wobec przyszłej współpracy gospodarczej potwierdzają przekonanie o skuteczności prowadzonej przez rząd w Pekinie dyplomacji książeczki czekowej. Rozdział V stanowił podsumowanie wskazanych wyżej wniosków cząstkowych. W pierwszej kolejności zidentyfikowano dwa główne czynniki wpływające na możliwość realizacji przez podmiot jego interesów w ramach ASEAN: jego pozycję w ramach organizacji oraz strukturę decyzyjną Stowarzyszenia. Odwołując się do metodologii opracowanej przez Mirosława Sułka, a także rozwiniętego przez Nikolaja Petersena pojęcia zdolności wywierania wpływu, autorka określiła znaczenie każdego z państw w ramach Stowarzyszenia w oparciu o czynniki mierzalne (potęga ogólna, potęga militarna, znaczenie jako partnera handlowego ASEAN oraz uzależnienie od handlu ze Stowarzyszeniem) oraz niemierzalne (soft power). Pozwoliło to na ustalenie, którzy z członków ASEAN są w stanie silniej oddziaływać na pozostałych, a co za tym idzie wywierać wpływ na kształtowanie ich preferencji i interesów. Zaproponowano podział na cztery grupy pod względem znaczenia poszczególnych podmiotów: (1) państwa o najmniejszej zdolności wywierania wpływu Kambodża, Laos, Brunei, Mjanma; (2) państwa o ograniczonej zdolności wywierania wpływu Wietnam i Filipiny; (3) trzon Stowarzyszenia Malezja i Tajlandia; (4) liderzy sektorowi Indonezja i Singapur. Analiza struktury decyzyjnej ASEAN była skoncentrowana wokół roli metareżimu decyzyjnego (the ASEAN Way). Mimo ograniczeń tego podejścia, wynikających przede wszystkim z przywiązania do zasady kompromisu, w toku rozważań została ona uznana przez autorkę za skuteczną formułę decyzyjną dla tej organizacji. W następnej kolejności przeanalizowano skuteczność ASEAN w realizacji interesów państw wobec Chin na podstawie dwóch studiów przypadku: konfliktu na Morzu 1 HT - Wysokie zagrożenie (high threat), LT Niskie zagrożenie (low threat), PE Pozytywne oczekiwania gospodarcze (positive expectations). 8
9 Południowochińskim oraz porozumienia ACFTA. Na ich podstawie potwierdzono, że działania Stowarzyszenia są zasadniczo zbieżne z dążeniami jego członków zarówno w sferze gospodarczej, jak i bezpieczeństwa, jednak najczęściej są one niewystarczające do pełnego ich urzeczywistnienia. Warto przy tym podkreślić, że są one realizowane zgodnie z założeniami the ASEAN Way, tj. są możliwe do zaakceptowania przez wszystkie państwa członkowskie, nawet te, które co do zasady nie zgadzają się z obranym kierunkiem działań. Znajduje to swoje odzwierciedlenie w ocenach skuteczności Stowarzyszenia jako platformy realizacji interesów wobec ChRL zarówno w opiniach ekspertów, jak i w konkluzjach prezentowanych rozważań. Drugim kluczowym wnioskiem jest istotne zróżnicowanie w preferencjach członków ASEAN wobec wykorzystywania Stowarzyszenia jako narzędzia polityki zagranicznej, widoczne nawet wśród podmiotów o podobnych percepcjach i dążeniach. W konsekwencji oceny skuteczności ASEAN powinny odwoływać się do perspektywy narodowej jego poszczególnych członków. W tym miejscu należy przenieść analizę na poziom regionalny, co pozwala zaobserwować szereg prawidłowości. Po pierwsze, nie zachodzi korelacja między geograficznym położeniem państwa lub jego zamożnością a stopniem realizacji jego interesów wobec ChRL; prosta zależność nie występuje również dla relatywnego znaczenia danego członka na tle Stowarzyszenia. Jednocześnie można jednak dostrzec pewne podobieństwa między podmiotami o zbliżonym poziomie potęgi w ramach ASEAN. W przypadku Malezji i Tajlandii podobne oczekiwania oraz zdolność oddziaływania dają możliwość stworzenia grupy wpływu. Ich relację charakteryzuje pragmatyczna współpraca, która jest również ich preferowaną metodą rozwiązywania ewentualnych konfliktów. Ponadto państwa te rozważają możliwość wspólnej realizacji projektów inwestycyjnych z udziałem ChRL. Biorąc pod uwagę z jednej strony umacniającą się pozycję Malezji i Tajlandii w Stowarzyszeniu zwłaszcza w kontekście stosunków z Chinami z drugiej zaś brak satysfakcji i zdecydowanych działań w celu przyjęcia roli lidera po stronie Indonezji, dynamika przywództwa w ASEAN może w najbliższych latach ulegać zmianie. Po drugie, Stowarzyszenie wydaje się służyć przede wszystkim interesom ekonomicznym państw członkowskich. Stopień ich realizacji sugeruje, że chińska strategia ofensywy uroku, intensywnej współpracy gospodarczej oraz stosowania soft power okazała się skuteczna, a ASEAN umożliwiło wykorzystanie jej we właściwy sposób. Gorsze wyniki w sferze bezpieczeństwa wynikają nie tylko ze znaczącego zróżnicowania konkretnych celów 9
10 między państwami, lecz również z bardziej złożonego charakteru problemów w tym obszarze. Oprócz tradycyjnych wyzwań związanych z aktywnością militarną i polityczną nie można zignorować wpływu czynników gospodarczych na percepcję zagrożenia. Z jednej strony, lepsze perspektywy współpracy ekonomicznej z Chinami mogą skłonić podmiot do zmiany priorytetów i reorientacji polityki w bardziej pragmatycznym kierunku, a zarazem zminimalizować znaczenie ewentualnych konfliktów wpływających negatywnie na poczucie bezpieczeństwa. Z drugiej strony, znaczna obecność ChRL w gospodarce danego państwa może wywołać obawy przed ewentualną dominacją oraz spowodować uznanie dotychczasowych działań ASEAN za niewystarczającą ochronę. Kluczowym wyzwaniem dla lepszego wykorzystania Stowarzyszenia jako platformy realizacji interesów bezpieczeństwa jest nie tyle konflikt na Morzu Południowochińskim co brak wspólnej wizji, w jakim kierunku należy rozwijać relacje z Chinami. Wobec ustalonych stanowisk stron oraz oddalających się perspektyw na szybkie zakończenie sporu, współpraca państw ASEAN na rzecz jego rozwiązania lub ustalenie wspólnego stanowiska względem ChRL wydają się mało prawdopodobne. Alternatywą jest współpraca funkcjonalna na terenach spornych. W świetle dotychczasowych konfliktów terytorialnych na obszarach morskich z udziałem ChRL to właśnie kooperacja w ramach projektów typu wspólny rozwój (joint development) przynosiła największe korzyści w zakresie stabilizacji relacji z innymi stronami. W świetle trudności w wypracowaniu kompromisu co do istoty sporu, promowanie współpracy funkcjonalnej wydaje się dobrym rozwiązaniem. ASEAN, dzięki istniejącym już kanałom kontaktu zarówno tym dedykowanym kwestii Morza Południowochińskiego, jak i tym poświęconych gospodarce, ma znaczne możliwości w stymulowaniu rozwoju tego typu inicjatyw. Po trzecie, różnice w postrzeganiu Chin i ASEAN przez państwa członkowskie oraz roli tych dwóch podmiotów w procesie realizacji ich interesów są mocno osadzone w kontekście historycznym. Jest to widoczne w szczególności podczas porównywania dwóch podmiotów, których potencjał i dążenia są do siebie zbliżone czynnik historyczny, a w szczególności ewentualne dawne konflikty związane z imperialnymi ambicjami Chin, wpływa wówczas na kształtowanie się preferencji i percepcji. Choć nie można doszukiwać się bezpośrednich analogii między dzisiejszymi działaniami i interesami państw a zachowaniem ich historycznych poprzedników, świadomość preferowanych kierunków polityki, a także 10
11 potencjalnych zagrożeń zarówno ze strony Chin, jak i innych członków ASEAN pozwala na lepsze zrozumienie współczesnej sytuacji w regionie. Po czwarte, choć państwa są zróżnicowane pod względem oceny Stowarzyszenia jako platformy realizacji interesów wobec ChRL, działania podejmowane przez tę organizację zasadniczo pozostają w zgodzie z ich preferencjami, choć nie zawsze są wystarczające. Jak słusznie zauważają krytycy, zgodność ta często utrzymywana jest na poziomie najniższego wspólnego mianownika oznacza to, że w przypadku ASEAN problem uniezależniania się organizacji międzynarodowej od jej członków w zasadzie nie występuje. Tworzone w ramach Stowarzyszenia formy współpracy, takie jak ACFTA czy mechanizmy dotyczące konfliktu na Morzu Południowochińskim, pozostawiają państwom członkowskim dużą dowolność w korzystaniu z formuły bilateralnej. W konsekwencji sprawia to, że dla części członków Stowarzyszenie ma kluczowe znaczenie w realizacji interesów wobec Chin lub wręcz jest filarem preferowanej strategii, dla innych zaś pełni ono jedynie funkcję wspierającą, a jego rola jest ograniczona. Podsumowując dotychczasowe rozważania można uznać ASEAN za niedoskonałą, lecz jednak istotną platformę realizacji interesów państw członkowskich wobec Chin. Ze względu na istniejące między poszczególnymi członkami różnice, część z nich ocenia działania Stowarzyszenia jako niedostatecznie zdecydowane lub niewystarczające. Dla pozostałych mogą zaś one stanowić źródło niekorzystnych zmian w środowisku międzynarodowym. Jednocześnie jednak należy podkreślić, że mimo wspomnianych ograniczeń nie powstają alternatywne wizje współpracy regionalnej ASEAN i tworzone przezeń struktury instytucjonalne angażujące Chiny nadal są przez państwa członkowskie traktowane jako stały i podstawowy element regionalnego układu sił. Wskazuje to, że w swoim obecnym kształcie Stowarzyszenie jest użyteczne dla jego członków jako element umacniający ich pozycję w środowisku międzynarodowym, stabilizujący region, a przede wszystkim jako forma wielostronnego wsparcia, dzięki której nie są oni pozostawieni sami sobie w relacjach z Chinami. Choć nie sposób nie zgodzić się z krytyką Stowarzyszenia jako organizacji ciągle jeszcze zbyt słabej i podzielonej, by aktywnie przeciwdziałać ChRL, w świetle zakorzenionych w świadomości społecznej obaw przed chińską dominacją zwłaszcza ta ostatnia funkcja ASEAN nie powinna być niedoceniana. 11
12 Przyjęta we wstępie niniejszej pracy hipoteza została więc zweryfikowana pozytywnie: mimo niedoskonałości Stowarzyszenia jako platformy realizacji interesów wobec Chin, państwa nie zrezygnują z członkostwa w tej organizacji. Dotyczy to zarówno tych, dla których działania ASEAN są zbieżne z ich dążeniami, lecz niewystarczające dla ich pełnego zrealizowania, jak i tych, dla których polityka Stowarzyszenia zasadniczo odbiega od ich preferencji. Dla wszystkich członków istniejące ramy instytucjonalne stanowią pożądane wsparcie w kontaktach z ChRL. W toku przeprowadzonej analizy wskazano również, że ograniczenia dla skuteczności działania ASEAN są warunkowane większą liczbą czynników niż zakładano na początku prócz różnicy interesów istotny wpływ mają również odmienne preferencje dotyczące stopnia i sposobu wykorzystania Stowarzyszenia jako narzędzia polityki zagranicznej. Przeprowadzone na potrzeby niniejszej pracy badania oraz wyciągnięte wnioski utwierdziły autorkę w przekonaniu, iż wybrany temat jest nie tylko interesujący, lecz również kluczowy z punktu widzenia kształtowania relacji regionalnych. Choć przedstawiona praca stanowi zamkniętą całość, wskazane możliwe kierunki rozwoju relacji między członkami ASEAN a Chinami oraz roli Stowarzyszenia w tych procesach mogą być podstawą do dalszych prac badawczych. Bliższa analiza zarówno interesów państw Stowarzyszenia wobec ChRL, jak i roli tej organizacji w ich realizacji ma szczególne znaczenie w świetle zachodzących w regionie Azji i Pacyfiku dynamicznych zmian, związanych z jednej strony z nowymi preferencjami państw, a z drugiej z reorientacją polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych i Chin. Biorąc pod uwagę dążenie ASEAN do utrzymania centralnej roli w procesie instytucjonalizacji współpracy regionalnej, relacje na płaszczyźnie państwa członkowskie organizacja wymagają dalszych pogłębionych badań, dla których niniejsza praca może stanowić inspirujący punkt wyjścia. 12
Azja w Stosunkach Międzynarodowych. Stowarzyszenie Krajów Azji Południowo Wschodniej
Azja w Stosunkach Międzynarodowych Stowarzyszenie Krajów Azji Południowo Wschodniej Logo i flaga ASEAN ASEAN Stowarzyszenie Krajów Azji Południowo Wschodniej (ang. Association of Southeast Asian Nations
Bardziej szczegółowoWspółpraca międzynarodowa miast województwa łódzkiego
WYŻSZA SZKOŁA STUDIÓW MIĘDZYNARODOWYCH W ŁODZI WYDZIAŁ STUDIÓW MIĘDZYNARODOWYCH I DYPLOMACJI Michał Adamski Współpraca międzynarodowa miast województwa łódzkiego Praca doktorska napisana pod kierunkiem
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo ' polityczne i wojskowe
AKADEMIA OBRONY NARODOWEJ A 388068 Bezpieczeństwo ' polityczne i wojskowe Redakcja i opracowanie: Andrzej Ciupiński Kazimierz Malak WARSZAWA 2004 SPIS TREŚCI WSTĘP 9 CZĘŚĆ I. NOWE PODEJŚCIE DO POLITYKI
Bardziej szczegółowoStreszczenie pracy doktorskiej Autor: mgr Wojciech Wojaczek Tytuł: Czynniki poznawcze a kryteria oceny przedsiębiorczych szans Wstęp W ciągu
Streszczenie pracy doktorskiej Autor: mgr Wojciech Wojaczek Tytuł: Czynniki poznawcze a kryteria oceny przedsiębiorczych szans Wstęp W ciągu ostatnich kilku dekad diametralnie zmienił się charakter prowadzonej
Bardziej szczegółowoRegion i jego rozwój w warunkach globalizacji
Region i jego rozwój w warunkach globalizacji Jacek Chądzyński Aleksandra Nowakowska Zbigniew Przygodzki faktycznie żyjemy w dziwacznym kręgu, którego środek jest wszędzie, a obwód nigdzie (albo może na
Bardziej szczegółowoBogusław Kotarba. Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska
Bogusław Kotarba Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska 2014-2020 Europejska współpraca terytorialna (EWT) EWT stanowi jeden z dwóch celów polityki spójności
Bardziej szczegółowoDyplomacja czy siła?
SUB Hamburg A/543483 Dyplomacja czy siła? Unia Europejska w stosunkach międzynarodowych pod redakcją Stanisława Parzymiesa Scholari Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR Warszawa 2009 PIS TREŚCI WSTĘP. DYPLOMACJA
Bardziej szczegółowoDynamiczna zdolność przedsiębiorstwa do tworzenia wartości wspólnej jako nowego podejścia do społecznej odpowiedzialności biznesu
Dynamiczna zdolność przedsiębiorstwa do tworzenia wartości wspólnej jako nowego podejścia do społecznej odpowiedzialności biznesu Rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem naukowym prof. dr hab. Tomasz
Bardziej szczegółowoGospodarki krajów wschodzących po kryzysie. 14/03/2011 Jakub Janus
Gospodarki krajów wschodzących po kryzysie 14/03/2011 Jakub Janus 1 Plan prezentacji 1. Wzrost gospodarczy po kryzysie w perspektywie globalnej 2. Sytuacja w głównych gospodarkach 1. Chiny 2. Indie 3.
Bardziej szczegółowoDziałania Ministerstwa Spraw Zagranicznych wspierające samorządowy i obywatelski wymiar polskiej polityki zagranicznej
Działania Ministerstwa Spraw Zagranicznych wspierające samorządowy i obywatelski wymiar polskiej polityki zagranicznej Departamentu Dyplomacji Publicznej i Kulturalnej Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Bardziej szczegółowoAnaliza doświadczeń i perspektyw współpracy transgranicznej samorządów lokalnych pogranicza polsko-słowackiego
Analiza doświadczeń i perspektyw współpracy transgranicznej samorządów lokalnych pogranicza polsko-słowackiego Proces budowania wspólnej strategii cechowało partnerskie podejście. W prace nad strategią
Bardziej szczegółowo_ A AKADEMIA OBRONY NARODOWEJ. WYDZIAŁ STRATEGICZNO-OBRONNY Katedra Prawa i Bezpieczeństwa Międzynarodowego QD KONFLIKTÓW DO PARTNERSKIEJ WSPÓŁPRACY
_ A AKADEMIA OBRONY NARODOWEJ WYDZIAŁ STRATEGICZNO-OBRONNY Katedra Prawa i Bezpieczeństwa Międzynarodowego AON wewn. 4969/97 QD KONFLIKTÓW DO PARTNERSKIEJ WSPÓŁPRACY. Redakcja naukowa prof. zw. dr hab.
Bardziej szczegółowo, , POLSKA POLITYKA ZAGRANICZNA W OPINII SPOŁECZNEJ WARSZAWA, PAŹDZIERNIK 95
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET: http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoBudowa i wdrażanie strategii rozwoju gminy. Dr Piotr Szamrowski Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Budowa i wdrażanie strategii rozwoju gminy Dr Piotr Szamrowski Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Czym jest strategia? Strategia jest to kierunek i zakres działania,
Bardziej szczegółowoNazwa jednostki prowadzącej Katedra Politologii, Wydział Socjologiczno-Historyczny
Rzeszów, 1 październik 201 r. SYLABUS Nazwa Spory i konflikty międzynarodowe Nazwa jednostki prowadzącej Katedra Politologii, przedmiot Wydział Socjologiczno-Historyczny Kod MK_6 Studia Kierunek studiów
Bardziej szczegółowoStymulowanie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez klastry propozycja działań
2013 Joanna Podgórska Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Stymulowanie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez klastry propozycja działań 2014-2020 II Forum Innowacji Transportowych
Bardziej szczegółowoSpołeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne. Maciej Bieńkiewicz
2012 Społeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne Maciej Bieńkiewicz Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - istota koncepcji - Nowa definicja CSR: CSR - Odpowiedzialność przedsiębiorstw
Bardziej szczegółowoPerspektywy rozwoju polskiego eksportu do krajów pozaunijnych. Autor: redakcja naukowa Stanisław Wydymus, Bożena Pera
Perspektywy rozwoju polskiego eksportu do krajów pozaunijnych Autor: redakcja naukowa Stanisław Wydymus, Bożena Pera W ostatnich latach ukazało się wiele opracowań poświęconych ocenie wymiany handlowej
Bardziej szczegółowoNOWA TOŻSAMOŚĆ NIEMIEC I ROSJI W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH
A Fundacja Studiów Międzynarodowych Foundation of International Studies NOWA TOŻSAMOŚĆ 3 NIEMIEC I ROSJI W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH Praca zbiorowa pod redakcją Stanisława Bielenia i Witolda M. Góralskiego
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. rozprawy doktorskiej pt. Zmienne jakościowe w procesie wyceny wartości rynkowej nieruchomości. Ujęcie statystyczne.
STRESZCZENIE rozprawy doktorskiej pt. Zmienne jakościowe w procesie wyceny wartości rynkowej nieruchomości. Ujęcie statystyczne. Zasadniczym czynnikiem stanowiącym motywację dla podjętych w pracy rozważań
Bardziej szczegółowoproblemy polityczne współczesnego świata
Zbigniew Cesarz, Elżbieta Stadtmuller problemy polityczne współczesnego świata Wrocław 1998 Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Spis treści Od autorów 5 Wstęp 7 I. Problemy globalne współczesności -
Bardziej szczegółowo, , OPINIE O KIERUNKACH WSPÓŁPRACY POLSKI Z INNYMI KRAJAMI WARSZAWA, SIERPIEŃ 97
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET:
Bardziej szczegółowoProblemy polityczne współczesnego świata
A 372536 Zbigniew Cesarz, Elżbieta Stadtmiiller Problemy polityczne współczesnego świata Wrocław 2002 Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Spis treści Od autorów 5 Wstęp 7 I. Problemy globalne współczesności
Bardziej szczegółowomgr Jarosław Hermaszewski (koncepcja pracy-tezy)
mgr Jarosław Hermaszewski Inwestycje samorządu terytorialnego i ich wpływ na funkcjonowanie i rozwój gminy Polkowice w latach dziewięćdziesiątych (koncepcja pracy-tezy) Prawne podstawy funkcjonowania organów
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT KOMISJI. Zwiększone zaangażowanie na rzecz równości między kobietami i mężczyznami Karta Kobiet
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 5.3.2010 KOM(2010)78 wersja ostateczna KOMUNIKAT KOMISJI Zwiększone zaangażowanie na rzecz równości między kobietami i mężczyznami Karta Kobiet Deklaracja Komisji Europejskiej
Bardziej szczegółowoCzęść IV. System realizacji Strategii.
Część IV. System realizacji Strategii. Strategia jest dokumentem ponadkadencyjnym, określającym cele, kierunki i priorytety działań na kilka lat oraz wymagającym ciągłej pracy nad wprowadzaniem zmian i
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE METODY OCENY WARTOŚCI FUNKCJONALNEJ W ZARZĄDZANIU PUBLICZNYMI PROJEKTAMI INWESTYCYJNYMI
WYKORZYSTANIE METODY OCENY WARTOŚCI FUNKCJONALNEJ W ZARZĄDZANIU PUBLICZNYMI PROJEKTAMI INWESTYCYJNYMI Streszczenie rozprawy doktorskiej Rezultaty realizacji inwestycji publicznych budzą emocje społeczne
Bardziej szczegółowomgr Karol Marek Klimczak KONCEPCJA I PLAN ROZPRAWY DOKTORSKIEJ
mgr Karol Marek Klimczak KONCEPCJA I PLAN ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Tytuł: Zarządzanie ryzykiem finansowym w polskich przedsiębiorstwach działających w otoczeniu międzynarodowym Ostatnie dziesięciolecia rozwoju
Bardziej szczegółowoCele kluczowe W dziedzinie inwestowania w zasoby ludzkie W zakresie wzmacniania sfery zdrowia i bezpieczeństwa
Cele kluczowe Idea społecznej odpowiedzialności biznesu jest wpisana w wizję prowadzenia działalności przez Grupę Kapitałową LOTOS. Zagadnienia te mają swoje odzwierciedlenie w strategii biznesowej, a
Bardziej szczegółowoSztuka negocjacji. Uświadomienie czynników wpływających na zwiększenie własnej siły i przewagi podczas negocjacji
Sztuka negocjacji O SZKOLENIU: Negocjacje to często długi i żmudny proces. Pojawiające się rozbieżności pomiędzy partnerami negocjacji generują wiele emocji, które negatywnie wpływają na osiągnięcie pozytywnego
Bardziej szczegółowoII edycja AKADEMII NEGOCJACJI SKM SAR
II edycja AKADEMII NEGOCJACJI SKM SAR Data Zajęcia Prowadzący 21-22.10.2016 r. 1- Skuteczne negocjacje Joanna Sobczyk-Dyjak 25-25.11.2016 r. 2- Profil partnera negocjacyjnego Magdalena Spisak 16-17.12.2016
Bardziej szczegółowoStudia Podyplomowe Zarządzanie bezpieczeństwem państwa
Studia Podyplomowe Zarządzanie bezpieczeństwem państwa I. Informacje ogólne II. Rekrutacja III. Charakterystyka studiów kwalifikacyjnych IV. Treści programowe V. Efekty kształcenia I. Informacje ogólne
Bardziej szczegółowoRada Unii Europejskiej Bruksela, 8 listopada 2016 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 8 listopada 2016 r. (OR. en) 13645/1/16 REV 1 SPORT 72 FREMP 170 RELEX 884 NOTA Od: Do: Sekretariat Generalny Rady Komitet Stałych Przedstawicieli / Rada Nr poprz. dok.:
Bardziej szczegółowoWstęp... 11 Wykaz wybranych skrótów... 15. 1. Bezpieczeństwo jako kategoria współczesnych stosunków międzynarodowych
Spis treści Wstęp.............................................................. 11 Wykaz wybranych skrótów............................................ 15 1. Bezpieczeństwo jako kategoria współczesnych
Bardziej szczegółowoRAPORT Z BADANIA OPINII MAZOWIECKIEGO FORUM TERYTORIALNEGO (MFT) NA TEMAT DZIAŁALNOŚCI MAZOWIECKIEGO OBSERWATORIUM TERYTORIALNEGO (MOT) Dr Aneta Śledź
RAPORT Z BADANIA OPINII MAZOWIECKIEGO FORUM TERYTORIALNEGO (MFT) NA TEMAT DZIAŁALNOŚCI MAZOWIECKIEGO OBSERWATORIUM TERYTORIALNEGO (MOT) Dr Aneta Śledź Warszawa 2013 Metodologia Badanie przeprowadzono z
Bardziej szczegółowo3. Koncepcja benchmarkingu i możliwości jej stosowania w szkolnictwie wyższym
3. Koncepcja benchmarkingu i możliwości jej stosowania w szkolnictwie wyższym Joanicjusz Nazarko, Katarzyna Kuźmicz, Elżbieta Szubzda, Joanna Urban Pojęcie benchmarkingu należy ściśle łączyć z imperatywem
Bardziej szczegółowoStrefy wpływów i dominacja mocarstw w regionie Azji i Pacyfiku czwartek, 23 września :09
W regionie Azji i Pacyfiku obecne są wszystkie mocarstwa współczesnego świata. Stany Zjednoczone, które są zainteresowane utrwaleniem bądź rozszerzeniem swojej strefy wpływów, Japonia, która chce odgrywać
Bardziej szczegółowoPrezentacja Dokumentu Strategii Zarządzania Zmianą Gospodarczą
KONFERENCJA w ramach projektu WYPRZEDZIĆ ZMIANĘ - PARTNERSTWO LOKALNE DLA ROZWOJU GOSPODARCZEGO POWIATU CHOJNICKIEGO Prezentacja Dokumentu Strategii Zarządzania Zmianą Gospodarczą Alicja Zajączkowska 6
Bardziej szczegółowoZnaczenie klastrow dla innowacyjności gospodarki w Polsce
Znaczenie klastrow dla innowacyjności gospodarki w Polsce Arkadiusz Michał Kowalski 4. OFICYNA WYDAWNICZA SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE OFONAWTDAWN^ WARSZAWA 2013 SPIS TREŚCI wstęp : 9 1. Przedmiot,
Bardziej szczegółowoRozwój instytucjonalny polskich partnerstw lokalnych wzmacniających obszary funkcjonalne na tle doświadczeń zagranicznych
Rozwój instytucjonalny polskich partnerstw lokalnych wzmacniających obszary funkcjonalne na tle doświadczeń zagranicznych Jacek F. Nowak Katedra Ekonomiki Przestrzennej i Środowiskowej UEP Związek Miast
Bardziej szczegółowoBEZPIECZEŃSTWO NARODOWE
Opis efektów kształcenia dla kierunku bezpieczeństwo narodowe I stopnia przyjętych uchwałą Rady Wydziału Nauk Politycznych w dniu 27 lutego 2012 r., zmodyfikowanych 24 września 2012 r. Efekty kształcenia
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKIE FORUM NOWYCH IDEI 2013
EUROPEJSKIE FORUM NOWYCH IDEI 2013 26 września 2013, godz. 15:30 17:00 Centrum Konferencyjne Sheraton Panel dyskusyjny Bezpieczeństwo energetyczne. Jaki model dla kogo? Ile solidarności, ile państwa, ile
Bardziej szczegółowoMateriał do użytku wewnętrznego dla studentów PWSZ w Głogowie. Globalny kontekst zarządzania. Otoczenie kulturowe i wielokulturowe
Materiał do użytku wewnętrznego dla studentów PWSZ w Głogowie Globalny kontekst zarządzania Otoczenie kulturowe i wielokulturowe Źródło: opracowano na podstawie R.W.Gryffin, Podstawy zarządzania organizacjami.
Bardziej szczegółowoOdniesienie do opisu efektów kształcenia dla obszaru nauk społecznych WIEDZA K_W01
Efekty kształcenia dla kierunku EKONOMIA studia drugiego stopnia profil ogólnoakademicki Forma studiów: stacjonarne i niestacjonarne Wydział Ekonomii Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu Umiejscowienie
Bardziej szczegółowoD3.3 Agendy na Rzecz Odpowiedzialnych Innowacji Poziom krajowy
D3.3 Agendy na Rzecz Odpowiedzialnych Innowacji Poziom krajowy 1 6. Polska 2 6.1 Ogólne informacje o warsztatach dialogu z interesariuszami w Polsce Dane na temat warsztatów dialogu Location of the dialogue
Bardziej szczegółowoKOSZALIN program rozwoju kultury ZAŁĄCZNIK 6
KOSZALIN 2018 2028 program rozwoju kultury ZAŁĄCZNIK 6 ANALIZA SWOT 1. Analiza SWOT opis metodologiczny Zadaniem analizy SWOT jest podsumowanie wniosków, jakie zostały wypracowane w wyniku dotychczasowych
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI Wstęp... 9 Wykaz skrótów... 13 Rozdział 1. Prawo podatkowe w systemie prawa... 15 1.1. Uwagi wprowadzające... 16 1.2. Prawo podatkowe jako gałąź prawa... 16 1.2.1. Przesłanki uzasadniające
Bardziej szczegółowoRysunek 1. Miejsce SRT w systemie zintegrowanych strategii rozwoju kraju
STRESZCZENIE STRATEGII ROZWOJU TRANSPORTU Miejsce i rola Strategii Rozwoju Transportu Strategia Rozwoju Transportu (SRT) jest średniookresowym dokumentem planistycznym, który zgodnie z ustawą z dnia 6
Bardziej szczegółowoUniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział Nauk Społecznych. Efekty kształcenia
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Załącznik nr 74 do uchwały nr Senatu Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z dnia 29 maja 2012 r. Efekty kształcenia dla: nazwa kierunku poziom kształcenia profil kształcenia
Bardziej szczegółowoOpis kierunkowych efektów kształcenia
Efekty kształcenia na kierunku Opis kierunkowych efektów kształcenia Odniesienie efektów kształcenia do obszaru wiedzy Filozofia bezpieczeństwa (W, Ćw, S, B) Geografia bezpieczeństwa (W, Ćw, S, B) Historia
Bardziej szczegółowo2020 dokąd zmierzamy, czyli o największych wyzwaniach rozwoju
2020 dokąd zmierzamy, czyli o największych wyzwaniach rozwoju Jarosław Pawłowski Podsekretarz Stanu Ministerstwo Rozwoju Regionalnego I Forum Gospodarcze Podregionu Nadwiślańskiego 22 października 2010
Bardziej szczegółowoStrategia parasolowa
Strategia parasolowa Partnerstwo samorządów Południowej Wielkopolski na rzecz zwiększenia dostępności i jakości usług publicznych Dr hab. Jacek F. Nowak UEP Plan prezentacji Odpowiedzi napytania: Co to
Bardziej szczegółowoSummary in Polish. Fatimah Mohammed Furaiji. Application of Multi-Agent Based Simulation in Consumer Behaviour Modeling
Summary in Polish Fatimah Mohammed Furaiji Application of Multi-Agent Based Simulation in Consumer Behaviour Modeling Zastosowanie symulacji wieloagentowej w modelowaniu zachowania konsumentów Streszczenie
Bardziej szczegółowoBUDOWANIE POZYCJI FIRMY NA KONKURENCYJNYM GLOBALNYM RYNKU
GRY STRATEGICZNE BUDOWANIE POZYCJI FIRMY NA KONKURENCYJNYM GLOBALNYM RYNKU Warsztaty z wykorzystaniem symulacyjnych gier decyzyjnych TERMIN od: TERMIN do: CZAS TRWANIA:2-3 dni MIEJSCE: CENA: Symulacyjne
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKA WSPÓŁPRACA TERYTORIALNA
EUROPEJSKA WSPÓŁPRACA TERYTORIALNA Europejska współpraca terytorialna to instrument polityki spójności służący rozwiązywaniu problemów wykraczających poza granice państw oraz wspólnemu rozwijaniu potencjału
Bardziej szczegółowoPL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0062/9. Poprawka. Louis Aliot w imieniu grupy ENF
7.6.2017 A8-0062/9 9 za rok 2016 dotyczące Kosowa Motyw B B. mając na uwadze, że (potencjalne) kraje kandydujące są oceniane na podstawie własnych osiągnięć, oraz mając na uwadze, że harmonogram akcesji
Bardziej szczegółowoPROPONOWANE MODUŁY SZKOLENIOWE - TEMATYKA. przedstawienie się;
I DZIEŃ COACHING ZESPOŁU PROPONOWANE MODUŁY SZKOLENIOWE - TEMATYKA MODUŁ TEMATYKA ZAJĘĆ przedstawienie się; SESJA WSTĘPNA przedstawienie celów i programu szkoleniowego; analiza SWOT moja rola w organizacji
Bardziej szczegółowoOcena ex ante projektu Strategii Rozwoju Województwa 2011-2020
Ocena ex ante projektu Strategii Rozwoju Województwa 2011-2020 Zakres, metodologia i wyniki ewaluacji Jakub Szymański Dyrektor Departamentu Polityki Regionalnej UMWM 10modułów oceny ex ante 1. Ocena Strategii
Bardziej szczegółowoPARTNERSTWO PUBLICZNO- PRYWATNE JAKO METODA REALIZACJI ZADAŃ PUBLICZNYCH
PARTNERSTWO PUBLICZNO- PRYWATNE JAKO METODA REALIZACJI ZADAŃ PUBLICZNYCH (public-private partnerships) Szymon Jurski Plan prezentacji: Definicja Kiedy wybrać formułę PPP? Cykl życia PPP Partnerstwo publiczno-prywatne
Bardziej szczegółowoMgr Elżbieta Agnieszka Ambrożej
Mgr Elżbieta Agnieszka Ambrożej Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. Doradztwo podatkowe jako instrument ochrony praw podatnika w Polsce przygotowanej pod kierunkiem prof. zw. dr. hab. Eugeniusza Ruśkowskiego
Bardziej szczegółowoWewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli Nowatorskie metody nauczania
Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli Nowatorskie metody nauczania Zapraszam na szkolenie on line prezentujące dwie nowoczesne metody pracy: coaching i mentoring. Idea i definicja coachingu Coaching,
Bardziej szczegółowoProjekt. Młodzi dla Środowiska
Rozwiązania edukacyjne dla liderów Zespołów Projektów Ekologicznych i Inicjatyw Społecznych Projekt Młodzi dla Środowiska Projekt warsztatów przygotowany dla Pana Marka Antoniuka Koordynatora Katolickiego,
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku studiów LOGISTYKA studia pierwszego stopnia profil praktyczny
Załącznik do uchwały Nr XXIII 5.5/13 Senatu UMCS z dnia 27 lutego 2013 r. Efekty kształcenia dla kierunku studiów LOGISTYKA studia pierwszego stopnia profil praktyczny Umiejscowienie kierunku w obszarze
Bardziej szczegółowoStrategia rozwoju miasta Piekary Śląskie Piekary Śląskie, listopad 2011
Strategia rozwoju miasta Piekary Śląskie 2020 Piekary Śląskie, listopad 2011 Struktura zaktualizowanej strategii Założenia do aktualizacji. Diagnoza strategiczna miasta pozytywne wyróżniki miasta, procesy
Bardziej szczegółowoOcena spójności terytorialnej pod względem infrastruktury technicznej obszarów wiejskich w porównaniu z miastami
Ocena spójności terytorialnej pod względem infrastruktury technicznej obszarów wiejskich w porównaniu z miastami dr hab. Danuta Kołodziejczyk Prof. IERiGŻ-PIB Konferencja IERiGŻ-PIB Strategie dla sektora
Bardziej szczegółowoPreferencje energetyczne Polaków. w świetle aktualnych wyników badań sondażowych
Paweł Ruszkowski Collegium Civitas Preferencje energetyczne Polaków w świetle aktualnych wyników badań sondażowych Ogólnie można powiedzieć, że badania dotyczące stanu świadomości energetycznej społeczeństwa
Bardziej szczegółowo1. Podstawa prawna oraz kryteria przyjęte do oceny rozprawy doktorskiej
Szczecin, 20.04. 2015 Prof. Dr hab. Waldemar Gos, prof. zw. US Uniwersytet Szczeciński Instytut Rachunkowości Ocena rozprawy doktorskiej mgr. Artura Jastrzębowskiego pt. Zakres i znaczenie współcześnie
Bardziej szczegółowoPOLSKA - INDIE W KIERUNKU EFEKTYWNEGO MODELU DYPLOMACJI GOSPODARCZEJ?
POLSKA - INDIE W KIERUNKU EFEKTYWNEGO MODELU DYPLOMACJI GOSPODARCZEJ? 25 września 2014 r., Sejm RP (Sala Kolumnowa) ul. Wiejska 4/6/8, 00-902 Warszawa Panel I: Wielkie nadzieje. Znaczenie rynku indyjskiego
Bardziej szczegółowoPROGRAM WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ POLSKA BIAŁORUŚ UKRAINA
PROGRAM WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ POLSKA BIAŁORUŚ UKRAINA 2014 2020 WYTYCZNE DO PRZYGOTOWANIA STUDIUM WYKONALNOŚCI 1 Poniższe wytyczne przedstawiają minimalny zakres wymagań, jakie powinien spełniać dokument.
Bardziej szczegółowoInnowacyjna metoda rangowania publicznych i prywatnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych na zdegradowanych obszarach miejskich
Ogólnopolski konkurs dla studentów i młodych pracowników nauki na prace naukowo-badawcze dotyczące rewitalizacji terenów zdegradowanych Innowacyjna metoda rangowania publicznych i prywatnych przedsięwzięć
Bardziej szczegółowoStreszczenie rozprawy doktorskiej MODEL FUNKCJONOWANIA GOSPODARKI KREATYWNEJ W PROCESIE WZROSTU GOSPODARCZEGO
Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu Wydział Finansów i Zarządzania Streszczenie rozprawy doktorskiej mgr Magdalena Krawiec MODEL FUNKCJONOWANIA GOSPODARKI KREATYWNEJ W PROCESIE WZROSTU GOSPODARCZEGO Praca
Bardziej szczegółowo3.1. Istota, klasyfikacja i zakres oddziaływania wydatkowych instrumentów
Spis treści Wprowadzenie... 7 Rozdział 1. Cele, uwarunkowania i obszary działania współczesnej polityki fiskalnej... 11 1.1. Istota, zarys historyczny i uwarunkowania polityki fiskalnej... 12 1.2. Obszary
Bardziej szczegółowo11294/09 TRANS 257 AVIATION 96 MAR 96 ENV 457 ENER 234 IND 76
RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 5 października 2009 r. (06.10) (OR. en) 14075/09 TRANS 373 MAR 136 AVIATION 156 ENV 634 ENER 320 IND 121 NOTA Od: Do: Nr wniosku Kom.: Dotyczy: Sekretariat Generalny Rady
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SPÓJNOŚCI na lata
ZINTEGROWANE DZIAŁANIA NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU OBSZARÓW MIEJSKICH POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata 2014-2020 Komisja Europejska przyjęła propozycje ustawodawcze dotyczące polityki spójności na lata 2014-2020
Bardziej szczegółowoPROJEKT ZALECENIA DLA RADY
Parlament Europejski 2014-2019 Dokument z posiedzenia B8-1365/2016 9.12.2016 PROJEKT ZALECENIA DLA RADY zgodnie z art. 134 ust. 1 Regulaminu w sprawie priorytetów UE na 61. sesję Komisji ONZ ds. Statusu
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE ZMIANĄ GOSPODARCZĄ. Autor: Agnieszka Wojciechowska
ZARZĄDZANIE ZMIANĄ GOSPODARCZĄ Autor: Agnieszka Wojciechowska Istota zarządzania zmianą gospodarczą Czemu i komu służy Strategia Zarządzania Zmianą Gospodarczą na poziomie lokalnym? Istota zarządzania
Bardziej szczegółowoZałącznik do Uchwały Nr XX/90/08 Rady Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 września 2008r. Powiatowy Program Aktywności Lokalnej na lata
Załącznik do Uchwały Nr XX/90/08 Rady Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 września 2008r. Powiatowy Program Aktywności Lokalnej na lata 2008-2013 Wąbrzeźno, wrzesień 2008 -2- Spis treści Wstęp Rozdział 1. Nawiązanie
Bardziej szczegółowoORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH
ORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH ONZ 26.06.1945: podpisanie Karty Narodów Zjednoczonych na konferencji w San Francisco (USA) 24.10.1945: wejście w życie Karty Narodów Zjednoczonych po złożeniu instrumentów
Bardziej szczegółowoOPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW UCZENIA SIĘ NAZWA KIERUNKU STUDIÓW: Administracja POZIOM STUDIÓW: studia II stopnia PROFIL STUDIÓW: ogólnoakademicki
OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW UCZENIA SIĘ NAZWA KIERUNKU STUDIÓW: Administracja POZIOM STUDIÓW: studia II stopnia PROFIL STUDIÓW: ogólnoakademicki Opis zakładanych efektów uczenia się uwzględnia uniwersalne
Bardziej szczegółowoRecenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność biznesu a dokonania przedsiębiorstwa
Prof. dr hab. Edward Nowak Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Katedra Rachunku Kosztów, Rachunkowości Zarządczej i Controllingu Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność
Bardziej szczegółowoniestacjonarne IZ2106 Liczba godzin Wykład Ćwiczenia Laboratorium Projekt Seminarium Studia stacjonarne 30 0 0 0 0 Studia niestacjonarne 24 0 0 0 0
1. Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Kod kursu Ekonomia stacjonarne ID1106 niestacjonarne IZ2106 Liczba godzin Wykład Ćwiczenia Laboratorium Projekt Seminarium Studia stacjonarne 0 0 0 0 0 Studia niestacjonarne
Bardziej szczegółowoPOLITOLOGIA Studia I stopnia. Profil ogólnoakademicki
Opis efektów kształcenia dla kierunku politologia I stopnia przyjętych uchwałą Rady Wydziału Nauk Politycznych w dniu 27 lutego 2012 r., zmodyfikowanych 24 września 2012 r. oraz 25 maja 2015 r. Efekty
Bardziej szczegółowoCBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ POSTRZEGANY STOSUNEK KRAJÓW UE DO POLSKI BS/25/2004 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, LUTY 2004
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI WSTĘP ROZDZIAŁ I
SPIS TREŚCI WSTĘP... 11 ROZDZIAŁ I POLITYKA EKONOMICZNA UNII EUROPEJSKIEJ NA RZECZ ZAPEWNIENIA KONKURENCYJNEGO I SPÓJNEGO TERYTORIUM... 21 1.1. Polityka ekonomiczna w koncepcjach teoretycznych europejskiej
Bardziej szczegółowoSYLABUS. Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów Politologia Studia II stopnia Studia stacjonarne
Rzeszów, 1 październik 201 r. SYLABUS Nazwa Spory i konflikty międzynarodowe Nazwa jednostki prowadzącej Wydział Socjologiczno-Historyczny przedmiot Katedra Politologii Kod MK_21 Studia Kierunek studiów
Bardziej szczegółowoPL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0048/160
7.3.2018 A8-0048/160 160 Ustęp 96 96. zaleca utworzenie wewnętrznego Europejskiego Funduszu na rzecz Demokracji zarządzanego przez Komisję, służącego większemu wspieraniu społeczeństwa obywatelskiego i
Bardziej szczegółowoSpołecznie odpowiedzialne zarządzanie w organizacjach publicznych. Teza cele konstrukcja realizacja
Dr Grzegorz Baran, Instytut Spraw Publicznych UJ Społecznie odpowiedzialne zarządzanie w organizacjach publicznych Teza cele konstrukcja realizacja Teza Zakorzenienie modelu działania organizacji publicznej
Bardziej szczegółowoMetropolia warszawska 2.0
Metropolia warszawska 2.0 Konwencja Metropolitalna 27 maja 2017 r. Rozwój współpracy w Obszarze Metropolitalnym Warszawy Metropolia warszawska 2.0 Plan prezentacji: Uwarunkowania współpracy metropolitalnej
Bardziej szczegółowoMOŻLIWE STRATEGIE MEDIACYJNE
dr Marta Janina Skrodzka MOŻLIWE STRATEGIE MEDIACYJNE Wprowadzenie Każde postępowanie mediacyjne, co zostało wskazane w przygotowanych do tej pory opracowaniach, przebiega zasadniczo w podobny sposób,
Bardziej szczegółowokomunikacji) polegający na aktywnym, świadomym i skierowanym w przyszłość rozwijaniu organizacji opartej na wartościach
SIWA FALA -ZARZĄDZANIE WIEKIEM ZDZISŁAWA PRZETACKA VALUE 4 BUSINESS Doradztwo Personalne Model Biznesowy Podstawą modelu biznesowego opartego na zarządzaniu różnorodnością jest zaakceptowanie istniejących
Bardziej szczegółowoBariery i potencjał współpracy małych i dużych przedsiębiorstw
Bariery i potencjał współpracy małych i dużych przedsiębiorstw Raport z badania ilościowego i jakościowego zrealizowanego w ramach projektu Forum Współpracy Małego i Dużego Biznesu Związku Przedsiębiorców
Bardziej szczegółowoForma zajęć zaliczenia. ECTS łącznie
Kierunek: stosunki międzynarodowe studia II st. Specjalność: Studia pozaeuropejskie Specjalizacja: Studia nad Afryką oraz Bliskim i Środkowym Wschodem minimum programowe 2018/2019 I rok Lp Nazwa modułu
Bardziej szczegółowoMIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE
Efekty kształcenia dla kierunku MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE - studia drugiego stopnia - profil ogólnoakademicki Forma Studiów: stacjonarne i niestacjonarne Wydział Gospodarki Międzynarodowej Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoUwarunkowania historyczne, polityczne i ekonomiczne stosunków UE-Rosja. 1.Rosyjskie zasoby surowców energetycznych oraz zarys historyczny odkryć
Spis treści: Wstęp Rozdział I Znaczenie problemów energetycznych dla bezpieczeństwa państw 1.Energia, gospodarka, bezpieczeństwo 1.1.Energia, jej źródła i ich znaczenie dla człowieka i gospodarki 1.2.Energia
Bardziej szczegółowoZarządzanie talentami w polskich przedsiębiorstwach - wyniki badań
Zarządzanie talentami w polskich przedsiębiorstwach - wyniki badań Informacja o badaniu Pomimo trudnej sytuacji na rynku pracy, zarówno polskie jak i międzynarodowe przedsiębiorstwa coraz częściej dostrzegają
Bardziej szczegółowoPrezentowana rozprawa liczy 153 stron i zawiera 7 rozdziałów; przyjęta struktura pracy umożliwia realizację celu głównego.
1. WSTĘP Ropa naftowa we współczesnym świecie jest jednym z najbardziej powszechnych źródeł energii pierwotnej. Jest produktem strategicznym, co oznacza, że występuje związek pomiędzy poziomem jej zużycia
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SPÓJNOŚCI na lata
ZINTEGROWANE INWESTYCJE TERYTORIALNE POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata 2014-2020 Komisja Europejska przyjęła propozycje ustawodawcze dotyczące polityki spójności na lata 2014-2020 w październiku 2011 roku Niniejszy
Bardziej szczegółowoAkademia Menedżera GŁÓWNE CELE PROJEKTU:
Akademia Menedżera Dobre zarządzanie to nie to, co dzieje się w firmie, gdy jesteś obecny, ale to, co się w niej dzieje, gdy cię nie ma. Ken Blanchard GŁÓWNE CELE PROJEKTU: Główne cele projektu to zdobycie
Bardziej szczegółowoSzukanie wspólnej wartości (korzyści) w klastrze
Szukanie wspólnej wartości (korzyści) w klastrze Struktura klastrowa M. Porter - klastry to geograficzne koncentracje wzajemnie powiązanych przedsiębiorstw, wyspecjalizowanych dostawców (w tym dostawców
Bardziej szczegółowo