NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA W POZNANIU

Transkrypt

1 Poznań, dnia 25 lipca 2008 r. NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA W POZNANIU Poznań, ul. DoŜynkowa 9H 16/20 (61) , fax (61) P/08/097 LPO Pani Anna Kwaśniewska p. o. Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie K o n i n Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli ( Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Poznaniu skontrolowała Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Koninie (dalej MOPR ) w zakresie realizacji niektórych zadań z dziedziny pomocy społecznej przez administrację samorządową w latach (I półrocze). W związku z tą kontrolą, której wyniki przedstawiono w protokole kontroli podpisanym w dniu 9 lipca 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli na podstawie art. 60 ustawy o NIK przekazuje Pani Dyrektor niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia działalność MOPR w kontrolowanym zakresie, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości, niemających jednakŝe zasadniczego wpływu na działalność objętą kontrolą. 1. Formułując powyŝszą ocenę, NIK uwzględniła prawidłową realizację przez MOPR zadań objętych kontrolą, a w szczególności: [#] sporządzenie diagnozy problemów społecznych występujących na terenie miasta Konina, sformułowanie i wybór celów strategicznych, projektowanie działań oraz zatwierdzenie lokalnej strategii rozwiązywania problemów społecznych przez władze lokalne; [#] podejmowanie działań wynikających z rozeznanych potrzeb poprzez realizację licznych programów, m. in. dotyczących pomocy dziecku i rodzinie, a takŝe zjawiska bezdomności oraz bezrobocia;

2 2 [#] prowadzenie akcji pozyskiwania kandydatów na rodziny zastępcze w ramach kampanii Szukam Mamusi, szukam Tatusia, poprzez wydruk plakatów, ulotek, audycje radiowe, telewizyjne, spoty reklamowe oraz współpracę z proboszczami konińskich parafii; [#] wnikliwość prowadzenia i dokumentowania wywiadów przed utworzeniem rodzin zastępczych. Staranność tego działania potwierdza m. in. fakt negatywnej oceny przez MOPR jednej z rodzin, mimo której sąd rodzinny utworzył rodzinę zastępczą, a która w krótkim czasie została rozwiązana; [#] prawidłowe, zgodne z obowiązującymi przepisami, zabezpieczenie danych osobowych podopiecznych MOPR, określone w Polityce bezpieczeństwa MOPR, zatwierdzonej w 2005 r.; [#] zatrudnianie pracowników o kwalifikacjach odpowiadających wymogom art. 116 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ( Dz. U. Nr 64, poz. 593 ze zm.). 2. Jednocześnie NajwyŜsza Izba Kontroli wskazuje na niŝej wymienione nieprawidłowości i uchybienia, stwierdzone w toku realizacji zadań stanowiących przedmiot kontroli. Decyzje o pomocy na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej i pomocy jednorazowej oraz o naliczeniu odpłatności za pobyt w placówce opiekuńczo-wychowawczej MOPR nie zawsze wydawał niezwłocznie, a więc nie zawsze zgodnie z postanowieniami art i 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz ze zm.). W wyniku badania dokumentacji 28 spraw dotyczących rodzin zastępczych stwierdzono 12 przypadków wydania ich po upływie od 12 do 35 dni od daty wpływu wniosku. Podobnie w przypadku zbadanych akt dotyczących 20 decyzji w sprawie całkowitego zwolnienia lub odstąpienia od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej ustalono w 13 przypadkach wydanie decyzji po upływie od 76 do 129 dni. Do dnia 30 czerwca 2008 r. nie zostały wydane decyzje w sprawie odpłatności dotyczące 2 dzieci umieszczonych w placówce 4 grudnia 2007 r. Wskazane przez MOPR przyczyny takie jak: absencja chorobowa pracowników czy duŝe obciąŝenie ich innymi pracami nie mogą być, zdaniem NIK, uzasadnieniem odstąpienia od niezwłocznego wydawania decyzji. Stwierdzono, Ŝe w prawidłowy sposób naliczano dochód na osobę w rodzinach zastępczych w stosunku do kryterium dochodowego określonego w art. 8 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. ZastrzeŜenia NIK budzi jednak długotrwałe rozpatrywanie niektórych wniosków w sprawie zwolnień z odpłatności, mimo niezwłocznego po wpływie wniosku przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, stanowiącego warunek jej wydania. W przypadku

3 3 dwóch rodzin spokrewnionych decyzje wydano po upływie 21 dni i 1 niespokrewnionej po upływie 22 dni. NIK negatywnie pod względem rzetelności i legalności ocenia niedochodzenie przez okres 6 miesięcy naleŝności z tytułu odpłatności za pobyt dziecka w rodzinie zastępczej od jednego z dwóch rodziców, dla których ustalono taką odpłatność w 2007 r. W pozostałych przypadkach wydano decyzje o odstąpieniu od ustalenia takiej odpłatności. Zaległość wymienionej osoby na koniec maja 2008 r. wyniosła 4.727,20 zł (dotyczy okresu od sierpnia 2007 r. do końca maja 2008 r.). DłuŜnik wnosił nieregularnie i w niepełnej wysokości wpłaty w okresie od kwietnia do października 2007 r. Upomnienie do dłuŝnika MOPR skierował dopiero 21 kwietnia 2008 r. (6 miesięcy po zaprzestaniu wpłat), a do dnia zakończenia kontroli NIK nie wystawił tytułu wykonawczego. Tego rodzaju zaniechanie działań narusza postanowienia 3 ust. 1 i 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ( Dz. U. Nr 137, poz ze zm.). Przeprowadzenie przez pracowników MOPR wywiadów środowiskowych z rodzinami 8 dzieci (na 14 badanych spraw) umieszczonych w placówce opiekuńczo-wychowawczej, w terminach od 16 do 43 dni od daty otrzymania orzeczenia sądu o umieszczeniu dziecka w placówce, było naruszeniem przepisu 2 ust 1 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 kwietnia 2005 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz. U. Nr 77, poz. 672), zgodnie z którym wywiad przeprowadza się w terminie 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia sądu. Ponadto w przypadkach kolejnych 2 dzieci wywiadu środowiskowego do dnia 30 czerwca 2008 r. w ogóle nie przeprowadzono (orzeczenie sądu otrzymano w dniu 12 grudnia 2007 r.), co NIK ocenia negatywnie. Stwierdzono takŝe brak w wypełnianych przez pracowników MOPR drukach kwestionariusza wywiadu środowiskowego dat sporządzenia wywiadów. Dotyczy to spraw 8 dzieci, w stosunku do których wystawiono decyzje w sprawie odpłatności za pobyt w placówce w terminach od 88 dni do 112 dni od daty umieszczenia w placówce). Dokonywano teŝ poprawek w zakresie dat, co dotyczyło sprawy 4 dzieci, w której wystawiona była decyzja w sprawie odpłatności za pobyt w placówce w terminie 129 dni od daty umieszczenia w placówce. NIK negatywnie pod względem rzetelności ocenia brak w aktach rodzin zastępczych potwierdzeń miejsca zamieszkania dzieci przed umieszczeniem ich w tych rodzinach oraz po ich umieszczeniu, co jest niezwykle waŝne w przypadkach dostarczania rodzinom zastępczym dokumentacji dotyczących dzieci (w tym medycznej), określania ich potrzeb, odpłatności za pobyt w rodzinach zastępczych, ustalenia faktycznych miejsc pobytu dzieci itp. Wyjaśnie-

4 4 niem tego braku nie moŝe być, zdaniem NIK stwierdzenie, Ŝe MOPR orientuje się czy dziecko pochodzi z terenu miasta Konina. Zdaniem NIK za nielegalne uznać naleŝy wskazanie opiekuna usamodzielnienia tylko w 2 na zbadanych 16 spraw (dotyczących rodzin zastępczych) na co najmniej dwa miesiące przed osiągnięciem pełnoletniości, tj. stosownie do postanowień 2 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie udzielania pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie ( Dz. U. z 2005 r. Nr 6, poz. 45). W 8 przypadkach wskazanie to miało miejsce na 2, 7, 13 dni i miesiąc przed osiągnięciem pełnoletniości, a w 6 po upływie 10 miesięcy, 2 i 4 lat po jej uzyskaniu. Zdaniem NIK, niewystarczającymi przesłankami usprawiedliwiającymi niedotrzymanie terminu było to, Ŝe np. wychowanek nie umiał wcześniej dokonać wyboru, czy teŝ zgłosił kandydata na opiekuna w trakcie sporządzania planu usamodzielnienia. Ustalono ponadto w 5 na 16 kontrolowanych akt, Ŝe indywidualne programy usamodzielnienia nie zostały zatwierdzone przez upowaŝnioną osobę, a w 5 przypadkach programy te sporządzono przed wyznaczeniem opiekuna usamodzielnienia, w jednym zaś program zatwierdzono 8 miesięcy po jego sporządzeniu i wyznaczeniu opiekuna, co NIK ocenia negatywnie. Za niewłaściwe uznać takŝe naleŝy nie dokonanie w 2 przypadkach (na 4 usamodzielnienia osób przebywających w placówkach opiekuńczo-wychowawczych) oceny końcowej procesu usamodzielnienia, co naruszało przepis 8 wymienionego powyŝej rozporządzenia z dnia 23 grudnia 2004 r. Zgodnie z przepisem 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków (Dz. U. Nr 5 poz. 46), stosowna informacja winna zostać umieszczona w siedzibie danej jednostki organizacyjnej, w widocznym miejscu ze wskazaniem komórki organizacyjnej lub wyznaczonych pracowników przyjmujących oraz rozpatrujących skargi i wnioski. Wprawdzie w MOPR umieszczono informację w sprawie przyjmowania skarg i wniosków w budynku przy ul. Przyjaźni 5, lecz znajdowała się na drzwiach sekretariatu (I piętro) do którego nie został zapewniony dostęp osobom niepełnosprawnym. Ponadto 8 pracownikom (spośród 13), tj. kierownikom działów i sekcji, którzy zgodnie z regulaminem organizacyjnym powołani zostali do przyjmowania skarg i wniosków, nie powierzono imiennie zadań przyjmowania i koordynowania rozpatrywania skarg i wniosków, co stanowiło naruszenie powołanego przepisu. Uchybienia to wymagają natychmiastowej naprawy. Za nierzetelne uznać naleŝy brak w udostępnionych przez MOPR na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej informacji dotyczących majątku, którym dysponuje MOPR, jak równieŝ informacji o prowadzonych rejestrach, ewidencjach i archiwach oraz o

5 5 sposobach i zasadach udostępniania danych w nich zawartych, co stanowiło naruszenie art. 6 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198). Ponadto strona internetowa MOPR nie dostosowana została do przesyłania druków tą drogą. Jako nierzetelne i nielegalne uznać naleŝy nie przedłoŝenie dyrektorowi MOPR do zatwierdzenia jednej notatki słuŝbowej (na 17 badanych) z czynności kontrolnych przeprowadzonych w Środowiskowym Domu Samopomocy, co było niezgodne z wymogami zarządzenia Nr 324/IV/2005 Prezydenta Miasta Konina z dnia 2 czerwca 2005 r. NIK zwraca równieŝ uwagę na brak udokumentowania sprawdzenia realizacji zaleceń MOPR w ramach nadzoru prowadzonego w 2007 r. w Pogotowiu Opiekuńczym w Koninie, stosownie do art. 112 ust 8 ustawy o pomocy społecznej. 3. Ponadto NIK zwraca uwagę na: [#] nieodpowiednie warunki lokalowe do udzielania porad i rozmów o intymnych spawach ubóstwa i niedostatków (budynek MOPR przy ul. Przyjaźni 5). W 13 pokojach biurowych na parterze (spośród 15) oraz w 12 na piętrze (wśród 14) nie zostały stworzone odpowiednie warunki lokalowe do realizacji tego celu. NaleŜy podkreślić, Ŝe znajdujące się w pozostałych budynkach pokoje psychologa, pedagoga i kierownika (Sekcja Poradnictwa Rodzinnego i Interwencji Kryzysowej przy ul. Staszica 17) oraz pokój psychologa (Klub Integracji Społecznej przy ul. Sosnowej 16, zwany dalej KIS ) zostały przystosowane do prowadzenia porad i rozmów o intymnych spawach; [#] brak dostępu dla osób niepełnosprawnych do pomieszczeń znajdujących się na piętrze budynku MOPR przy ul. Przyjaźni 5 oraz KIS, przez co nie została zapewniona moŝliwość korzystania przez osoby niepełnosprawne z zajęć w KIS oraz z pomocy pracowników, m. in. Działu Pomocy Środowiskowej, Działu Realizacji Świadczeń, Działu Opieki nad Rodziną i Dzieckiem, Działu Organizacyjno-Administracyjnego, sekretariatu oraz dyrektora i zastępcy dyrektora MOPR. Ponadto brak było miejsc parkingowych dla osób niepełnosprawnych przy budynkach przy ul. Sosnowej 16 i ul. Staszica 17. We wszystkich budynkach, z których korzysta MOPR, toalety nie zostały przystosowane dla potrzeb osób niepełnosprawnych. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1) przestrzeganie terminów wskazywania opiekunów usamodzielnienia oraz kaŝdorazowe zatwierdzanie indywidualnych programów usamodzielnienia, 2) terminowe podejmowanie działań egzekucyjnych wobec dłuŝników MOPR,

6 6 3) uzupełnienie akt o potwierdzenie miejsca zamieszkania przed i po umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępcze, 4) przeprowadzanie wywiadów środowiskowych, wydawanie decyzji administracyjnych oraz dokonywanie oceny końcowej procesu usamodzielnienia w terminach i formach zgodnych z obowiązującymi w tym zakresie uregulowaniami, 5) umieszczenie tablicy informującej o moŝliwości składania skarg i wniosków w dostępnym dla niepełnosprawnych miejscu oraz imienne powierzenie zadań przyjmowania i koordynowania rozpatrywania skarg i wniosków pracownikom, którym faktycznie zostało to zadanie powierzone, 6) uzupełnienie brakujących informacji na stronie Biuletynu Informacji Publicznej, 7) podjęcie działań w celu umoŝliwienia dostępu osobom niepełnosprawnym do wszystkich form pomocy oferowanych przez MOPR. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Poznaniu, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Panią Dyrektor w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego informacji o sposobach wykorzystania uwag i wykonania wniosków lub o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków albo o przyczynach nie podjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Pani prawo zgłoszenia na piśmie dyrektorowi delegatury NIK umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.