Badanie opinii Polaków na temat zaostrzenia polityki karnej.

Transkrypt

1 Badanie opinii Polaków na temat zaostrzenia polityki karnej. Wrzesień 2018 r. 1

2 Spis treści 1. Wprowadzenie Cele badania Metodologia Najważniejsze wnioski Szczegółowe wyniki badania Opinie na temat polityki karnej Niepełnoletni sprawcy przestępstw Wymiary kar za poszczególne rodzaje przestępstw DANE KONTAKTOWE: Urszula Krassowska Account Director e: urszula.krassowska@kantarpublic.com Sylwia Bąba Senior Research Executive t: e: sylwia.baba@kantarpublic.com 2

3 1. Wprowadzenie 1.1 Cele badania W debacie publicznej już od dłuższego czasu trwają rozmowy na temat obecnie funkcjonującej polityki karnej i wymiarach kar za poszczególne wykroczenia. Mówi się o potrzebie zaostrzenia obecnych przepisów, szczególnie za najcięższe przestępstwa. Badanie miało na celu sprawdzenie co na temat obecnie funkcjonującego prawa sądzą Polacy i jaki jest ich stosunek do zaostrzenia przepisów w Polsce. 1.2 Metodologia Badanie zostało przeprowadzone na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie 1061 Polaków w wieku 15 i więcej lat, techniką wywiadów bezpośrednich wspomaganych komputerowo (CAPI). Próba ma charakter kwotowo-losowy i jest dobierana z operatu adresowego GUS. Warstwowanie uwzględnia wielkość miejscowości oraz rozmieszczenie terytorialne w ramach województw, a także płeć i wiek dobieranych osób. Podstawą warstwowania są dane demograficzne zawarte w publikacji GUS Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym., aktualne na r. Badanie przeprowadzono w ramach badania Omnibus, w terminie od 27 lipca do 1 sierpnia 2018 roku. Prezentowany raport jest opracowaniem uzyskanych wyników. Wszystkie prezentowane na wykresach wyniki są przedstawione w wartościach procentowych. Udziały procentowe zaokrąglone są do liczb całkowitych. Oznacza to, że w niektórych przypadkach, tj. w pytaniach jednoodpowiedziowych, wyniki mogą nie sumować się do 100% 3

4 2. Najważniejsze wnioski Większość Polaków dostrzega potrzebę zaostrzenia polityki karnej. Polacy nie tylko są przekonani, że zaostrzenie przepisów prawa karnego jest potrzebne, aby ograniczyć przestępczość, ale także są zdania, że surowsze kary za najcięższe przestępstwa są wyrazem sprawiedliwości, a z kolei surowe karanie za oszustwa jest konieczne dla sprawnego funkcjonowania gospodarki. Generalnie, co trzeci Polak chciałyby podwyższenia kar za wszystkie przestępstwa, a połowa społeczeństwa jest zdania, że należałoby zaostrzyć kary jedynie za najcięższe przestępstwa. W przypadku popełnienia ciężkich przestępstw przez osoby nieletnie, wiek, od którego powinny one być karane tak, jak osoby dorosłe obecnie od 15 roku życia wydaje się właściwy trzem czwartym badanych. Badani, którzy są zwolennikami zmiany tego wieku w większości uważają, że powinien on być wyższy. Polacy są również dość restrykcyjni, jeśli chodzi np. o karę za poważne uszkodzenie ciała podczas bójki dla większości badanych sprawca powinien trafić do wiezienia, a najczęściej wymienianym wymiarem kary jest od 6-10 lat pozbawienia wolności. Polacy opowiadają się za karą dożywotniego pozbawienia wolności za zabicie człowieka. Zabójstwo ze szczególnym okrucieństwem lub w związku z porwaniem, gwałtem, rozbojem, w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie lub z użyciem materiałów wybuchowych, czy za zabójstwo więcej niż jednej osoby jednym czynem powinno być zdaniem 8 Polaków karane wyłącznie dożywotnim pozbawieniem wolności. Surowiej niż obecnie powinni być głównie karani sprawcy gwałtów, oszustw na wielomilionowe straty oraz sprawcy umyślnych zabójstw. Ogólnie rzecz biorąc, ponad połowa Polaków to zwolennicy surowszych kar za wszystkie rodzaje przestępstw. Najwłaściwszy obecnie wydaje się badanym sposób karania za drobne przestępstwa, natomiast największych zmian, jeśli chodzi o surowsze wymiary kar oczekiwaliby w stosunku do gwałcicieli. 4

5 3. Szczegółowe wyniki badania 3.1 Opinie na temat polityki karnej Ponad połowa Polaków (5) jest przekonana, że ograniczenie przestępczości jest możliwe, jeśli przepisy prawa karnego będą surowsze niż obecnie. Przeciwnego zdania jest mniej niż jedna trzecia badanych (2), która sądzi, że wystarczy karać według istniejącego prawa. badanych nie potrafi sprecyzować swojej opinii w kwestii zaostrzenia lub nie polityki karnej w Polsce. Wykres 1 Która z następujących opinii jest najbliższa Pana(i) poglądom? [N=1061] Aby ograniczyć przestępczość, należy zaostrzyć przepisy prawa karnego 5 Aby ograniczyć przestępczość, wystarczy karać według istniejącego prawa 2 W najmniejszym stopniu za potrzebą zaostrzenia przepisów opowiadają się najmłodsi przedstawiciele społeczeństwa (poniżej 20 lat), osoby z wykształceniem podstawowym oraz mieszkańcy miast do 19 tysięcy mieszkańców. Osoby z tych grup istotnie częściej nie mają zdania na ten temat i udzielają odpowiedzi trudno powiedzieć. 5

6 Wykres 2 Która z następujących opinii jest najbliższa Pana(i) poglądom? [N=1061] Rozkład odpowiedzi według płci i wieku Kobieta 5 2 Męższczyzna 5 30% lat lat 5 30% lat 62% 30% lat 5 30% lat 61% lat lat i więcej 5 2 Aby ograniczyć przestępczość, należy zaostrzyć przepisy prawa karnego Aby ograniczyć przestępczość, wystarczy karać według istniejącego prawa Wykres 3 Która z następujących opinii jest najbliższa Pana(i) poglądom? [N=1061] Rozkład odpowiedzi według wykształcenia i wielkości miejsca zamieszkania podstawowe/gimnazjalne 52% 30% 1 zazasdnicze zawodowe 5 2 średnie 60% 2 wyższe 5 3 wieś 5 30% miasta do 19 tys miasta tys. 60% 2 miasta tys. 62% 2 miasta ponad 500 tys. 62% 2 Aby ograniczyć przestępczość, należy zaostrzyć przepisy prawa karnego Aby ograniczyć przestępczość, wystarczy karać według istniejącego prawa 6

7 Jakie przestępstwa powinno karać się surowiej? Prawie co trzeci Polak (30%) jest zdania, że należałoby zaostrzyć kary za wszystkie przestępstwa. Połowa badanych () opowiada się jednak za zaostrzeniem przepisów tylko w przypadku najcięższych wykroczeń. Znacznie rzadziej wskazywano na potrzebę zaostrzenia polityki karnej w przypadku drobnych przestępstw ( badanych). Rzadziej również całkowicie negowano pomysł zaostrzania kar badanych. Osoby, które zadeklarowały wcześniej, że wystarczy karać według istniejącego prawa, aby zmniejszyć przestępczość, mimo wszystko w większości i tak opowiadają się za zaostrzeniem przepisów za wszystkie bądź za najcięższe przestępstwa. 5 z nich, uważa, że należałoby zaostrzyć kary za najcięższe przestępstwa a odpowiedziało, że zaostrzyłoby kary za wszystkie przestępstwa. Natomiast osoby, które opowiedziały się za zaostrzeniem kar w celu zminimalizowania przestępczości, znacznie częściej od osób o przeciwnych poglądach, zaostrzyłyby kary za wszystkie przestępstwa (4 w porównaniu do 30% wobec ogółu badanych) a nie tylko za najcięższe (). Wykres 4 A biorąc pod uwagę następujące opinie, która jest Panu(i) najbliższa? [N=1061] Należy zaostrzyć kary za wszystkie przestępstwa 30% Należy zaostrzyć kary jedynie za najcięższe przestępstwa Należy zaostrzyć kary jedynie za drobne przestępstwa W ogóle nie należy zaostrzać kar Bardziej restrykcyjne poglądy mają osoby starsze niż najmłodsze (3 osób po 70 roku życia) oraz mieszkańcy miast od 100 do 499 tys. niż pozostałych miast 3 zaostrzyłoby kary za wszystkie przestępstwa. Najmłodsi respondenci częściej nie posiadają określonej opinii, co piąty z nich wybiera odpowiedź trudno powiedzieć. 7

8 Wykres 5 A biorąc pod uwagę następujące opinie, która jest Panu(i) najbliższa? [N=1061] Rozkład odpowiedzi według płci, wieku, wykształcenia i wielkości miejsca zamieszkania Kobieta 2 52% Męższczyzna 31% lat 61% 2% 22% lat lat 31% lat lat 31% lat lat i więcej 3 2% podstawowe/gimnazjalne 32% 4 zazasdnicze zawodowe 32% 50% średnie 2 5 wyższe 30% wieś 31% 4 miasta do 19 tys. 2 50% miasta tys % miasta tys. 3 4 miasta ponad 500 tys. 2 62% Należy zaostrzyć kary za wszystkie przestępstwa Należy zaostrzyć kary jedynie za najcięższe przestępstwa Należy zaostrzyć kary jedynie za drobne przestępstwa W ogóle nie należy zaostrzać kar 72% Polaków jest zdania, że podwyższenie kar za poważne przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu oraz wolności jest wyrazem sprawiedliwości i zwiększa poczucie bezpieczeństwa obywateli. Osoby z przeciwnymi poglądami są w mniejszości - mniej niż jedna piąta badanych (1) uważa podwyższenie kar za takie przestępstwa za nadmierną ingerencję państwa i obniżanie poczucia bezpieczeństwa. 8

9 Wykres 6 Czy Pana(i) zdaniem, podwyższenie kar za poważne przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu oraz wolności, jest: [N=1061] wyrazem sprawiedliwości i zwiększa poczucie bezpieczeństwa obywateli 72% nadmierną ingerencją państwa w wolność osobistą i obniża poczucie bezpieczeństwa obywateli 1 Osoby z wykształceniem wyższym istotnie częściej niż osoby z podstawowym wykształceniem wyrażają opinie, że zaostrzenie kar za przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu oraz wolności są wyrazem sprawiedliwości (7 w porównaniu do 6). Z kolei najmłodsi respondenci a także osoby w wieku lat istotnie częściej niż osoby powyżej 70 roku życia są skłonne postrzegać podwyższanie kar za poważne przestępstwa jako nadmierną ingerencję państwa. Wykres 7 Czy Pana(i) zdaniem, podwyższenie kar za poważne przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu oraz wolności, jest: [N=1061] Rozkład odpowiedzi według płci, wieku, wykształcenia i wielkości miejsca zamieszkania Kobieta Męższczyzna 7 71% lat lat lat lat lat lat 70 lat i więcej % % 20% % % 1 podstawowe/gimnazja zazasdnicze zawodowe średnie wyższe 6 71% 72% wieś miasta do 19 tys. miasta tys. miasta tys. miasta ponad 500 tys 71% % wyrazem sprawiedliwości i zwiększa poczucie bezpieczeństwa obywateli nadmierną ingerencją państwa w wolność osobistą i obniża poczucie bezpieczeństwa obywateli trudno powiedzieć (nieodczytywane) 9

10 Polacy mają podobne zdanie, jeśli chodzi o system kar za różnego rodzaju oszustwa. Większość badanych (6) uważa, że bardziej surowe kary są dobrym rozwiązaniem. Mniej niż jedna piąta badanych (1), zaostrzenie kar w tym zakresie uważa za niczym nieuprawnione ograniczanie swobody gospodarczej obywateli. Wykres 8 Czy Pana(i) zdaniem, bardziej surowe karanie za przestępstwa takie jak oszustwa gospodarcze, oszustwa internetowe, nieuczciwe pożyczki: [N=1061] jest konieczne dla sprawnego funkcjonowania gospodarki, ponieważ przyczynia się do zwiększenia poczucia bezpieczeństwa w obrocie gospodarczym 6 jest nieuprawnionym ograniczeniem swobody prowadzenia działalności gospodarczej 1 trudno powiedzieć (nieodczytywane) Wykres 9 Czy Pana(i) zdaniem, bardziej surowe karanie za przestępstwa takie jak oszustwa gospodarcze, oszustwa internetowe, nieuczciwe pożyczki: [N=1061] Rozkład odpowiedzi według płci, wieku, wykształcenia i wielkości miejsca zamieszkania Kobieta Męższczyzna 70% lat lat lat lat lat lat 70 lat i więcej 5 70% 72% 6 72% % podstawowe/gimnazjalne zazasdnicze zawodowe średnie wyższe 60% 70% 70% wieś miasta do 19 tys. miasta tys. miasta tys. miasta ponad 500 tys % 70% 6 20% % 1 jest konieczne dla sprawnego funkcjonowania gospodarki, ponieważ przyczynia się do zwiększenia poczucia bezpieczeństwa w obrocie gospodarczym jest nieuprawnionym ograniczeniem swobody prowadzenia działalności gospodarczej trudno powiedzieć (nieodczytywane) 10

11 3.2 Niepełnoletni sprawcy przestępstw Obecne prawo inaczej traktuje osoby nieletnie w zależności od wagi popełnionego czynu. Nieletni sprawcy najcięższych przestępstw (np. umyślne zabójstwo, pobicie ze skutkiem śmiertelnym) mogą od 15 roku życia odpowiadać za ich popełnienie tak samo, jak osoba dorosła. Zdecydowana większość Polaków (7) zgadza się z obecnie funkcjonującym prawem w tym zakresie, natomiast jedna czwarta badanych jest zdania, że wiek odpowiadania przed prawem tak, jak osoba dorosła powinien się zmienić. Wykres 10 Obecnie nieletni sprawcy najcięższych przestępstw (np. umyślne zabójstwo, pobicie ze skutkiem śmiertelnym) mogą od 15 roku życia odpowiadać za ich popełnienie tak samo jak osoba dorosła (np. karą wiezienia). Czy Pana(i) zdaniem, wiek, od którego nieletni mogą być karani tak samo jak dorośli powinien się zmienić czy nie? [N=1061] Rozkład odpowiedzi według płci, wieku, wykształcenia i wielkości miejsca zamieszkania Ogółem 7 2 Kobieta Męższczyzna lat lat lat lat lat lat 70 lat i więcej % % 2 2 podstawowe/gimnazjalne zazasdnicze zawodowe średnie wyższe 80% % 2 2 wieś miasta do 19 tys. miasta tys. miasta tys. miasta ponad 500 tys. 82% 72% % nieletni sprawcy najcięższych przestępstw powinni od 15 roku życia odpowiadać tak samo jak dorośli wiek powinien się zmienić 11

12 Okazuje się, że respondenci, którzy są zwolennikami zmiany wieku karania nieletnich, częściej są za podniesieniem wieku aniżeli za jego obniżeniem. Wśród osób, które opowiadają się za zmianą wieku, przeważa opinia, że powinno być to 17 lat (zdaniem 32% badanych) lub 16 lat (2). Za obniżeniem tego wieku jest jedna czwarta badanych, z czego 1 wskazało na 14 rok życia a na 13 lat. Wykres 11 Od jakiego wieku, Pana(i) zdaniem nieletni sprawcy najcięższych przestępstw powinni odpowiadać tak samo jak dorośli (np. karą wiezienia)? [N=252] od 13 roku życia od 14 roku życia 1 2 za obniżeniem wieku od 16 roku życia 2 61% za podwyższeniem wieku od 17 roku życia 32% od 18 roku życia trudno powiedzieć (nieodczytywane) 12

13 Wykres 12 Od jakiego wieku, Pana(i) zdaniem nieletni sprawcy najcięższych przestępstw powinni odpowiadać tak samo jak dorośli (np. karą wiezienia)? [N=252] Rozkład odpowiedzi według płci, wieku, wykształcenia i wielkości miejsca zamieszkania Kobieta 3 Męższczyzna 31% lat lat lat lat 42% lat % lat lat i więcej podstawowe/gimnazjalne 2 2 zazasdnicze zawodowe średnie wyzsze wieś 30% 1 miasta do 19 tys miasta tys. 2% 22% 3 1 miasta tys. 41% 2 miasta ponad 500 tys. 50% od 18 roku życia od 16 roku życia od 13 roku życia od 17 roku życia od 14 roku życia trudno powiedzieć (nieodczytywane) 13

14 3.3 Wymiary kar za poszczególne rodzaje przestępstw Wymiary kar różnią się w największym stopniu w zależności od popełnionego przestępstwa. W Polsce w 1998 roku kara śmierci została zniesiona i zastąpiona przez dożywotnie pozbawienie wolności. Obecnie za zabicie człowieka ze szczególnym okrucieństwem lub w związku z innymi nadużyciami, grozi kara nie tylko dożywotniego pozbawienia wolności, ale także łagodniejsze wymiary kary pozbawienie wolności od 12, 25 lat. Ośmiu na dziesięciu Polaków chciałoby jednak, żeby to się zmieniło. 81% badanych jest zdania, że za takie przestępstwo powinna grozić wyłącznie kara dożywotniego pozbawienia wolności. Zaledwie zdecydowanie nie zgadza się z takim rozwiązaniem a raczej się nie zgadza. Wykres 13 Obecnie za zabicie człowieka ze szczególnym okrucieństwem lub w związku z porwaniem, gwałtem, rozbojem, w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie lub z użyciem materiałów wybuchowych, czy za zabójstwo więcej niż jednej osoby jednym czynem grozi kara pozbawienia wolności od 12, 25 lat albo kara dożywotniego pozbawienia wolności. Czy zgadza się Pan(i), czy nie zgadza, że za takie przestępstwa powinna grozić wyłącznie kara dożywotniego pozbawienia wolności? [N=1061] 81% 3 42% Zdecydowanie się zgadzam Raczej się zgadzam Raczej się nie zgadzam Zdecydowanie się nie zgadzam Trudno powiedzieć 14

15 Wykres 14 Obecnie za zabicie człowieka ze szczególnym okrucieństwem lub w związku z porwaniem, gwałtem, rozbojem, w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie lub z użyciem materiałów wybuchowych, czy za zabójstwo więcej niż jednej osoby jednym czynem grozi kara pozbawienia wolności od 12, 25 lat albo kara dożywotniego pozbawienia wolności. Czy zgadza się Pan(i), czy nie zgadza, że za takie przestępstwa powinna grozić wyłącznie kara dożywotniego pozbawienia wolności? [N=1061] Rozkład odpowiedzi według płci, wieku, wykształcenia i wielkości miejsca zamieszkania Kobieta 41% 41% 2% Męższczyzna lat 2 50% 2% lat 40% 4 2% lat 3 42% lat 40% 4 2% lat 41% 41% 2% lat 41% 4 1% 70 lat i więcej 41% 3 podstawowe/gimnazjalne 41% 3 zazasdnicze zawodowe 3 42% średnie 3 4 2% wyzsze 40% 4 2% wieś 42% 42% 2% miasta do 19 tys. 2 4 miasta tys. 4 41% 2% miasta tys. 4 3 miasta ponad 500 tys. 31% 5 1% Zdecydowanie się zgadzam Raczej się nie zgadzam Raczej się zgadzam Zdecydowanie się nie zgadzam 15

16 Badanych poprosiliśmy również, aby wyobrazili sobie sytuację, w której 21-letni mężczyzna, uprzednio niekarany, bierze udział w pobiciu i przy użyciu noża powoduje ciężkie uszkodzenie ciała innej osoby. Następnie zapytano jaką karę, powinien otrzymać. Połowa pytanych uznała, że odpowiednią karą byłoby bezwzględne pozbawienie wolności a niespełna jedna czwarta opowiedziała się za ograniczeniem wolności/nieodpłatną pracą na cele społeczne. Łagodniejsze kary nie są zdaniem badanych tak zasadne i niewielu respondentom na nie wskazało badanych wymierzyłaby karę w zawieszeniu a karę grzywny. Co czwarty badany, który opowiedział się za karą więzienia dla 21-latka jest zdania, że powinien spędzić w więzieniu od 6 do 10 lat. 2 ankietowanych uważa, że wystarczyłaby kara 5 lat lub mniejsza. Co piąty zwolennik kary więzienia jest zdania, że kara powinna być dłuższa niż 10 lat, a opowiedziało się nawet za dożywotnim pozbawieniem wolności. Wykres 15 Ludzie mają różne poglądy na to, jak surowo powinno się karać przestępców. Proszę wyobrazić sobie sytuację, że 21-letni mężczyzna, uprzednio niekarany, bierze udział w pobiciu i przy użyciu noża powoduje ciężkie uszkodzenie ciała innej osoby. Jaką karę, Pana(i) zdaniem, powinien otrzymać? [N=1061] Kara bezwzględnego pozbawienia wolności 4 Ograniczenie wolności / nieodpłatna praca na cele społeczeństwa 2 Kara pozbawienia wolności w zawieszeniu Grzywna 16

17 Wykres 16 Ludzie mają różne poglądy na to, jak surowo powinno się karać przestępców. Proszę wyobrazić sobie sytuację, że 21-letni mężczyzna, uprzednio niekarany, bierze udział w pobiciu i przy użyciu noża powoduje ciężkie uszkodzenie ciała innej osoby. Jaką karę, Pana(i) zdaniem, powinien otrzymać? [N=1061] Rozkład odpowiedzi według płci, wieku, wykształcenia i wielkości miejsca zamieszkania Kobieta 4 2 Męższczyzna 4 22% lat 42% 1 20% lat lat 52% 22% lat 2 1 2% lat lat 52% 2 70 lat i więcej 4 2 podstawowe/gimnazjalne zazasdnicze zawodowe średnie 4 22% wyzsze 2 1 wieś miasta do 19 tys miasta tys % miasta tys. 40% 2 miasta ponad 500 tys. 4 2 Kara bezwzględnego pozbawienia wolności (więzienia) Ograniczenie wolności / nieodpłatna praca na cele społeczeństwa Kara pozbawienia wolności w zawieszeniu Grzywna 17

18 Wykres 17 Jak długo powinien, Pana(i) zdaniem, przebywać w więzieniu? [N=518] Rok Dwa lata Trzy lata Cztery lata Pięć lat 6 do 10 lat 2 11 do15 lat 16 do 20 lat 21 do 25 lat Więcej niż 25 lat Dożywotnie więzienie 1 Polacy opowiedzieliby się za znacznie surowszą karą dla tego samego mężczyzny, gdyby okazało się, że był już karany za podobne przestępstwo. W tej sytuacji ponad 71% badanych uznałoby wyrok bezwzględnego pozbawienia wolności za najbardziej właściwy. Wymiar kary jednak nieznacznie by się zmienił, ponownie, osoby, które wymierzyłyby karę więzienia, wskazały najczęściej na pozbawienie wolności na sześć do dziesięciu lat. Jednakże tym razem częściej Polacy są zwolennikami wyższego wyroku niż niższego ( pozbawienie wolności na 5 lat i mniej, a 3 kara więzienia wyższa niż 10 lat), za dożywotnim pozbawienie wolności opowiedziało się badanych. 18

19 Wykres 18 A jaką karę, Pana(i) zdaniem, powinien otrzymać ten sam mężczyzna, gdyby był już uprzednio karany za podobne przestępstwo? [N=1061] Kara bezwzględnego pozbawienia wolności 71% Ograniczenie wolności / nieodpłatna praca na cele społeczeństwa Kara pozbawienia wolności w zawieszeniu Grzywna 1% Praca na cele społeczeństwa 1% Wykres 19 Jak długo powinien, Pana(i) zdaniem, przebywać w więzieniu? [N=751] Rok 1% Dwa lata Trzy lata Cztery lata 2% Pięć lat 6 do 10 lat 1 11 do15 lat 16 do 20 lat 21 do 25 lat Więcej niż 25 lat Dożywotnie więzienie 19

20 Badani wyrazili także swoje zdanie na temat zaostrzenia bądź nie przepisów prawa karnego w przypadku poszczególnych rodzajów przestępstw. W przypadku prawie każdego naruszenia prawa, badani opowiadali się za bardziej surowymi karami. Najczęściej 7 Polaków badani opowiadają się za zaostrzeniem wymiaru kar dla gwałcicieli. Następnie, 7 badanych jest za bardziej surowymi niż obecnie karami dla oszustów powodujących wielomilionowe straty a 72% respondentów uważa, że powinno surowiej karać się sprawców umyślnych zabójstw. Obecne wymiary kar za drobne przestępstwa wydają się badanym najbardziej właściwe. 40% badanych uważa, że sprawców drobnych kradzieży powinno badać się tak jak obecnie, 4 jest za bardziej surowymi karami a za łagodniejszymi niż obecnie. Wykres 20 Proszę spojrzeć na ekran. Zostały tam wypisane rodzaje przestępstw i obecny wymiar kar za ich popełnienie. Czy Pana(i) zdaniem, sprawców takich przestępstw powinno się karać tak jak obecnie, łagodniej, czy surowiej niż obecnie? [N=1061] Zgwałcenia 7 Oszustwa na wielomilionowe straty 7 1 Zabójstwa umyślne 72% 1 Lichwa 6 1 Oszustwa internetowe 60% 2 Rozboje 60% 2 Drobne kradzieże 4 40% Łagodniej niż obecnie Tak jak obecnie Bardziej surowo niż obecnie 20