OPIS DOBREJ PRAKTYKI. 1. Dane dotyczące podmiotu/podmiotów realizujących lub zasłużonych dla realizacji opisanych inicjatyw lub praktyk

Transkrypt

1 OPIS DOBREJ PRAKTYKI 1. Dane dotyczące podmiotu/podmiotów realizujących lub zasłużonych dla realizacji opisanych inicjatyw lub praktyk nazwa inicjatywy Jasielska Strefa Usług Publicznych nazwa podmiotu Miasto Jasło dokładny adres Rynek 12, Jasło województwo podkarpackie telefon adres strony internetowej faks adres 2. Rodzaj(e) współpracy (zaznacz): miedzy sąsiednimi gminami między sąsiednimi gminami i powiatami miedzy województwami gmin i powiatu gmin i powiatów z województwem inne.. 3. Przedmiot współpracy Jasielska Strefa Usług Publicznych jest unikatowym w skali całej Polski przedsięwzięciem, w którym z inicjatywy samorządów lokalnych podjęto próbę wypracowania i wdrożenia usystematyzowanego, zintegrowanego i partycypacyjnego podejścia do doskonalenia świadczenia usług publicznych. Narzędziem spajającym ogół działań podejmowanych w ramach Jasielskiej Strefy Usług Publicznych będzie Zintegrowana Strategia Świadczenia Usług Publicznych na lata dla jasielskiego obszaru funkcjonalnego, której realizacja ma się przyczynić do zniwelowania dysproporcji w poziomie świadczenia usług publicznych, dzielących powiat jasielski od powiatów, w których usługi publiczne są dostarczane na co najmniej przeciętnym poziomie w kraju.

2 4. Opis działań Przyczyny Obszar powiatu jasielskiego został zidentyfikowany w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego w 2010 r. jako obszar koncentracji działań na rzecz wyrównywania dostępu do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe. Analiza stosowanych w KSRR wskaźników usług publicznych na obszarze gmin powiatu jasielskiego wskazała na stosunkowo niski poziom usług publicznych, co przekłada się na słabą dynamikę rozwojową, zniechęcenie społeczeństwa, gorsze warunki życia (analizowane wskaźniki to np. odsetek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym, liczba uczniów szkół podst. i gimnazjalnych przypadająca na 1 komputer, odsetek ludności korzystającej z kanalizacji, liczba lekarzy na 1000 mieszkańców, liczba mieszkańców przypadająca na 1 zakład opieki ambulatoryjnej, śr. liczba uczestników imprez kulturalnych, liczba osób korzystających z wodociągu, sieć transportu zbiorowego i dostępność komunikacyjna, dostęp do lekarzy specjalistów, system opieki nad uczniem zdolnym). Co więcej, żadna ze strategii rozwojowych gmin jasielskich nie zawiera precyzyjnych zapisów odnoszących się do kwestii dostępności, jakości i efektywności usług publicznych. Oznacza to, że obszar gmin wchodzących w skład powiatu jasielskiego wymaga systemowego i strategicznego podejścia do problemu zapewnienia usług publicznych o pożądanej jakości i dostępnych dla wszystkich mieszkańców, tak aby pozwoliło to na rzetelne planowanie działań operacyjnych, monitorowanie jasnych i mierzalnych wskaźników oraz poszukiwanie nowych, innowacyjnych sposobów realizacji obowiązków JST. Miasto Jasło jest naturalnym centrum rozwoju lokalnego na terenie powiatu jasielskiego, co ma również olbrzymie znaczenie z punktu widzenia zapewnienia usług publicznych dla mieszkańców całego powiatu jasielskiego na odpowiednim poziomie. Z tego powodu konieczne i pożądane jest wdrożenie mechanizmów realnej i odpowiednio planowanej współpracy pomiędzy wszystkim JST na terenie powiatu jasielskiego. Dlatego też inicjatorem projektu było Miasto Jasło, które podejmuje wyzwanie zintegrowania podejścia lokalnego do kwestii usług publicznych. Dla wdrożenia podejścia strategicznego konieczne było przeprowadzenie odpowiedniej diagnozy, ze szczególnym uwzględnieniem usług edukacyjnych, zdrowotnych, komunikacyjnych, komunalnych i kulturalnych. Wnioskodawca zdecydował również, że szczególną analizą należy objąć obszar zabezpieczenia energetycznego, jako jednego z kluczowych dla ewentualnych wspólnych działań w przyszłym okresie finansowania UE. Analiza dotychczasowej praktyki funkcjonowania usług publicznych wskazała na niską partycypację obywatelską w procesie postulowania, wdrażania i monitorowania tych usług. Bez wątpienia, dla powodzenia zmiany skokowej i trwałej, wzmocnienie tego czynnika jest konieczne. Cele Głównym celem projektu jest przygotowanie systemowego i zintegrowanego podejścia do świadczenia usług publicznych na terenie jasielskiego obszaru funkcjonalnego (obszar powiatu jasielskiego Miasto Jasło, 1 gmina miejsko-wiejska Kołaczyce i 8 gmin wiejskich: Brzyska, Dębowiec, Jasło, Krempna, Nowy Żmigród, Osiek Jasielski, Skołyszyn, Tarnowiec)

3 z kluczową rolą Jasła pełniącego rolę ośrodka rozwoju lokalnego i miejsca dyfuzji funkcji rozwojowych na najniższym poziomie oraz udziałem powiatu jasielskiego. Zasadniczym rezultatem projektu będzie opracowanie Zintegrowanej Strategii Świadczenia Usług Publicznych, która pozwoli na zapewnienie najwyższej dostępności, jakości i efektywności usług publicznych przy zastosowaniu podejścia kooperacyjnego naturalnych partnerów w tym zakresie, jakimi są jednostki samorządu terytorialnego tworzące powiat jasielski. Zakłada się, że strategia ta zostanie przyjęta przez odpowiednie rady gmin (min. 50% JST), stając się jednocześnie podstawowym narzędziem monitorowania i rozwoju usług publicznych w oparciu o przyjęte wskaźniki oraz instrumentem pozwalającym na skuteczne aplikowanie o środki unijne w ramach perspektywy finansowej Strategia ta będzie oparta o dokumenty, badania, ekspertyzy i inne rezultaty powstałe na bazie poniższych celów szczegółowych. Cele szczegółowe obejmują: Uruchomienie i trwałe osadzenie w systemie zapewniania usług publicznych mechanizmów partycypacji obywatelskiej poprzez utworzenie forum obywatelskiego Jasielska Agora, które docelowo, po zakończeniu projektu, mogłoby przekształcić się w stowarzyszenie na rzecz monitoringu jakości usług publicznych Uzyskanie pełnej informacji o charakterze ilościowym i jakościowym w odniesieniu do aktualnego stanu usług publicznych w następujących obszarach: edukacja, zdrowie, komunikacja, usługi komunalne, kultura oraz zabezpieczenie energetyczne oraz społecznego zapotrzebowania na powyższe usługi publiczne wraz z określeniem priorytetów (diagnoza) Zbadanie możliwości koordynacji działań instytucji samorządowych i włączenia partnerów zewnętrznych do świadczenia usług publicznych oraz możliwych do zastosowania modeli Analizę sposobów optymalizacji zabezpieczenia energetycznego gmin ze szczególnym uwzględnieniem alternatywnych źródeł energii i ochrony powietrza Szczegółową analizę istniejących zasobów ludzkich na terenie gmin powiatu jasielskiego z uwzględnieniem trendów rozwojowych, krytycznych obszarów interwencji oraz rekomendacji przyszłych działań w oparciu o metodologię Raportu o kapitale intelektualnym Polski z 2008 r. i koncepcję zawartą w Raporcie Polska 2030 Przygotowanie się do wykorzystania technologii informatycznych do procesu świadczenia usług publicznych w oparciu o koncepcję innowacyjnego systemu intranetu gminnego dostępnego dla wszystkich mieszkańców, wspierającego zintegrowany system usług publicznych na terenie wszystkich gmin powiatu jasielskiego oraz tworzący solidne zaplecze dla wdrażania innych form aktywności mieszkańców

4 Zwiększenie świadomości strategicznej roli usług publicznych w rozwoju społeczności na poziomie lokalnym i regionalnym pośród osób zaangażowanych w kierowanie JST na terenie gmin powiatu jasielskiego W oparciu o osoby zaangażowane w realizację projektu przygotowanie zespołu, który wykorzystując doświadczenia z projektu oraz uczestnictwo w szkoleniach stanowić będzie zalążek międzygminnego zespołu monitoringu usług publicznych, który m.in.: może pracować nad przygotowywaniem wniosków o dofinansowanie działań w zakresie modernizacji usług publicznych w oparciu o Zintegrowaną Strategię Usług Publicznych Organizacja Dla potrzeb wspólnej realizacji projektu Jasielska Strefa Usług Publicznych została zawarta umowa partnerska pomiędzy Miastem Jasłem, gminami powiatu jasielskiego (1 gmina miejsko wiejska Kołaczyce, 8 gmin wiejskich: Brzyska, Dębowiec, Jasło, Krempna, Nowy Żmigród, Osiek Jasielski, Skołyszyn, Tarnowiec) i Powiatem Jasielskim celem przygotowania systemowego i zintegrowanego podejścia do świadczenia usług publicznych poprzez zastosowanie podejścia kooperacyjnego naturalnych partnerów w tym zakresie, jakimi są jednostki samorządu terytorialnego tworzące powiat jasielski, poprzez wykonanie m.in. diagnoz, ekspertyz, koncepcji, strategii dla realizacji konkretnych przedsięwzięć, które partnerstwo chce podjąć w celu rozwiązania zidentyfikowanych w opracowanych dokumentach problemów. Celem wzmocnienia współpracy pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego, wymiany dobrych praktyk pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego oraz wzmocnienia partycypacji obywateli w zarządzaniu sprawami wspólnot samorządowych powołano forum Jasielskiej Agory. Jasielska Agora składa się z zespołów powołanych w poszczególnych gminach. Zespoły gminne liczą około 10 członków, w skład zespołów wchodzą przedstawiciele sołectw/osiedli, przedstawiciele organizacji pozarządowych i przedsiębiorców. Na spotkania zapraszani są również przedstawiciele samorządów oraz radni gmin i powiatu. 5. Ocena efektów Zaproponowane rozwiązanie wydaje się mieć charakter unikatowy wszystkie jednostki samorządowe leżące w powiecie jasielskim zdecydowały się podjąć świadomą i niewymuszoną współpracę mającą na celu wspólne rozwiązanie problemu, który w gruncie rzeczy ma charakter narastający. Co więcej, współpraca ta oparta jest również o potencjalnie mocny zwornik, jakim jest włączenie do procesu konsultacji, zbierania danych, wreszcie podejmowania decyzji przedstawicieli różnych grup społeczności lokalnej. Rzecz jasna wszystkie efekty ocenić będzie można dopiero z perspektywy kilku lat, jednak już dzisiaj widać zmieniające się podejście lokalnych władz oraz liderów społecznych do tematu współpracy i wagi podnoszenia jakości usług publicznych mimo niekorzystnych zjawisk społecznych i ekonomicznych (depopulacja, starzenie się społeczeństwa, trudności

5 budżetowe). Prezentowany projekt jest obecnie w fazie realizacji, jednak można już zidentyfikować konkretne efekty, których suma, połączona z planowanymi jeszcze działaniami, wskazuje na zasadność i doniosłość podjętego wysiłku zachęcenia łącznie 11 jednostek samorządu terytorialnego do współpracy, której efekt będzie potencjalnie widoczny przez szereg następnych lat. W ramach realizowanego projektu na chwilę obecną udało się: 1. Przeprowadzić następujące diagnozy i badania: a. Diagnozę stanu i społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne w gminach powiatu jasielskiego b. Diagnozę sposobów zwiększenia koordynacji działań w zakresie usług publicznych pomiędzy JST na terenie powiatu jasielskiego c. Diagnozę kapitału intelektualnego gmin powiatu jasielskiego W dotychczas prowadzonych badaniach celem opracowania trzech w/w diagnoz czynny udział brali nie tylko przedstawiciele władz lokalnych i pracownicy samorządowi w wywiadach indywidualnych i badaniach fokusowych, ale również mieszkańcy gmin udzielając odpowiedzi w wywiadach telefonicznych i wypełniając ankietę internetową. Przeprowadzone badania stanowią obecnie podstawowy materiał do przygotowania Zintegrowanej Strategii Usług Publicznych dla wszystkich gmin powiatu jasielskiego. 2. Dotychczas odbyły się 4 spotkania forum Jasielskiej Agory na których konsultowane były przygotowane diagnozy dotyczące. Intencją partnerów jest aby Jasielska Agora po zakończeniu projektu mogła służyć jako lokalne forum społeczne i obywatelskie na rzecz rozwoju lokalnego i monitorowania jakości usług publicznych. 3. Przedstawiciele gmin i powiatu jasielskiego uczestniczyli również w sesji szkoleniowej na temat usług publicznych w ujęciu strategicznym. W 2014 roku planowane są jeszcze 2 wspólne sesje szkoleniowe w formie warsztatów. Prowadzone szkolenia przyczyniają się nie tylko do pogłębienia wiedzy uczestników, ale w głównej mierze stanowią okazję do wymiany doświadczeń uczestników. 4. Podstawowym narzędziem komunikacji i upowszechniania informacji o realizowanych projekcie i nawiązanej współpracy jest strona internetowa projektu Ponadto informacje związane z realizacją projektu są zamieszczane w lokalnej prasie i portalach internetowych. W załączeni opinie na temat realizowanego projektu i podjętych działań z prasy lokalnej. 6. Oszacowanie nakładów poniesionych na organizację i realizację projektu Całkowita wartość projektu wynosi: ,00 zł

6 Dotacja z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna: ,00 zł Wkład własny: ,00 zł (w tym z budżetu wnioskodawcy Miasta Jasła: ,00 zł, pozostali partnerzy: ,00 zł) Na zadania zrealizowane w 2013 r. przeznaczono kwotę: ,88 zł Dotacja z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna: ,88 zł Wkład własny: ,00 zł (w tym z budżetu wnioskodawcy Miasta Jasła: ,00 zł, pozostali partnerzy: ,00 zł) 7. Czy napotkali Państwo trudności, z którymi należało się zmierzyć, aby zrealizować projekt? Oczywistym jest, że przy tak dużych i skomplikowanych projektach, zwłaszcza kiedy konieczne jest współdziałanie dużej grupy partnerów, pojawiają się dosyć istotne trudności wymagający uwagi i roztropności. Zasadnicze z nich dotyczą: zrozumienia idei przygotowania gruntu pod przyszłą współpracę poprzez przeprowadzenie wspólnych analiz i diagnoz zwłaszcza pośród rad i lokalnych liderów (niechęć do podejmowania projektów nienastawionych na szybkie rezultaty inwestycyjne) montaż finansowy uwzględniający możliwości finansowania działań przez podmioty o różnych zdolnościach budżetowych przygotowanie odpowiednich opisów przedmiotu zamówienia dla usług badawczych, aby wyłoniony wykonawca reprezentował wysoki poziom profesjonalizmu, przy jednoczesnym zachowaniu najbardziej korzystnego ekonomicznie efektu utrzymanie zaangażowanych liderów lokalnych (w naszym przypadku członków Jasielskiej Agory) w gotowości i zaangażowaniu w realizację projektu kilkunastomiesięcznego 8. Zalecenia dla innych jednostek samorządu terytorialnego zainteresowanych wdrożeniem projektu Wiele analiz dotyczących realizacji usług publicznych na terenach peryferyjnych wskazuje na pewne trendy: ograniczenie środków budżetowych na zaspokojenie potrzeb z zakresu usług publicznych ze względu na występowanie zjawiska depopulacji oraz obecne trendy demograficzne

7 jednoczesne zwiększające się zapotrzebowanie na usługi publiczne ich dostępność, większa jakość, różnorodność Przeprowadzone w ramach naszych działań badania potwierdziły te trendy. Biorąc pod uwagę wzrastające zapotrzebowanie na usługi publiczne przy równoczesnym ograniczeniu środków finansowych na te cele wydaje się konieczne: wykorzystanie wszystkich, niekoniecznie branych dotychczas pod uwagę, zasobów własnych i zwiększenie ich efektywności podjęcie decyzji o świadomym i dobrze zaplanowanym procesie konsolidacji usług publicznych pomiędzy sąsiadującymi jednostkami samorządu terytorialnego decyzje o współpracy, sformalizowanym partnerstwie, przekraczaniu granic administracyjnych w zakresie usług publicznych podejmowanie obowiązków liderskich przez naturalne centra lokalne (np. Jasło), które świadomie przejmować winny inicjatywę w tym zakresie dokładne przeanalizowanie potrzeb, możliwości i zdolności pozyskania partnerów włączanie elementów partnerstwa publiczno-prywatnego w zakresie oferowania usług publicznych wykorzystanie nowoczesnych technologii i elementów idei miast inteligentnych