Język polski styczeń

Transkrypt

1 Język polski styczeń Klasa VI Teraz polski! 6, rozdział V Wymogi podstawy programowej: rozpoznawanie cech powieści; równoważnik zdania, zdanie pojedyncze i złożone (podrzędnie i współrzędnie); pisownia czasowników z cząstką by; pisownia nazw własnych zakończonych na -ia, -ja (w różnych przypadkach); redagowanie opisu (miejsca/ krajobrazu). Zadania do zrobienia: Przeczytaj tekst, następnie wykonaj zadania. Stanisław Lem, Uranowe uszy A na planecie tej, Aktynurii, powstało wielkie państwo Palatynidów. Każdy z nich był tak ciężki, że tylko po Aktynurii mógł chodzić, bo na innych planetach grunt się pod nim zapadał, a kiedy krzyknął, góry padały. Ale u siebie w domu lekko stąpali i głosu nie śmieli podnieść, albowiem władca ich, Architor, nie znał miary w okrucieństwie. Mieszkał w pałacu, z góry platynowej wyciosanym, w którym było sześćset ogromnych sal, a w każdej jedna jego dłoń leżała, taki był wielki. Wyjść z pałacu nie mógł; ale wszędzie miał szpiegów, taki był podejrzliwy, i nękał też poddanych swoją chciwością. Nie potrzebowali Palatynidzi żadnych lamp ani ogni nocą, bo wszystkie góry ich planety były radioaktywne, że o nowiu można było szpilki liczyć. W dzień, kiedy słońce zbyt dawało się we znaki, spali w podziemiach swoich gór i tylko nocami schodzili się w metalowych dolinach. Ale okrutny Architor kazał do kotłów, w których topiono pallad [srebrzystobiały metal] z platyną, wrzucać bryły uranu i obwieścił o tym w całym państwie. Każdy Palatynida musiał przybyć do pałacu królewskiego, gdzie mu brano miarę na nowy pancerz i zakładano naramienniki i szyszak, rękawice i nagolenniki, przyłbicę i hełm, a

2 wszystko samoświecące, bo odzienie to było z blachy uranowej, a najmocniej świeciły się uszy. Odtąd nie mogli już Palatynidzi gromadzić się dla wspólnej rady, bo jeśli zbiegowisko stawało się zbyt tłoczne, wybuchało. Musieli więc pędzić żywot samotnie, omijając siebie z daleka, w trwodze przed reakcją łańcuchową, Architor zaś radował się ich smutkiem i obciążał ich coraz to nowymi daninami. Mennice jego w sercu gór biły dukaty ołowiane, ołowiu bowiem najmniej było na Aktynurii i największą miał cenę. Wielką biedę cierpieli poddani złego władcy. Niektórzy pragnęli wzniecić bunt przeciw Architorowi i porozumiewali się w tym celu na migi, ale nic z tego nie wychodziło, bo zawsze znalazł się ktoś mniej pojętny, kto zbliżał się do reszty, aby zapytać, o co chodzi, i wskutek jego nierozgarnięcia spisek natychmiast wylatywał w powietrze. 1. Określ gatunek literacki. Zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie 1 lub 2. 1 p. Zamieszczony tekst może być fragmentem powieści A. fantastyczno- -naukowej, ponieważ 1. B. historycznej, 2. przedstawia wydarzenia z odległej przeszłości. jej bohaterami są mieszkańcy innej planety korzystający z odkryć nauki. 2. Oceń, które z podanych stwierdzeń jest prawdziwe. Zaznacz przy nim literę P. 1p. 1. Pierwszoplanowym bohaterem zamieszczonego fragmentu jest Architor. 2. Najcenniejszym skarbem w państwie Palatynidów był uran. P P 3. Monarcha podarował poddanym nowe zbroje, aby zyskać ich przychylność. P 3. Jaka cecha charakteru władcy doprowadziła do samotności jego poddanych? 1 p. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. A. Przenikliwość. B. Podejrzliwość. C. Chciwość. D. Zarozumiałość.

3 4. Dokończ zdanie wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. 1 p. Wydarzenie realistyczne, o którym mowa w utworze, to A. powstanie państwa Palatynidów na planecie Aktynuria. B. ubranie poddanych w samoświecące zbroje z uranu. C. zapadnięcie się gruntu pod wpływem ciężaru Palatynidy. D. zgromadzenie się osób w celu odbycia wspólnej narady. 5. Dokończ zdanie wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. 1 p. Na podstawie trzeciego akapitu można wywnioskować, że mennica to A. miejsce, w którym występuje dużo ołowiu. B. wnętrze jednej z gór na planecie Aktynuria. C. danina, jaką Architorowi płacili poddani. D. miejsce, w którym wytwarza się monety. 6. Wymyśl tytuł dla zamieszczonego fragmentu utworu Uranowe uszy. Zapisz go w formie równoważnika zdania. 1p. 7. Uzupełnij tekst cząstką by pisaną łącznie lub rozdzielnie. 2 p. Gdy Palatynidzi mogli skorzystać z telefonów, nie musieli narażać się na niebezpieczeństwo. Prowadzili rozmowy na odległość i wymyślić mogli sposób na obalenie władcy. Król nie zorientował się, że jego poddani chcą go obalić. Wydawać mu się mogło, że nic mu nie grozi. 8. W dopełniaczu liczby pojedynczej nazwa Aktynuria ma takie samo zakończenie 1p. jak wyraz A. Austria. B. Słowacja. C. Gwinea. D. Polska.

4 9. Wypisz z tekstu S. Lema trzy zdania złożone. 2 p. 10. Wypowiedzenie: Wielką biedę cierpieli poddani złego władcy to A. zdanie pojedyncze. B. zdanie złożone współrzędnie. C. równoważnik zdania. D. zdanie złożone podrzędnie. 11. Narysuj wykres zdania: Niektórzy pragnęli wzniecić bunt przeciw Architorowi i porozumiewali się w tym celu na migi, następnie określ, jakie to zdanie (złożone podrzędnie czy współrzędnie). 2p. 12. Opisz Aktynurię. Skorzystaj z informacji zawartych w tekście oraz odwołaj się do własnej wyobraźni. Pamiętaj, że Twoja praca powinna zająć całość wyznaczonego miejsca. 7 p.

5 Wiem, co trzeba