Obliczanie należnego PIT

Transkrypt

1 Obliczanie należnego PIT przychód minus koszty uzyskania przychodu => dochód brutto przed odliczeniami dochód brutto przed odliczeniami minus odliczenia od dochodu => dochód do opodatkowania dochód do opodatkowania => obliczenie podatku wg skali kwota podatku minus odliczenia od podatku => należny podatek

2 Kwota wolna od PIT w krajach UE Kwota wolna Kwota wolna Austria euro Litwa 6840 LTL Belgia 6990 euro Bułgaria 0 Chorwacja HRK Cypr euro Luksemburg euro Łotwa 900 euro Malta 8500 euro Niemcy 8130 euro Czechy 0 Portugalia 0 Dania DKK Rumunia 0 Estonia 1728 euro Finlandia euro Francja 6011 euro Słowacja 3736 euro Słowenia 6519 euro Szwecja SEK Grecja 2100 euro Węgry 0 Hiszpania 5550 euro Holandia 2203 euro Irlandia 1650 euro Wielka Brytania GBP Włochy 8000 euro Polska 3091 PLN

3 PIT w państwach Wspólnoty Kraj Stawki PIT Kraj Stawki PIT Austria 0; 36,5; 43,2; 50 Litwa 15 Belgia 25, 30, 40, 45, 50 Luksemburg 0-40 Bułgaria 10 Łotwa 24 Chorwacja 12, 25, 40 Malta 0, 15, 25, 29, 35 Cypr 0, 20, 25, 30, 35 Niemcy 0, 14, 42, 45 Czechy 22 Portugalia 14,5; 28,5; 37; 45; 48 Dania 6,83; ,6 Rumunia 16 Estonia 21 Słowacja 19, 25 Finlandia 0; 6,5; 17,5; 21,5; 29,75; 31,75 +16,5; 22,5 Słowenia 16, 27, 41, 50 Francja 0; 5,5; 14; 30; 41; 45 Szwecja 0, 20, 25+31,73 Grecja 22, 32, 42 Węgry 16 Hiszpania 24, 28, 37, 43, 45, 47 Wielka Brytania 20, 40, 45 Holandia 36,5; 42; 52 Włochy 23, 27, 38, 41, 43 Irlandia 20, 41 Polska 18, 32

4 Skala podatku PIT w Luksemburgu ponad w ε do w ε Stawka PIT ponad w ε do w ε Stawka PIT 0 11, ,437 30, ,265 13, ,345 32, ,173 15, ,254 34, ,081 16, ,161 36, ,989 18, ,069 37, ,897 20, ,977 39, ,805 22, ,885 41, ,713 24, , ,621 26, powyżej ,529 28, Źródło: KPMG, On Line.

5 PIT w Polsce PIT w Polsce: jest pobierany na podstawie ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, obowiązującej od 1 stycznia 1992 r. (do chwili obecnej ustawa ta była nowelizowana już ponad 110 razy) najbardziej powszechny podatek bezpośredni - w Polsce w 2017 r. zapłaciło go około 25 mln podatników opodatkowanych na zasadach ogólnych

6 PIT w Polsce nieograniczony obowiązek podatkowy ciąży na wszystkich osobach fizycznych zamieszkałych na terytorium Polski, co oznacza że podlegają one obowiązkowi podatkowemu od sumy swoich dochodów, bez względu na miejsce powstania źródła przychodu ograniczony obowiązek podatkowy osoby fizyczne, nie mające miejsca zamieszkania w Polsce, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko w odniesieniu do dochodów uzyskiwanych na terytorium kraju * za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski uznaje się osobę fizyczną, która: posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym

7 PIT w Polsce chociaż PIT ustawowo podlegają dochody osób fizycznych ze wszystkich źródeł przychodu, to w praktyce jest on nakładany głównie na dochody: - wynagrodzenia ze stosunku pracy (stosunek pracy, stosunek służbowy i spółdzielczy stosunek pracy) - dochody z pracy nakładczej - emerytury i renty oraz niektóre inne krajowe świadczenia społeczne - dochody z działalności wykonywanej osobiście, w tym umów o dzieło i zleceń - dochody z poza rolniczej działalności gospodarczej - dochody z praw autorskich - dochody z najmu i dzierżawy

8 PIT w Polsce zwolnienia przedmiotowe z PIT obejmują ponad 100 różnych źródeł przychodów, a zwłaszcza: - przychody z działalności rolniczej, z wyjątkiem działów specjalnych produkcji rolnej, oraz przychody z gospodarki leśnej - część odszkodowań wynikających wprost z odrębnych ustaw - zagraniczne renty inwalidzkie z tytułu inwalidztwa wojennego - świadczenia rodzinne, zasiłki pielęgnacyjne i wychowawcze, alimenty na dzieci, świadczenia pomocy społecznej - odprawy pośmiertne i zasiłki pogrzebowe - diety związane z podróżami służbowymi - niektóre nagrody państwowe - stypendia naukowe i za wyniki w nauce - wypłaty środków z pracowniczych programów emerytalnych

9 podstawę opodatkowania PIT stanowią przychody osiągnięte przez podatnika, pomniejszone o kwotę wolną, koszty uzyskania przychodu i składki na ubezpieczenia społeczne (a ponadto ewentualne straty poniesione w poprzednich latach)

10 Kwota wolna w ramach PIT Relacja kwoty wolnej do płacy minimalnej i średniego wynagrodzenia Rok Kwota wolna od podatku (w roku) Stosunek kwoty wolnej do płacy minimalnej Relacja kwoty wolnej do średniego wynagrodzenia brutto ,35 0, ,23 0, ,06 0, ,93 0, ,84 0,817 * płaca minimalna i średnie wynagrodzenie brutto w ujęciu miesięcznym

11 Do 2015 r. kwota wolna była stała i bardzo mała, przeważnie uznawana za wprost symboliczną, a ponadto w ogóle legislacyjnie nie powiązana z minimum socjalnym koszty uzyskania przychodów są ustalane: - kwotowo przychody z tytułu stosunku pracy, stosunku służbowego, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej - procentowo przychody z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i praw pokrewnych (50%), przychody z działalności wykonywanej osobiście (20%)

12 PIT a składka na NFZ od 1999 r., na skutek wprowadzenia Powszechnego Ubezpieczenia Zdrowotnego, od PIT odlicza się składkę zdrowotną do 2001 r. odliczeniu podlegała cała składka od 2002 r. podatnicy już nie mogą odliczać od podatku pełnej składki, a tylko 7,75% podstawy jej wymiaru (pozostałą jej część muszą płacić sami) od 2007 r. cała składka zdrowotna wynosi 9%

13 Stawki PIT w latach Lata Pierwszy przedział skali Drugi przedział skali Trzeci przedział skali

14 wysokość ustawowych stawek PIT w Polsce można uznać raczej za przeciętną w porównaniu ze stawkami analogicznego podatku w innych krajach Unii Europejskiej i OECD

15 Uproszczone zasady pobierania PIT na podstawie Ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym z 1998 r. istnieją obecnie trzy uproszczone zasady pobierania PIT: - ryczałt od przychodów ewidencjonowanych - karta podatkowa - zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych

16 Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych ryczałt od przychodów ewidencjonowanych: => może być zastosowany w odniesieniu do podmiotów osiągających przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, a także umów najmu i dzierżawy => jednocześnie jest przewidziany dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą w danym roku podatkowym lub osób, które w poprzednim roku osiągnęły dochody nie wyższe niż euro => stawka ryczałtu waha się od 3% do 20%, zależnie od rodzaju wykonywanej działalności i liczby zatrudnianych pracowników => około 33% wszystkich małych i średnich przedsiębiorstw decyduje się na rozliczanie się z podatku dochodowego na tej właśnie zasadzie

17 Karta podatkowa Karta podatkowa => może dotyczyć podmiotów prowadzących tylko jeden rodzaj działalności spośród rodzajów działalności nie znajdujących się na ustawowo zdefiniowanej tzw. liście negatywnej => może mieć zastosowanie do podmiotów zatrudniających nie więcej niż kilku pracowników (najbardziej korzystny górny limit liczby zatrudnianych pracowników, odnoszący się jedynie do niektórych rodzajów aktywności, wynosi 5 osób) => stawki w ramach karty podatkowej są wypadkową liczby zatrudnianych pracowników i wielkości danej miejscowości => około 10% podatników PIT, prowadzących działalność gospodarczą, rozlicza się w tej formie

18 Podatek liniowy czwarta forma opodatkowania osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą to 19% podatek liniowy (od 2004 r.) => wprowadzenie tego rozwiązania miało doprowadzić do zrównania obciążeń podatkowych omawianych podmiotów z osobami prawnymi płacącymi CIT, a tym samym zracjonalizować ich wybory co do organizacyjnej formy prowadzonej działalności gospodarczej

19 Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych Karta podatkowa Ryczałt od osób duchownych Liniowa stawka 19% Wysokość podatku w zależności od rodzaju działalności: 20%; 17%; 8,5%; 5,5%; 3,5% różne stawki ryczałtowe w zależności od rodzaju działalności w zależności od funkcji, liczby mieszkańców i położenia parafii 19% Przedmiot opodatkowania Przychód Stała miesięczna stawka Stała miesięczna stawka Dochód Możliwe odliczenia Odliczenia od przychodu i podatku Składki na ubezpieczenie zdrowotne Składki na ubezpieczenie zdrowotne Odliczenia od dochodu i podatku Księgowość Pełna ewidencja przychodu oraz spis z natury Ewidencja zatrudnienia Brak Księga rozchodów i przychodów albo kompletna rachunkowość

20 podejmując decyzję o wyborze między opodatkowaniem według skali podatkowej, a opodatkowaniem uproszczonym, każda firma powinna indywidualnie przeanalizować: - warunki konieczne możliwości korzystania z preferencyjnych zasad opodatkowania - wysokość osiąganych dochodów - możliwość korzystania z ulg i odliczeń

21 główne problemy przy rozliczaniu się z PIT przez osoby prowadzące działalność gospodarczą: - problemy z określaniem kosztów uzyskania przychodów - ogólny brak stabilności i niejasność przepisów prawnych (różne interpretacje przepisów wydawane przez urzędy skarbowe)

22 Podatek dochodowy z tytułu oszczędzania podatek dochodowy od osób fizycznych z tytułu oszczędzania (od 2002 r.): => jest zryczałtowany, w wysokości 20% przychodu => obejmuje odsetki i dyskonto od wkładów oszczędnościowych i środków na rachunkach bankowych, odsetki i dyskonto od papierów wartościowych, emitowanych przez Skarb Państwa i JST, oraz przychody z tytułu udziałów w funduszach powierniczych lub inwestycyjnych

23 Ulgi prorodzinne w ramach PIT od 1992 r. - możliwość wspólnego opodatkowania dochodów małżonków od 1993 r. - możliwość preferencyjnego opodatkowania dochodów osób samotnie wychowujących dzieci od 2007 r. - ulga z tytułu wychowywania dzieci

24 Opodatkowanie małżonków łączne opodatkowanie małżonków jest dopuszczalne po jednoczesnym spełnieniu następujących warunków: - podleganie przez każdego z małżonków nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu - istnienie między małżonkami wspólności majątkowej - pozostawanie w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy (jest ono ponadto możliwe po śmierci jednego z małżonków)

25 Opodatkowanie małżonków łączne opodatkowanie małżonków: => oznacza obliczenie podwójnej wysokości podatku, ale naliczonego od połowy sumy dochodów obu małżonków => jest najkorzystniejsze dla par o dużych różnicach w osiąganych dochodach z jednej strony jej wyraźnymi beneficjentami są rodziny, w których pracuje tylko jeden współmałżonek, a takimi są często rodziny wielodzietne, ale z drugiej strony bardzo często zyskują na niej też rodziny bardzo zamożne (również w przypadku tego typu rodzin bynajmniej nierzadko występuje duża dysproporcja w dochodach małżonków) - skorzystanie z tej opcji nie zależy od liczby dzieci w rodzinie => z opcji tej korzysta około 10 mln podatników; jej koszt dla budżetu państwa to ok. 3,2 mld zł

26 Najwyższą korzyść uzyskuje małżeństwo, w którym jeden z małżonków nie zarabia ani złotówki, a drugi uzyskuje dochód w kwocie zł. W tym przypadku cały dochód roczny pozostanie bowiem opodatkowany według stawki 18%. Małżeństwo zapłaci w ten sposób 12,529,94 zł mniej, niż gdyby rozliczali się osobno.

27 Opodatkowanie samotnych rodziców opodatkowanie dochodów osób samotnie wychowujących dzieci: => => ma brać pod uwagę z założenia słabszą sytuację dochodową rodzin niepełnych, ale w ogóle nie odwołuje się do liczby dzieci pozostających na utrzymaniu podatnika w rzeczywistości stwarza możliwość osiągania największych korzyści przez rodziny niepełne, a jednocześnie zamożne => z opcji tej korzysta około 0,5 mln podatników

28 Ulga z tytułu wychowywania dzieci ulga z tytułu wychowywania dzieci: => polega na odliczeniu od podatku równowartości iloczynu liczby wychowywanych dzieci i stałej, określanej na dany rok podatkowy kwoty => z tej ulgi korzysta około 4 mln podatników; jej koszt dla budżetu państwa to ok. 5,5 mld zł od 2014 r. zmiana zasad funkcjonowania tej ulgi w sposób pozwalający na pełne jej wykorzystanie przez wszystkich uprawnionych do niej podatników

29 Znaczenie ulg podatkowych preferencje podatkowe według wartości w ramach PIT: Ulga na dzieci Łączne opodatkowanie dochodów małżonków Zwolnienie z podatku świadczeń rodzinnych oraz dodatków pielęgnacyjnych i rodzinnych Koszty uzyskania przychodów z praw autorskich lub z praw pokrewnych

30 nie ma jednoznacznych dowodów na to, że ulgi przy naliczaniu PIT poprawiają realizację różnorodnych celów społeczno-gospodarczych państwa jeżeli są one właściwie skonstruowane, to teoretycznie mogą być skutecznym narzędziem wspomnianej polityki społeczno-gospodarczej

31 Nominalna i efektywna stopa PIT w Polsce Lata stopa PIT [%] Efektywna stopa PIT [%] po odliczeniu składek na ubezpieczenie zdrowotne ,1528 0, ,1611 0, ,1624 0, ,1519 0, ,1647 0, ,1686 0, ,1668 0, ,1678 0,0851

32 Niska efektywna stawka PIT PIT w Polsce cechuje się niską średnią efektywną stopą, bo: - pomimo że odnosi się do przychodu globalnego podatnika, to jednak nie jest podatkiem powszechnym, przede wszystkim dlatego, że nigdy nie podlegały mu przychody z działalności rolniczej i przychody z gospodarki leśnej, a ponadto dlatego, że zawsze występowało w stosunku do niego jeszcze bardzo wiele innych zwolnień przedmiotowych - przy jego pobieraniu przez wiele lat przyznawano podatnikom bardzo szerokie ulgi, które w praktyce okazywały się bardzo skutecznym sposobem obniżania efektywnej stopy podatkowej

33 Struktura podatników i należnego podatku Pierwszy przedział skali Drugi przedział skali Trzeci przedział skali Lata struktura podatników [%] struktura należnego podatku [%] struktura podatników [%] struktura należnego podatku [%] struktura podatników [%] struktura należnego podatku [%] ,15 52,30 6,45 23,19 1,40 24, ,41 76,97 1,59 23, ,11 77,32 1,89 22, ,86 76,28 2,14 23, ,69 73,44 2,31 26, ,53 75,28 2,47 24, ,11 74,12 2,89 25,88

34 Niska progresywność PIT - oddzielne opodatkowanie poprzez PIT niektórych rodzajów dochodów powoduje, że suma dochodów podatnika może być niższa niż miałoby to miejsce w ramach opodatkowania łącznego, a to z kolei może prowadzić do stosowania względem niego niższej stawki podatkowej (dotyczy to zwłaszcza dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, dochodów kapitałowych, przychodów z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych oraz wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych) E. Malinowska-Misiąg, W. Misiąg 2007

35 Niska progresywność PIT - choć na skutek progresywnej stawki PIT rozpiętość wynagrodzeń netto jest oczywiście mniejsza od rozpiętości płac brutto, to wcale nie proporcjonalnie do przyrostu skali tego podatku jest tak gdyż wynagrodzenia brutto są obciążone wysokimi ubezpieczeniami społecznymi, czyli innymi słowy dlatego, że progresja podatkowa jest zauważalnie niwelowana przez odpisy ubezpieczeniowe

36 Niska progresywność PIT *wynagrodzenia nieprzekraczające równowartości 30 przeciętnych płac w gospodarce rocznie są pomniejszane o 16,26% na ubezpieczenie emerytalno-rentowe, bez pobierania od tej kwoty żadnego podatku (dodatkowo całe wynagrodzenie brutto jest redukowane o 2,45% na ubezpieczenie chorobowe) to właśnie składki na ubezpieczenia społeczne powinny być redukowane w pierwszej kolejności w celu zmniejszania kosztów pracy (redukcja tzw. klina podatkowego)

37 Kombinacja stawek podatkowych i progów podatkowych w ramach PIT * kombinacja stawek podatkowych i progów podatkowych jest niewłaściwa, tzn. nieadekwatna do rozkładu dochodów społeczeństwa: przy przyjętych przedziałach dochodów pierwsza stawka jest zbyt wysoka, dotycząc zarówno osób najuboższych, jak i zarabiających wyraźnie powyżej średniej krajowej * na skutek zbyt wysokiej górnej granicy pierwszego przedziału skali ogromna większość podatników należy do pierwszego progu podatkowego, czyli jednakowego przedziału opodatkowania (dla podatników z tej grupy podatek jest niemalże proporcjonalny)

38 Dochody z PIT Dochody z PIT Rok Dochody z PIT (w tys. zł) Dochody z PIT jako część dochodów podatkowych Dochody z PIT jako część dochodów sektora finansów publicznych ,12% 13,20% ,09% 12,33% ,29% 11,43% ,99% 11,24% ,66% 11,32% ,29% 11,74% ,27% 11,70%

39 Podział wpływów z PIT wpływy z PIT na zasadach ogólnych są dzielone między Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego (gminy) dochody z PIT, ściąganego jako ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych, należą się Skarbowi Państwa, a naliczanego poprzez kartę podatkową - gminom

40 Reforma systemu PIT konieczne zmiany w systemie PIT: - jeżeli podatek ma być progresywny, zwiększenie kwoty wolnej od podatku, co zmieniłoby rozkład efektywnej progresji - ustalenie niższej pierwszej skali podatkowej dla osób o najniższych dochodach brutto i wprowadzenie kilku coraz wyższych stawek, równocześnie z lepszym powiązaniem wszystkich kolejnych progów podatkowych z minimalnym i przeciętnym wynagrodzeniem brutto w gospodarce

41 Reforma systemu PIT - wprowadzenie zasady powszechności podatku poprzez objęcie nim także rolników - poszerzenie bazy podatkowej, jako najlepszego sposobu zwiększania wpływów podatkowych państwa, lepszego niż podnoszenie stawek podatkowych - zwiększenie ściągalności podatku poprzez zwalczanie tzw. szarej strefy w gospodarce - wzrost jednoznaczności, spójności i zrozumiałości obowiązujących regulacji prawnych z punktu widzenia podatników - usprawnienie relacji między płatnikami podatku i aparatem skarbowym

42 Podatek quasi liniowy klasyczny podatek liniowy - taki który ma jedną identyczną stawkę ustawową i stawkę efektywną nie zmienia zróżnicowania dochodów ludności * podatek quasi liniowy, tzn. zakładający kwotę wolną, jest już de facto podatkiem progresywnym, bo wraz ze wzrostem dochodów brutto podatników średnia stopa podatku rośnie * podatek quasi liniowy może wywierać nawet większy całkowity redystrybucyjny efekt niż podatek progresywny, w ramach którego podatnikom przysługują duże ulgi i zwolnienia podatkowe

43 Najnowsze informacje o PIT są dostępne na stronie