Czynniki ryzyka powstania i rozwoju astmy oraz możliwości jej zapobiegania. mgr Marek Gerlic

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Czynniki ryzyka powstania i rozwoju astmy oraz możliwości jej zapobiegania. mgr Marek Gerlic"

Anatol Tomczyk
8 lat temu
Przeglądów:

1 Czynniki ryzyka powstania i rozwoju astmy oraz możliwości jej zapobiegania mgr Marek Gerlic

2 U osób zdrowych płuca i drogi oddechowe pracują w następujący sposób: oskrzela, czyli tzw. drogi oddechowe, są układem rurek, które doprowadzają powietrze do płuc. Oskrzela w głębi płuc rozgałęziają się, stając się coraz mniejsze i coraz cieńsze. Od wewnątrz wyścielone są błoną śluzową, która na swojej powierzchni posiada mikroskopijnej wielkości rzęski. Rzęski poruszają się stale w kierunku od płuc do gardła, zapewniając w ten sposób usuwanie z oskrzeli powstającej tam błony śluzowej i osadzonych na niej cząsteczek kurzu, jaki wdychamy. Na samym końcu oskrzeli znajdują się pęcherzyki płucne. Tu właśnie, w pęcherzykach, tlen z wdychanego przez nas powietrza przechodzi do krwi.

3 U chorych na astmę wygląda to nieco inaczej: Oskrzela astmatyka są bardzo wrażliwe. Lekarze określają ten stan jako nadreaktywność oskrzeli". Polega ona na tym, że już niewielkie nieszkodliwe czynniki drażniące, jak np. zimne powietrze, mogą spowodować nagłe zwężenie oskrzeli i uczucie duszności. Błona śluzowa pokrywająca oskrzela od wewnątrz jest u astmatyków w stanie ciągłego zapalenia i obrzęku. Śluz powstający w oskrzelach jest wyjątkowo gęsty i lepki, a ruchy rzęsek są zbyt słabe, aby skutecznie transportować go na zewnątrz. Tak więc, podstawowymi różnicami między zdrowymi oskrzelami a oskrzelami astmatyka są: - nadreaktywność oskrzeli, - przewlekły, choć nieodczuwalny stan zapalny błony śluzowej oskrzeli.

4 Astma powstaje wskutek oddziaływań z otaczającym nas środowiskiem. Wskutek wzrastającej ilości zanieczyszczeń i zmieniających się warunków życia jesteśmy wciąż narażeni na kontakt z wieloma substancjami obcymi dla organizmu. Wszystkie te czynniki drażnią błonę śluzową dróg oddechowych, to ona bowiem w pierwszej kolejności kontaktuje się ze światem zewnętrznym. Z upływem czasu śluzówka oskrzeli zaczyna nadmiernie reagować na drażniące ją bodźce.

5 Przykładem nadmiernej reakcji oskrzeli może być alergia. Substancją, która wywołuje w organizmie uczulenie (alergię), mogą być np. pyłki kwitnących drzew. Wiosną, w porze kwitnienia, cząstki pyłków przedostają się wraz z powietrzem wdychanym do światła dróg oddechowych. Błona śluzowa oskrzeli jest stale podrażniona. W pewnym momencie reakcja zapalna na pyłki jest tak silna, że dochodzi do obronnego skurczu mięśni oskrzeli, odczuwanego jako napad duszności.

6 Dowodem na to, że stała styczność z pewnymi substancjami może spowodować rozwój nadreaktywności oskrzeli jest np. astma piekarzy, będąca częstą chorobą zawodową. Podczas pracy piekarz stale wdycha niewielkie ilości mącznego pyłu. U niektórych osób błona śluzowa dróg oddechowych staje się nadwrażliwa na zetknięcie z mąką. Po upływie 7-9 lat u tych właśnie osób dochodzi do uczulenia na mąkę, w tym do wystąpienia objawów astmy. Muszą oni, poza stosowaniem leków, zmienić zawód.

7 Astma może także pojawić się u osób cierpiących na inne schorzenie alergiczne, tzw. katar sienny (pyłkowicę). Z upływem czasu trwania choroby charakterystyczna dla tych chorych jest tzw. zmiana piętra choroby: objawy uczuleniowe przenoszą się ze spojówek i nosa na dolne drogi oddechowe, tj. oskrzela, dając typowe napady astmy. Astma nie zawsze musi mieć podłoże uczuleniowe. Również nawracające często zakażenia układu oddechowego uszkadzają przewlekle błonę śluzową oskrzeli, prowadząc do jej nadwrażliwości i po latach - do astmy oskrzelowej.

8 Jakkolwiek związek pomiędzy alergią a astmą jest dobrze znany to ścisłe powiązania pomiędzy nimi nie zostały, jak dotąd, zdefiniowane.

9 Astma jest chorobą wieloczynnikową, w patogenezie której ważną rolę odgrywają zarówno czynniki związane z organizmem gospodarza, jak i czynniki środowiskowe.

10 Kontakt z niektórymi alergenami (alergeny roztoczy kurzu domowego, alergeny grzybów pleśniowych oraz zwierząt domowych) oraz rozwój reakcji alergicznych we wczesnych okresach życia stanowi niezależny czynnik ryzyka ujawnienia się objawów astmatycznych w dzieciństwie.

11 Ryzyko pojawienia się świstów w okresie pierwszego roku życia jest 4-krotnie większe u dzieci matek palących podczas ciąży niż u tych, które w tym okresie nie paliły.

12 Około 10% przypadków astmy u osób w wieku produkcyjnym jest związane z narażeniem na czynniki występujące w miejscu pracy. Lista takich czynników obejmuje ponad 300 substancji.

14 We wzajemnych interakcjach pomiędzy komórkami zapalnymi oraz różnymi rodzajami komórek strukturalnych kluczową rolę odgrywają różnorodne mediatory chemiczne. U chorych z dokonaną przebudową dróg oddechowych obturacja może mieć charakter jedynie częściowo odwracalny, lub nawet nieodwracalny.

15 Pogrubienie ściany oskrzeli Włóknienie podnabłonkowe Rozplem miofibroblastów Zwiększenie masy komórek mięśni gładkich Zmiany naczyń krwionośnych

16 Astma o podłożu alergicznym. W tej postaci astmy dolegliwości nasilają się na skutek wziewnego kontaktu z wybranym alergenem. U większości dzieci astma ma podłoże alergiczne: u ponad 50% dolegliwości wywołane są wyłącznie przez kontakt z alergenem. Wśród osób dorosłych czysto alergiczna postać astmy występuje zaledwie u co piątego chorego.

17 Astma niealergiczna. Należy tu postać astmy, w której nasilenie objawów występuje wskutek zakażenia oskrzeli (tzw. astma infekcyjna). Inną postacią jest astma wysiłkowa, gdzie duszność nasila się wskutek przyspieszonego oddychania towarzyszącego pracy fizycznej. Czysta postać astmy wysiłkowej jest także często spotykana u dzieci.

18 Postać mieszana. Jest formą astmy spotykaną u ogromnej większości dorosłych chorych. Nasilenie dolegliwości występuje zarówno po kontakcie z alergenem jak i w czasie zapalenia oskrzeli lub wytężonego wysiłku.

20 Środowisko Aglomeracje miejskie Niekontrolowana eksploatacja zasobów Uprzemysłowienie Emisja spalin

22 Pyłki kwiatów Pyłki drzew

23 Niewłaściwa dieta Konserwanty Sztuczne barwniki Antyoksydanty

24 Stres

25 Astma nie jest chorobą uwarunkowaną wyłącznie psychicznie. Z drugiej jednak strony jak każde przewlekłe schorzenie, wpływa w pewien sposób na psychikę chorego, jego odczucia i reakcję. Codzienny stres, gonitwa, gorączkowa praca, a także zdenerwowanie lub strach prowadzą u większości chorych na astmę do nasilenia dolegliwości, zwiększają częstość występowania duszności, a nawet mogą doprowadzić do ciężkiego napadu astmy. Zdenerwowanie z powodu pośpiechu może szybko przerodzić się w uczucie braku powietrza. Należy być tego świadomym i w miarę możliwości unikać tego rodzaju sytuacji! Dla osób, które często odczuwają duszność w sytuacjach wzmożonego napięcia emocjonalnego bardzo pomocne może być nauczenie się technik odprężania się, tzw. samotreningu. Po jego zastosowaniu wielu chorych odczuwa znaczną poprawę, mogą one pomóc nawet w napadzie astmy. Zdenerwowanie i panika odwrotnie - zawsze nasilają odczucie duszności.

26 Pleśnie Grzyby Roztocza

28 1.600 m.n.p.m.

29 Zacznij od domu: - odkurzacz - dywany - kanapy

30 Częste sprzątanie mieszkania

31 Jak najdłużej karmimy dziecko piersią

32 Jak najwięcej ruchu na świeżym powietrzu

33 Wysiłek fizyczny, aktywność ruchowa Uprawianie sportu nawet wyczynowego

34 Częste wietrzenie pomieszczeń, w których przebywamy

35 odczulanie

36 Nie palimy i nie przebywamy w zadymionych pomieszczeniach

37 Do zjedzenia wybieramy produkty świeże i w miarę nieprzetworzone

38 Unikamy stresów, ale także uczymy się radzić sobie z nimi

40 Czterotygodniowy pobyt w specjalnym szpitalu lub sanatorium jest z pewnością godny polecenia. Sanatoria i szpitale położone są z reguły w okolicach, gdzie osoby chorujące na astmę lub alergicy mogą obserwować zmniejszenie dolegliwości, np. w górach lub nad morzem, pobyt w suchym klimacie, ubogim" w alergeny, z którymi chory styka się na co dzień, czasami może mieć bardzo dobry wpływ na poprawę samopoczucia. Pobyt w sanatorium można wykorzystać, aby wyjaśnić co właściwie jest powodem dolegliwości czy uczulenia. Niektóre szpitale czy sanatoria uczą chorych zasad postępowania w ich chorobie.

46 Ćwiczenie optymalnego oddychania

47 Cogito Ergo Sum..

49 Żyjmy świadomie!!! Dziękuję za uwagę

Droszcz W.: Astma. PZWL, Warszawa 2007. Chazan R.: Astma oskrzelowa. [w:] Chazan R. (red.): Pneumonologia praktyczna. Alfa-medica Press, Bielsko-Biała 2005. Niżankowska-Mogilnicka E., Bochenek G.

50 Droszcz W.: Astma. PZWL, Warszawa Chazan R.: Astma oskrzelowa. [w:] Chazan R. (red.): Pneumonologia praktyczna. Alfa-medica Press, Bielsko-Biała Niżankowska-Mogilnicka E., Bochenek G.: Astma. [w:] Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne. Medycyna Praktyczna, Kraków GINA Światowa Strategia Rozpoznawania, Leczenia i Prewencji Astmy. Aktualizacja Medycyna Praktyczna, wydanie specjalne 1/2007.

Podobne dokumenty

3 MAJA MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ ASTMY I ALERGII

3 MAJA MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ ASTMY I ALERGII Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, charakteryzującą się nawracającymi atakami duszności, kaszlu i świszczącego oddechu, których częstotliwość