UCHWAŁA NR XII/130/16 RADY GMINY BRENNA. z dnia 23 czerwca 2016 r.

Transkrypt

1 UCHWAŁA NR XII/130/16 RADY GMINY BRENNA z dnia 23 czerwca 2016 r. w sprawie przyjęcia "Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Brenna" na lata Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1, art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r., poz. 446), Rada Gminy Brenna uchwala, co następuje: 1. Przyjmuje się Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Brenna na lata w brzmieniu określonym w załączniku do uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Brenna. 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Przewodniczący Rady Gminy Marcin Janasik Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 1

2 Załącznik do uchwały nr XII/130/16 Rady Gminy Brenna z dnia 23 czerwca 2016 r. PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY BRENNA Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 2

3 Autor opracowania: Ecovidi Piotr Stańczuk Al. Jana Pawła II, 150/ Kraków Dokument przygotowany w ramach realizacji projektu pn.: Opracowanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Brenna Dofinansowano ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. 2 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 3

4 SPIS TREŚCI 1 Podstawa prawna i metodyka opracowania Podstawa prawna Planu Zakres Planu Streszczenie Stan powietrza w Gminie Brenna Wyniki bazowej inwentaryzacji Problemy występujące na terenie Gminy Brenna Planowane działania Efekt ekologiczny działań Harmonogram działań Diagnoza stanu obecnego Aspekty prawne regulujące ochronę powietrza Aspekty prawa Unii Europejskiej Aspekty prawa polskiego Analiza regionalnych planów istotnych z punktu widzenia PGN Strategia rozwoju subregionu południowego województwa śląskiego na lata oraz strategia regionalnych inwestycji terytorialnych subregionu południowego województwa śląskiego na lata Program ochrony powietrza dla terenu województwa śląskiego mający na celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu oraz pułapu stężenia ekspozycji Program Ochrony Środowiska dla Województwa Śląskiego do roku 2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku Dokumenty Lokalne Strategia rozwoju Gminy Brenna do roku Program ochrony środowiska dla gminy Brenna na lata z perspektywą na lata Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Projekt założeń do planu zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Spójność z dokumentami na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym Charakterystyka Gminy Brenna Lokalizacja, warunki geograficzne i historyczno-kulturowe Obszary i obiekty środowiska prawnie chronione na podstawie odrębnych przepisów Rolnictwo i leśnictwo w Gminie Analiza otoczenia społeczno - gospodarczego Infrastruktura komunikacyjna Infrastruktura komunalna Infrastruktura energetyczna Rodzaje emisji Analiza istniejącego stanu powietrza w gminie Charakterystyka niskiej emisji i problemy uciążliwości zjawiska niskiej emisji Identyfikacja obszarów problemowych Aspekty organizacyjne i finansowe Struktury organizacyjne i zasoby ludzkie Zaangażowane strony Budżet Źródła finansowania Bilans energetyczny rok bazowy Sektory bilansowe w Gminie Założenia ogólne (sektory 1-3) Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 4

5 4.2.1 Definicje Kryteria przeprowadzania wskaźnikowych obliczeń zapotrzebowania na energię Sektor budownictwa mieszkaniowego Bilans energetyczny metodą wskaźnikową Bilans energetyczny na podstawie ankiet Sektor budownictwa komunalnego i użyteczności publicznej Bilans energetyczny metodą wskaźnikową Bilans energetyczny na podstawie ankiet Sektor działalności gospodarczej Bilans energetyczny metodą wskaźnikową Sektor oświetlenie uliczne Transport publiczny i prywatny Zużycie energii wszystkie sektory w Gminie Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji PM10, PM2,5, SO 2, NOx, CO 2, B(a)P (z podziałem na sektory) Metodyka bazowej inwentaryzacji Emisja zanieczyszczeń wg sektorów Sektor budownictwa mieszkaniowego Sektor budownictwa komunalnego (budynki gminne) i użyteczności publicznej Sektor działalności gospodarczej (budynki usługowo-użytkowe) Przemysł, przedsiębiorstwa Oświetlenie uliczne Transport publiczny i prywatny Gospodarka odpadami oraz gospodarka ściekowa Łączna emisja zanieczyszczeń w Gminie Brenna Emisja pyłu PM10 z poszczególnych sektorów Emisja CO 2 z poszczególnych sektorów Prognoza zużycia energii końcowej i emisji w gminie do 2020 roku (scenariusz wzrostu gospodarczego - BaU ) Założenia do obliczeń Całkowite zużycie energii końcowej i emisja zanieczyszczeń w Gminie Brenna w roku Działania/zadania i środki zaplanowane na cały okres objęty Planem Długoterminowa strategia, cele i zobowiązania Cele i działania przyjęte do realizacji w okresie Działania dla Gminy Brenna Zasady kolejności kwalifikacji udziału w programie dla osób fizycznych Ocena ryzyka związanego z realizacją Programu Efekt ekologiczny realizacji działań Harmonogram Analiza techniczno-ekonomiczna przedsięwzięć redukcji emisji Zakres analizowanych przedsięwzięć Wymiana źródeł ciepła Typowe instalacje solarne przygotowania c.w.u. i układ wspomagania ogrzewania Termomodernizacja budynku i instalacji wewnętrznych Charakterystyka ekonomiczna i ekologiczna przedsięwzięć oraz ich efekty Analiza ekonomiczna realizacji programu Wskaźniki efektywności ekonomiczno ekologicznej działań naprawczych Zestawienie graficzne optymalizacji przedsięwzięć modernizacyjnych Monitoring i ewaluacja realizacji Planu Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 5

6 10 Przygotowanie koniecznych dokumentów, narzędzi systemowych przeznaczonych do procesu realizacji Planu Podsumowanie i wnioski Załączniki SPIS TABEL Tabela 1. Łączna emisja zanieczyszczeń w Gminie Brenna w roku Tabela 2. Efekt ekologiczny realizacji działań w Gminie Brenna Tabela 3. Zestawienie przewidzianych wydatków w okresach objętych planem [zł] Tabela 4. Powierzchnia użytkowa budynków w podziale na sektory Tabela 5. Wskaźniki sezonowego zużycia energii na potrzeby ogrzewania i wentylacji w zależności od wieku budynków (nieuwzględniające podgrzania ciepłej wody i strat) Tabela 6. Obowiązujące od stycznia 2014 wskaźniki sezonowego zużycia energii na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz podgrzania ciepłej wody użytkowej (wraz ze stratami) Tabela 7. Powierzchnia użytkowa dla poszczególnych sektorów budownictwa w Gminie Brenna Tabela 8. Obliczony wskaźnik zużycia energii dla sektora budownictwa mieszkaniowego w Gminie w roku Tabela 9. Obliczony wskaźnik zużycia energii dla sektora budownictwa użyteczności publicznej w Gminie w roku Tabela 10. Obliczony wskaźnik zużycia energii dla sektora działalności gospodarczej w Gminie w roku Tabela 11. Liczba przejechanych kilometrów w podziale na rodzaj pojazdu i rodzaj paliwa Tabela 12. Zużycie paliw w podziale na rodzaj pojazdu i rodzaj paliwa Tabela 13 Całkowite zużycie energii końcowej wszystkie sektory w Gminie Brenna w roku Tabela 14. Wskaźniki emisji zanieczyszczeń dla źródła poniżej 50 KW Tabela 15. Wskaźniki emisji zanieczyszczeń dla źródła od 50 kw do 1 MW Tabela 16. Wskaźniki emisji zanieczyszczeń dla ciepła pochodzącego z sieci ciepłowniczej w zależności od rodzaju paliwa Tabela 17. Zużycie energii z poszczególnych nośników do celów grzewczych dla sektora budownictwa mieszkaniowego w Gminie Brenna w roku Tabela 18. Emisja zanieczyszczeń z sektora budownictwa mieszkaniowego w Gminie Brenna w roku Tabela 19. Zużycie energii z poszczególnych nośników do celów grzewczych dla sektora budownictwa użyteczności publicznej w Gminie Brenna w roku Tabela 20. Emisja zanieczyszczeń z sektora budownictwa użyteczności publicznej w Gminie Brenna w roku Tabela 21. Zużycie energii z poszczególnych nośników do celów grzewczych dla sektora działalności gospodarczej w Gminie Brenna w roku Tabela 22. Emisja zanieczyszczeń z sektora działalności gospodarczej w roku Tabela 23. Emisja zanieczyszczeń z sektora przemysłu na podstawie otrzymanych ankiet w roku Tabela 24. Roczne zużycie paliw oraz emisja substancji Tabela 25. Łączne zużycie energii z poszczególnych nośników w Gminie Brenna w roku Tabela 26. Łączna emisja zanieczyszczeń w Gminie Brenna w roku Tabela 27. Całkowite przewidywane zużycie energii końcowej wszystkie sektory w Gminie Brenna w roku Tabela 28. Łączna, przewidywana emisja zanieczyszczeń w Gminie Brenna w roku Tabela 29. Opis działań krótkoterminowych Tabela 30. Ocena ryzyka Tabela 31. Efekt ekologiczny realizacji działań w Gminie Brenna Tabela 32. Efekty ekologiczny realizacji działań w Gminie Brenna z uwzględnieniem BaU, MEI wartości liczbowe i procentowe Tabela 33. Zestawienie przewidzianych wydatków w okresach objętych planem [zł] Tabela 34. Dane techniczno-ekonomiczne inwestycji w pompę ciepłą dla budynku jednorodzinnego o pow. 150 m Tabela 35. Wskaźnik osiągnięcia efektu ekologicznego działań naprawczych Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 6

7 Tabela 36. Wskaźniki kosztowe realizacji działań naprawczych koszt inwestycji bez dotacji Tabela 37. Wskaźnik efektywności ekologiczno ekonomicznej inwestycji koszt inwestycji bez dotacji Tabela 38. Koszty uzyskania 1 GJ energii cieplnej z różnych nośników ciepła i roczne koszty ogrzewania Tabela 39. Prosty czas zwrotu nakładów na poszczególne rodzaje inwestycji Tabela 40. Prosty czas zwrotu nakładów przy inwestycji w kolektory słoneczne Tabela 41. Wskaźnik ekonomiczny dynamicznego kosztu jednostkowego DGC dla inwestycji i eksploatacji bez dotacji Tabela 42. Harmonogram monitoringu dla Gminy Brenna Tabela 43. Wskaźniki monitoringowe dla Gminy Brenna Tabela 44. Najważniejsze działania i etapy oraz dokumenty i narzędzia systemowe do realizacji Planu SPIS RYSUNKÓW Rysunek 1. Gmina Brenna Rysunek 2. Układ drogowy w Gminie Brenna Rysunek 3. Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zawieszonego PM10 w strefie śląskiej w 2012 r Rysunek 4. Rozkład stężeń 24-godzinnych pyłu zawieszonego PM10 wyrażonych jako 36-te stężenie w roku kalendarzowym w strefie śląskiej w 2012 r Rysunek 5. Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zawieszonego PM2,5 w roku kalendarzowym w strefie śląskiej w Rysunek 6. Rozkład stężeń średniorocznych benzo(a)pirenu w strefach województwa śląskiego w 2012 r Rysunek 7. Przygotowanie PGN Rysunek 8. Wdrażanie PGN Rysunek 9. Schemat procesu przygotowania PGN dla Gminy Brenna Rysunek 10. Zarządzanie strategiczne - długofalowe Rysunek 11. Zarządzanie operacyjne praca bieżąca Rysunek 12. Przekrój nowoczesnego kotła retortowego Rysunek 13. Schemat działania kotła olejowego Rysunek 14. Elektrofiltr Rysunek 15. Schemat instalacji elektrofiltra Rysunek 16. Przykładowy układ solarny Rysunek 17. Straty ciepła w budynku jednorodzinnym Rysunek 18. Układ działań systemu ewaluacji dla Gminy Brenna SPIS WYKRESÓW Wykres 1. Łączna emisja zanieczyszczeń w Gminie Brenna w roku 2014 [Mg/rok] Wykres 2. Liczba ludności w Gminie Brenna na przestrzeni ostatnich lat Wykres 3. Całkowite zużycie energii końcowej wszystkie sektory w Gminie Brenna w roku Wykres 4. Zużycie energii z poszczególnych nośników do celów grzewczych dla sektora budownictwa mieszkaniowego w Gminie Brenna w roku 2014 [GJ/rok] Wykres 5. Emisja zanieczyszczeń w Mg/rok z sektora budownictwa mieszkaniowego w Gminie Brenna w roku 2014 [Mg/rok] Wykres 6. Zużycie energii z poszczególnych nośników do celów grzewczych dla sektora budownictwa użyteczności publicznej w Gminie Brenna w roku 2014 [GJ/rok] Wykres 7. Emisja zanieczyszczeń z sektora budownictwa użyteczności publicznej w Gminie Brenna w roku 2014 [Mg/rok] Wykres 8. Zużycie energii z poszczególnych nośników do celów grzewczych dla sektora działalności gospodarczej w Gminie Brenna w roku 2014 [GJ/rok] Wykres 9. Emisja zanieczyszczeń z sektora działalności gospodarczej w Gminie Brenna w roku 2014 [Mg/rok] Wykres 10. Łączne zużycie energii pochodzącej z poszczególnych nośników w Gminie Brenna w roku 2014 [GJ/rok] Wykres 11. Zużycie energii pochodzącej z poszczególnych nośników w sektorze budownictwa mieszkaniowego w Gminie Brenna w roku 2014 [GJ/rok] Wykres 12. Łączna emisja zanieczyszczeń w Gminie Brenna w roku 2014 [Mg/rok] Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 7

8 Wykres 13. Łączna emisja pyłu PM10 z poszczególnych sektorów w Gminie Brenna w roku 2014 w [Mg] Wykres 14. Łączna emisja CO 2 z poszczególnych sektorów w Gminie Brenna w roku 2014 w [Mg] Wykres 15. Łączna Wskaźniki kosztowe realizacji działań naprawczych [zł/m2] koszt inwestycji bez dotacji Wykres 16. Wskaźnik efektywności ekologiczno ekonomicznej inwestycji tys.zł/kg koszt inwestycji bez dotacji Wykres 17. Roczne koszty ogrzewania przykładowego domu jednorodzinnego o powierzchni 150 m Wykres 18. Wskaźnik ekonomiczny dynamicznego kosztu jednostkowego DGC dla inwestycji i eksploatacji bez dotacji Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 8

9 1 Podstawa prawna i metodyka opracowania 1.1 Podstawa prawna Planu Plan Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN) dla Gminy Brenna został opracowany na podstawie umowy z dnia roku pomiędzy Gminą Brenna, a firmą Ecovidi Piotr Stańczuk. Wykonawca oświadcza, że PGN będący przedmiotem umowy, spełnia wymogi Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Brenna jest także zgodny z Programem ochrony powietrza dla terenu województwa śląskiego mającym na celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu oraz pułapu stężenia ekspozycji. Realizacja i aktualizacja wojewódzkich Planów ochrony powietrza wynika bezpośrednio z nowelizacji Ustawy Prawo Ochrony Środowiska (Dz.U nr 62 poz. 627 z późn. zm.), która stanowi implementację do polskiego prawa postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE). 1.2 Zakres Planu Celem dokumentu jest przedstawienie Planu działań i uwarunkowań, służących redukcji emisji zanieczyszczeń powietrza ze szczególnym uwzględnieniem emisji pyłów i CO 2. Potrzeba jego przygotowania wynika ze świadomości władz Gminy co do znaczenia aktywności w tym obszarze. W ramach prac nad niniejszym opracowaniem wykonano inwentaryzację źródeł niskiej emisji dla Gminy Brenna. Głównym elementem inwentaryzacji było przeprowadzenie ankietyzacji. Wykorzystano ankiety wykonane w budynkach mieszkalnych, wszystkich jednostkach / budynkach należących do Gminy oraz przedsiębiorstwach. Bazowa inwentaryzacja emisji zanieczyszczeń ( rok bazowy 2014) służy ustaleniu jej poziomu referencyjnego (wyjściowego) dla dalszych analiz i działań. Emisja CO 2 odnosi się do masy dwutlenku węgla powstającego w wyniku spalania paliw dla wytworzenia energii potrzebnej odbiorcom. Dane zawarte w Planie są oparte o wyniki inwentaryzacji terenowej przeliczone metodą wskaźnikową dającą obraz wartościowy całego badanego obszaru. Integralną część opracowania stanowi opis sytuacji ogólnej, oraz harmonogram rzeczowo finansowy i założenia formalne Planu. Plan został opracowany z uwzględnieniem wszystkich wymaganych wytycznych. Plan obejmuje cały obszar geograficzny Gminy. Ogólna metodyka Do prac nad Planem zastosowano podejście ekspercko-partycypacyjne. To proces, w którym, po fazie analiz i diagnoz, prowadzonych przez ekspertów z udziałem przedstawicieli zleceniodawcy (w tym przypadku Gminy), powstaje projekt dokumentu, konsultowany następnie z przedstawicielami decydentów i interesariuszy. 8 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 9

10 2 Streszczenie 2.1 Stan powietrza w Gminie Brenna Obszar Gminy Brenna został zakwalifikowany do obszarów przekroczeń stężeń dobowych pyłu PM10, średniorocznych pyłu zawieszonego PM2,5 oraz stężeń B(a)P/rok (wg WIOŚ Katowice, Ocena jakości powietrza w województwie śląskim w 2014 r. oraz Program Ochrony Powietrza dla województwa śląskiego). Występujące zanieczyszczenia powietrza, spowodowane są w Gminie m.in. przez następujące czynniki: przewaga węgla oraz paliw stałych do ogrzewania budynków mieszkalnych. Do emitorów zanieczyszczeń powietrza zlokalizowanych na terenie Gminy zaliczyć należy przede wszystkim piece i piony kominowe gospodarstw domowych, kotłownie węglowo-koksowe oraz w pewnym zakresie zanieczyszczenia komunikacyjne. Niska emisja jest źródłem takich zanieczyszczeń jak dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenek węgla, pył, sadza, a więc typowych zanieczyszczeń powstających podczas spalania paliw stałych i gazowych. W przypadku emisji bytowej, związanej z mieszkalnictwem jednorodzinnym zanieczyszczenia uwalniane na niedużej wysokości często pozostają i kumulują się w otoczeniu źródła emisji. 2.2 Wyniki bazowej inwentaryzacji W ujęciu globalnym w Gminie Brenna najwięcej zużywanej energii pochodzi z węgla (ok. 43%). Kolejnym nośnikiem energii pod kątem ilości zużycia w Gminie jest drewno (18,5 %), a następnie paliwa transportowe (ok. 16 %). W Gminie Brenna dominującą grupą paliw stosowanych w sektorze zużywającym najwięcej energii - gospodarstwach domowych na potrzeby cieplne, również są paliwa stałe. W tym sektorze 58% energii końcowej pochodzi z węgla. Drugim paliwem co do wielkości zużycia jest biomasa drzewna (ok. 25%), trzecim gaz 15 %. Węgiel i drewno są paliwami, które podczas spalania emitują najwięcej pyłów spośród dostępnych paliw. Z uwagi na ten fakt oraz dużą zawartość benzo(a)pirenu w pyle, przyczyną przekroczeń dopuszczalnych stężeń pyłów (PM10 oraz PM2,5) oraz benzo(a)pirenu w Gminie jest właśnie spalanie paliw stałych w przestarzałych kotłach, w sektorze budynków mieszkalnych. Tabela 1. Łączna emisja zanieczyszczeń w Gminie Brenna w roku 2014 Substancja Sektor PM 10 PM 2,5 CO 2 BaP SO 2 NOx CO Ilość [Mg/rok] Budynki mieszkalne 88,72 82, ,23 0,07 185,95 42,21 429,41 Budynki komunalne (gminne) Budynki usługowoużytkowe 0,10 0,10 835,53 0,00 0,29 0,43 0,69 15,65 14, ,38 0,01 33,69 8,05 77,72 Przemysł 0,81 0, ,11 0,00 3,43 5,93 8,26 Transport publiczny i prywatny 0,35 0, ,31 0,00 0,05 27,82 187,07 Oświetlenie uliczne , Łącznie 105,63 98, ,48 0,08 223,41 84,45 703,15 Źródło: Opracowanie własne 9 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 10

11 Wykres 1. Łączna emisja zanieczyszczeń w Gminie Brenna w roku 2014 [Mg/rok] * dla CO 2 ilość podana w setkach ton, ** wartość podana w kg. Źródło: Opracowanie własne 2.3 Problemy występujące na terenie Gminy Brenna. Problem szczegółowy 1 Niska emisja generowana przez obiekty i infrastrukturę komunalną. Koszty ponoszone przez Gminę związane z nadmiernym zużyciem energii w budynkach i infrastrukturze komunalnej na zaspokojenie potrzeb związanych z oświetleniem i ogrzaniem obiektów. Problem szczegółowy 2 Emisja generowana przez transport. Problem szczegółowy 3 Niska emisja generowana przez gospodarstwa domowe. Niski poziom wykorzystania OŹE w gospodarstwach domowych. Problem szczegółowy 4 Niska emisja generowana przez przedsiębiorstwa działające w Gminie. Problem szczegółowy 5 Niewykorzystany potencjał zainteresowania realizacją zmian w gospodarstwach domowych. 10 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 11

12 2.4 Planowane działania DZIAŁANIE 1. OGRANICZENIE ZUŻYCIA ENERGII i WYTWARZANIE ENERGII Z ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ - BUDYNKI I INFRASTRUKTURA PUBLICZNA. DZIAŁANIE 2. OGRANICZENIE ZUŻYCIA ENERGII - TRANSPORT. DZIAŁANIE 3. OGRANICZENIE ZUŻYCIA ENERGII i WYTWARZANIE ENERGII Z ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ - BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE. DZIAŁANIE 4. OGRANICZENIE ZUŻYCIA ENERGII - SEKTOR DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ. DZIAŁANIE 5. DZIAŁANIA INFORMACYJNE, EDUKACYJNE i PLANISTYCZNE Działania przeznaczone do realizacji zostały szerzej opisane w rozdziale Efekt ekologiczny działań Realizacja działań przyniesie następujący efekt ekologiczny: Tabela 2. Efekt ekologiczny realizacji działań w Gminie Brenna. L.p. Nazwa działania / Poddziałania Energia końcowa [GJ/rok] Produkcja energii z OŹE [GJ/rok] PM 10 Redukcja emisji [Mg/rok] PM 2,5 CO2 BaP SO2 NOx CO Działanie 1. Ograniczenie zużycia energii i wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł - budynki i infrastruktura publiczna. 1.2 Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej oraz wykorzystanie OZE w infrastrukturze komunalnej 625,34 273,00 0,00 0,00 72,39 0,00 0,00 0,03 0, Modernizacja oświetlenia ulicznego w gminie 100,8 0,00 0,00 0,00 33,35 0,00 0,00 0,00 0,00 Działanie 1 Razem 726,14 273,00 0,00 0,00 105,74 0,00 0,00 0,03 0,00 Działanie 2. Ograniczenie zużycia energii - transport. 2.1 Rozwój sieci komunikacji rowerowej 17,20 0,00 0,00 0,00 1,14 0,00 0,00 0,00 0, Modernizacja dróg 1584,00 0,00 0,00 0,00 121,00 0,00 0,00 0,49 4,47 Działanie 2 Razem 1601,20 0,00 0,00 0,00 122,14 0,00 0,00 0,49 4,50 DZIAŁANIE 3.Ograniczenie zużycia energii i wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł - budownictwo mieszkaniowe Wymiana kotłów węglowych na węglowe tzw. V klasy Wymiana kotłów węglowych na kotły gazowe Wymiana kotłów węglowych na biomasę tzw. V klasy Wymiana kotłów węglowych na kotły olejowe 324,58 0,00 0,26 0,24 30,43 0,00 0,88 0,15 3, ,86 0,00 0,59 0,52 157,53 0,00 2,35 0,33 5,25 108,19 0,00 0,07 0,06 33,81 0,00 0,32 0,03 0,71 90,16 0,00 0,08 0,07 13,09 0,00 0,29 0,04 0,72 Działanie 3 Razem 1568,78 0,00 1,00 0,90 234,85 0,00 3,84 0,56 9,94 Całkowity efekt ekologiczny 3 896,13 273,00 1,01 0,90 462,73 0,001 3,84 1,09 14,44 Źródło: opracowanie własne 11 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 12

13 2.6 Harmonogram działań Tabela 3. Zestawienie przewidzianych wydatków w okresach objętych planem [zł]. LP Nazwa działania / Poddziałania Wydatki w latach DZIAŁANIE 1. OGRANICZENIE ZUŻYCIA ENERGII i WYTWARZANIE ENERGII Z ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ - BUDYNKI I INFRASTRUKTURA PUBLICZNA. Audyty energetyczne i efektywności 1.1. energetycznej budynków publicznych Termomodernizacja budynków użyteczności 1.2. publicznej oraz wykorzystanie OZE w infrastrukturze komunalnej Razem Modernizacja oświetlenia ulicznego w gminie DZIAŁANIE 2. OGRANICZENIE ZUŻYCIA ENERGII - TRANSPORT Rozwój sieci komunikacji rowerowej Utrzymanie drog w sposób ograniczający wtórną emisję zanieczyszczeń (remonty) Modernizacja dróg DZIAŁANIE 3. OGRANICZENIE ZUŻYCIA ENERGII i WYTWARZANIE ENERGII Z ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ - BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE Wymiana pieców węglowych na węglowe tzw. V klasy Wymiana kotłów węglowych na kotły na gazowe Wymiana kotłów węglowych na kotły na biomasę V klasy Wymiana kotłów węglowych na kotły olejowe DZIAŁANIE 4. OGRANICZENIE ZUŻYCIA ENERGII - SEKTOR DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ DZIAŁANIE 5. DZIAŁANIA INFORMACYJNE, EDUKACYJNE i PLANISTYCZNE Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe Aktualizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wraz z inwentaryzacją emisji Zapewnienie stałego funkcjonowania zespołu interesariuszy PGN Edukacja i informacja o niskiej emisji Wdrożenie zasad zielonych zamówień publicznych w urzędzie gminy i jednostkach Planowanie przestrzenne z uwzględnieniem ochrony powietrza. brak możliwości ustalenia 0 Łącznie PGN w latach Źródło: opracowanie własne. 12 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 13

14 3 Diagnoza stanu obecnego 3.1 Aspekty prawne regulujące ochronę powietrza Największy wpływ na kształtowanie przepisów z zakresu ochrony powietrza mają rozwiązania w tym zakresie przyjmowane i obowiązujące w Unii Europejskiej. Źródłem obowiązku harmonizacji polskiego prawa z prawem wspólnotowym jest Układ Europejski z 16 grudnia 1991 roku (Dz.U nr 11 poz. 38), który wszedł w życie 1 lutego 1994r. Na mocy art. 68 i 69 tego układu Polska zobowiązała się do zharmonizowania swego prawa, w tym ekologicznego, z prawem wspólnotowym. Zbliżanie polskiego ustawodawstwa do prawa UE ma charakter zobowiązania jednostronnego, a jego wykonanie rozciąga się na okres 10 lat, licząc od momentu wejścia w życie układu stowarzyszeniowego. Akty prawne uchwalane po roku 1989 w mniejszym lub większym stopniu redagowane były z uwzględnieniem prawa wspólnotowego Aspekty prawa Unii Europejskiej Wśród wspólnotowych aktów prawnych w dziedzinie ochrony środowiska istotne znaczenie dla ochrony powietrza mają dyrektywy: w zakresie emisji (stężenie zanieczyszczenia w powietrzu) zanieczyszczeń: o dyrektywa Rady 96/62/WE w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza (dyrektywa ramowa); oraz dyrektywy pochodne: o dyrektywa Rady 1999/30/WE odnosząca się do wartości dopuszczalnych dla dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i tlenków azotu w otaczającym powietrzu, o dyrektywa 2000/69/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotycząca wartości dopuszczalnych benzenu i tlenku węgla w otaczającym powietrzu, o dyrektywa 2002/3/WE Parlamentu Europejskiego i Rady odnosząca się do ozonu w otaczającym powietrzu, o decyzja Rady 97/101/WE ustanawiająca system wzajemnej wymiany informacji i danych pochodzących z sieci i poszczególnych stacji dokonujących pomiarów zanieczyszczeń otaczającego powietrza w Państwach Członkowskich, o dyrektywa 2004/107/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie arsenu, kadmu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu. W dniu 11 czerwca 2008 r. weszła w życie dyrektywa 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE). Wprowadza ona nowe mechanizmy dotyczące zarządzania jakością powietrza w strefach i aglomeracjach. Podstawową funkcją dyrektywy jest wprowadzenie nowych norm jakości powietrza dotyczących drobnych cząstek pyłu zawieszonego (PM2,5) w powietrzu oraz zweryfikowanie i konsolidacja istniejących aktów unijnych w zakresie ochrony powietrza (96/62/WE, 99/30/WE, 2000/69/WE, 2002/3/WE). w zakresie emisji do powietrza: o dyrektywa Rady 87/217/EWG z dnia 19 marca 1987 r. w sprawie ograniczania zanieczyszczenia środowiska azbestem i zapobiegania temu zanieczyszczeniu, 13 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 14

15 o dyrektywa Rady 92/112/EWG z dnia 15 grudnia 1992 r. w sprawie procedur harmonizacji Planów mających na celu ograniczanie i ostateczną eliminację zanieczyszczeń powodowanych przez odpady pochodzące z przemysłu dwutlenku tytanu, o dyrektywa Rady 96/61/WE z dnia 24 września 1996 r. dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli, o dyrektywa Rady 1999/13/WE w sprawie ograniczenia emisji lotnych związków spowodowanej użyciem organicznych rozpuszczalników podczas niektórych czynności i w niektórych urządzeniach (VOC), o dyrektywa 2000/76/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie spalania odpadów, o dyrektywa 2001/80/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ograniczania emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania (LCP), o dyrektywa 2004/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ograniczenia emisji lotnych związków organicznych w wyniku stosowania rozpuszczalników organicznych w niektórych farbach i lakierach oraz produktach do odnawiania pojazdów, a także zmieniająca dyrektywę 1999/13/WE. W dniu 7 stycznia 2011 r. weszła w życie dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola) (ogłoszona w Dzienniku Ustaw UE z dnia 17 grudnia 2010 r.). Kraje członkowskie mają obowiązek wprowadzenia jej rozwiązań do przepisów krajowych do dnia 7 stycznia 2013 r. Wprowadza ona nowe mechanizmy dotyczące zarówno zintegrowanego systemu zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza i ich kontroli, jak również nowe, ostrzejsze wymagania niż dotychczas wynikające z ww. dyrektyw emisyjnych. Podstawową funkcją dyrektywy jest wprowadzenie nowych mechanizmów i standardów emisji z niektórych branż przemysłu do powietrza oraz zweryfikowanie i konsolidacja istniejących aktów unijnych w zakresie ochrony powietrza (87/217/EWG, 92/112/EWG, 96/61/WE, 1999/13/WE, 2000/76/WE, 2001/80/WE,). w zakresie krajowych pułapów emisyjnych: Dyrektywa 2001/81/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie krajowych poziomów emisji dla niektórych rodzajów zanieczyszczenia powietrza (NEC). Dyrektywy i decyzje wprowadzające do prawa UE ustalenia konwencji międzynarodowych (m.in.): dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniającej dyrektywę Rady 96/61/WE, dyrektywa 2004/101/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie, z uwzględnieniem mechanizmów projektowych Protokołu z Kioto, dyrektywa 2008/101/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 listopada 2008 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w celu uwzględnienia działalności lotniczej w systemie handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie, dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, decyzja Komisji nr 2007/589/WE z dnia 18 lipca 2007 r. ustanawiającą wytyczne dotyczące monitorowania i sprawozdawczości w zakresie emisji gazów cieplarnianych zgodnie z dyrektywą 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, 14 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 15

16 rozporządzenie Komisji (WE) nr 916/2007 z dnia 31 lipca 2007 r. zmieniające rozporządzenie Komisji (WE) nr 2216/2004 w sprawie ujednoliconego i zabezpieczonego systemu rejestrów stosownie do dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, rozporządzenie Komisji (UE) nr 920/2010 z dnia 7 października 2010 r. w sprawie standaryzowanego i zabezpieczonego systemu rejestrów na mocy dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz decyzji nr 280/2004/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1005/2009 z dnia 16 września 2009 r. w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową, rozporządzenie Komisji (UE) nr 744/2010 z dnia 18 sierpnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie 1005/2009 z dnia 16 września 2009 r. w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową, w zakresie zastosowań krytycznych halonów, rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 842/2006 z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych. Globalne konwencje ekologiczne dotyczące ochrony powietrza: Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu i Protokół z Kioto, Konwencja o Transgranicznym Zanieczyszczaniu Powietrza na Dalekie Odległości i Protokoły do tej konwencji dotyczące ograniczania emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu, lotnych związków organicznych, metali ciężkich oraz trwałych związków organicznych, Konwencja Wiedeńska w sprawie ochrony warstwy ozonowej i Protokół Montrealski w sprawie substancji zubażających warstwę ozonową, z poprawkami, Konwencja Sztokholmska w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych Aspekty prawa polskiego Podstawowe polskie akty prawne związane z ochroną powietrza to: ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. - Prawo ochrony środowiska (tj r., Dz.U. poz z późn. zm.) oraz odpowiednie akty wykonawcze, w tym głównie: o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie przypadków, w których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga pozwolenia (Dz. U. z 2010 r. Nr 130, poz. 881), o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz. U. Nr 130, poz. 880), o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U r. Nr 16, poz. 87), o rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 2008 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 196, poz. 1217), o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 7 lipca 2011 r. w sprawie szczegółowych warunków wymierzania kar na podstawie pomiarów ciągłych oraz sposobów ustalania przekroczeń, w zakresie wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza (Dz.U nr 150 poz. 894), o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz.U. 2012, poz. 914), o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie Planów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych (Dz.U. 2012, poz. 1028), 15 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 16

17 o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie sposobu obliczania wskaźników średniego narażenia oraz sposobu oceny dotrzymania pułapu stężenia ekspozycji (Dz.U. 2012, poz. 1029), o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 sierpnia 2012 r. w sprawie krajowego celu redukcji narażenia (Dz.U. 2012, poz. 1030), o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. 2012, poz. 1031), o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.U. 2012, poz. 1032), o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 września 2012 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz.U. 2012, poz. 1034), o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie standardów emisyjnych dla niektórych rodzajów instalacji, źródeł spalania paliw oraz urządzeń spalania lub współspalania odpadów (Dz.U. 2014, poz. 1546), ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. z 2009 r. Nr 130, poz z późn. zm.), ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz. U. z 2011 r. Nr 122, poz.695), ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową (Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz z późn. zm.). ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz z późn. zm.) Ustawy o charakterze ogólnym i uzupełniającym: 1. ustawa z dnia 8 marca 1990 o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2013 r. poz. 594 z późn.zm.), 2. ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r poz. 595 z póź. zm.), 3. ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2013 r., poz z póź. zm.), 4. ustawa z dnia 27 marca 2003 o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2012 poz. 647 z późn. zm.), 5. ustawa z dnia 7 lipca 1994 Prawo budowlane (Dz.U. z 2013 r. poz 1409), 6. Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2007 nr 50, poz 331 z poźn. zm.), 7. ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz.U. z 2011 r. Nr 94 poz. 551 z późn. zm.), 8. ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 Prawo energetyczne (Dz.U poz 1059 z późn. zm.) wraz z rozporządzeniami, 9. ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii. (Dz.U poz. 478). 16 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 17

18 3.2 Analiza regionalnych planów istotnych z punktu widzenia PGN Strategia rozwoju subregionu południowego województwa śląskiego na lata oraz strategia regionalnych inwestycji terytorialnych subregionu południowego województwa śląskiego na lata W ramach Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego Śląskie wyznaczono 12 typów Obszarów Strategicznej Interwencji. Na terenie subregionu południowego województwa śląskiego występuje 9 typów Obszarów Strategicznej Interwencji, tj.: 1. Aglomeracja Bielska i jej obszar funkcjonalny. 2. Lokalne ośrodki rozwoju. 3. Obszary wiejskie. 4. Obszary cenne przyrodniczo. 5. Obszary wymagające rewitalizacji. 6. Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi. 7. Obszary korytarzy sieci transportowych. 8. Obszary przygraniczne. 9. Obszary skrajnie peryferyjne. Specjalizacje terytorialne subregionu południowego wskazówki dla gminy Brenna: Turystyka, o turystyka związana z górami np. piesza, konna, sporty rowerowe i zimowe, o turystyka i rekreacja nad rzeką, o rozwinięta branża turystyczna wraz z zapleczem (gastronomia, hotele itp.), Przemysł wydobywczy piaskowce. Działania o charakterze prorozwojowym wynikające z wizji rozwojowej dla Subregionu: 1. Zdefiniowanie produktu turystycznego subregionu opartego na posiadanych zasobach biologicznoprzyrodniczych, historycznokulturalnych oraz gospodarczych. 2. Wzmacnianie więzi mieszkańców subregionu. 3. Inwestycje w wysoko rozwiniętą sieć komunikacyjną (transport publiczny, transport intermodalny i infrastruktura komunikacyjna), promocję transportu publicznego. 4. Wsparcie innowacyjnych dziedzin gospodarki i wykorzystanie nowoczesnego wzornictwa przemysłowego. 5. Wprowadzenie adekwatnych i kreatywnych kierunków kształcenia odpowiadającego wyzwaniom nowoczesnej gospodarki. 6. Stworzenie platformy partnerskiej konsultacji w zakresie planowania i współpracy w życiu publicznym. 7. Uregulowanie gospodarki wodno-ściekowej; wdrożenie efektywnego systemu gospodarki odpadami; ograniczenie emisji substancji szkodliwych do powietrza, ograniczenie hałasu. 8. Zadbanie o otwarte tereny przyrodnicze przyjazne człowiekowi. 9. Oferowanie bogatej oferty kulturalnej. 10. Dbanie o kompleksową i atrakcyjną ofertę turystyczną i rekreacyjną dla mieszkańców i turystów. 11. Oferowanie wysokiej jakości usług zdrowotnych w zakresie profilaktyki leczenia. 12. Oferowanie wysokiej jakość edukacji i usług społecznych. 13. Dbanie o bezpieczne i estetyczne otoczenie wolne od zagrożeń. 17 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 18

19 14. Polityka proinwestycyjna władz lokalnych (ulgi podatkowe, proste i sprawne procedury). 15. Rozwój bazy turystycznej - zachęcająca do weekendowych przyjazdów i dłuższych pobytów: turystyka górska, aktywna, atrakcje przyrodnicze, wydarzenia kulturalne i sportowe, Spa/rehabilitacja, baza zakupowa. 16. Promowanie zdrowego stylu życia: aktywność sportowa, przyjazne środowisku środki transportu np. rower. PGN realizuje: Cel operacyjny III.1: Ochrona środowiska i zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska. Kierunki działań: 4. Poprawa jakości powietrza. 9. Wspieranie wdrożenia rozwiązań ograniczających zużycie zasobów środowiska i energii w przedsiębiorstwach, gospodarstwach domowych, obiektach użyteczności publicznej. 10. Wsparcie modernizacji elektrowni i linii przesyłowych. 12. Wsparcie rozwoju energetyki opartej na odnawialnych źródłach energii przy minimalizacji kosztów środowiskowych i krajobrazowych. 13. Wspieranie edukacji ekologicznej i kształtowanie postaw prośrodowiskowych. Cel operacyjny III.2 Efektywność energetyczna, odnawialne źródła energii i gospodarka niskoemisyjna. Kierunki działań: 1. Wzrost efektywności energetycznej i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, sektorze mieszkaniowym oraz sektorze MŚP. 2. Rozwój infrastruktury służącej do produkcji i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. 3. Likwidacja niskiej emisji. 4. Zmniejszenie energochłonności infrastruktury publicznej (oświetlenie). 5. Wykorzystanie wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej. 6. Wzrost produkcji i dystrybucji energii z odnawialnych źródeł. 7. Wzrost efektywności energetycznej i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, sektorze mieszkaniowym oraz sektorze MŚP. 8. Rozwój niskoemisyjnego transportu miejskiego (zakup taboru autobusowego). 9. Promocja korzystania z transportu publicznego Program ochrony powietrza dla terenu województwa śląskiego mający na celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu oraz pułapu stężenia ekspozycji. W dokumencie został określony zestaw działań, niezbędnych do realizacji w celu uzyskania jakości powietrza wymaganej przepisami prawnymi. Został opracowany w oparciu o wyniki analiz prawnych wykonalności danego działania, a także w oparciu o analizy ekonomiczno ekologiczne. Wybrane działania muszą: uzyskać maksymalny efekt przy zminimalizowanych nakładach finansowych, mieć podstawy prawne ich realizacji kompetencyjne, organizacyjnej i kontrolne, 18 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 19

20 umożliwiać jednostkom, zaangażowanym w realizację, podejmowanie elastycznych rozwiązań w ramach działania, jednakże z określonym skutkiem rzeczowym lub ekologicznym. Zestaw poniższych działań opiera się również na analizie dotychczas planowanych, w ramach Programów ochrony powietrza, działań naprawczych. Działania te zostały podsumowane pod kątem realizacji i możliwości dalszego ich kontynuowania. Wskazano poniższy zakres działań: Ograniczenie emisji z urządzeń małej mocy do 1 MW, Ograniczenie emisji z transportu, Ograniczenie emisji ze źródeł punktowych, Planowanie przestrzenne, Działania wspomagające, Wdrożenie i zarządzanie realizacją Programu ochrony powietrza, Działania wspomagające wynikające z innych Programów realizowane. Obowiązki Wójtów, Burmistrzów miast i gmin strefy śląskiej, w szczególności gmin zobligowanych do działań ze względu na obszar przekroczeń - w ramach realizacji Programu ochrony powietrza: Realizacja działania, związanego z ograniczaniem emisji z małych urządzeń małej mocy (do 1 MW), w ramach systemu zachęt finansowych do wymiany systemów grzewczych, Wymiana ogrzewania węglowego w obiektach użyteczności publicznej, Działania promocyjne i edukacyjne (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje), a w tym promowanie i wspieranie działań zmierzających do pozyskania wsparcia z UE, w szczególności uczestnictwa w projekcie pn.: "Program kompleksowej likwidacji niskiej emisji w konurbacji śląsko-dąbrowskiej, Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego: o wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników, które nie powodują powstawania zanieczyszczeń powietrza zaznaczyć wymóg wysokosprawnych urządzeń grzewczych, zgodnie z przyjętymi normami, o projektowanie linii zabudowy uwzględniającej zapewnienie przewietrzania miasta, ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie; Kontrola gospodarstw domowych, zgodnie z aktualnymi przepisami w zakresie przestrzegania zakazu spalania odpadów w urządzeniach grzewczych i na otwartych przestrzeniach, Rozważenie, w planach perspektywicznych, tworzenia inteligentnych systemów energetyki rozproszonej z wykorzystaniem lokalnych źródeł energii, Aktualizacja założeń do planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe w oparciu o nowe kierunki Programu ochrony powietrza wraz z wykonaniem inwentaryzacji źródeł emisji niskiej na terenie gminy, Przekazywanie informacji i ostrzeżeń związanych z sytuacjami zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza: o udział w informowaniu społeczeństwa o stanie zanieczyszczenia powietrza oraz sytuacjach alarmowych, o przekazywanie informacji dyrektorom jednostek oświatowych (szkół, przedszkoli i żłobków) oraz opiekuńczych o konieczności ograniczenia długotrwałego przebywania podopiecznych na otwartej przestrzeni dla uniknięcia narażenia na wysokie stężenia zanieczyszczeń, w ramach realizacji planu działań krótkoterminowych, 19 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 20

21 o przekazywanie informacji dyrektorom szpitali i przychodni podstawowej opieki zdrowotnej o możliwości wystąpienia większej ilości przypadków nagłych (np. wzrost dolegliwości astmatycznych lub niewydolności krążenia) z powodu wystąpienia wysokich stężeń zanieczyszczeń, w ramach realizacji planu działań krótkoterminowych, Realizacja działań ujętych w planie działań krótkoterminowych w zależności od ogłoszonego alarmu, Przedkładanie Marszałkowi Województwa Śląskiego sprawozdań z realizacji działań, ujętych w niniejszym Programie Program Ochrony Środowiska dla Województwa Śląskiego do roku 2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2024 Pogram został uchwalony przez Sejmik Województwa Śląskiego dnia 31 sierpnia 2015 r. uchwałą nr V/11/8/2015. W zakresie ochrona powietrza atmosferycznego Program przewiduje: Cel długoterminowy do roku 2024: Znacząca poprawa jakości powietrza na obszarze województwa śląskiego związana z realizacją kierunków działań naprawczych 3.3 Dokumenty Lokalne Strategia rozwoju Gminy Brenna do roku 2020 W strategii określono następujące cele związane z PGN: Cel Strategiczny 1. Poprawa stanu środowiska naturalnego oraz zachowanie wartości lokalnego dziedzictwa przyrodniczego Cel operacyjny 1.3. Przeciwdziałanie niskiej emisji i wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii Zadania w ramach celu operacyjnego: Realizacja Programu Ograniczenia Niskiej Emisji Gminy Brenna, ze szczególnym uwzględnieniem promocji wykorzystania odnawialnych źródeł energii: o w budownictwie mieszkaniowym, o w obiektach użyteczności publicznej, Systematyczna promocja i edukacja w zakresie korzyści wynikających z wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Cel Strategiczny 2. Rozwój infrastruktury komunikacyjnej na rzecz wzrostu atrakcyjności osiedleńczej, turystycznej i inwestycyjnej Cel operacyjny 2.4.Wspieranie rozwoju komunikacji pasażerskiej Zadania w ramach celu operacyjnego przewozów pasażerskich (linie autobusowe docierające do dworców kolejowych - Skoczów, Cieszyn, Bielsko-Biała); Program ochrony środowiska dla gminy Brenna na lata z perspektywą na lata Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 21

22 W dokumencie określono zadania w celu poprawy stanu jakości powietrza atmosferycznego w Gminie Brenna: 1. Nowo powstające budynki powinny korzystać z wysokosprawnych (niskoemisyjnych) źródeł ciepła, 2. W starych budynkach istniejących zaleca się wymianę nisko sprawnych indywidualnych źródeł ciepła na nowe, spełniające współczesne normy, a także stosowanie mniej zanieczyszczających powietrze surowców energetycznych, 3. Rozwój edukacji ekologicznej tu w odniesieniu do informowania o szkodliwości dla zdrowia ludzi i środowiska spalania odpadów (w tym plastików, gum, gazet, impregnowanego drewna itp.) w piecach domowych, 4. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej 5. Modernizacja dróg gminnych o złej nawierzchni Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego W studium określono następujące cele w zakresie środowiska przyrodniczego. Ochrona istniejących zasobów środowiska naturalnego oraz stopniowe poszerzanie zakresu, jakości oraz metod ochrony, Zahamowanie procesów degradacji środowiska naturalnego, Racjonalne gospodarowanie złożami surowców mineralnych, Ochrona, a także wyeksponowanie wartości krajobrazowych i krajoznawczych, przy zachowaniu odpowiednich relacji z funkcją rekreacyjną gminy, Wdrażanie metod służących zasadzie ekorozwoju, Podejmowanie wyprzedzających decyzji w zakresie ochrony i kształtowania środowiska, w stosunku do przedsięwzięć gospodarczo społecznych, Poprawa stanu środowiska naturalnego oraz zachowanie wartości lokalnego dziedzictwa przyrodniczego Projekt założeń do planu zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Projekt założeń do planu zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Brenna zawiera: 1) ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe; 2) przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych; 3) możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych; 3a) możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej; 4) zakres współpracy z innymi gminami. 21 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 22

23 3.4 Spójność z dokumentami na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym Podsumowując powyższą prezentację programów i planów i zawartych w nich zapisów kierunkowych dla PGN należy stwierdzić, że ustalenia PGN pozostają w zgodzie z obowiązującymi uwarunkowaniami politycznymi, prawnymi i gospodarczymi. Działania planu są realizacją celów i działań dokumentów wyższego rzędu. Zapisy Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Brenna są spójne z aktualnymi programami i strategiami funkcjonującymi na obszarze Gminy w tym: Strategią Rozwoju Gminy, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy oraz Programem Ochrony Środowiska. Gmina nie posiada Programu Ochrony Powietrza. Gmina realizując działania zawarte w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej wykonuje zadania planu naprawczego POP dla województwa śląskiego. 3.5 Charakterystyka Gminy Brenna Lokalizacja, warunki geograficzne i historyczno-kulturowe Gmina Brenna położona jest w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim. Według danych GUS obszar Gminy wynosi 9554 ha, tj. 95,5 km 2. Administracyjnie Gmina należy do powiatu cieszyńskiego, podregionu bielskiego w województwie śląskim. Gminna Brenna oddalona jest od Cieszyna o 30 km (Brenna znajduje się 8 kilometrów od drogi ekspresowej S1 Bielsko-Biała Cieszyn), oraz o 33 km od Bielska-Białej jednego z głównych miast regionu, będącego ośrodkiem społeczno-gospodarczym. Odległości od innych ważnych miast wynoszą: Katowice 80 km, Kraków 118, Warszawa 370. Od północnego zachodu gmina Brenna graniczy ze Skoczowem, od północnego-wschodu z gminami Jasienica, Jaworze i z miastem Bielsko-Biała (grzbietami górskimi: Błatnia Stołów - Trzy Kopce). Od wschodu Brenna graniczy ze Szczyrkiem (grzbietami pasma Trzy Kopce Przełęcz Karkoszczonka Beskid Węgierski Przełęcz Salmopolska), na południu graniczy z miastem Wisłą, a na zachodzie z Ustroniem. Sama Brenna usytuowana jest w dolinie potoku Leśnicy i rzeki Brennicy (prawy dopływ Wisły). Według Statutu Gminy Brenna, wspólnotę samorządową stanowią mieszkańcy trzech miejscowości: Brenna, Górki Wielkie i Górki Małe. Strukturę przestrzenną Gminy Brenna wyznaczają dwie rzeki: Brennica i Leśnica. 1 Na podstawie dokumentów strategicznych i opracowań Gminy Brenna 22 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 23

24 Rysunek 1. Gmina Brenna Źródło: Google Maps Gmina Brenna położona jest na wysokości 420 m n.p.m. między stokami Beskidu Śląskiego, we wschodniej części powiatu cieszyńskiego. Teren Gminy uformowany jest z fliszu karpackiego i ma charakter typowo górski. Krajobraz i warunki fizjologiczne w Gminie typowe są dla Beskidu Śląskiego. Jej położenie w rozległej dolinie rzeki Brennica powoduje, że ukształtowanie części północnej znacznie różni się od części południowej. Północną część Gminy zajmuje Pogórze Śląskie, które wchodzi w skład płaszczowiny cieszyńskiej. Wykształciły się tam żyzne gleby brunatne, zasobne w węglan wapnia. Część południowa to Beskid Śląski, rozciągający się w całym paśmie południowym. To specyficzne usytuowanie między dwiema, tak różnymi jednostkami fizyczno-geograficznymi determinuje duże różnice wysokości względnej tego terenu. Najniższy punkt gminy leży na wysokości 300 m n.p.m. w Górkach Wielkich przy ujściu Brennicy do Wisły, a najwyższy, to szczyt Trzy Kopce o wysokości m n.p.m. Charakterystyczne ukształtowanie terenu Gminy o łagodnych i zaokrąglonych partiach szczytowych, umożliwiających uprawianie turystyki narciarskiej, a także położenie wśród głębokich, malowniczych dolin sprawia, że Brenna stanowi teren o wysokiej atrakcyjności turystycznej, nie tylko zimą. Na terenie Gminy Brenna znajduje się wiele zabytków i obiektów kultury. Wśród nich należy wymienić przede wszystkim te, które zostały wpisane do rejestru zabytków. Są nimi: 1. Brenna, kościół parafialny p.w. Jana Chrzciciela wraz z cmentarzem przykościelnym, ul. Ks. Juroszka, 2. Brenna, plebania przy kościele parafialnym, ul. Ks. Juroszka, 3. Brenna, ul. Wyzwolenia 69, 4. Brenna, Jatny 57, chata drewniana nr 63, 5. Górki Wielkie, Gotycki Kościół parafialny p.w. Wszystkich Świętych, 6. Górki Wielkie, dawne założenie dworskie. 23 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 24

25 Inne wartościowe obiekty historyczne to: 1. Katolicki cmentarz przy kościele p.w. Wszystkich Świętych, gdzie pochowana została Zofia Kossak wraz z mężem Zygmuntem Szatkowskim, 2. Kościół p.w. Św. Jana Nepomucena z dzwonem św. Józefa, 3. Dworek Myśliwski wybudowany w 1924 r. z przyległym parkiem leśnym założonym przez Brunona Konczakowskiego, 4. Dawna Stanica Harcerska w Górkach Wielkich Sojce Obszary i obiekty środowiska prawnie chronione na podstawie odrębnych przepisów Na terenie gminy Brenna występuje kilka form ochrony przyrody w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody, w tym obszary Natura Część z tych terenów została odgórnie narzucona gminie rozporządzeniami na szczeblu wojewódzkim, część jest wynikiem inicjatywy gminy i organizacji przyrodniczych. Zespół przyrodniczo krajobrazowy Góra Bucze Na terenie gminy znajduje się zespół przyrodniczo krajobrazowy Góra Bucze o powierzchni 1,09 km 2, powołany do życia uchwałą nr XLII/373/10 Rady Gminy Brenna z 28 października 2010r (Dz.Urz. z 2011 nr 8, poz. 113) obejmujący obszar góry Bucze wraz z przedpolem od strony północno zachodniej. Szczególnym celem ochrony jest zachowanie ze względów przyrodniczych, naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych źródła tufowego, ekosystemów leśnych i łąkowych ze stanowiskami regionalnie rzadkich i ustępujących gatunków roślin i zwierząt. Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego Powołany do życia Rozporządzenie Nr 10/98 Wojewody Bialskiego z dnia 16 czerwca 1998r. w sprawie utworzenia Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego. Na terenie gminy obejmuje przede wszystkim lasy, ale także część podleśnych polan oraz dolinę potoku Węgierski, górne piętro Leśnicy i Hołcyny. Jego granica przebiega od doliny Jasionki, wzdłuż linii lasu pasma Błatniej, omijając częściowo zainwestowane tereny dolin Jatnego, Chrobczego i Bukowego potoku, dalej wzdłuż linii lasu przy południowym brzegu Brennicy omijając przysiółki Nastrożny i Hołcyna, otacza dolinę Leśnicy włączając w obręb parku jej górne piętro i biegnie do zachodniej granicy gminy wzdłuż linii lasu na stokach pasma Równicy. Cała gmina leży w otulinie parku krajobrazowego. Natura 2000 Na terenie Gminy znajdują się obszary wchodzące w skład sieci obszarów Natura specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO). Są to obszar PLH Beskid Śląski oraz PLH Kościół w Górkach Wielkich w obu przypadkach jako ostoje siedliskowe. W kościele w Górkach Wielkich schronienie znalazły rzadkie gatunki nietoperzy nocek duży i podkowiec mały, których ochronę uznano za strategiczną dla europejskich zasobów przyrodniczych (dwa gatunki o znaczeniu priorytetowym). Pomniki przyrody Na terenie gminy występują liczne pomniki przyrody: 49 pomników przyrody ożywionej i 4 pomniki przyrody nieożywionej (jaskinie), ustanowione rozporządzeniami Wojewody Bialskiego, orzeczeniami PWRN w Katowicach a także uchwałami Rady Gminy Brenna. 24 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 25

26 3.5.3 Rolnictwo i leśnictwo w Gminie Ze względu na specyfikę ukształtowania terenu, największy udział w obszarze Gminy zajmują lasy, stanowiące aż 67,7% powierzchni. Znaczna ich część to przede wszystkim grunty leśne położone wśród stoków górskich. Następnie największy udział w obszarze Gminy stanowią użytki rolne (26% powierzchni). Znaczną ich część stanowią łąki i pastwiska. Pozostałe grunty i nieużytki stanowią 6,3% powierzchni Gminy, są to głównie zabudowania gospodarcze i budynki mieszkalne. Rolnictwo w Gminie Brenna w głównej mierze opiera się na gospodarstwach o małym areale. Z powodu niskiej opłacalności produkcji rolnej prowadzonej na małym obszarze, właściciele sprzedają grunty rolne bądź przekształcają je na budowlane. W wyniku tego zjawiska z jednej strony nieliczne pozostałe duże gospodarstwa w Gminie Brenna (jest ich około 10) stale zwiększają areał, z drugiej rośnie liczba dostępnych gruntów pod zabudowę. Jest to jedno z najważniejszych zjawisk wpływających na rozwój Gminy Brenna Analiza otoczenia społeczno - gospodarczego Gospodarka Potencjał gospodarczy w Gminie Brenna tworzą głównie przedsiębiorstwa z sektora mikro, małych i średnich firm operujące w branży turystycznej, gastronomicznej czy np. kamieniarskiej. Stosunkowo dobrze rozwinięta jest również branża produkcji i przetwórstwa drzewa (tartaki). Jednym z największych zakładów przemysłowych na tym terenie jest kamieniołom Głębiec. Według danych GUS w roku 2011 w Gminie Brenna istnieją podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON. Większą część z nich, stanowią podmioty należące do sektora prywatnego. Spośród, których wiodącą rolę odgrywają osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Spośród zarejestrowanych podmiotów gospodarki narodowej tylko 43, to przedsiębiorstwa zatrudniające od 10 do 49 pracowników. Liczba przedsiębiorstw zatrudniających od pracowników wynosi 5. Powierzchnia użytkowa budynków w podziale na sektory Tabela 4. Powierzchnia użytkowa budynków w podziale na sektory Rodzaj budownictwa Powierzchnia użytkowa [m 2 ] Sektor mieszkalnictwa jednorodzinnego Sektor budownictwa produkcyjno-usługowego i handlowego Sektor budownictwa komunalnego (jednostki gminne) Razem: Źródło: GUS, Urząd Gminy, jednostki gminne 2015 r. Potencjał demograficzny Na koniec grudnia 2014 r. liczba ludności zameldowanej w Gminie Brenna wynosiła osób (GUS, r.). Liczba ludności systematycznie wzrasta. 25 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 26

27 Wykres 2. Liczba ludności w Gminie Brenna na przestrzeni ostatnich lat. Źródło: GUS 2014 r Infrastruktura komunikacyjna Sieć drogowa W centrum układu komunikacyjnego gminy jest droga powiatowa nr 2602S ze Skoczowa do Brennej. Wspomagają ją drogi powiatowe prowadzące do Brennej Leśnicy, z Górek Wielkich do Grodźca i Jaworza Nałęża a także z Brennej przez Górki Małe do Ustronia Lipowca i Ustronia Nierodzimia. Uzupełnieniem układu jest sieć gminnych dróg lokalnych. Przez obszar Gminy nie przebiega żadna droga krajowa ani wojewódzka. Łączna długość dróg powiatowych wynosi około 28,5 km. Długość dróg gminnych wynosi 159 km. W wielu wypadkach są to drogi o niskim standardzie stanowiące dojazd do poszczególnych terenów mieszkaniowych czy wręcz drogi nieutwardzone. Cały układ drogowy bazuje na jednej drodze przebiegającej przez Gminę biegnącej wzdłuż Brennicy z odgałęzieniem wzdłuż Leśnicy. 26 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 27

28 Rysunek 2. Układ drogowy w Gminie Brenna Źródło: Google Maps Transport publiczny i indywidualny Komunikacja publiczna na terenie gminy realizowana jest przez przedsiębiorstwa transportowe ze Skoczowa i Jastrzębia Zdroju. Transport zapewniają także prywatni przewoźnicy, wykorzystujący tzw. busy, kursujące na regularnych liniach do Brennej Bukowej i Leśnicy a także dowożące turystów na zamówienie do wskazanej lokalizacji. W gminie brak komunikacji kolejowej oraz postoju taksówek. Emisja z sektora transportowego Transport drogowy jest jednym z głównych źródeł emisji zanieczyszczeń powietrza, stanowiących zagrożenie dla środowiska przyrodniczego, zdrowia, a nawet życia człowieka. Wskutek spalania paliw w silnikach pojazdów do powietrza trafiają: tlenek węgla, tlenki azotu, węglowodory, w tym wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne oraz cząstki stałe i metale ciężkie. Jest także źródłem emisji pierwotnej i wtórnej pyłu PM10 oraz PM2,5 (zużycie opon, tarczy sprzęgła, hamulców, nawierzchni). Zanieczyszczenia gazowe i pyłowe sprzyjają stopniowej degradacji gleb i szaty roślinnej w pasie ok. 500 m od drogi, a zdecydowanie szkodliwe oddziaływanie dotyczy pasa o szerokości do 150 m. Transport drogowy w istotny sposób wpływa na przemieszczanie się zanieczyszczeń powodujących negatywne konsekwencje dla konstrukcji stalowych, fundamentów betonowych oraz elementów wykonanych z piaskowca i wapienia. Na wielkość emisji wpływa przede wszystkim: liczba i wiek pojazdów, stan nawierzchni dróg, organizacja ruchu oraz styl jazdy. Wpływ na emisję zanieczyszczeń ma m.in. nieodpowiednia organizacja ruchu, której skutkiem są zatory, obniżenie prędkości i częste zatrzymywanie się i ruszanie. Ponadto, niedostatecznie wykorzystywany jest transport rowerowy a także transport zbiorowy. 27 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 28

29 3.5.6 Infrastruktura komunalna Sieć wodociągowa. Według danych GUS za rok 2014, długość czynnych wodociągów wynosiła 51,6 km. Z podłączenia korzystało 3135 mieszkańców Gminy Brenna. Liczba przyłączy wodociągowych wynosi 1303 szt. Znaczna część mieszkańców korzysta z własnych, przydomowych ujęć wody. System wodociągowy Gminy Brenna opiera się o ujęcia: na potoku Chrobaczy - zaopatruje Brenną Bukową oraz Brenną Centrum poprzez prywatną spółkę wodną, wodociąg zarządzany przez Spółkę Wodną Gazownik w Brennej Jatny, na potoku Hołcyna - zasila Brenną Malinę i Brenną Hołcynę aż do Gimnazjum oraz na potoku Jatny w Brennej Jatny, jako wodociąg gminny, ujęcie wody Pogórze (Wodociągi Ziemi Cieszyńskiej), jako wodociąg gminny, zaopatrujący Górki Wielkie - Osiedle Bucze i część Szpotawic (docelowo całe Górki). Odprowadzenie ścieków Na obszarze Gminy funkcjonuje system kanalizacji sanitarnej zarządzany przez Zakład Budżetowy Gospodarki Komunalnej w Brennej. Według danych GUS długość czynnej kanalizacji sanitarnej wynosi 120 km. Funkcjonuje 2471 szt. przyłączy do budynków mieszkalnych mieszkańców korzysta z kanalizacji, co stanowi 60 %. System kanalizacji zbudowany jest na bazie kolektora głównego o długości 15 km, do którego przyłączona jest istniejąca sieć rozdzielcza. Ścieki odprowadzane są do kolektora w Skoczowie, w związku z tym Brenna w zakresie kanalizacji sanitarnej znajduje się w obrębie aglomeracji skoczowskiej. Na obszarze Gminy Brenna nie funkcjonuje oczyszczalnia ścieków komunalnych. Gospodarka odpadami Na terenie Gminy Brenna nie istnieje żadne czynne składowisko odpadów komunalnych natomiast funkcjonują instalacje (zakłady), w których odzyskowi poddawane są odpady pochodzące z sektora komunalnego. Oświetlenie uliczne Na terenie Gminy znajduje się 489 szt. opraw oświetlenia ulicznego zasilanych z sieci niskiego napięcia (w tym: 90 szt. oświetlenie wydzielone, 399 szt. oświetlenie podwieszone). 310 opraw stanowi majątek TAURON S.A Oddział w Bielsku-Białej. Nowe lampy montowane przez Gminę Brenna są energooszczędne w technologii LED. Ponadto na przedmiotowym terenie znajdują się oprawy oświetleniowe będące na majątku i w eksploatacji Gminy Brenna oraz oprawy oświetleniowe będące na majątku i w eksploatacji TAURON S.A Oddział w Bielsku-Białej. Z danych Urzędu Gminy wynika, iż na terenie Gminy znajduje się 400 lamp oświetlenia ulicznego, których stan techniczny oceniany jest jako dobry Infrastruktura energetyczna Zaopatrzenie w ciepło Obecnie na terenie Gminy Brenna brak jest sytemu ciepłowniczego brak jest ciepłowni centralnych. Budynki mieszkalne w Gminie zasilane są głównie z przydomowych kotłowni indywidualnych. 28 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 29

30 Podstawowym nośnikiem energii wykorzystywanym do celów grzewczych są paliwa stałe, głównie węglowe i drewno, następnie gaz oraz w niewielkim stopniu energia elektryczna. Struktura zużycia paliwa do celów ogrzewczych wynika z kilku elementów, przede wszystkim paliwa stałe są paliwami najtańszymi i dostępnymi na obszarze całej gminy. Elektroenergetyka Głównym źródłem zasilania sieci średniego napięcia (SN) zlokalizowanej na terenie gminy Brenna są stacje transformatorowe WN/SN: Stacja 110/15 kv GPZ wyposażona w 3 transformatory 110/15 kv o mocy 31,5 MVA (T1), 16 MVA (T2) i 16 MVA (T3), Stacja 110/15/6 kv GPZ Ustroń wyposażona w 2 transformatory 110/15/6 kv o mocy 25/16/16 MVA każdy. Odbiorcy energii elektrycznej z terenu Gminy zasilani są poprzez sieć dystrybucyjną SN i nn Tauron Dystrybucja S.A., w skład której wchodzą następujące elementy: Linie wysokiego napięcia długość ok 1,8 km, w tym: Linie napowietrzne 110 kv - 1,8 km. Linie średniego napięcia długość ok 62,8 km, w tym: Linie napowietrzne - ok. 58,2 km, Linie kablowe ok. 4,6 km. Stacje transformatorowe SN/nN - 98 szt., w tym 12 stacji transformatorowych będących własnością odbiorców (stacje obce). Linie niskiego napięcia - długość ok. 303,9 km, w tym: Linie napowietrzne ok. 228,8 km, Linie kablowe ok. 75,1 km. W przyszłości Spółka planuje budowę stacji transformatorowej 110/15 kv GPZ Brenna oraz dwutorowej, napowietrznej linii 110 kv dla zasilania ww. stacji. Przedmiotowa inwestycja, z uwagi na swój ponadlokalny zakres i charakter, będzie wymagała również wykonania pewnego zakresu prac na terenie gmin ościennych (tzn.: Ustroń i Skoczów) polegających m.in. na przebudowie jednotorowej napowietrznej linii 110 kv relacji: GPZ Skoczów GPZ Ustroń. Celem Planowanego zamierzenia inwestycyjnego jest stworzenie optymalnego układu sieci 110 kv zwiększającego pewność zasilania odbiorców i dającego możliwości dalszego rozwoju. Przedsiębiorstwo planuje, także bieżące prace związane z modernizacją istniejącego majątku oraz jego rozbudową. Sieć gazowa Mieszkańcom Gminny Brenna gaz jest dostarczany przez Rozdzielnię Gazu w Skoczowie, która stanowi jeden z oddziałów terenowych Polskiej Spółki Gazownictwa. System gazowniczy zasilający teren Gminy Brenna składa się z infrastruktury gazowej wysokiego ciśnienia z przyłączami (o długości 3764 m), stacji gazowych I- go stopnia zlokalizowanej w Górkach Wielkich (przepustowość Qmax=1600 m 3 /h). Obszar Gminy Brenna zgazyfikowany jest w ok. 80%. Gaz sieciowy dociera do 3 miejscowości gminy, w tym do Brennej. Łączna długość sieci gazowej średniego ciśnienia wynosi ponad 227,3 km. Łączna długość przyłączy gazowych na terenie gminy wynosi ponad 78 km i jest to ponad 3100 szt. przyłączy. W przypadku kiedy spełnione są warunki techniczne i ekonomiczne przyłączenia, nowi odbiorcy gazu przyłączani są do sieci gazowej zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. 29 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 30

31 3.5.8 Rodzaje emisji 2 Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. Emisja to wprowadzanie bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi: substancji bądź energii takich jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne. Emisję zanieczyszczeń do powietrza dzieli się ze względu na następujące kategorie: ze względu na sposób wprowadzania gazów i pyłów do powietrza: emisja zorganizowana gdy zanieczyszczenia są wprowadzane do powietrza za pośrednictwem urządzeń technicznych emitorów (np. emisja z kotłowni, z procesów technologicznych prowadzonych przy użyciu wentylacji mechanicznej), emisja niezorganizowana gdy zanieczyszczenia są wprowadzane do powietrza bez pośrednictwa emitorów (np. emisja z procesów prowadzonych na wolnym powietrzu lub w pomieszczeniach wyposażonych wyłącznie w wentylację grawitacyjną, emisja ze spalania paliw w silnikach spalinowych i inne) ze względu na źródło : źródła punktowe wprowadzanie substancji ze źródeł energetycznych i technologicznych do powietrza emitorem (kominem) w sposób zorganizowany; w tym: energetyczne (elektrownie i elektrociepłownie zawodowe, elektrociepłownie przemysłowe, ciepłownie przemysłowe i komunalne, spalarnie) przemysłowe (np. rafinerie, koksownie, huty, odlewnie, spiekalnie, cementownie, zakłady przemysłu chemicznego, kopalnie) stacje i bazy paliw (napełnianie zbiorników, dystrybucja) lotniska (cykl start-lądowanie, transport na terenie lotniska) porty morskie (ruch statków i holowników) kolejowe stacje rozrządowe (praca lokomotyw spalinowych) źródła powierzchniowe wprowadzanie substancji z instalacji związanych z ogrzewaniem mieszkań w sektorze komunalno-bytowym oraz z instalacji, których eksploatacja nie wymaga uzyskania pozwolenia i nie musi być formalnie zgłaszana w stosownych urzędach, ale także emisja niezorganizowana z parkingów, wysypisk śmieci, wypalania traw, spalania liści, innych aktywności okołorolniczych, kopalni odkrywkowych, żwirowni, hałd, lotnisk; w tym: źródła liniowe emisja ze źródeł ruchomych związanych z transportem pojazdów samochodowych i zużywanymi do tego celu paliwami - drogi i węzły komunikacyjne o dużym natężeniu ruchu. ze względu na miejsce powstania: emisja z danego obszaru emisja powstała na obszarze analizowanym. emisja napływowa emisja pojawiająca się na obszarze badanym a powstała poza jego granicami. 3.6 Analiza istniejącego stanu powietrza w gminie Do emitorów zanieczyszczeń powietrza zlokalizowanych na terenie gminy zaliczyć należy przede wszystkim niskosprawne piece i piony kominowe gospodarstw domowych na węgiel i drewno oraz zanieczyszczenia Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen bieżących i programów ochrony powietrza Ministerstwo Ochrony Środowiska. 30 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 31

32 komunikacyjne. Niska emisja jest źródłem takich zanieczyszczenia jak dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenek węgla, pył, sadza, a więc typowych zanieczyszczeń powstających podczas spalania paliw stałych i gazowych. W przypadku emisji bytowej, związanej z mieszkalnictwem jednorodzinnym zanieczyszczenia uwalniane na niedużej wysokości często pozostają i kumulują się w otoczeniu źródła emisji. W piecach węglowych często spalane są wysokokaloryczne odpady komunalne. Palenie tworzyw sztucznych metodą chałupniczą a więc w piecach nie przystosowanych do ich utylizacji powoduje emisję dioksyn najbardziej toksycznych substancji chemicznych, które są wdychane przez ludzi i zwierzęta, a także osiadają na owocach, glebie i wodzie. Poniżej przedstawiono szczegółową analizę stanu powietrza. Ocena jakości powietrza w województwie śląskim w 2014 roku wykonana wg zasad określonych w art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska na podstawie obowiązującego prawa krajowego i UE, przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach. Gmina Brenna znajduje się w strefie podlegającej ocenie jakości powietrza strefa śląska. W 2014 roku, w porównaniu do 2013 roku, zmieniły się obszary przekroczeń dla stężeń średnich rocznych pyłu PM10 oraz pyłu PM2.5. Rozkłady stężeń tych parametrów uzyskane w ramach matematycznego modelowania oraz wyniki pomiarów wykazują brak przekroczeń średnich stężeń rocznych pyłu zawieszonego PM10 w gminie Brenna. Obszar Gminy Brenna został zakwalifikowany do obszarów przekroczeń stężeń dobowych pyłu PM10, średniorocznych pyłu zawieszonego PM2,5 oraz stężeń B(a)P/rok (wg WIOŚ Katowice, Ocena jakości powietrza w województwie śląskim w 2014 r. oraz Program Ochrony Powietrza dla województwa śląskiego). Występujące zanieczyszczenia powietrza, spowodowane są w Gminie m.in. przez następujące czynniki: przewaga węgla oraz paliw stałych do ogrzewania budynków mieszkalnych. Program ochrony powietrza dla terenu województwa śląskiego mający na celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu oraz pułapu stężenia ekspozycji wskazuje strefę śląską, w tym gminę Brenna, jako obszar przekroczeń: stężeń 24-godzinnych pyłu PM10, stężeń średniorocznych pyłu PM2,5, stężeń średniorocznych benzo(a)pirenu. Rysunek 3. Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zawieszonego PM10 w strefie śląskiej w 2012 r. Źródło: Program ochrony powietrza 31 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 32

33 Rysunek 4. Rozkład stężeń 24-godzinnych pyłu zawieszonego PM10 wyrażonych jako 36-te stężenie w roku kalendarzowym w strefie śląskiej w 2012 r. Źródło: Program ochrony powietrza Rysunek 5. Rozkład stężeń średniorocznych pyłu zawieszonego PM2,5 w roku kalendarzowym w strefie śląskiej w 2012 Źródło: Program ochrony powietrza Rysunek 6. Rozkład stężeń średniorocznych benzo(a)pirenu w strefach województwa śląskiego w 2012 r. Źródło: Program ochrony powietrza 32 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 33

34 3.6.1 Charakterystyka niskiej emisji i problemy uciążliwości zjawiska niskiej emisji Niska emisja - jest to emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodząca z domowych pieców grzewczych i lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie węgla odbywa się w nieefektywny sposób. Cechą charakterystyczną niskiej emisji jest to, że powodowana jest przez liczne źródła wprowadzające do powietrza niewielkie ilości zanieczyszczeń. Duża ilość kominów o niewielkiej wysokości powoduje, że wprowadzanie zanieczyszczenia do środowiska jest bardzo uciążliwe, gdyż zanieczyszczenia gromadzą się wokół miejsca powstawania, a są to najczęściej obszary o zwartej zabudowie mieszkaniowej Pył PM10 i pył PM2,5 Pył składa się z mieszaniny cząstek stałych i ciekłych zawieszonych w powietrzu i będących mieszaniną substancji organicznych i nieorganicznych. Pył zawieszony może zawierać substancje toksyczne takie jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (m.in. benzo(a)piren), metale ciężkie oraz dioksyny i furany. PM10 - pył (PM- ang. particulate matter) jest zanieczyszczeniem powietrza składającym się z mieszaniny cząstek stałych, ciekłych lub obu naraz, zawieszonych w powietrzu i będących mieszaniną substancji organicznych i nieorganicznych. Cząstki te różnią się wielkością, składem i pochodzeniem. PM10 to pyły o średnicy aerodynamicznej do 10 μm, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc. PM2,5 cząstki pyłu o średnicy aerodynamicznej do 2,5 μm, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc oraz przenikać przez ściany naczyń krwionośnych. Jak wynika z raportów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), długotrwałe narażenie na działanie pyłu zawieszonego PM2,5 skutkuje skróceniem średniej długości życia. Szacuje się (2000 r.), że życie przeciętnego mieszkańca Unii Europejskiej jest krótsze z tego powodu o ponad 8 miesięcy. Krótkotrwała ekspozycja na wysokie stężenia pyłu PM2,5 jest rówbezpieczna, powodując wzrost liczby zgonów z powodu chorób układu oddechowego i krążenia oraz wzrost ryzyka nagłych przypadków wymagających hospitalizacji. Pyły PM10 i PM2,5 mogą wywoływać np. kaszel, trudności z oddychaniem i zadyszkę, szczególnie w czasie wysiłku fizycznego. Przyczyniają się do zwiększenia zagrożenia infekcjami układu oddechowego oraz występowania zaostrzeń objawów chorób alergicznych jak astmy, kataru siennego i zapalenia alergicznego spojówek. Nasilenie objawów zależy w dużym stopniu od stężenia pyłu w powietrzu, czasu ekspozycji, dodatkowego narażenia na czynniki pochodzenia środowiskowego oraz zwiększonej podatności osobniczej (dzieci i osoby w podeszłym wieku, współwystępowanie przewlekłych chorób serca i płuc). Ponieważ pewne składniki pyłów mogą przenikać do krwioobiegu, dłuższe narażenie na wysokie stężenia pyłu może mieć istotny wpływ na przebieg chorób serca (nadciśnienie, zawał serca) lub nawet zwiększać ryzyko zachorowania na choroby nowotworowe, szczególnie płuc. Zgodnie z informacjami wynikającymi z analizy kobiet w Krakowie, które w okresie ciąży były eksponowane na PM2,5 powyżej 35 µg/m³ rodziły one dzieci z istotnie niższą masą urodzeniową (średnio o 128 g), mniejszym obwodem główki (średnio o 0,3 cm) i mniejszą długością ciała (średnio o 0,9 cm). Zaobserwowano, że u dzieci o niższej masie urodzeniowej częściej występował tzw. świszczący oddech w późniejszym okresach życia, co zwykle poprzedza występowanie objawów astmatycznych. Badania wykonane u pięcioletnich dzieci, które były narażone na wyższe stężenia pyłu w okresie prenatalnym, wykazały wyraźnie niższą całkowitą objętość wydechową płuc o około 100 ml. Może to 33 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 34

35 świadczyć o gorszym wykształceniu płuc u dzieci eksponowanych na wyższe stężenia pyłu w okresie życia płodowego. Okazało się, że nawet stosunkowo niskie stężenia PM2,5 powyżej 20 µg/m³ zwiększały podatność tych dzieci na nawracające zapalenie oskrzeli i zapalenie płuc Benzo(a)piren Benzo(a)piren - B(a)P jest przedstawicielem wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). Benzo(a)piren wykazuje małą toksyczność ostrą, zaś dużą toksyczność przewlekłą, co związane jest z jego zdolnością kumulacji w organizmie. Jak inne WWA, jest kancerogenem chemicznym, a mechanizm jego działania jest genotoksyczny, co oznacza, że reaguje z DNA. Jest to substancja rakotwórcza, mutagenna, działająca na rozrodczość i niebezpieczna dla środowiska. Może powodować raka, dziedziczne wady genetyczne, a także upośledzać płodność. Może działać szkodliwie na dziecko w łonie matki. Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne; może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym Dwutlenek azotu Dwutlenek azotu (NO 2 ) jest nieorganicznym gazem utworzonym przez połączenie tlenu z azotem z powietrza. Może podrażniać płuca i powodować mniejszą odporność na infekcje dróg oddechowych, takich jak grypa. Przedłużające lub częste narażenie na stężenia, które są znacznie wyższe niż zwykle w powietrzu, mogą powodować zwiększoną częstość występowania ostrej choroby układu oddechowego u dzieci. Wpływ zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem azotu był badany w zakresie uciążliwości ruchu komunikacyjnego. Zanieczyszczenie powietrza produktami spalania paliw w silnikach pojazdów przyczynia się do poważnych problemów zdrowotnych takich jak przewlekłe choroby układu oddechowego, astma oskrzelowa, uczulenia, nowotwory, a nawet zwiększony wskaźnik śmiertelności. Kilkuminutowe do godzinnego przebywanie w pomieszczeniach, w których NO 2 występuje w stężeniach ppm ( mg/m 3 ), powoduje zapalenie płuc, natomiast stężenie do ppm ( mg/m 3 ) wywołuje zapalenie oskrzeli i bardzo złe samopoczucie, a przy stężeniu powyżej 500 ppm (940 mg/m 3 ) w przeciągu 2-10 dni następuje śmierć. Wieloletnie badania prowadzone w Niemczech udowodniły, że ryzyko zachorowania na obturacyjne zapalenie płuc było 1,79 razy większe wśród kobiet zamieszkałych w odległości mniejszej niż 100m od ruchliwych traktów komunikacyjnych. Autorzy badań włoskich stwierdzili, że liczba chorych przyjętych w trybie pilnym do szpitala jest istotnie związana ze wzrostem poziomu dwutlenku azotu i tlenku węgla w tym dniu (wzrost stężenia CO o 4,3% więcej hospitalizacji z powodu zapalenia płuc, o 5,5% z powodu astmy oskrzelowej) Dwutlenek siarki Dwutlenek siarki jest w warunkach normalnych bezbarwnym gazem o duszącym zapachu i kwaśnym smaku. W przypadku długotrwałego narażenia na działanie SO 2 może wystąpić przewlekłe zapalenie górnych i dolnych dróg oddechowych oraz zapalenia spojówek. Jego nadmiar zostaje wydalony z organizmu. Dwutlenek siarki (SO 2 ) jest absorbowany przez górne odcinki dróg oddechowych, a z nich dostaje się do krwioobiegu. Wysokie stężenie SO 2 w powietrzu (spalanie paliw) może być przyczyną przewlekłego zapalenia oskrzeli, zaostrzenia chorób układu krążenia, zmniejszonej odporności płuc na infekcje. Bywa zwykle istotnym składnikiem smogu oraz czynnikiem wpływającym na powstawanie pyłu wtórnego. 34 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 35

36 3.7 Identyfikacja obszarów problemowych Problem szczegółowy 1 Niska emisja generowana przez obiekty i infrastrukturę komunalną. Koszty ponoszone przez Gminę związane z nadmiernym zużyciem energii w budynkach i infrastrukturze komunalnej na zaspokojenie potrzeb związanych z oświetleniem i ogrzaniem obiektów. Część budynków gminnych w dalszym ciągu ma braki w termomodernizacji, w tym okna starego typu. W przypadku wykonanej w budynkach termomodernizacji - jej stan oceniono jako dobry. Niektóre z wykorzystywanych urządzeń kotłów wymaga wymiany na nowoczesne urządzenia. Tylko w jednym budynku wykorzystywane są OŹE kolektory słoneczne. Ok. 90 lamp oświetlenia ulicznego kwalifikuje się do wymiany. Problem szczegółowy 2 Emisja generowana przez transport. Związane jest to z niskim standardem dróg, w tym brakiem utwardzonej nawierzchni. Problem szczegółowy 3 Niska emisja generowana przez gospodarstwa domowe. Niski poziom wykorzystania OŹE w gospodarstwach domowych. 59% energii pochodzi z węgla. 23% ankietowanych budynków nie ma ocieplonych ścian, 29% nie posiada ocieplonego stropu/dachu, w 7% badanych budynkach trzeba wymienić okna. W 2% ankietowanych budynków mieszkalnych wykorzystywane są OZE: kolektory słoneczne i ogniwa fotowoltaiczne. Problem szczegółowy 4 Niska emisja generowana przez przedsiębiorstwa działające w Gminie Gospodarka gminy opiera się o podmioty sektora MSP. Znaczna część z nich to podmioty osób fizycznych w tym działające w sferze turystycznej. Budynki usług noclegowych, czy gastronomicznych nie rzadko wykorzystują do ogrzewania paliwa stałe. Inwentaryzacja terenowa wskazała na częste łączenie wykorzystania paliw stałych i gazu w przypadku zaspokojenia bieżących potrzeb. W przypadku kotłów węglowych wiele urządzeń jest przestarzałych, o niskiej sprawności. Problem szczegółowy 5 Niewykorzystany potencjał zainteresowania realizacją zmian w gospodarstwach domowych. Ok 34% ankietowanych jest zainteresowanych podjęciem działań usprawniających w gospodarstwach domowych (lub nie wyklucza takiej możliwości). Największe zainteresowanie związane jest z instalacją kolektorów słonecznych, wymianą przestarzałego kotła węglowego na nowoczesne urządzenie oraz ew. instalacja ogrzewania gazowego. Badani rozważają instalacje paneli fotowoltaicznych i pompy ciepła. 35 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 36

37 3.8 Aspekty organizacyjne i finansowe Struktury organizacyjne i zasoby ludzkie Wprowadzenie proces przygotowania PGN Plan Gospodarki Niskoemisyjnej jest szczególnym dokumentem. Jego unikalność zawiera się w fakcie łączenia w sobie wielu elementów życia społeczno-gospodarczego gminy. Dotyka kwestii osób indywidualnych i przedsiębiorstw. Wiąże się ze wzrostem świadomości, a często też z koniecznością poniesienia nakładów finansowych. Nie bez znaczenia jest więc właściwe ukształtowanie procesu jego tworzenia i późniejszej realizacji uwzględniające wszelkie zasady udziału społecznego i poszukiwania zgody na etapie tworzenia i konsekwencji na etapie realizacji. Ostateczny dokument musi być oceniany nie jako dokument zewnętrzy, ale narzędzie i kierunek pracy. Należy ustalić jasną strukturę organizacyjną wdrażania. Realizacja PGN opiera się na dwóch płaszczyznach : przygotowanie i wdrażanie. Rysunek 7. Przygotowanie PGN Dane: opracowanie własne Rysunek 8. Wdrażanie PGN Źródło: opracowanie własne Prace nad PGN w Gminie Brenna trwały w okresie: wrzesień 2015 marzec Współpraca była prowadzona na linii: Urząd Gminy koordynator wykonawczy oraz eksperci Ecovidi Piotr Stańczuk. 36 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 37

38 Rysunek 9. Schemat procesu przygotowania PGN dla Gminy Brenna Źródło: opracowanie własne Założenia dla systemu wdrażania Jak wspomniano powyżej przygotowanie i realizacja PGN są formalnym zobowiązaniem Władz Gminy. To one odpowiadają za efekty i uporządkowanie wdrażania poszczególnych działań jak również, zgodnie z procedurą przewidzianą przepisami prawa, będą decydowały o jego aktualizacji. Jednostka koordynująca i monitorująca realizację PGN będzie znajdowała się w strukturze Wydziału Inwestycji i Infrastruktury do tej pory posiadającego w swoich kompetencjach obszar ochrony środowiska. Zgodnie z dobrymi praktykami realizacji SEAP (jako wzorcowego dokumentu przyjętego dla tego opracowania) niezwykle ważne jest powołanie w strukturach urzędu stanowiska pracy (lub przypisanie do zakresu czynności istniejącego stanowiska pracy zadań): koordynatora wykonawczego Planu. Ważne jest aby osoba sprawująca te funkcje (koordynator wykonawczy) miała możliwość bezpośredniego wpływu na podejmowane decyzje w urzędzie by dopilnować, aby cele i kierunki PGN były uwzględnione w: zapisach prawa lokalnego, dokumentach strategicznych i planistycznych, wewnętrznych instrukcjach i regulacjach. Sugerowany zakres kompetencji i zadań koordynatora wykonawczego Planu: koordynacja wdrażania PGN i podobnych Planów w Gminie przygotowanie analiz o stanie energetycznym Gminy i podejmowanych działaniach ukierunkowanych na redukcję emisji zanieczyszczeń, identyfikacja potrzeb pozyskania zewnętrznego wsparcia na realizację inwestycji ograniczających emisję zanieczyszczeń, podnoszących efektywność energetyczną i budujących świadomość społeczną w zakresie tej tematyki, inicjowanie udziału w unijnych i międzynarodowych Planach i projektach z zakresu ochrony powietrza i efektywnego wykorzystania energii oraz prowadzenie tych projektów, przygotowanie planów termomodernizacyjnych dla obiektów gminnych i współpraca w tym zakresie z jednostkami organizacyjnymi Gminy, doradztwo energetyczne w zakresie termomodernizacji budynków użyteczności publicznej oraz mieszkalnych, prowadzenie punktu informacyjnego dla mieszkańców i podmiotów na temat rozwiązań w zakresie efektywności energetycznej i OZE. 37 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 38

39 Koordynatorem wykonawczym Planu będzie Naczelnik Wydziału Inwestycji i Infrastruktury. Powołanie koordynatora wykonawczego nie jest warunkiem koniecznym do prowadzenia wdrażania PGN. Decyzje o takim stanowisku mogą zostać podjęte przez Władze Gminy w dowolnym momencie i będą zależne od ilości zadań oraz dostępnych środków. Proponowany system wdrażania PGN Rysunek 10. Zarządzanie strategiczne - długofalowe Źródło: opracowanie własne Rysunek 11. Zarządzanie operacyjne praca bieżąca. Dane: opracowanie własne Zasoby ludzkie 38 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 39

40 Do realizacji PGN przewiduje się zaangażowanie obecnie pracującego personelu w Urzędzie Gminy oraz jednostek gminnych. Jednostką bezpośrednio koordynującą jak wspomniano powyżej, będzie Wydział Inwestycji i Infrastruktury. Do zakresu działań Wydziału należą sprawy związane z utrzymaniem dróg i mostów, zagospodarowaniem przestrzennym, urbanistyką, budownictwem, geodezją, gospodarowaniem mieszkaniowymi zasobami gminy, rolnictwem, leśnictwem, ochroną środowiska i gospodarką komunalną oraz inwestycjami Zaangażowane strony Niezwykle ważne jest aby decyzje podejmowane były z pełnym udziałem interesariuszy. Dlatego celowym wydaje się aby uzupełnieniem struktury wdrażania strategicznego PGN było uruchomienie Zespołu interesariuszy, powołanego zgodnie ze ścieżką podejmowania decyzji w Urzędzie Gminy, w skład którego wejdą zarówno osoby zaangażowane w realizację PGN jak i osoby zainteresowane wynikami jego realizacji czy też te, których działania PGN będą ograniczać. Głównym celem działania takiego zespołu powinno być opiniowanie i doradzanie Władzom Gminy w realizacji PGN i planowaniu szczegółowych działań wykonawczych. (Patrz Schemat - Zarządzanie strategiczne). Możliwe jest również przypisanie zadań do istniejącej już struktury np. Komitetu sterującego projektu / strategii. Proces formalnego tworzenia Zespołu będzie prowadzony od momentu przyjęcia PGN Uchwałą Rady Gminy. Opis interesariuszy PGN Dwie główne grupy interesariuszy to: interesariusze zewnętrzni oraz interesariusze wewnętrzni. Interesariusze zewnętrzni PGN dla Gminy Brenna: mieszkańcy Gminy; firmy działające na terenie Gminy; organizacje i instytucje niezależne od Gminy a zlokalizowane na jego terenie; opcjonalnie przedstawiciele podmiotów administracyjnych, dla których obszar Gminy jest elementem Planów i planów strategicznych (np.: przedstawiciel powiatu cieszyńskiego, przedstawiciel województwa śląskiego); podmioty będące dystrybutorami energii: TAURON Dystrybucja SA Oddział w Bielsko Białej, Polska Spółka Gazownictwa oddział w Zabrzu. Interesariusze wewnętrzni, wśród których można wymienić: członków Rady Gminy, pracowników Urzędu Gminy, pracowników jednostek budżetowych Gminy. W każdej z tych grup mogą pojawić się zarówno osoby pozytywnie nastawione jak i oponenci. Ich udział w pracach nad wdrażaniem uzgodnionego planu jest niezbędny. Komunikacja z interesariuszami powinna się opierać na następujących formach: Spotkania zespołu interesariuszy, Strona internetowa Urzędu Gminy, Informacje podawane na posiedzeniach Rady, spotkaniach z mieszkańcami, Materiały prasowe, Spotkania tematyczne informacyjne, Dyżury pracowników, Ankiety satysfakcji. 39 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 40

41 Współuczestnictwo interesariuszy w realizacji Planu. Głównym przejawem współuczestnictwa interesariuszy w realizacji planu będzie udział w spotkaniach wspomnianego powyżej Zespołu Interesariuszy PGN. Zespół ten ma następujące główne zadania: 1. Opiniowanie raportów z realizacji Planu. 2. Rozstrzyganie wniosków zgłaszanych jako aktualizacja działań planu. 3. Identyfikowanie nowych przedsięwzięć i działań Planu. 4. Wnioskowanie zmian w Planie. 5. Promowanie gospodarki niskoemisyjnej w swoich środowiskach. Zespół interesariuszy powstanie Zarządzeniem Wójta Gminy wskazującym listę osób członków zespołu. Osoby te zostaną wprowadzone do projektu zarządzenia po uzyskaniu akceptacji od każdej z nich. Opinie na temat współpracy w zespole interesariuszy zostaną pozyskane poprzez badanie satysfakcji z pracy przeprowadzonej wśród jego członków (patrz wskaźniki monitoringowe). Dodatkowo nie należy zapominać o interesariuszach realizujących zadania wynikające z Planu (np. mieszkańcy, którzy korzystają z dofinansowania na wymianę źródła ciepła) w tym przypadku przejawem potwierdzenia współuczestnictwa będzie dokument formalny w postaci umowy, porozumienia itp. określający zakres zadania i wymagania co do beneficjenta. Pozostali interesariusze: mieszkańcy, przedstawiciele podmiotów gospodarczych, instytucji, mediów itp. nie będą składali żadnej formalnej deklaracji współpracy będą tzw. interesariuszami dobrowolnymi, którzy mogą zgłaszać uwagi, wnioski do planu, przedstawiać swoje opinie itp. Środkiem przekazu informacji będzie strona internetowa, na której będą pojawiać się informacje o PGN i pracach zespołu interesariuszy. Gmina będzie wykorzystywać dla pozyskania informacji także spotkania z mieszkańcami, pikniki, konferencje prasowe. Jedną z form pozyskania opinii tej najszerszej grupy interesariuszy będzie ankietyzacja podczas prowadzanych akcji informacyjnych i promocyjnych. Dotychczasowa współpraca z interesariuszami odbywała się bez potwierdzenia formalnego w postaci deklaracji / umowy itp. Podczas przygotowania Planu zaangażowano do współpracy następujących interesariuszy: Mieszkańców Gminy pozyskanie informacji nastąpiło podczas ankietyzacji budynków Zarządców obiektów publicznych poprzez ankietyzację. Pracowników Urzędu Gminy poprzez pozyskanie informacji i uwag do planu. Dostawców energii poprzez ankietyzację. Na etapie opracowania PGN nie otrzymano ostatecznej, formalnej odmowy od żadnego z interesariuszy Budżet Budżet Planu to prawie zł wydatkowanych na ograniczenie niskiej emisji w latach Przewiduje się, że najwięcej środków będzie pochodziło z POIiŚ oraz NFOŚiGW i WFOŚiGW, a także RPO Województwa Małopolskiego. Na drugim miejscu w wielkości zaangażowania pojawiają się środki finansowe własne Gminy. Pozostałe środki pochodzić będą od inwestorów zewnętrznych współfinansujących inwestycje i przedsięwzięcia. 40 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 41

42 3.8.4 Źródła finansowania Warunkiem sprawnej realizacji każdego przedsięwzięcia jest zaplanowanie środków finansowych niezbędnych na jego realizację. Ma to szczególne znaczenie w przypadku wdrażania PGN ponieważ zakłada on działania odnoszące się bądź realizowane przy współpracy z mieszkańcami. Podstawowe źródła finansowania PGN: środki własne Gminy, środki wnioskodawcy, środki zabezpieczone w Planach krajowych i europejskich, środki komercyjne. Należy pamiętać, iż działania uruchamiane w ramach PGN mogą zakładać przedsięwzięcia zarówno objęte warunkami pomocy publicznej jak i nie związane z nią. Przewiduje się poza środkami Gminy Brenna, następujący pakiet możliwych źródeł finansowania działań zapisanych w PGN: Pakiet krajowy: Budżet Państwa, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, Plany operacyjne krajowe (finansowane z EFRR i EFS). Pakiet regionalny: Budżet Województwa, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie, Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego Pakiet alternatywny: Mechanizm ESCO, Kredyty preferencyjne, Kredyty komercyjne, Własne środki inwestorów. Najważniejsze narzędzia finansowania PGN przedstawiono w załączniku nr 4 do dokumentu. Należy jednakże zwrócić uwagę, iż pozyskanie konkretnego dofinansowania zależy od rodzaju projektu. Załącznik nr 4 zawiera szeroki katalog możliwych rozwiązań. Nie wszystkie jednak będą mogły być w efekcie wykorzystane przez Gminę Brenna ze względów formalnych bądź merytorycznych. Katalog stanowi wyłącznie pakiet potencjalnych możliwości wsparcia Gminy lub innych wnioskodawców. Środki finansowe na monitoring i ocenę. Proponuje się następujące źródła finansowania monitoringu i oceny PGN: WFOŚiGW, NFOŚiGW, Środki własne Gminy. Wiele działań w zakresie monitoringu będzie związanych z wykonywaniem bieżących zadań pracowników Gminy. Należy jednak wziąć pod uwagę, że Gmina będzie w tym procesie potrzebowała zewnętrznego wsparcia finansowego i organizacyjnego w obszarze m.in.: inwentaryzacji terenowej oraz przygotowania aktualizacji Planu. 41 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 42

43 4 Bilans energetyczny rok bazowy 2014 Dla opracowania bazy inwentaryzacji zanieczyszczeń należy określić strukturę zużycia nośników energii w Gminie. Zużycie nośników energii obliczono natomiast na podstawie bilansu energetycznego Gminy. Dla oszacowania ilości energii posłużono się różnymi metodami: wskaźnikową, statystyczną oraz ankietyzacją z natury. Dla każdego wyznaczonego sektora bilansowego opisano zastosowaną metodę lub metody opracowania bilansu oraz wyliczono ilość zużycia paliw oraz ich strukturę. Rokiem bazowym dla opracowania Planu wybrano rok Jest to rok poprzedzający przeprowadzenie inwentaryzacji najbliższy pełen rok obejmujący sezon grzewczy. Rok ten jest rokiem najbardziej miarodajnym jeśli chodzi o stworzenie bilansu energetycznego Gminy i określenie struktury zużycia poszczególnych nośników energii. Wg metodyki wykorzystanej w dokumencie (i która jest również zalecana przez poradnik SEAP) do obliczenia ilości emisji zanieczyszczeń podstawową rzeczą jest właśnie obliczenie zapotrzebowania na ciepło, a następnie określenie ilości GJ pochodzących z poszczególnych nośników energii w poszczególnych sektorach. Pozyskanie szczegółowych danych służących do wykonania ww. obliczeń jest trudne nawet dla roku bieżącego szczególnie w przypadku mieszkańców (sektor mieszkaniowy gospodarstwa domowe). Im rok bazowy będzie bardziej oddalony pozyskanie danych będzie trudniejsze, a czasem wręcz niemożliwe. W takim przypadku pozostałoby jedynie oszacowanie ilości GJ energii i ilości paliw wg wskaźników. Analogiczna sytuacja ma miejsce podczas obliczeń zużycia energii i paliw dla sektora budynków gminnych (przeankietowanie wszystkich budynków gminnych) oraz pozostałych sektorów. Podsumowując, wybrany rok jest rokiem najbardziej wiarygodnym, a wszelkie obliczenia są najbardziej zbliżone faktycznemu stanowi zużycia energii i emisji zanieczyszczeń w Gminie. Do obliczeń energetycznych (przeliczenie ilości masowych i objętościowych wykorzystywanych na terenie Gminy paliw na wartości zużycia energii) skorzystano z wartości opałowych poszczególnych paliw podanych w KOBIZE 2014, a w przypadku gazu ziemnego skorzystano z danych PGNiG (współczynnik konwersji [GJ/m 3 ]). 4.1 Sektory bilansowe w Gminie Na podstawie podręcznika SEAP Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii rekomendowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jednostkom samorządów terytorialnych do sporządzania dokumentów dotyczących gospodarki energetycznej i ograniczania emisji zanieczyszczeń wydzielono w Gminie sektory bilansowe ze względu na odmienną specyfikę i różne współczynniki energochłonności i są to: 1. Sektor budownictwa mieszkaniowego, 2. Sektor budownictwa komunalnego i użyteczności publicznej, 3. Sektor działalności gospodarczej, 4. Sektor oświetlenia ulicznego, 5. Transport publiczny i prywatny. Zużycie energii/nośników energii z procesów produkcyjnych z nielicznych nadesłanych zwrotnie ankiet zostanie uwzględniona w rozdziale dotyczącym obliczeń emisji. 42 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 43

44 Bilans energetyczny dla sektorów 1-3 będzie uwzględniał potrzeby energetyczne na cele grzewcze, w tym na podgrzanie powietrza do wentylacji budynków i podgrzania ciepłej wody użytkowej. Do obliczeń emisji zanieczyszczeń (baza danych) Gmina zostanie podzielona na identyczne sektory. 4.2 Założenia ogólne (sektory 1-3) Definicje Wskaźnikowy bilans energetyczny Gminy opracowano w oparciu o dane uzyskane podczas ankietyzacji terenowej oraz dane od następujących przedsiębiorstw i instytucji: Urząd Gminy Brenna TAURON Dystrybucja SA Oddział w Bielsko Białej Polska Spółka Gazownictwa Oddział w Zabrzu Jednostki organizacyjne Gminy Stworzenie bilansu energetycznego Gminy polega na określeniu zapotrzebowania energii na potrzeby grzewcze w tym na podgrzanie powietrza do wentylacji budynków i podgrzania ciepłej wody użytkowej. Do obliczeń zapotrzebowania i zużycia energii w Gminie zostały wykorzystane wskaźniki określone w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 czerwca 2014 r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw charakterystyki energetycznej. Są to: Wskaźnik EP wyraża wielkość rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną niezbędną do zaspokajania potrzeb związanych z użytkowaniem budynku, odniesioną do 1 m 2 powierzchni użytkowej, podaną w kwh/(m 2 rok). Wskaźnik EP jest to ilościowa ocena zużycia energii. Wskaźnik EK wyraża zapotrzebowanie na energię końcową dla ogrzewania (ewentualnie chłodzenia), wentylacji i przygotowania ciepłej wody użytkowej. Wielkość ta odniesiona jest do 1 m 2 powierzchni użytkowej, podana w kwh/(m 2 rok). Wskaźnik EK jest miarą efektywności energetycznej budynku. Energia pierwotna Pojęcie energii pierwotnej dotyczy energii zawartej w kopalnych surowcach energetycznych, która nie została poddana procesowi konwersji lub transformacji. Pojęcie istotne z punktu widzenia strategii zrównoważonego rozwoju, wykorzystywane przede wszystkim w polityce, ekonomii i ekologii. Energia końcowa Energia końcowa energia dostarczana do budynku dla systemów technicznych. Pojęcie istotne z punktu widzenia użytkownika budynku ponoszącego konkretne koszty związane z potrzebami energetycznymi w fazie eksploatacji obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. Energia użytkowa Energia użytkowa a) w przypadku ogrzewania budynku - energia przenoszona z budynku do jego otoczenia przez przenikanie lub z powietrzem wentylacyjnym, pomniejszoną o zyski ciepła, b) w przypadku chłodzenia budynku zyski ciepła pomniejszone o energię przenoszoną z budynku do jego otoczenia przez przenikanie lub z powietrzem wentylacyjnym, c) w przypadku przygotowania ciepłej wody użytkowej energia przenoszona z budynku do jego otoczenia ze ściekami. 43 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 44

45 Pojęcie istotne z punktu widzenia projektanta (architekta, konstruktora), charakteryzujące między innymi jakość ochrony cieplnej pomieszczeń, czyli izolacyjność termiczną oraz szczelność całej obudowy zewnętrznej. Sezonowe zapotrzebowanie i zużycie energii dla Gminy Brenna wyliczono wskaźnikowo. Wynikowa ilość energii jest energią końcową wykorzystywaną na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz podgrzania ciepłej wody użytkowej. Podstawowym wskaźnikiem wykorzystanym do obliczeń jest EP H+W - cząstkowa maksymalna wartość zużycia energii na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz podgrzania ciepłej wody użytkowej (tzw. współczynnik energochłonności). Według zmieniających się na przestrzeni lat norm budowlanych, poszczególny typ budownictwa podyktowany okresem jego powstania charakteryzuje się innym, orientacyjnym wskaźnikiem energochłonności. Wskaźniki wykorzystane do obliczeń zostały dobrane według obowiązujących w poszczególnych okresach normach i przepisach prawnych oraz na podstawie obowiązującego obecnie Rozporządzenia Ministra transportu, budownictwa i gospodarki morskiej z dnia 5 lipca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Kryteria przeprowadzania wskaźnikowych obliczeń zapotrzebowania na energię Obliczenia zapotrzebowania na energię cieplną do ogrzewania budynków dla budownictwa w Gminie przeprowadzano w oparciu o wskaźniki przeciętnego rocznego zużycia energii na ogrzewanie 1 m 2 powierzchni użytkowej budynku. Użytkowane aktualnie na terenie Gminy Brenna budynki powstawały w różnym okresie czasu, zgodnie z przepisami i normami obowiązującymi w okresie ich budowy. Poniższa tabela przedstawia zestawienie wskaźników sezonowego zużycia energii na ogrzewanie w zależności od wieku budynków. Tabela 5. Wskaźniki sezonowego zużycia energii na potrzeby ogrzewania i wentylacji w zależności od wieku budynków (nieuwzględniające podgrzania ciepłej wody i strat) Budynki budowane w okresie Obowiązująca norma Orientacyjne sezonowe zużycie energii na ogrzewanie kwh/(m 2 rok) Do 1966 Brak uregulowań BN-64/B BN-74/B PN-82/B PN-91/B Zarządzenia MGPiM dot. wskaźnika Eo Źródło: Obowiązujące normy prawne lub przepisy 44 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 45

46 Tabela 6. Obowiązujące od stycznia 2014 wskaźniki sezonowego zużycia energii na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz podgrzania ciepłej wody użytkowej (wraz ze stratami) Rodzaj budynku Od 1 stycznia 2014 Od 1 stycznia 2017 Od 1 stycznia 2021 Budynek mieszkaniowy: a) jednorodzinny b) wielorodzinny Budynek zamieszkania zbiorowego Budynek użyteczności publicznej: c) opieki zdrowotnej d) pozostałe Budynek gospodarczy, magazynowy i produkcyjny Źródło: Rozporządzenie Ministra transportu, budownictwa i gospodarki morskiej z dnia 5 lipca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Kolejnym etapem przeprowadzania bilansu energetycznego na potrzeby ogrzewania dla Gminy jest wyznaczenie powierzchni zasobów mieszkaniowych i pozostałych zasobów budownictwa w Gminie. Posłużą temu dane uzyskane z Urzędu Gminy oraz GUS-u przedstawiające dokładne zestawienie powierzchni użytkowej budownictwa na terenie Gminy. Tabela 7. Powierzchnia użytkowa dla poszczególnych sektorów budownictwa w Gminie Brenna Rodzaj budownictwa Powierzchnia użytkowa [m 2 ] Sektor mieszkalnictwa jednorodzinnego Sektor budownictwa produkcyjno-usługowego i handlowego Sektor budownictwa komunalnego (jednostki gminne) Razem: Źródło: Urząd Gminy Brenna 2015 r. 4.3 Sektor budownictwa mieszkaniowego Bilans energetyczny metodą wskaźnikową Gmina Brenna jest gminą o charakterze wiejskim. Zabudowę mieszkaniową stanowią rozproszone, o mniejszym lub większym zagęszczeniu budynki jednorodzinne, rzadko bliźniaki lub szeregowce. Poniższa tabela przedstawia założenia do obliczeń zużycia energii dla sektora budownictwa mieszkaniowego. Przedstawia ona oszacowane wskaźniki energochłonności dla budynków podzielonych na grupy wiekowe oraz uwzględnia działania termomodernizacyjne przeprowadzone w tychże budynkach wraz z dobranymi wskaźnikami po termomodernizacji. W zależności od stopnia kompleksowości przeprowadzonych zabiegów termomodernizacyjnych wyznaczono współczynniki energochłonności po termomodernizacji. Następnie wyznaczono uśredniony wskaźnik energochłonności dla sektora budownictwa mieszkaniowego w Gminie. 45 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 46

47 Tabela 8. Obliczony wskaźnik zużycia energii dla sektora budownictwa mieszkaniowego w Gminie w roku 2014 Budynki budowane w okresie Odsetek powierzchni z danego okresu Odsetek powierzchni poddanej termomodernizacji danego okresu Uśredniony wskaźnik zużycia energii po termomodernizacji [kwh/(m 2 rok)] Uśredniony wskaźnik zużycia energii budynków z danego okresu [kwh/(m 2 rok)] Do ,0% 55% ,1% 61% Uśredniony wskaźnik dla danego sektora łącznie ,0% 54% ,9% 0% ,0% 0% Źródło: opracowanie własne Do dalszych wyliczeń orientacyjnego zapotrzebowania na ciepło w sektorze mieszkalnictwa dla Gminy Brenna przyjęto współczynnik 141 [kwh/m 2 rok]. Energia użytkowa: 141 [kwh/m 2 rok]* m 2 = GJ rocznie Powyższe obliczenia uwzględniają energię cieplną użytkową niezbędną do ogrzania pomieszczeń oraz powietrza do wentylacji. Do powyższych obliczeń niezbędne jest doliczenie zapotrzebowania na energię cieplną na przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Do tych obliczeń skorzystano z metodologii określonej w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 czerwca 2014 r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw charakterystyki energetycznej. Skorzystano także z tabeli Przeciętne normy zużycia wody na jednego mieszkań w gospodarstwach domowych wg Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002 r. w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody. Założono: Jednostkowe zużycie wody: 35 dm 3 /(j.o.)*doba; Współczynnik wykorzystania systemu c.w.u.: 0,9; Liczba mieszkańców: ; Temperatura wody ciepłej: 55 o C; Temperatura wody zimnej: 10 o C; Oszacowano, że ilość energii niezbędnej do przygotowania ciepłej wody użytkowej wyniesie: GJ/rok Należy zwrócić uwagę, że oszacowana ilość energii jest to tzw. energia użytkowa, nieuwzględniająca średniej sprawności całkowitej, na którą składa się między innymi sprawność wytwarzania, regulacji, wykorzystania przesyłu i akumulacji energii. Do wyznaczenia sprawności całkowitej posłużono się metodologią zawartą w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 czerwca 2014 r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw charakterystyki energetycznej. 46 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 47

48 Po uwzględnieniu łącznych strat oszacowano całkowitą sprawność na 60-75% w zależności od wieku dla budynków niemodernizowanych oraz 75-85% dla nowych oraz zmodernizowanych budynków. Dla przygotowania ciepłej założono uśrednione sprawności 60-70%. Biorąc pod uwagę powyższe ilość energii końcowej u źródła potrzebnej do pokrycia zapotrzebowania na ogrzewanie, przygotowanie ciepłej wody użytkowej oraz wentylację wyniesie dla sektora budownictwa mieszkaniowego dla Gminy Brenna ok.: GJ/rok. Na potrzeby przygotowania posiłków oszacowano zużycie energii: GJ/rok. Łączne zużycie energii końcowej dla sektora mieszkalnictwa wynosi: GJ/rok Bilans energetyczny na podstawie ankiet Na potrzeby przygotowania Planu gospodarki niskoemisyjnej oraz bazy inwentaryzacji zanieczyszczeń opracowane zostały szczegółowe ankiety przeznaczone dla mieszkańców zabudowy mieszkaniowej (załącznik nr 1) Przeankietowano łącznie 452 gospodarstwa domowe na terenie Gminy, położone w różnych jej częściach. Rejony do ankietyzacji zostały wybrane w taki sposób, aby próba była jak najbardziej miarodajna (tzw. próba reprezentatywna). Na podstawie ankiet (ilości zużytego paliwa grzewczego oraz wskaźników energochłonności) dokonano obliczeń zapotrzebowania energii na potrzeby grzewcze, w tym na podgrzanie powietrza do wentylacji budynków i podgrzania ciepłej wody użytkowej dla poszczególnych nośników energii. Na podstawie obliczeń wynikających z próby odniesiono je do całkowitej liczby domów w Gminie i ich łącznej powierzchni, następnie stworzono strukturę zużycia poszczególnych paliw na potrzeby grzewcze oraz obliczono ilość energii końcowej. Dla sektora budownictwa mieszkaniowego rzeczywiste zużycie energii końcowej (na podstawie ankiet i ww. metodyki) wyniosło w 2014 roku GJ/rok. Zużycie to jest o 9,8 % mniejsze niż wskaźnikowe, obliczone we wcześniejszym podrozdziale. Różnica wynika z tego, że metoda wskaźnikowa opiera się na obliczeniach wg norm czyli założonej, stałej temperaturze we wszystkich zamieszkałych pomieszczeniach oraz normatywnych wskaźnikach energochłonności (uwzględniają one zewnętrzną temperaturę obliczeniową - 20 o C dla Gminy Brenna). W rzeczywistości ludzie mieszkający w domach jednorodzinnych, posiadających indywidualne kotłownie, oszczędzają poprzez niedogrzewanie wszystkich pomieszczeń użytkowych lub obniżanie temperatury. Do różnicy przyczyniają się również temperatury zewnętrzne podczas sezonu grzewczego ostatnimi laty, zimy były stosunkowo ciepłe. Do obliczeń emisji zanieczyszczeń wykorzystano ilość energii końcowej zawartej w ilości zużytych nośników energii. Do obliczeń emisji wg podręcznika SEAP należy uwzględnić zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych. Wyliczono ją na podstawie ankiet przeprowadzonych w Gminie oraz danych otrzymanych od dystrybutora energii na terenie gminy - Tauron Dystrybucja. W 2014 roku w Gminie Brenna zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych wyniosło MWh/rok. Jedno gospodarstwo zużywa średnio 1,96 MWh/rok. 47 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 48

49 4.4 Sektor budownictwa komunalnego i użyteczności publicznej Bilans energetyczny metodą wskaźnikową W niniejszym rozdziale uwzględniono wszystkie budynki będące jednostkami gminnymi. Poniższa tabela przedstawia założenia do obliczeń zużycia energii dla sektora budownictwa użyteczności publicznej. Przedstawia ona oszacowane wskaźniki energochłonności dla budynków podzielonych na grupy wiekowe oraz uwzględnia działania termomodernizacyjne przeprowadzone w tychże budynkach wraz z dobranymi wskaźnikami po termomodernizacji. Tabela 9. Obliczony wskaźnik zużycia energii dla sektora budownictwa użyteczności publicznej w Gminie w roku 2014 Budynki budowane w okresie Odsetek powierzchni z danego okresu Odsetek powierzchni poddanej termomodernizacji z danego okresu Uśredniony wskaźnik zużycia energii po termomodernizacji [kwh/(m 2 rok)] Uśredniony wskaźnik zużycia energii budynków z danego okresu [kwh/(m 2 rok)] Do % 65% % 80% % 50% % 0% % 0% Źródło: opracowanie własne Uśredniony wskaźnik dla danego sektora łącznie 144 Do dalszych wyliczeń orientacyjnego zapotrzebowania na ciepło w sektorze budownictwa użyteczności publicznej dla Gminy Brenna przyjęto współczynnik 144 [kwh/m 2 rok]. Energia użytkowa: 144 kwh/(m 2 rok)* m 2 = GJ/rok. Powyższe obliczenia zawierają w sobie energię cieplną użytkową niezbędną na ogrzanie pomieszczeń oraz powietrza do wentylacji. Do powyższych obliczeń niezbędne jest doliczenie zapotrzebowania na energię cieplną na przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Obliczeń dokonano analogicznie jak dla mieszkalnictwa jednak przy następujących założeniach: Jednostkowe zużycie wody: 5 dm 3 /(j.o.)*doba - szkoły, 8 dm 3 /(j.o.)*doba urzędy; Czas wykorzystania systemów c.w.u.: 0,55 szkoły, 0,6 urzędy; Liczba osób: 2 000; Temperatura wody ciepłej: 55 o C; Temperatura wody zimnej: 10 o C Oszacowano, że ilość energii niezbędnej do przygotowania ciepłej wody użytkowej wyniesie: 412 GJ/rok Po uwzględnieniu strat, analogicznie jak dla sektora budownictwa mieszkaniowego, ilość energii potrzebnej do pokrycia zapotrzebowania na ogrzewanie, przygotowanie ciepłej wody użytkowej oraz wentylację wyniesie dla sektora budownictwa użyteczności publicznej dla Gminy Brenna ok.: GJ/rok 48 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 49

50 4.4.2 Bilans energetyczny na podstawie ankiet Analogicznie jak dla pozostałych sektorów na potrzeby stworzenia bazy inwentaryzacji zanieczyszczeń opracowane zostały szczegółowe ankiety dotyczące przeprowadzonych oraz planowanych zabiegów termomodernizacyjnych, zużycia ilości ciepła oraz nośników energii oraz innych danych niezbędnych do obliczenia zapotrzebowania na ciepło oraz ilości emisji zanieczyszczeń. Ankieta dla sektora budownictwa użyteczności publicznej (jednostki gminne i pozostałe) stanowi załącznik 2. Od wszystkich respondentów otrzymano odpowiedzi zwrotne. Zestawienie danych z ankiet wraz z obliczeniami stanowi załącznik w wersji elektronicznej Bazowa Inwentaryzacja Emisji (BEI). Dla sektora budownictwa komunalnego rzeczywiste zużycie energii końcowej wyniosło w 2014 roku ok GJ/rok. Dla tego sektora rzeczywiste zużycie energii końcowej jest 17,6 % mniejsze niż wskaźnikowe, obliczone we wcześniejszym podrozdziale. Uzasadnienie tej różnicy jest podobne jak w przypadku mieszkalnictwa jednorodzinnego, jednak różnica w tym przypadku jest mniejsza. Do obliczeń emisji zanieczyszczeń wykorzystano ilość energii końcowej zawartej w ilości zużytych nośników energii. 4.5 Sektor działalności gospodarczej Bilans energetyczny metodą wskaźnikową Poniższa tabela przedstawia założenia do obliczeń zużycia energii dla sektora działalności gospodarczej. Przedstawia ona oszacowane wskaźniki energochłonności dla budynków podzielonych na grupy wiekowe oraz uwzględnia odsetek oszacowanych działań termomodernizacyjnych przeprowadzonych w tychże budynkach wraz z dobranymi wskaźnikami po termomodernizacji. Tabela 10. Obliczony wskaźnik zużycia energii dla sektora działalności gospodarczej w Gminie w roku 2014 Budynki budowane w okresie Odsetek powierzchni z danego okresu Odsetek powierzchni poddanej termomodernizacji z danego okresu Uśredniony wskaźnik zużycia energii po termomodernizacji [kwh/(m 2 rok)] Uśredniony wskaźnik zużycia energii budynków z danego okresu [kwh/(m 2 rok)] Do ,0% 35% ,0% 25% ,0% 20% ,0% 5% ,0% 0% Uśredniony wskaźnik dla danego sektora łącznie Źródło: opracowanie własne Do dalszych wyliczeń orientacyjnego zapotrzebowania na ciepło w sektorze działalności gospodarczej dla Gminy przyjęto współczynnik 160 [kwh/m 2 rok]. Energia użytkowa: 160 kwh/(m 2 rok)* m 2 = GJ/rok Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 50

51 Powyższe obliczenia zawierają w sobie energię cieplną użytkową niezbędną na ogrzanie pomieszczeń oraz powietrza do wentylacji. Do powyższych obliczeń niezbędne jest doliczenie zapotrzebowania na energię cieplną na przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Obliczeń dokonano analogicznie jak dla mieszkalnictwa jednak przy następujących założeniach: Jednostkowe zużycie wody: 5 dm 3 /(j.o.)*doba; Czas wykorzystania systemów c.w.u.: 0,9; Liczba osób: 1300; Temperatura wody ciepłej: 55 o C; Temperatura wody zimnej: 10 o C. Oszacowano, że ilość energii niezbędnej do przygotowania ciepłej wody użytkowej wyniesie: 403 GJ/rok Po uwzględnieniu strat analogicznie jak dla sektora budownictwa mieszkaniowego ilość energii potrzebnej do pokrycia zapotrzebowania na ogrzewanie, przygotowanie ciepłej wody użytkowej oraz wentylacje wyniesie dla sektora gospodarczego dla Gminy ok.: GJ/rok Z uwagi na tendencje panujące wśród mieszkańców Gminy do obniżania temperatury pomieszczeń czyli ogólnie pojętej oszczędności energii, a także mniejsze zapotrzebowanie na ciepło ze względu na dość ciepły sezon grzewczy, wielkość tą obniżono o 10%. Ilość energii końcowej na potrzeby grzewcze w tym sektorze wyniesie: GJ/rok. Tą wartość wykorzystano do obliczenia emisji. 4.6 Sektor oświetlenie uliczne Charakterystyka oświetlenia ulicznego na terenie Gminy została przedstawiona w rozdziale 3. Roczne zużycie energii elektrycznej na oświetlenie uliczne w Gminie Brenna wynosi 230 MWh/rok. 4.7 Transport publiczny i prywatny Założenia do obliczeń Sektor transportu obejmuje pojazdy zarejestrowane na terenie Gminy oraz pojazdy przejeżdżające przez Gminę. Na terenie Gminy nie występuje ruch tranzytowy. Auta poruszają się jedynie w ruchu lokalnym w poszczególnych sołectwach Gminy. W ruchu lokalnym natężenie ruchu oszacowano na podstawie pomiaru ruchu Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) z roku Generalny Pomiar Ruchu w 2010 roku (GPR 2010) został wykonany na istniejącej sieci dróg. Pomiarem objęta została sieć dróg krajowych o łącznej długości km. Rejestracja ruchu w 1793 punktach pomiarowych prowadzona była przez przeszkolonych obserwatorów sposobem ręcznym oraz przy wykorzystaniu technik automatycznych (video rejestracja oraz stacji ciągłych pomiarów ruchu). W czasie pomiaru rejestracji podlegały wszystkie pojazdy silnikowe korzystające z dróg publicznych (w podziale na 7 kategorii): motocykle, samochody osobowe, 50 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 51

52 lekkie samochody ciężarowe (dostawcze), samochody ciężarowe bez przyczep, samochody ciężarowe z przyczepami, autobusy, ciągniki rolnicze, oraz rowery. Całoroczny cykl pomiarowy w 2010 roku składał się z 9 dni pomiarowych. Pomiar obejmował wykonanie dziewięciu pomiarów dziennych (od godz. 6:00 do 22:00), dwóch pomiarów nocnych (od godz. 22:00 do 6:00) w tym dwóch pomiarów całodobowych, według ściśle określonego harmonogramu. Na podstawie danych uzyskanych z pomiarów ręcznych i automatycznych przeprowadzono obliczenia i określono następujące podstawowe parametry ruchu: średni dobowy ruch w roku (SDR) i rodzajową strukturę ruchu w punktach pomiarowych, obciążenie ruchem sieci dróg krajowych w kraju i poszczególnych województwach z uwzględnieniem podziału funkcjonalnego dróg, obciążenie ruchem sieci dróg krajowych z uwzględnieniem podziału na klasy techniczne. Do obliczeń zastosowano strukturę paliw według GUS Transport wyniki działalności Tabela 11. Liczba przejechanych kilometrów w podziale na rodzaj pojazdu i rodzaj paliwa Opisy Samochody osobowe i mikrobusy Motocykle Lekkie samochody ciężarowe Samochody ciężarowe Autobusy Razem Średni Dobowy Ruch (SDR) w 2010 roku Drogi gminne i powiatowe Ilość km SDR miejscowy 100 % Liczba przejechanych kilometrów rocznie [km] Benzyna Olej napędowy LPG Źródło: Obliczenia własne Oszacowanie zużycia paliw transportowych Do oszacowania zużycia paliw transportowych użyto metody VKT - wozokilometrowej obliczenie na podstawie ilości przebytych kilometrów przez wszystkie pojazdy na terenie Gminy (dane pozyskane z pomiarów natężenia ruchu). Metoda VKT polega na: określeniu struktury pojazdów poruszających się na terenie Gminy (rodzaj pojazdu, rodzaj paliwa) zarówno ruch lokalny, jak i tranzytowy, określeniu średnich parametrów zużycia paliwa przez poszczególne kategorie pojazdów, oszacowanie średnich ilości kilometrów przejeżdżanych przez poszczególne kategorie pojazdów na obszarze Gminy, oblicza się całkowite roczne zużycie paliw (benzyna, diesel, LPG), które następnie przelicza się na poszczególne emisje. 51 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 52

53 Tabela 12. Zużycie paliw w podziale na rodzaj pojazdu i rodzaj paliwa Opisy Samochody osobowe i mikrobusy Motocykle Lekkie samochody ciężarowe Samochody ciężarowe Autobusy Wyliczone zużycie paliwa kg Benzyna Olej napędowy LPG Źródło: Obliczenia własne Razem 4.8 Zużycie energii wszystkie sektory w Gminie W poniższej tabeli zestawiono całkowite, roczne zużycie energii końcowej w Gminie Brenna. Energia ze wszystkich sektorów została przeliczona na tą samą jednostkę GJ. Energię elektryczną przeliczono z MWh, a energię z transportu przeliczono z ilości zużytego paliwa. Tabela 13 Całkowite zużycie energii końcowej wszystkie sektory w Gminie Brenna w roku 2014 Sektor Ilość energii końcowej [GJ/rok] Udział procentowy Budynki mieszkalne jednorodzinne - potrzeby grzewcze ,33% Budynki i urządzenia komunalne (gminne) - potrzeby grzewcze ,72% Oświetlenie uliczne - energia elektryczna 828 0,15% Transport - energia zawarta w paliwach ,32% Budynki mieszkalne jednorodzinne - energia elektryczna (bez ogrzewania) Budynki i urządzenia komunalne (gminne) - energia elektryczna (bez ogrzewania) Budynki usługowo-użytkowe - potrzeby grzewcze Budynki usługowo-użytkowe - energia elektryczna (bez ogrzewania) ,81% ,27% ,84% ,58% Łącznie % Źródło: Obliczenia własne 52 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 53

54 Wykres 3. Całkowite zużycie energii końcowej wszystkie sektory w Gminie Brenna w roku 2014 Źródło: Obliczenia własne W Gminie Brenna największa część energii zużywana jest w gospodarstwach domowych (energia cieplna - ok. 62%). Kolejnym sektorem co do ilości zużycia energii jest sektor transportu (energia zawarta w paliwach - ok. 16,3%), a następnie sektor budynków związanych z działalnością gospodarczą (energia cieplna ok. 13%). 53 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 54

55 5 Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji PM10, PM2,5, SO 2, NOx, CO 2, B(a)P (z podziałem na sektory) 5.1 Metodyka bazowej inwentaryzacji Do opracowania bazy danych emisji zanieczyszczeń Gmina została podzielona na następujące sektory: 1. Sektor budownictwa mieszkaniowego, 2. Sektor budownictwa komunalnego (budynki gminne i użyteczności publicznej), 3. Sektor działalności gospodarczej, 4. Sektor oświetlenia ulicznego, 5. Przemysł, przedsiębiorstwa (fakultatywnie), 6. Transport publiczny i prywatny, 7. Gospodarka odpadami. Przystępując do obliczeń zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł energetycznego spalania paliw w Gminie jak dla sektorów 1-3 lub procesów technologicznych jak dla sektora 4 czy pochodzących z transportu lub oświetlenia podstawową rzeczą jest określenie ilości i struktura zużytych paliw oraz energii. Dla każdego z powyższych sektorów z uwagi na różne sposoby pozyskiwania danych oraz różną metodykę wyznaczoną w podręczniku SEAP metodyka została opisana oddzielnie. 5.2 Emisja zanieczyszczeń wg sektorów Przed przystąpieniem do obliczeń emisji poszczególnych zanieczyszczeń należy wybrać służącą temu metodykę. Podręcznik SEAP proponuje dwie metody służące do obliczania emisji. Dokonując wyboru wskaźników emisji można zastosować dwa różne podejścia: a) Wykorzystać standardowe wskaźniki emisji zgodne z zasadami IPCC, które obejmują całość emisji CO2 wynikłej z końcowego zużycia energii na terenie miasta lub gminy zarówno emisje bezpośrednie ze spalania paliw w budynkach, instalacjach i transporcie, jak i emisje pośrednie towarzyszące produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu wykorzystywanych przez mieszkańców. Standardowe wskaźniki emisji bazują na zawartości węgla w poszczególnych paliwach i są wykorzystywane w krajowych inwentaryzacjach gazów cieplarnianych wykonywanych w kontekście Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu oraz Protokołu z Kioto do tej konwencji. W tym przypadku najważniejszym gazem cieplarnianym jest CO2, a emisje CH4 i N2O można pominąć (nie trzeba ich wyliczać). Co więcej, emisje CO2 powstające w wyniku spalania biomasy/biopaliw wytwarzanych w zrównoważony sposób oraz emisje związane z wykorzystaniem certyfikowanej zielonej energii elektrycznej są traktowane jako zerowe. Standardowe wskaźniki emisji podane w tym Poradniku bazują na Wytycznych IPCC z 2006 roku. Władze lokalne mogą jednak zdecydować się na wykorzystanie innych wskaźników, które również są zgodne z zasadami IPCC. b) Wykorzystać wskaźniki emisji LCA (od: Life Cycle Assessment Ocena Cyklu Życia), które uwzględniają cały cykl życia poszczególnych nośników energii. W podejściu tym pod uwagę bierze się nie tylko emisje związane ze spalaniem paliw, ale też emisje powstałe na wszystkich pozostałych etapach łańcucha dostaw, w tym emisje związane z pozyskaniem surowców, ich transportem i przeróbką (np. w rafinerii). W zakres inwentaryzacji wchodzą więc też emisje, które występują poza granicami obszaru, na którym 54 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 55

56 wykorzystywane są paliwa. W podejściu tym emisje gazów cieplarnianych związane z wykorzystaniem biomasy/biopaliw oraz certyfikowanej zielonej energii elektrycznej są uznawane za wyższe od zera. W tym przypadku ważną rolę mogą odgrywać także emisje innych niż CO2 gazów cieplarnianych. W związku z tym samorząd lokalny, który zdecyduje się na zastosowanie podejścia LCA, może raportować powstałe emisje jako ekwiwalent CO2. Jeżeli jednak użyta metodologia/narzędzie pozwala na zliczanie jedynie emisji CO2, wówczas emisje należy raportować w tonach CO2. W przypadku Gminy Brenna wykorzystano metodę standardowych wskaźników emisji. W niniejszym opracowaniu, oprócz CO 2 obliczone zostały emisje pyłu zawieszonego PM10 oraz PM2,5 oraz dodatkowo SO 2, NO X i CO. Dla sektorów 1-4 w Gminie przed przystąpieniem do obliczeń emisji wyliczono/oszacowano ilości energii końcowej na potrzeby energetyczne na cele grzewcze w tym na podgrzanie powietrza do wentylacji budynków i podgrzania ciepłej wody użytkowej. Ilość obliczonej energii końcowej podana została w gigadżulach (jednostka energii lub ciepła w układzie SI o symbolu GJ). Narodowy Fundusz Ochrony środowiska i Gospodarki Wodnej przy współpracy z Funduszami Wojewódzkimi opracował wskaźniki emisji zanieczyszczeń: Pył PM10, Pył PM2,5, CO 2, Benzo(a)piren, SO 2, NO X dla poszczególnych nośników energii: paliwo stałe (z wyłączeniem biomasy), gaz ziemny, olej opałowy, biomasa - drewno. Ponadto określone zostały wskaźniki dla zamiany sposobu ogrzewania lub wytwarzania ciepłej wody użytkowej na źródła elektryczne (piece, grzałki, pompy ciepła, bojlery, ogrzewacze c.w.u. itp.). Poniżej przedstawiono wskaźniki emisji zanieczyszczeń służące dla wyznaczenia emisji oraz efektu ekologicznego w jednostkach masy na jednostkę energii (źródło: NFOŚiGW). Tabela 14. Wskaźniki emisji zanieczyszczeń dla źródła poniżej 50 KW Zanieczyszczenie jednostka Wskaźniki emisji Paliwo stałe (z wyłączeniem biomasy) Gaz Kotły starej generacji Kotły nowej generacji ziemny Olej opałowy Biomasa drewno Kotły starej generacji Kotły nowej generacji Pył PM10, g/gj , Pył PM2,5 g/gj , CO 2 kg/gj 93,74 93,74 55,82 76, Benzo(a)piren mg/gj 270 0,079 no SO 2 g/gj , NO x g/gj Źródło: NFOŚiGW 55 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 56

57 Tabela 15. Wskaźniki emisji zanieczyszczeń dla źródła od 50 kw do 1 MW Wskaźniki emisji Zanieczyszczenie jednostka Paliwo stałe (z wyłączeniem biomasy) Gaz Kotły starej generacji Kotły nowej generacji ziemny Olej opałowy Biomasa drewno Kotły starej generacji Kotły nowej generacji Pył PM10, g/gj Pył PM2,5 g/gj , CO 2 kg/gj 93,74 93,74 55,82 76, Benzo(a)piren mg/gj 270 0,079 no SO 2 g/gj , NO x g/gj Źródło: NFOŚiGW Uwagi dodatkowe: 1) W przypadku likwidacji indywidualnych węglowych źródeł ciepła i podłączania odbiorców do sieci ciepłowniczych zasilanych ze źródeł powyżej 50 MW efekt redukcji pyłu PM10, PM2,5, SO X, NO x i benzo(a)pirenu należy określić jako 100 % dotychczasowej emisji. Dla CO 2 wielkość redukcji należy wyznaczyć w oparciu o wskaźniki uwzględniając dominujące paliwo jakim jest opalane źródło zasilające sieć ciepłowniczą. Tabela 16. Wskaźniki emisji zanieczyszczeń dla ciepła pochodzącego z sieci ciepłowniczej w zależności od rodzaju paliwa Wskaźniki emisji dla źródeł ciepła powyżej 50 MW Źródło: NFOŚiGW jednostka Węgiel kamienny Węgiel brunatny Gaz ziemny Olej opałowy Biomasa kg/gj 93,97 109,51 55,82 76,59 0 2) W przypadku likwidacji indywidualnych węglowych źródeł ciepła i zamiany sposobu ogrzewania lub wytwarzania ciepłej wody użytkowej na źródła elektryczne (piece, grzałki, pompy ciepła, bojlery, ogrzewacze c.w.u. itp.), efekt redukcji pyłu PM10, PM2,5, SO X, NO x i benzo(a)pirenu należy określić jako 100 % dotychczasowej emisji. Dla CO 2 wielkość redukcji należy wyznaczyć w oparciu o wskaźnik 0,812 Mg CO 2 /MWh uwzględniając obliczeniową ilość energii elektrycznej jaka będzie zużywana na potrzeby ogrzewania lub produkcji ciepłej wody. Wskaźniki emisji CO 2 podane w podręczniku SEAP są bardzo zbliżone do powyższych. Do obliczeń emisji w Gminie Brenna wykorzystano powyższe wskaźniki Sektor budownictwa mieszkaniowego Struktura zużycia paliw/energii w sektorze Ilość energii końcowej w GJ dla sektora budownictwa mieszkaniowego jednorodzinnego, która posłużyła do określenia struktury zużycia energii z poszczególnych nośników oraz emisji to rzeczywista ilość energii końcowej zużytej dla sektora wg podrozdziału Bilans energetyczny na podstawie ankiet dla sektora budownictwa mieszkaniowego. 56 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 57

58 Tabela 17. Zużycie energii z poszczególnych nośników do celów grzewczych dla sektora budownictwa mieszkaniowego w Gminie Brenna w roku 2014 Rodzaj nośnika energii Ilość energii końcowej [GJ/rok] Udział procentowy węgiel ,71% gaz ,00% drewno ,30% Olej opałowy 840 0,24% energia elektryczna ,60% OŹE (kolektory słoneczne) 530 0,15% łącznie ,0% Źródło: Obliczenia własne Wykres 4. Zużycie energii z poszczególnych nośników do celów grzewczych dla sektora budownictwa mieszkaniowego w Gminie Brenna w roku 2014 [GJ/rok] Źródło: Opracowanie własne Wielkość emisji w sektorze Tabela 18. Emisja zanieczyszczeń z sektora budownictwa mieszkaniowego w Gminie Brenna w roku 2014 Substancja PM10 PM2,5 CO 2 BaP SO 2 NOx CO Ilość [Mg/rok] 88,7 82, ,2 0,07 185,9 42,2 429,4 Źródło: Obliczenia własne 57 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 58

59 Wykres 5. Emisja zanieczyszczeń w Mg/rok z sektora budownictwa mieszkaniowego w Gminie Brenna w roku 2014 [Mg/rok] * dla CO 2 ilość podana w setkach ton, **ilość BaP na wykresie w kg Źródło: Opracowanie własne Sektor budownictwa komunalnego (budynki gminne) i użyteczności publicznej Struktura zużycia paliw/energii w sektorze Ilość energii końcowej w GJ dla sektora budownictwa użyteczności publicznej, która posłużyła do określenia struktury zużycia energii z poszczególnych nośników oraz emisji to rzeczywista ilość energii końcowej zużytej dla sektora wg podrozdziału Bilans energetyczny na podstawie ankiet dla sektora budownictwa użyteczności publicznej. Tabela 19. Zużycie energii z poszczególnych nośników do celów grzewczych dla sektora budownictwa użyteczności publicznej w Gminie Brenna w roku 2014 Rodzaj nośnika energii Ilość energii końcowej [GJ/rok] Udział procentowy węgiel 587 6,1% gaz drewno ,5% 75 0,8% energia elektryczna 19 0,2% OŹE (kolektory słoneczne) 38 0,4% łącznie ,0% Źródło: Obliczenia własne 58 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 59

60 Wykres 6. Zużycie energii z poszczególnych nośników do celów grzewczych dla sektora budownictwa użyteczności publicznej w Gminie Brenna w roku 2014 [GJ/rok] Źródło: Opracowanie własne Wielkość emisji w sektorze Tabela 20. Emisja zanieczyszczeń z sektora budownictwa użyteczności publicznej w Gminie Brenna w roku 2014 Substancja PM10 PM2,5 CO 2 BaP SO 2 NOx CO Ilość [Mg/rok] 0,10 0,10 835,53 0,00 0,29 0,43 0,69 Źródło: Obliczenia własne Wykres 7. Emisja zanieczyszczeń z sektora budownictwa użyteczności publicznej w Gminie Brenna w roku 2014 [Mg/rok] * dla CO 2 ilość podana w setkach ton, **ilość BaP na wykresie w kg Źródło: Opracowanie własne 59 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 60

61 Szczegółowa tabela z inwentaryzacji z wynikami emisji znajduje się w załączniku w wersji elektronicznej Bazowa Inwentaryzacja Emisji (BEI) Sektor działalności gospodarczej (budynki usługowo-użytkowe) Struktura zużycia paliw/energii w sektorze Emisję zanieczyszczeń obliczono w oparciu o zużycie energii obliczone w rozdziale 4.5. Struktura zużycia paliw i energii na cele grzewcze, w tym na podgrzanie powietrza do wentylacji budynków i podgrzania ciepłej wody użytkowej, została oszacowana na podstawie ankiet przeprowadzonych wśród mieszkańców. Tabela 21. Zużycie energii z poszczególnych nośników do celów grzewczych dla sektora działalności gospodarczej w Gminie Brenna w roku 2014 Rodzaj nośnika energii Ilość energii końcowej [GJ/rok] Udział procentowy węgiel ,64% gaz ,37% drewno ,00% olej opałowy 173 0,24% energia elektryczna 429 0,60% OŹE (kolektory słoneczne) 109 0,15% łącznie ,00 100,00% Źródło: Obliczenia własne Wykres 8. Zużycie energii z poszczególnych nośników do celów grzewczych dla sektora działalności gospodarczej w Gminie Brenna w roku 2014 [GJ/rok] Źródło: Opracowanie własne 60 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 61

62 Wielkość emisji w sektorze Tabela 22. Emisja zanieczyszczeń z sektora działalności gospodarczej w roku 2014 Substancja PM10 PM2,5 CO 2 BaP SO 2 NOx CO Ilość [Mg/rok] 15,65 14, ,38 0,01 33,69 8,05 77,72 Źródło: Obliczenia własne Wykres 9. Emisja zanieczyszczeń z sektora działalności gospodarczej w Gminie Brenna w roku 2014 [Mg/rok] * dla CO 2 ilość podana w setkach ton, **ilość BaP na wykresie w kg źródło: Opracowanie własne Przemysł, przedsiębiorstwa W celu oszacowania emisji pochodzącej z przemysłu do przedsiębiorstw wytypowanych przez Urząd Gminy na terenie Gminy zostały rozesłane szczegółowe ankiety. Zwrotnie otrzymano 9 odpowiedzi. Poniżej przedstawiono obliczoną emisję wg otrzymanych ankiet oraz danych otrzymanych do dystrybutora energii elektrycznej (głównym nośnikiem energii wykorzystywanym na potrzeby technologiczne w gminie jest energia elektryczna. Tabela 23. Emisja zanieczyszczeń z sektora przemysłu na podstawie otrzymanych ankiet w roku 2014 Substancja PM 10 PM 2,5 CO 2 BaP SO 2 NOx CO Ilość [Mg/rok] 0,81 0, ,11 0,00 3,43 5,93 8,26 Źródło: Obliczenia własne Bardziej szczegółowe dane dotyczące przedsiębiorstw znajdują się w załączniku w wersji elektronicznej Bazowa Inwentaryzacja Emisji (BEI) Oświetlenie uliczne W celu wyliczenia emisji CO 2 powstającej w związku ze zużyciem energii elektrycznej, konieczne jest przyjęcie odpowiedniego wskaźnika emisji. Ten sam wskaźnik emisji będzie stosowany dla całości energii 61 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 62

63 elektrycznej wykorzystywanej na terenie Gminy. Lokalny wskaźnik emisji dla energii elektrycznej powinien uwzględniać trzy wymienione poniżej komponenty: a) Krajowy/europejski wskaźnik emisji b) Lokalna produkcja energii elektrycznej c) Zakup certyfikowanej zielonej energii elektrycznej przez samorząd lokalny Ponieważ oszacowania wielkości emisji związanej z energią elektryczną dokonuje się na podstawie danych na temat jej zużycia, a wskaźniki emisji są wyrażane w t/mwhe, zużycie energii elektrycznej należy przeliczyć na MWhe. W przypadku Gminy Brenna skorzystano z krajowego wskaźnika równego 1,191 [Mg CO 2 /MWh] Dla tego wskaźnika emisja z oświetlenia ulicznego na terenie Gminy wynosi 273,93 MgCO 2 /rok Transport publiczny i prywatny Emisję obliczono na podstawie rozdziału 5.8 oraz wskaźników emisji wg Podręcznika SEAP - EMEP/EEA air pollutant emission inventory guidebook 2013 Technical guidance to prepare national emission inventories. Tabela 24. Roczne zużycie paliw oraz emisja substancji Opisy Samochody osobowe i mikrobusy Motocykle Lekkie samochody ciężarowe Samochody ciężarowe Autobusy Razem Emisja CO 2 Mg Benzyna Olej napędowy LPG Emisja CO kg Benzyna Olej napędowy LPG Emisja NO X kg Benzyna Olej napędowy LPG Emisja PM2,5 kg 346 Benzyna 15,4 5,3 0,7 0,0 0,0 21,4 Olej napędowy 95,0 0,0 144,0 76,1 9,2 324,3 LPG 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Emisja PM10 kg 346 Benzyna 15,4 5,3 0,7 0,0 0,0 21,4 Olej napędowy 95,0 0,0 144,0 76,1 9,2 324,3 LPG 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Emisja B(a)P g 19 Benzyna 5,6 0,0 0,3 0,0 0,0 6,0 Olej napędowy 9,2 0,0 3,0 0,8 0,1 13,2 LPG 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Emisja SO 2 kg 51 Benzyna 41,0 0,2 3,0 0,0 0,0 44,2 Olej napędowy 3,5 0,0 1,5 1,3 0,2 6,4 LPG 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Źródło: Obliczenia własne na podstawie EMEP/EEA air pollutant emission inventory guidebook 2013 Technical guidance to prepare national emission inventories 62 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 63

64 5.2.7 Gospodarka odpadami oraz gospodarka ściekowa W Gminie Brenna nie ma składowiska odpadów w związku z tym nie występuje emisja z tego sektora. Biorąc tą przesłankę pod uwagę, Gmina nie planuje działań inwestycyjnych w gospodarce odpadami, w tym np. odnośnie CH4 ze składowisk. Na obszarze Gminy Brenna nie ma oczyszczalni ścieków Łączna emisja zanieczyszczeń w Gminie Brenna Struktura zużycia paliw w Gminie Poniżej przedstawiono strukturę energii pochodzącej z różnych nośników energii niezależnie od celu, któremu ma służyć. Jest to całkowita ilość energii zużywanej w Gminie. 63 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 64

65 Tabela 25. Łączne zużycie energii z poszczególnych nośników w Gminie Brenna w roku 2014 Nośnik energii Budynki mieszkalne - potrzeby grzewcze Budynki komunalne (gminne) - potrzeby grzewcze Oświetlenie uliczne - energia elektryczna Ilość energii pochodząca z danego nośnika [GJ/rok] Transport - energia zawarta w paliwach Budynki mieszkalne - energia elektryczna (bez ogrzewania) Budynki komunalne (gminne) - energia elektryczna (bez ogrzewania) Budynki usługowoużytkowe - potrzeby grzewcze Budynki usługowoużytkowe - energia elektryczna (bez ogrzewania) węgiel gaz drewno pelet olej opałowy energia elektryczna Łącznie oźe (kolektory słoneczne) oźe (pompy ciepła) paliwa transportowe Łącznie Źródło: Opracowanie własne 64 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 65

66 Wykres 10. Łączne zużycie energii pochodzącej z poszczególnych nośników w Gminie Brenna w roku 2014 [GJ/rok] Źródło: Opracowanie własne Wykres 11. Zużycie energii pochodzącej z poszczególnych nośników w sektorze budownictwa mieszkaniowego w Gminie Brenna w roku 2014 [GJ/rok] Źródło: Opracowanie własne 65 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 66

67 W ujęciu globalnym w Gminie Brenna najwięcej zużywanej energii pochodzi z węgla (ok. 43%). Kolejnym nośnikiem energii pod kątem ilości zużycia w Gminie jest drewno (18,5%), a następnie paliwa transportowe (ok. 16,3%). W Gminie Brenna dominującą grupą paliw stosowanych w sektorze zużywającym najwięcej energii - gospodarstwach domowych na potrzeby cieplne również są paliwa stałe. W tym sektorze 59% energii końcowej pochodzi z węgla. Drugim paliwem co do wielkości zużycia jest biomasa drzewna (ok. 25%). Pozostałe paliwa oraz energia odnawialna są wykorzystywane w Gminie w mało znaczącym stopniu. Węgiel i drewno są paliwami, które podczas spalania emitują najwięcej pyłów spośród dostępnych paliw. Z uwagi na ten fakt oraz dużą zawartość benzo(a)pirenu w pyle przyczyną przekroczeń dopuszczalnych stężeń pyłów (PM10 oraz PM2,5) oraz benzo(a)pirenu w Gminie jest właśnie spalanie paliw stałych w przestarzałych kotłach w sektorze budynków mieszkalnych. Tabela 26. Łączna emisja zanieczyszczeń w Gminie Brenna w roku 2014 Sektor Budynki mieszkalne Budynki urządzenia komunalne (gminne) i Substancja PM10 PM2,5 CO 2 BaP SO 2 NOx CO Ilość [Mg/rok] 88,72 82, ,23 0,07 185,95 42,21 429,41 0,10 0,10 835,53 0,00 0,29 0,43 0,69 Przemysł, przedsiębiorcy 15,65 14, ,38 0,01 33,69 8,05 77,72 Transport 0,81 0, ,11 0,00 3,43 5,93 8,26 Budynki usługowoużytkowe Oświetlenie uliczne 0,35 0, ,31 0,00 0,05 27,82 187, , Łącznie 105,63 98, ,48 0,08 223,41 84,45 703,15 Źródło: Opracowanie własne 66 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 67

68 Wykres 12. Łączna emisja zanieczyszczeń w Gminie Brenna w roku 2014 [Mg/rok] * dla CO 2 ilość podana w setkach ton, **ilość BaP na wykresie w kg Źródło: Opracowanie własne Emisja pyłu PM10 z poszczególnych sektorów W niniejszym rozdziale przedstawiono ilości zanieczyszczeń w postaci pyłu PM10 z poszczególnych sektorów w Gminie z uwagi na jego wysoką szkodliwość na zdrowie ludzi. Konieczność zmniejszenia narażenia ludności na oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza w strefach, w których występują znaczne przekroczenia dopuszczalnych i docelowych poziomów zanieczyszczeń, a w szczególności PM10, PM2,5 oraz emisji CO 2, wynika z obowiązującej w zakresie ochrony powietrza dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE). Pył PM10 jest istotnym składnikiem niskiej emisji. W składzie chemicznym pyłu zawieszonego znajdują się groźne dla życia i zdrowia składniki chemiczne np. rakotwórcze wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, najgroźniejsze z trucizn dioksyny, metale ciężkie, związki chloru, dwutlenki siarki, tlenki azotu, tlenki węgla i wiele innych związków, łączących się ze sobą pod wpływem niekorzystnych warunków atmosferycznych. Wykres 13. Łączna emisja pyłu PM10 z poszczególnych sektorów w Gminie Brenna w roku 2014 w [Mg] Źródło: Opracowanie własne 67 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 68

69 Z powyższego wykresu wynika, że największym emitorem pyłów jest sektor budynków mieszkalnych, z uwagi na duży odsetek paliw węglowych używanych na potrzeby grzewcze, dlatego należy się skupić na działaniach naprawczych właśnie w tym sektorze Emisja CO 2 z poszczególnych sektorów Kolejną substancją, której emisję należy zmniejszać i monitorować, co wynika z Dyrektywy wymienionej w poprzednim rozdziale, jest CO 2. Wykres 14. Łączna emisja CO 2 z poszczególnych sektorów w Gminie Brenna w roku 2014 w [Mg] Źródło: Opracowanie własne W przypadku CO 2 najwięcej tego zanieczyszczenia pochodzi, podobnie jak w przypadku pyłów, z budynków mieszkalnych. Drugim co do wielkości emisji CO 2 sektorem w gminie jest sektor transportu, a następnie działalności gospodarczej. 68 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 69

70 6 Prognoza zużycia energii końcowej i emisji w gminie do 2020 roku (scenariusz wzrostu gospodarczego - BaU ) 6.1 Założenia do obliczeń Prognozę potrzeb energetycznych na podstawie których szacowana będzie emisja zanieczyszczeń w gminie opracowano uwzględniając podstawowe czynniki mające wpływ na zmiany tych potrzeb i docelowo emisji. Są to założenia: przewidywane zmiany liczby ludności gminy, wpływ działań termomodernizacyjnych u istniejących odbiorców, racjonalizacja zużycia energii, potrzeby nowego budownictwa wzrost powierzchni użytkowej we wszystkich sektorach budownictwa, działania na rzecz zrównoważonej energii, wzrost liczby aut w gminie, sektor przemysłu ze względu na trudność przewidzenia jego rozwoju pozostawiono bez zmian, struktura zużycia poszczególnych paliw bez zmian w stosunku do roku bazowego. Na podstawie zmian wielkości powierzchni użytkowych mieszkalnictwa w gminie od 1995 do 2014 r. wg GUS-u założono przyrost powierzchni w gminie. Przyrost powierzchni wynika ze wzrostu standardów mieszkaniowych oraz realizacji nowych inwestycji związanych z ogólnym, ciągłym rozwojem gminy. W przypadku prognozy powierzchni związanej z działalnością gospodarczą również skorzystano z danych historycznych GUS - od 1995 roku następuje przyrost liczby podmiotów gospodarczych w gminie, a co za tym idzie wzrost powierzchni użytkowej w tym sektorze. Przyrost powierzchni wpłynie na zmianę zapotrzebowania na energię końcową i zmianę wielkości emisji zanieczyszczeń. Z uwagi na założenia Pakietu "3x20" dotyczącego: ograniczenia do 2020 roku emisji CO2 o 20 %, zmniejszenia zużycia energii o 20 %, oraz wzrost zużycia energii z odnawialnych źródeł do 20% dodatkowo wzięto pod uwagę założenia: Zmniejszenie zapotrzebowania ciepła w wyniku termomodernizacji istniejących budynków (założono szacunkowy odsetek termomodernizacji budynków w gminie - to założenie ma wpływ na dobranie "współczynnika obniżenia" w stosunku do stanu obecnego (patrz: załącznik BEI). Powierzchnię budynków gminnych pozostawiono bez zmian. Działania termomodernizacyjne zostaną uwzględnione w obliczeniach efektu ekologicznego wynikającego realizacji zadań założonych przez gminę (są one wymienione w rozdziale 7.3.) 69 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 70

71 Budowanie wg obowiązujących norm (coraz bardziej energooszczędne budynki, założono zmniejszoną energochłonność dla poszczególnych sektorów budownictwa - wpływ na współczynnik obniżenia - patrz: załącznik BEI). Poprawa sprawności całkowitej systemów grzewczych i przygotowania c.w.u. (wpływ na współczynnik obniżenia) Zmniejszenie emisji z transportu z uwagi na normy spalania paliw (dobór współczynnika obniżenia patrz: załącznik BEI) Szczegółowe założenia dotyczące budownictwa: Potrzeby nowego budownictwa wskaźniki energochłonności Obecnie wznoszone w Polsce budynki mieszkalne mają średnie zużycie energii cieplnej kwh/m2rok (są to wartości teoretyczne, w rzeczywistości współczynnik bywa znacznie wyższy). W krajach zachodnich, poziom wskaźnika E charakteryzujący budynki jako energooszczędne jest zależny od warunków klimatycznych i rozwoju technologii. W Niemczech np. od 1995 r. obowiązują przepisy, które ustalają energochłonność budynku na poziomie kwh/m 2 rok, a w przyszłości będą obniżone do poziomu kwh/m2rok. W Polsce obecnie obowiązujące Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wyznacza wartość graniczną wskaźnika E (w odniesieniu do kubatury) wynosi od 29 do 37,4 kwh/m3rok (jest on odniesiony do kubatury). Można się spodziewać, że w najbliższych latach wskaźniki zużycia energii w Polsce ulegną zmniejszeniu. Zapotrzebowanie na ciepło dla domu niskoenergetycznego kształtuje się na poziomie od 30 do 60 kwh/ (m²rok). W przypadku budynku tradycyjnego wzniesionego zgodnie z obowiązującymi przepisami wartość ta jak już wcześniej wspomniano wynosi od 90 do 120 kwh/ m² rok. Dom pasywny potrzebuje poniżej 15 kwh/m² rok. Do niniejszego scenariusza założono uśrednione wskaźniki sezonowego zużycia energii na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz podgrzania ciepłej wody użytkowej (wraz ze stratami) podyktowane obowiązującymi od stycznia 2014 zmianami: Lata : Sektor budownictwa mieszkalnego kwh/m²rok. Sektor budownictwa użyteczności publicznej 62 kwh/m²rok. Sektor produkcyjno-usługowy i handlowy 99kWh/m²rok Oprócz wszystkich wyżej wymienionych założeń uwzględnione będą wszystkie zaplanowane działania w gminie. 6.2 Całkowite zużycie energii końcowej i emisja zanieczyszczeń w Gminie Brenna w roku 2020 W poniższej tabeli zestawiono całkowite, roczne zużycie energii końcowej w Gminie Brenna w roku 2020 na podstawie założeń. Energia ze wszystkich sektorów została przeliczona na tą samą jednostkę GJ/rok. Energię elektryczną przeliczono z MWh, a energię z transportu przeliczono z ilości zużytego paliwa. 70 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 71

72 Tabela 27. Całkowite przewidywane zużycie energii końcowej wszystkie sektory w Gminie Brenna w roku 2020 Sektor Ilość energii końcowej [GJ/rok] Udział procentowy Budynki mieszkalne jednorodzinne - potrzeby grzewcze ,39% Budynki i urządzenia komunalne (gminne) - potrzeby grzewcze ,65% Oświetlenie uliczne - energia elektryczna 864 0,15% Transport - energia zawarta w paliwach ,32% Budynki mieszkalne jednorodzinne - energia elektryczna (bez ogrzewania) Budynki i urządzenia komunalne (gminne) - energia elektryczna (bez ogrzewania) Budynki usługowo-użytkowe - potrzeby grzewcze Budynki usługowo-użytkowe - energia elektryczna (bez ogrzewania) ,81% ,26% ,85% ,58% Łącznie % Tabela 28. Łączna, przewidywana emisja zanieczyszczeń w Gminie Brenna w roku 2020 Sektor Budynki mieszkalne Budynki urządzenia komunalne (gminne) i Substancja PM10 PM2,5 CO 2 BaP SO 2 NOx CO Ilość [Mg/rok] 92,60 86, ,21 0,07 194,07 44,06 448,17 0,10 0,10 835,53 0,00 0,29 0,43 0,69 Przemysł, przedsiębiorcy 16,32 15, ,76 0,01 35,15 8,40 81,09 Transport 0,81 0, ,11 0,00 3,43 5,93 8,26 Budynki usługowoużytkowe Oświetlenie uliczne 0,36 0, ,26 0,00 0,05 28,66 192, , Łącznie 110,19 102, ,81 0,08 233,00 87,49 730,92 Źródło: Opracowanie własne W roku 2020 z uwagi na przewidywany wzrost gospodarczy wzrośnie również emisja zanieczyszczeń. Powyższe wyniki obliczeń posłużą do obliczenia efektów ekologicznych. 71 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 72

73 7 Działania/zadania i środki zaplanowane na cały okres objęty Planem 7.1 Długoterminowa strategia, cele i zobowiązania Cele strategiczne Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Brenna Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Brenna ma przyczynić się do osiągnięcia celów Unii Europejskiej określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 2020, tj.: redukcji emisji gazów cieplarnianych, zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, redukcji zużycia energii finalnej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej, a także do poprawy jakości powietrza na obszarach, na których odnotowano przekroczenia jakości poziomów dopuszczalnych stężeń w powietrzu i realizowane są Plany (naprawcze) ochrony powietrza oraz plany działań krótkoterminowych. Celem projektu finansującego wykonania PGN jest poprawa efektywności energetycznej Gminy oraz redukcja emisji gazów cieplarnianych poprzez opracowanie i wdrożenie planu gospodarki niskoemisyjnej. Wizja długoterminowa Gminy Brenna: Po czyste powietrze to do Brennej DZIAŁANIA DŁUGOTERMINOWE DZIAŁANIE 1. OGRANICZENIE ZUŻYCIA ENERGII i WYTWARZANIE ENERGII Z ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ - BUDYNKI I INFRASTRUKTURA PUBLICZNA. Typ przedsięwzięć: Audyty energetyczne i efektywności energetycznej budynków publicznych. Modernizacja budynków użyteczności publicznej (termomodernizacja, instalacja OZE, wymiana źródła c.o. i c.w.u., wymiana oświetlenia). Poprawa efektywności energetycznej urządzeń infrastruktury komunalnej. Modernizacja oświetlenia ulicznego. DZIAŁANIE 2. OGRANICZENIE ZUŻYCIA ENERGII - TRANSPORT. Typy przedsięwzięć Rozwój sieci komunikacji rowerowej (budowa, remont i oznakowanie ścieżek rowerowych). Utrzymanie dróg w sposób ograniczający wtórną emisję zanieczyszczeń (poprzez regularne mycie, remonty i poprawę stanu nawierzchni dróg). Zakup energooszczędnych pojazdów. DZIAŁANIE 3. OGRANICZENIE ZUŻYCIA ENERGII i WYTWARZANIE ENERGII Z ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ - BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE. Typ przedsięwzięć: Wymiana pieców węglowych na węglowe tzw. V klasy 72 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 73

74 Wymiana kotłów węglowych na kotły na biomasę Wymiana kotłów węglowych na gazowe Wymiana kotłów węglowych na kotły olejowe Montaż kolektorów słonecznych Montaż paneli fotowoltaicznych Montaż pomp ciepła Montaż przydomowych elektrowni wiatrowych Modernizacja instalacji co i c.w.u Termomodernizacja budynków mieszkalnych, Montaż elektrofiltrów. DZIAŁANIE 4. OGRANICZENIE ZUŻYCIA ENERGII - SEKTOR DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ. Typ przedsięwzięć: Termomodernizacja budynków, instalacja odnawialnych źródeł energii, wymiana źródła c.o. i c.w.u. Poprawa efektywności energetycznej urządzeń, technologii i pojazdów. DZIAŁANIE 5. DZIAŁANIA INFORMACYJNE, EDUKACYJNE i PLANISTYCZNE Typy przedsięwzięć: Planowanie działań w obszarze efektywności energetycznej (Aktualizacja projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło., Aktualizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wraz z inwentaryzacją emisji). Zapewnienie stałego funkcjonowania zespołu interesariuszy Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Edukacja i informacja o niskiej emisji /kampanie informacyjne i promocyjne. Wdrożenie zasad zielonych zamówień publicznych w Urzędzie Gminy i jednostkach. Planowanie przestrzenne z uwzględnieniem ochrony powietrza. 7.2 Cele i działania przyjęte do realizacji w okresie Cel główny Planu na lata : ograniczenie zużycia energii o 3896,13 GJ/rok, ograniczenie emisji: CO 2 o 462,73 Mg/rok, ograniczenie emisji PM10 o 1,01 Mg/rok, ograniczenie emisji PM2,5 o 0,9 Mg/rok, wzrost produkcji energii z OŹE o 273 GJ/rok, co oznacza redukcję zużycia energii o 0,71% na mieszkańca, ograniczenie emisji: CO 2 o 1,32% na mieszkańca, ograniczenie emisji PM10 o 0,90 % na mieszkańca, ograniczenie emisji PM2,5 0,87 % na mieszkańca, wzrost produkcji energii z OŹE o 38,65% na mieszkańca, do roku 2020 w stosunku do roku bazowego 73 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 74

75 Cel szczegółowy 1. Ograniczenie emisji CO 2 poprzez zmniejszenie zużycia energii w budynkach i infrastrukturze oraz produkcja energii z OŹE, uzyskane w okresie Działanie 1. Ograniczenie zużycia energii i wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł - budynki i infrastruktura publiczna. Cel Szczegółowy 2. Ograniczenie emisji CO 2 generowanej przez transport poprzez ograniczenie zużycia energii uzyskane w okresie Działanie 2. Ograniczenie zużycia energii - transport. Cel szczegółowy 3. Ograniczenie emisji pyłów, CO 2 poprzez zmianę systemów zaopatrzenia budynków w energię elektryczną i cieplną, ograniczające zużycie energii, uzyskane w okresie Działanie 3 Ograniczenie zużycia energii i wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł - budownictwo mieszkaniowe. Cel szczegółowy 4. Aktywizacja sektora działalności gospodarczej i sektora przedsiębiorstw w realizacji działań ograniczających niską emisję. Działanie 4. Ograniczenie zużycia energii - sektor działalności gospodarczej. Cel szczegółowy 5. Zwiększenie świadomości wpływu niskiej emisji w grupach: mieszkańców, liderów społecznych oraz wdrożenie nowych rozwiązań wewnątrz urzędu w okresie Działanie 5. Działania informacyjne, edukacyjne i planistyczne. 7.3 Działania dla Gminy Brenna Na podstawie opracowanej bazowej inwentaryzacji emisji (BEI) wyznaczono sektory i obszary problemowe, którym odpowiadają poniższe cele i działania krótkoterminowe. BEI wskazała na potrzebę działań przede wszystkim w sektorze budynków użyteczności publicznej i sektorze budynków mieszkalnych. Efekt ekologiczny i harmonogram działań jest realizacja celów wynikających z analizy BEI. 74 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 75

76 Tabela 29. Opis działań krótkoterminowych Lp. Działanie Zadania Zakres zadania Ograniczenie zużycia energii i wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł - budynki i infrastruktura publiczna. Ograniczenie zużycia energii - transport Ograniczenie zużycia energii i wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł - budownictwo mieszkaniowe 1.1. Audyty energetyczne i efektywności energetycznej budynków publicznych 1.2. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej oraz wykorzystanie OZE w infrastrukturze komunalnej 1.3. Modernizacja oświetlenia ulicznego w Gminie Wykonanie dokumentacji dla 2 kompleksów budynków Termomodernizacja budynku Szkoły Podstawowej nr 2 w tym dotycząca ścian i stropodachu. Wymiana kotłów gazowych na nowoczesne urządzenia. Modernizacja instalacji c.o.. Montaż paneli fotowoltaicznych (180 m 2 o mocy 40 kw) oraz pompy ciepła pokrywającej ok 10 % zapotrzebowania (moc 24,4 kw) Montaż w Przedszkolu w Górkach Wielkich paneli fotowoltaicznych (50 m2, o mocy 11 kw) i pompy ciepła (o mocy 6-27 kw) Wymiana78 pkt świetlnych rtęciowych na sodowe typu SON-T. Zadanie częściowo zrealizowane Rozwój sieci komunikacji Oddanych do użytkowania zostanie ok 650 m ścieżek rowerowej rowerowych 2.2. Utrzymanie dróg w Remonty bieżące fragmentaryczne dróg Gminnych. sposób ograniczający Zadanie częściowo zrealizowane. wtórną emisję zanieczyszczeń - remonty Modernizacja ok 11 km różnych odcinków dróg. Zadanie 2.3. Modernizacja dróg częściowo zrealizowane Wymiana kotłów węglowych na węglowe tzw. V klasy 3.2. Wymiana kotłów węglowych na kotły gazowe Likwidacja 18 szt. niskosprawnych palenisk węglowych z instalacją nowych 18 szt. pieców węglowych. Zakup i montaż nowego źródła ciepła (tj. zakup kotła dopuszczonego do eksploatacji na mocy certyfikatów), jak i niezbędnych materiałów instalacyjnych. Likwidacja 29 szt. niskosprawnych palenisk węglowych z instalacją nowych 29 szt. pieców gazowych. Zakup i montaż nowego źródła ciepła (tj. zakup kotła dopuszczonego do eksploatacji na mocy certyfikatów), jak i niezbędnych materiałów instalacyjnych. Nakłady [zł] Efekt ekologiczny [GJ/rok] Nie dotyczy Proponowane źródło finansowania Okres realizacji Odpowiedzialny Urząd Gminy ,34 Budżet Gminy Urząd Gminy RPOWSL (Koszt szacunkowy ponoszony przez TAURON) ,2 100, TAURON S.A Urząd Gminy Budżet Gminy Urząd Gminy RPOWSL Urząd Gminy ,58 RPOWSL, POIiŚ, NFOŚiGW, WFOŚiGW Środki własne wnioskodawców Budżet Gminy Koszty podane w Urząd Gminy kolumnie obok ,86 dotyczą Urząd Gminy wyłącznie budżetu 75 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 76

77 Lp. Działanie Zadania Zakres zadania Ograniczenie zużycia energii - sektor działalności gospodarczej. Działania informacyjne, edukacyjne i planistyczne Źródło: opracowanie własne 3.3. Wymiana kotłów węglowych na biomasę tzw. V klasy 3.4. Wymiana kotłów węglowych na kotły olejowe Likwidacja 4 szt. niskosprawnych palenisk węglowych z instalacją nowych 4 szt. pieców wykorzystujących biomasę. Zakup i montaż nowego źródła ciepła (tj. zakup kotła dopuszczonego do eksploatacji na mocy certyfikatów), jak i niezbędnych materiałów instalacyjnych. Likwidacja 4 szt. niskosprawnych palenisk węglowych z instalacją nowych 4 szt. kotłów olejowych. Zakup montaż nowego źródła ciepła (tj. zakup kotła dopuszczonego do eksploatacji na mocy certyfikatów), jak i niezbędnych materiałów instalacyjnych. Głównym głównymi grupami potrzeb przedsiębiorstw zgodnymi z PGN są: termomodernizacja budynków z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, wymiana źródła c.o. i c.w.u., oraz poprawa efektywności energetycznej urządzeń, technologii, pojazdów. Gmina będzie wspierać realizację projektów w tym zakresie przez podmioty gospodarcze Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Aktualizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wraz z inwentaryzacją emisji Zapewnienie stałego funkcjonowania zespołu interesariuszy PGN Edukacja i informacja o niskiej emisji Wdrożenie zasad zielonych zamówień publicznych w Urzędzie Gminy i jednostkach Planowanie przestrzenne z uwzględnieniem ochrony powietrza. Aktualizacja dokumentu. Aktualizacja dokumentu poprzedzona inwentaryzacją. Organizacja spotkań zespołu interesariuszy. Organizacja imprez, kampanii, spotkań aktualizacja strony internetowej itp. prezentujących tematykę niskiej emisji i sposobów jej ograniczenia oraz źródeł dofinansowania działań. Dokonanie zmian w dokumentach definiujących procedury zamówień publicznych w Urzędzie Gminy. Inwestycje zawarte w PGN nie wymagają aktualnie wprowadzania zmian do dokumentów z zakresu planowania przestrzennego. Nakłady [zł] Efekt ekologiczny [GJ/rok] ,19 Proponowane źródło finansowania zagwarantowan ego przez Gminę Okres realizacji Odpowiedzialny Urząd Gminy , Urząd Gminy Brak danych Oszacowanie dokładnej wartości efektu jest utrudnione. Wyjaśnienia pod tabelą Nie dotyczy RPOWSL, POIiŚ, NFOŚiGW, WFOŚiGW Wnioskodawca Urząd Gminy Nie dotyczy 2020 Urząd Gminy Bezkosztowo Nie dotyczy Budżet Gminy Urząd Gminy WFOŚiGW, NFOŚiGW Nie dotyczy Urząd Gminy Bezkosztowo Nie dotyczy Urząd Gminy Brak danych Nie dotyczy Urząd Gminy 76 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 77

78 Uwaga do Działania 1: Planując wszelkie prace remontowo-budowlane czy termomodernizacyjne należy wziąć pod uwagę ewentualność występowania i zasiedlania budynków przez gatunki chronionych ptaków i nietoperzy. Przed przystąpieniem do prac remontowych, zarządca budynku powinien sprawdzić czy nie występują gatunki chronione lub w przypadku wątpliwości zlecić doświadczonemu ornitologowi i chiropterologowi inwentaryzację przyrodniczą w celu stwierdzenia ewentualnego występowania gatunków chronionych, aby uniknąć nieumyślnego zniszczenia ich schronień i siedlisk podczas prac remontowych. Wykonana ekspertyza winna wskazać termin wykonywania prac, zalecenia dotyczące zabezpieczenia miejsc lęgowych oraz sposób kompensacji utraconych siedlisk. Szczególną uwagę RDOŚ zwraca na sposób gniazdowania chronionych ptaków - jerzyków (Apus apus), które nie budują gniazda, lecz zasiedlają szczeliny, otwory, wnęki: między płytami, pod parapetami, wykończeniami blacharskimi dachów, za rynnami. Wszelkie czynności ograniczające dostęp chronionych ptaków i nietoperzy do miejsc ich rozrodu i występowania, traktowane jako niszczenie miejsc lęgowych i schronień tych gatunków. Czynności te są prawnie zakazane wobec gatunków objętych ochroną ścisłą i zgodnie z art. 56 ust. 2 pkt 2 oraz ust. 4 ustawy o ochronie przyrody, zezwolenie na ich przeprowadzenie wydaje regionalny dyrektor ochrony środowiska na obszarze swojego działania. Uwaga do Działania 2: Potencjał ograniczenia ruchu jest niewielki perspektywa rosnącego natężenia ruchu skutkować będzie raczej wzrostem emisji CO 2 w tym sektorze, Gmina Brenna będzie aktywnie działać w obszarze ruchu lokalnego. W szczególności w zakresie: promowania systemu podwózek sąsiedzkich tzw. carpooling, promowanie wykorzystania rowerów, promowanie zachowań energooszczędnych w transporcie ECODRIVING. Korzyści wynikające z przeprowadzonych działań wpłyną na zmianę przyzwyczajeń kierowców na bardziej energooszczędne. Sposobów promocji tego typu zachowań jest wiele, np. broszury informacyjne, szkolenia dla kierowców, informacje w prasie lokalnej, kampanie informacyjne. Ekojazda oznacza sposób prowadzenia samochodu, który jest równocześnie ekologiczny i ekonomiczny. Ekologiczny - ponieważ zmniejsza negatywne oddziaływanie samochodu na środowisko naturalne, ekonomiczny - gdyż pozwala na realne oszczędności paliwa. Uwaga do działania 4. W obliczeniach dla scenariusza rozwoju ( BaU ) wzięte są pod uwagę działania modernizacyjne w budynkach związanych z działalnością gospodarczą. Są one określone wskaźnikowo wyjaśnione jest to w założeniach dla scenariusza BaU. Uwaga do Działania 5. Działania Gminy w zakresie planowania przestrzennego zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska dotyczą opracowywania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz określania w tych dokumentach rozwiązań niezbędnych do zapobiegania powstawaniu zanieczyszczeń, zapewnienia ochrony przed powstającymi zanieczyszczeniami oraz przywracania środowiska do właściwego stanu, warunków realizacji przedsięwzięć, umożliwiających uzyskanie optymalnych efektów w zakresie ochrony środowiska. 77 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 78

79 7.4 Zasady kolejności kwalifikacji udziału w programie dla osób fizycznych Proponuje się następujące uwarunkowania kwalifikacji i kolejności udziału w PGN: 1. ogólna dostępność beneficjentów do udziału 2. uregulowane opłat w zakresie budynków wnioskodawcy. 3. kwalifikacja kolejności wg: kolejność składania wstępnych / ostatecznych deklaracji i dokumentacji wykorzystania paliwa stałego w gospodarstwie domowym w dniu składania wniosku. Warunkiem realizacji inwestycji w ramach PONE jest wypełnienie i podpisanie dokumentacji formalnej tj. umowy. 7.5 Ocena ryzyka związanego z realizacją Programu Tabela 30. Ocena ryzyka LP. Rodzaj ryzyka Działania zaradcze 1. Brak środków własnych gminy na realizację Poszukiwanie alternatywnych rozwiązań źródeł przedsięwzięć finansowania pozabudżetowego (fundusze publiczne, zbiórka publiczna, finansowanie ESCO itp.) 2. Brak chętnych osób fizycznych do udziału w Intensyfikacja działań promocyjnych, programie dofinansowania Organizacja spotkań z mieszkańcami Weryfikacja poziomu dofinansowania podwyższenie poziomu dofinansowania 3. Wzrost kosztów rynkowych realizowanych Poszukiwanie alternatywnych rozwiązań źródeł inwestycji finansowania Organizacja przetargów grupowych z udziałem innych jst 4. Problem z wyborem wykonawcy Zmiana zapisów dokumentów przetargowych, zmiana trybu wyboru wykonawcy 5. Nie osiągnięcie wskaźników ograniczenia emisji Weryfikacja bazy danych, poszukiwanie przyczyn odchyleń 6. Odchylenia w terminach realizacji PGN Organizacja spotkań roboczych i monitoringowych Przygotowywanie raportów monitoringowych 7. Negatywny PR dla realizacji PGN Regularne kontakty z grupą interesariuszy Bieżąca informacja o realizacji PGN poprzez stronę internetową i media 8. Upadłość wykonawcy Etapowanie realizacji zamówienia. Monitoring realizacji zamówienia. Zapisy SIWZ umożliwiające dostęp do realizacji zadań firm o odpowiednim doświadczeniu i stabilnej pozycji finansowej Źródło: Opracowanie własne 78 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 79

80 7.6 Efekt ekologiczny realizacji działań Poniższy efekt ekologiczny wyznaczono na podstawie wskaźników emisji wykorzystanych we wcześniejszych rozdziałach. Tabela 31. Efekt ekologiczny realizacji działań w Gminie Brenna L.p. Nazwa działania / Poddziałania Energia pierwotna końcowa [GJ/rok] Produkcja energii z OŹE [GJ/rok] Redukcja emisji [Mg/rok] PM 10 PM 2,5 CO2 BaP SO2 NOx CO Działanie 1. Ograniczenie zużycia energii i wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł - budynki i infrastruktura publiczna. 1.2 Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej oraz wykorzystanie OZE w infrastrukturze komunalnej 625,34 273,00 0,00 0,00 72,39 0,00 0,00 0,03 0, Modernizacja oświetlenia ulicznego w gminie 100,8 0,00 0,00 0,00 33,35 0,00 0,00 0,00 0,00 Działanie 1 Razem 726,14 273,00 0,00 0,00 105,74 0,00 0,00 0,03 0,00 Działanie 2. Ograniczenie zużycia energii - transport. 2.1 Rozwój sieci komunikacji rowerowej 17,20 0,00 0,00 0,00 1,14 0,00 0,00 0,00 0, Modernizacja dróg 1584,00 0,00 0,00 0,00 121,00 0,00 0,00 0,49 4,47 Działanie 2 Razem 1601,20 0,00 0,00 0,00 122,14 0,00 0,00 0,49 4,50 DZIAŁANIE 3.Ograniczenie zużycia energii i wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł - budownictwo mieszkaniowe Wymiana kotłów węglowych na węglowe tzw. V klasy Wymiana kotłów węglowych na kotły gazowe Wymiana kotłów węglowych na biomasę tzw. V klasy Wymiana kotłów węglowych na kotły olejowe 324,58 0,00 0,26 0,24 30,43 0,00 0,88 0,15 3, ,86 0,00 0,59 0,52 157,53 0,00 2,35 0,33 5,25 108,19 0,00 0,07 0,06 33,81 0,00 0,32 0,03 0,71 90,16 0,00 0,08 0,07 13,09 0,00 0,29 0,04 0,72 Działanie 3 Razem 1568,78 0,00 1,00 0,90 234,85 0,00 3,84 0,56 9,94 Całkowity efekt ekologiczny wartości liczbowe 3 896,13 273,00 1,01 0,90 462,73 0,001 3,84 1,09 14,44 Źródło: opracowanie własne 79 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 80

81 Tabela 32. Efekty ekologiczny realizacji działań w Gminie Brenna z uwzględnieniem BaU, MEI wartości liczbowe i procentowe. Zakres Energia końcowa w gminie łącznie [GJ/rok] Produkcja energii z OŹE w gminie łącznie [GJ/rok] Emisja zanieczyszczeń [Mg/rok] PM 10 PM 2,5 CO2 BaP SO2 NOx CO Wartości w roku Bazowym (BEI) ,63 98, ,48 0,08 223,41 84,45 703,15 Wartości w roku 2020 (BaU) ,72 706,41 110,19 102, ,81 0,08 233,00 87,49 730,92 Wartości w roku 2020 pomniejszone o efekt (MEI) ,59 979,41 109,18 102, ,08 0,08 229,16 86,40 716,48 Efekt: (BEI-MEI)/BEI -3,57% - -3,37% -3,41% -2,93% -2,64% -2,57% -2,31% -1,90% Różnica - efekt ekologiczny 3 896,13 273,00 1,01 0,90 462,73 0,00 3,84 1,09 14,44 Redukcja [%] w roku 2020 (w przypadku OŹE - wzrost)* 0,67% 0,05% 0,92% 0,87% 0,86% 1,63% 1,65% 1,24% 1,98% Wartości w roku bazowym na mieszkańca 61,89 0,07 0,01 0,01 5,69 0,00 0,02 0,01 0,08 Wartości w roku 2020 na mieszkańca 61,45 0,10 0,01 0,01 5,61 0,00 0,02 0,01 0,08 Redukcja przypadająca na mieszkańca w 2020 (w przypadku OŹE - wzrost)* 0,71% 38,65% 0,90% 0,86% 1,32% 1,60% 1,67% 1,92% 2,31% * Dla produkcji energii z OŹE uwzględnione zostały działania ograniczające zużycie energii. W gminie nastąpi zwiększenie produkcji energii z OŹE o 45 % w stosunku do produkcji z OŹE w roku bazowym. 80 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 81

82 7.7 Harmonogram Tabela 33. Zestawienie przewidzianych wydatków w okresach objętych planem [zł]. LP Nazwa działania / Poddziałania Wydatki w latach DZIAŁANIE 1. OGRANICZENIE ZUŻYCIA ENERGII i WYTWARZANIE ENERGII Z ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ - BUDYNKI I INFRASTRUKTURA PUBLICZNA. Audyty energetyczne i efektywności 1.1. energetycznej budynków publicznych Termomodernizacja budynków użyteczności 1.2. publicznej oraz wykorzystanie OZE w infrastrukturze komunalnej Razem Modernizacja oświetlenia ulicznego w gminie DZIAŁANIE 2. OGRANICZENIE ZUŻYCIA ENERGII - TRANSPORT Rozwój sieci komunikacji rowerowej Utrzymanie drog w sposób ograniczający wtórną emisję zanieczyszczeń (remonty) Modernizacja dróg DZIAŁANIE 3. OGRANICZENIE ZUŻYCIA ENERGII i WYTWARZANIE ENERGII Z ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ - BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE 3.1. Wymiana pieców węglowych na węglowe tzw. V klasy Wymiana kotłów węglowych na kotły na gazowe Wymiana kotłów węglowych na kotły na biomasę V klasy Wymiana kotłów węglowych na kotły olejowe DZIAŁANIE 4. OGRANICZENIE ZUŻYCIA ENERGII - SEKTOR DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ DZIAŁANIE 5. DZIAŁANIA INFORMACYJNE, EDUKACYJNE i PLANISTYCZNE Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe Aktualizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wraz z inwentaryzacją emisji Zapewnienie stałego funkcjonowania zespołu interesariuszy PGN Edukacja i informacja o niskiej emisji Wdrożenie zasad zielonych zamówień publicznych w urzędzie gminy i jednostkach Planowanie przestrzenne z uwzględnieniem ochrony powietrza. brak możliwości ustalenia 0 Łącznie PGN w latach Źródło: opracowanie własne. Działania przewidziane w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej będą finansowane ze środków zewnętrznych i środków własnych Gminy. Kwoty wskazane w tabeli należy traktować jako szacunkowe zapotrzebowanie na finansowanie - nie planowane kwoty do wydatkowania. 81 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 82

83 Realizacja wymienionych zadań uzależniona będzie od możliwości Gminy i intensywności pozyskanych dotacji. W tabeli ujęto całkowite koszty zadań z wyjątkiem działania 3, w którym ujęte są kwoty dotacji tj zł na jedną inwestycję / wymianę niskosprawnego kotła. Wymianę kotłów planuje się dotować z budżetu Gminy Brenna (corocznie wielkość środków będzie zaplanowana w budżecie). Natomiast w przypadku znacznego zainteresowania (przekraczającego wstępne założenia) dopuszcza się zwiększenie ilość udzielonych dotacji, a także pozyskanie środków ze źródeł zewnętrznych. 82 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 83

84 8 Analiza techniczno-ekonomiczna przedsięwzięć redukcji emisji 8.1 Zakres analizowanych przedsięwzięć Wymiana źródeł ciepła Nowoczesne kotły węglowe Jednymi z najlepszych kotłów dostępnych obecnie na rynku są tzw. kotły retortowe czyli automatyczne kotły z paleniskiem retortowym, ze spalaniem dolnym o współprądowym przebiegu spalania. Kotły te: należą do najbardziej nowoczesnych i najefektywniejszych konstrukcji kotłów, służących do spalania np. węgla (realizujących czystą technologię spalania węgla ), peletu, zrębków, trocin czy ziaren zbóż, charakteryzują się ciągłym, automatycznie sterowanym podawaniem paliwa, są wyposażone w regulację i kontrolę ilości powietrza wprowadzanego do komory spalania, posiadają samoczyszczące się palenisko retortowe, charakteryzują się dużymi możliwościami regulacji mocy, automatyczny system dostarczania paliwa i powietrza oraz zasobnik paliwa sprawiają, że nie wymagają stałej obsługi i w zasadzie ogranicza się ona do uzupełnienia paliwa w zasobniku i do usunięcia popiołu (mogą pracować bezobsługowo przez 2 do 5 dni). Zaletą kotłów retortowych jest również możliwość spalania w nich oprócz węgla także np. biomasy w postaci peletu oraz mieszaniny peletu i węgla. Rysunek 12. Przekrój nowoczesnego kotła retortowego Źródło: Jak ogrzewać oszczędnie i bezpiecznie Broszura informacyjna Spalanie jest bardzo ekonomiczne. Paliwo podawane jest automatycznie od dołu w małych ilościach, a gazy z węgla dopalają się przelatując przez warstwę żaru. Sprawność nowoczesnych kotłów retortowych dochodzi do 90 %. Oznacza to, że do uzyskania takiej samej ilości ciepła wystarczy spalić o ok.30 % mniej paliwa niż w kotle tradycyjnym. Koszt niskoemisyjnego nowoczesnego kotła to ok zł. Kotły na paliwo stałe 83 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 84

85 powinny spełniać wymagania klasy 5 według normy PN-EN 303-5:2012 (przy 10% zawartości O 2, w odniesieniu do spalin suchych, 0 C, 1013 mbar): CO: do 500 mg/m 3, węgiel organiczny (OGC): do 20 mg/m 3, pył: do 40 mg/m Kotły gazowe Kotły gazowe kondensacyjne stanowią rozwiązanie o najwyższej efektywności pracy, dzięki wykorzystaniu ciepła kondensacji - zawartego w parze wodnej powstającej przy spalaniu gazu ziemnego. W tradycyjnych kotłach "nie kondensacyjnych", ciepło to jest tracone wraz ze spalinami opuszczającymi kocioł. Zalety kotłów kondensacyjnych: Zamknięta komora spalania Zamknięta komora kocioł może pobierać powietrze do spalania bezpośrednio z zewnątrz budynku np. przez ścianę zewnętrzna, z szachtu kominowego itp. Przy gazie ziemnym nie potrzebna jest wówczas wentylacja nawiewna do pomieszczenia kotłowni. Pomieszczenie, w którym znajduje się kocioł nie jest wychładzane przez zimne powietrze napływające do niego z zewnątrz, co jest szczególnie istotne jeśli kocioł znajduje się np. w łazience. Dodatkową zaletą kotła z zamkniętą komorą spalania jest brak możliwości przedostania się spalin do pomieszczenia kotłowni. Wysoka sprawność spalania i najnowsze rozwiązania techniczne Kotły kondensacyjne pracują z wyższą sprawnością od tradycyjnych, czyli lepiej wykorzystują paliwo zapewniając niższe koszty ogrzewania. Osiągają sprawność do 109%, podczas gdy tradycyjne tylko do 90%. Kocioł kondensacyjny uzyskuje najwyższą sprawność przy współpracy z instalacją zaprojektowaną na temperaturę wody grzewczej 40/30 C W kotłach kondensacyjnych stosowane są najnowsze rozwiązania techniczne, jak: wymienniki spaliny/woda, najnowszej generacji palniki, układy kontrolujące spalanie podczas normalnej pracy kotła sondy lambda. Oszczędniejsze zużycie gazu Uwzględniając efekt kondensacji i najnowocześniejsze rozwiązania techniczne kotły kondensacyjne są oszczędniejsze od tradycyjnych o ok %, a w porównaniu ze starymi kotłami zużycie gazu będzie mniejsze nawet o 30%. Przy obecnych cenach gazu, które będą rosły każdego roku, dodatkowe koszty wynikające z zastosowania kotła kondensacyjnego zwrócą się po ok. 4 do 6 latach. Dłuższa żywotność kotła Najlepsze rozwiązania techniczne i wysokiej jakości materiały sprawiają, że kotły kondensacyjne są trwalsze od tradycyjnych. Szacowany koszt kotła gazowego kondensacyjnego to zł. 84 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 85

86 Kotły olejowe 3 Rysunek 13. Schemat działania kotła olejowego Źródło: Kotły olejowe oferowane są jako urządzenia do ustawienia na podłodze, rzadko do powieszenia na ścianie. Ogrzewają budynek i wodę użytkową w osobnym zbiorniku ustawionym obok lub pod kotłem. Niektóre mają już zabudowany zbiornik ciepłej wody użytkowej kocioł i zbiornik schowane w jednej obudowie. Spaliny przekazują ciepło wodzie grzewczej w wymienniku wykonanym z żeliwa, stali lub o specjalnej konstrukcji, np. stalowo-żeliwnym. Podobnie jak gazowe, kotły olejowe oferowane są jako tradycyjne i kondensacyjne, mogą pobierać powietrze do spalania z pomieszczenia kotłowni lub bezpośrednio z zewnątrz budynku. Oszczędne ogrzewanie olejem Moc grzewcza. Kocioł o mocy grzewczej lepiej dopasowanej do zapotrzebowania budynku na ciepło będzie pracował oszczędniej. Kotły olejowy wyposażone są w palniki jednostopniowe lub dwustopniowe. W odróżnieniu od jednostopniowego, np. 20 kw, kocioł z palnikiem dwustopniowym, np. 13/20 kw, może pracować z mocą 13 kw lub 20 kw. W okresach małego zapotrzebowania na ciepło: wiosną i jesienią, do ogrzania domu w zupełności wystarczająca będzie moc kotła 13 kw. W zimie, jeśli potrzeba więcej ciepła do ogrzewania, wówczas kocioł automatycznie zwiększy swoją moc grzewczą do 20 kw. 3 Na podstawie 85 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 86

87 Kotły z palnikami dwustopniowymi są droższe od jednostopniowych, ale pracują oszczędniej: lepiej dopasowują się do zapotrzebowania budynku na ciepło i rzadziej się załączają, czyli oszczędniej zużywają paliwo. Dolne ograniczenie temperatury. Tradycyjne kotły olejowe wykonane z żeliwa lub stali narażone są na szkodliwe działanie kondensatu wykroplenie wody ze spalin, który przyspiesza korozję kotłów. Aby chronić kocioł przed kondensacją musi on utrzymywać tzw. minimalną temperaturę wody grzewczej, np. 40 C. Czyli, aby zapobiec kondensacji temperatura wody w kotle nie może spaść poniżej temperatury minimalnej. Dla użytkownika oznacza to, że nawet jeśli budynek nie będzie potrzebował ciepła kocioł i tak może się załączać aby utrzymać minimalną temperaturę wody grzewczej. Czyli, będzie zużywał paliwo wtedy kiedy nie potrzeba ogrzewać budynku. Oszczędniejsze w eksploatacji będą kotły olejowe, które nie mają dolnego ograniczenia temperatury wody w kotle. Pojemność wodna kotła. Jest to parametr kotła, który mówi o tym ile znajduje się w nim wody grzewczej. Typowe kotły żeliwne małej mocy, np. 18 kw, mogą mieć pojemność ok. 27 litrów, natomiast kotły o specjalnej konstrukcji i podobnej mocy grzewczej, nawet: 49 litrów, czyli niemal dwukrotnie większą. Duża pojemność wodna kotła zapewnia jego stabilną pracę w nowych jak i modernizowanych instalacjach. Zapobiega lokalnym przegrzewom i zakłóceniom w pracy spowodowanym osadami zanieczyszczeń i mułów w starszych instalacjach. Kocioł o dużej pojemności wodnej załącza się rzadziej dodatkowo oszczędzając paliwo. W ciągu doby może pracować nawet o 1 godzinę krócej od podobnej mocy kotła o małej pojemności wodnej, co w ciągu roku może przynieść oszczędności w zużyciu oleju opałowego ok %. Kocioł tradycyjny i kondensacyjny. Najczęściej do kotła olejowego tradycyjnego dołączany jest dodatkowy wymiennik ciepła, w którym maksymalnie odbierane jest ciepło ze spalin, tzw. wymiennik kondensacyjny. Dzięki temu, w kotle kondensacyjnym można stosować ogólnie dostępny olej opałowy, a rozdzielenie komory spalania paliwa i kondensacji zapewnia czystą pracę kotła. Tradycyjne kotły olejowe wykorzystują energię paliwa ze sprawnością do ok. 95%. Kondensacyjne maksymalnie wykorzystują energię paliwa, ze sprawnością do ok. 104%. Czyli, kondensacyjne są oszczędniejsze w eksploatacji. Wybierając kocioł kondensacyjny, o wyższej sprawności, o dużej pojemności wodnej, z palnikiem dwustopniowym, możemy liczyć na spore oszczędności kosztów ogrzewania każdego roku. Zakup paliwa. Cena oleju opałowego jest wysoka i zmienia się w ciągu roku, najniższa będzie w okresie letnim, chociaż zależy to również od sytuacji na świecie. Dlatego, warto kupować paliwo kiedy jest najtańsze, tak aby wystarczyło na cały okres grzewczy. Nowoczesne kotły olejowe pozwalają na wykorzystanie tańszych olejów pochodzenia roślinnego, tzw. biooleju. Do oleju opałowego można dodawać zwykle do ok. 10% biooleju. Cena pieca olejowego: zł zł w zależności od producenta i funkcji oraz modelu Pompy ciepła Pompa ciepła jest urządzeniem, umożliwiającym wykorzystanie niskotemperaturowych źródeł energii. Pobiera ona ciepło ze źródła o niższej temperaturze (dolnego) i przekazuje go do źródła o temperaturze wyższej (górne źródło ciepła). W tym procesie konieczne jest doprowadzenie energii z zewnątrz. Energia cieplna tych urządzeń, oddawana w górnym źródle składa się więc z ciepła pobranego ze źródła dolnego i ciepła odpowiadającego energii doprowadzonej do napędu urządzenia. Zasada działania pompy ciepła jest identyczna jak urządzenia ziębniczego. Ich działanie jest oparte na przemianach fazowych krążącego w nich czynnika roboczego (odparowanie przy niskiej temperaturze i skraplanie przy wysokiej temperaturze). Różnią się jednak funkcją, jaką dane urządzenie spełnia oraz 86 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 87

88 zakresem parametrów pracy. W urządzeniu ziębniczym wykorzystuje się ciepło pobrane przy niskiej temperaturze, natomiast w pompie ciepła wykorzystuje się ciepło oddane przy wysokiej temperaturze. Pompę ciepła stosuje się także wtedy, gdy chodzi o jednoczesne lub alternatywne, zarówno odbieranie ciepła ze źródła dolnego, jak i oddawanie go do źródła górnego. Układ pompy ciepła jest typowym sprężarkowym ziębniczym obiegiem parowym, przy czym może ona pracować w systemie rewersyjnym (skraplacz staje się parowaczem a parowacz skraplaczem). Dodatkowym elementem w rewersyjnej pompie ciepła są rozbudowane rurociągi oraz zawory czterodrogowe, umożliwiające przekazywanie ciepła w obu kierunkach w zależności od pory roku. Czynnik ziębniczy w stanie parowym zostaje sprężony w sprężarce, a następnie trafia do skraplacza. Tam sprężona para oddaje ciepło i skrapla się. Ciekły czynnik trafia poprzez zawór rozprężny, obniżający jego ciśnienie do parowacza. Parowacz zamontowany jest w strumieniu powietrza wywiewnego. Czynnik niskowrzący odparowując odbiera ciepło z powietrza omywającego ten wymiennik i ponownie trafia do sprężarki. Oprócz przekazywania ciepła z układu wyciągowego do nawiewu, urządzenie doprowadza do skraplacza także energię pobraną przez sprężarkę. Parowacz pompy ciepła zlokalizowany jest zatem w kanale wywiewnym, a skraplacz w kanale nawiewnym. Szczególnie sprzyjające warunki do zastosowania pomp ciepła mają miejsce, gdy: istnieje źródło ciepła o stosunkowo wysokiej temperaturze (najlepiej wyższej od temperatury otoczenia), ale za niskiej do bezpośredniego wykorzystania, poprzez zastosowanie pompy ciepła możliwe jest zawrócenie i ponowne wykorzystanie strumienia energii przepływającego przez urządzenie (np. w klimatyzatorach), istnieje zapotrzebowanie zarówno na ciepło, jak i na zimno, energia cieplna przekazywana jest na znaczną odległość i zastosowanie pompy ciepła w miejscu poboru energii zmniejsza koszty inwestycyjne. Najszersze zastosowanie znalazły dotychczas pompy ciepła, jako urządzenia grzewcze lub klimatyzacyjne domów jednorodzinnych i niewielkich pomieszczeń. Pracują one z reguły w układzie rewersyjnym, tzn. w sezonie grzewczym pełnią rolę pompy ciepła, a w sezonie letnim, pracując w cyklu odwrotnym, pełnią rolę klimatyzatorów. Ich wydajność cieplna wynosi od kilku do kilkunastu kilowatów. Są to na ogół urządzenia sprężarkowe, dla których dolnym źródłem ciepła jest najczęściej powietrze atmosferyczne lub grunt. Preferowane są przy tym niskotemperaturowe systemy ogrzewania: powietrzne lub wodne, płaszczyznowe (podłogowe, sufitowe, ścienne). Podstawowym i najbardziej popularnym wykorzystaniem pomp ciepła jest ogrzewanie budynków i przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Sprawność pomp ciepła określa współczynnik COP. Mówi on, w jakim stopniu urządzenie to wykorzystuje darmowe ciepło ze środowiska naturalnego, w stosunku do zużytego prądu. Współczynnik COP (z ang. coefficient of performance) nie jest wielkością stałą dla danego rodzaju pompy ciepła. Zmienia się on w czasie pracy urządzenia i zależy od wielu czynników. Najistotniejsze z nich to: temperatura dolnego źródła; temperatura zasilania górnego źródła; różnica pomiędzy temperaturą wody zasilającej instalację grzewczą (wpływającej do niej), a temperaturą jej powrotu. Przykładowo, dla tej samej pompy powietrznej o mocy 9 kw, sprawność może wynosić: 3,9; 4,1 lub 5,1. Pierwsza wielkość, na poziomie 3,9, oznacza jej efektywność przy temperaturach: powietrza na zewnątrz domu 2 C, wody grzewczej 35 C i różnicy temperatury w instalacji 5 C. Jeśli natomiast przyjmiemy temperaturę zewnętrzną 7 C, a w instalacji analogicznie jak poprzednio, czyli 35 C, to COP wyniesie 5,1. 87 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 88

89 Zakup pompy ciepła należy skonsultować się z doświadczonym projektantem lub wykonawcą. Żaden z nich nie dobierze jej bez dokładnej analizy warunków, w jakich będzie ona działać. Górne źródło ciepła Najwyższą sprawność pompa ciepła osiąga wtedy, gdy górne źródło ciepła stanowi niskotemperaturowa instalacja grzewcza. Im niższa będzie temperatura wody zasilającej ogrzewanie, tym pompa będzie pracować oszczędniej - zużyje mniej prądu. W nowo budowanych domach najlepiej więc, aby współpracowała ona z ogrzewaniem płaszczyznowym - sufitowym, ściennym lub najpopularniejszym - podłogowym. Do zapewnienia komfortu cieplnego w ogrzewanych pomieszczeniach powinna wystarczyć woda grzewcza o temperaturze C. Ogrzewanie podłogowe ma tę przewagę nad innymi systemami, że jego duża bezwładność cieplna pozwala na dłuższe przerwy w pracy pompy ciepła, bez obniżenia komfortu w ogrzewanych pomieszczeniach. W najzimniejsze dni, przy temperaturach ( poniżej -7 o C ), może zaistnieć konieczność dogrzania pomieszczeń. W domach już użytkowanych pompa ciepła może również zasilać instalację grzejnikową. Musi być ona jednak zaprojektowana nie tak, jak to zwykle się przyjmuje, czyli na temperaturę 75 lub 70 C, ale na 50 bądź 60 C. Ta zmiana powoduje, że grzejniki będą miały większe rozmiary, albo trzeba będzie zastosować ich kilka w danym pomieszczeniu. Na rynku dostępne są pompy, które mogą ogrzewać wodę do temperatury nawet 70 C, ale odbywa się to kosztem ich sprawności (COP będzie niższy). Rzeczywiste koszty ogrzewania Aby je ocenić, należy wziąć pod uwagę nie tylko sprawność pompy ciepła, ale i efektywność całej instalacji, czyli wszystkich urządzeń zasilanych energią elektryczną (pomp obiegowych, siłowników itd.), w ciągu na przykład danego miesiąca czy całego okresu grzewczego. Bada prawie dwustu układów pomp ciepła różnych producentów przeprowadził Instytut Fraunhofera ISE z Niemiec). Wśród nich było: 110 instalacji w nowych domach jedno- i dwurodzinnych - w ponad 95% z nich zamontowane jest ogrzewanie podłogowe, ponad 70 instalacji w modernizowanych domach, wyposażonych w 95% w tradycyjne ogrzewanie grzejnikowe. Do obliczeń wskaźnika efektywności brano pod uwagę zużycie energii elektrycznej przez pompę ciepła, pompę dolnego źródła ciepła (pompę solanki) i grzałkę elektryczną. Ilość ciepła dostarczanego do ogrzewanego budynku mierzono zaraz za pompą ciepła. Średnia efektywność pracy instalacji wynosiła: dla pomp gruntowych - 3,9 w nowo budowanych domach oraz 3,3 w starszych budynkach; dla pomp powietrznych - 2,9 w nowych i 2,6 w starszych domach. 88 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 89

90 Przykładowe dane techniczno-ekonomiczne wybranych instalacji Tabela 34. Dane techniczno-ekonomiczne inwestycji w pompę ciepłą dla budynku jednorodzinnego o pow. 150 m 2 Budynek Budynek mieszkalny jednorodzinny o powierzchni użytkowej 150 m 2 Charakterystyka ciepła górne źródło ciepła Dolne źródło ciepła pompy pompa ciepła CETUS16 firmy SeCes-Pol o wydajności cieplnej 16,0 [kw]; woda z instalacji centralnego ogrzewania; grunt Koszty instalacji [zł]* Pompa ciepła Zbiornik c.w.u.: osprzęt (pompy obiegowe, zawory, wymiennik c.w.u., rurociągi): odwiert studzienny z pompą zanurzeniową: Łączny koszt inwestycji (w zależności od rodzaju kolektora gruntowego): Podsumowanie Koszty eksploatacyjne centralnego ogrzewania w sezonie zimowym wynoszą średnio około 250,- zł miesięcznie Montaż elektrofiltrów Praca elektrofiltru możliwa jest dzięki generatorowi wysokiego napięcia wytwarzającego prąd stały. Korpus elektrofiltru wykonany jest ze stali węglowej. W korpusie zamontowana jest elektroda ulotowa, generująca wyładowanie koronowe, wykonana została z drutu stalowego. Elektroda umieszczona jest centralnie w kanale spalinowym za pomocą pręta mocującego z izolatorem ceramicznym. Układ izolowanej elektrod zasilany jest wysokim napięciem z generatora WN przez odpowiednio izolowany przewód zasilający. Elektrodę rozładowczą, powierzchnię separacji, stanowią uziemione ścianki korpusu elektrofiltru i przewodu kominowego, w który zamontowany jest elektrofiltr. Wnętrze korpusu, w którym zamontowana jest elektroda przewietrzane jest powietrzem osłonowym za pomocą wentylatora. Oczyszczanie i konserwacja elektrofiltru, wykonywane ręcznie, możliwe są przez otwór inspekcyjny. W zależności od wykonania, na życzenie klienta, elektrofiltr może być również wyposażony w układ automatycznego oczyszczania elektrody osadczej. Elektrofiltry mogą być montowane w urządzeniach grzewczych do 25 kw, w tym opalanych biomasą. Urządzenia grzewcze muszą mieć odpowiedni przepływ oraz temperaturę spalin. Przewód odprowadzający spaliny do komina musi mieć odpowiednia średnicę. Montaż elektrofiltra powinien być wykonany przez wykwalifikowanego specjalistę. Montaż elektrofiltrów w piecach o niskiej sprawności poniżej 65 %, bez regulowanego przepływu spalin, nie przyniesie zakładanego efektu. Filtry montuje się w przy kotłach klasy 3 i wyższej. 89 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 90

91 Rysunek 14. Elektrofiltr Źródło: TECH Sp.j. Wydzielanie pyłu ze strumienia zapylonych spalin i osadzenie na powierzchni elektrody zbiorczej, ścianek korpusu, zachodzi pod wpływem siły elektrostatycznej. Ziarna pyłu uzyskują ładunek elektrostatyczny w wyniku zderzeń z jonami gazu, których źródłem jest jednoimienne wyładowanie elektryczne (ulot) powstający na elektrodzie ulotowej. Wskutek jonizacji gazu i dalej ziaren pyłu następuje ruch cząstek pyłu w kierunku elektrody osadczej. Skuteczność działania elektrofiltru jest podstawowym parametrem charakteryzującym jego użyteczność. W najprostszych rozwiązaniach skuteczność ta może się wahać w zakresie od 60% do 90% w zależności od rodzaju i jakości źródła emisji w urządzeniach grzewczych do 25 kw, w tym opalanych biomasą. Rysunek 15. Schemat instalacji elektrofiltra Źródło: TECH Sp.j. Omawiana metoda odpylania spalin z instalacji spalania małej mocy (piec, kocioł), z technicznego punktu widzenia stanowi rozwiązanie typu BAT (Najlepsza dostępna technika). Gwarantuje ono spełnienie coraz wyższych wymogów energetyczno-emisyjnych stawianych przed instalacjami spalania małej mocy (również tych określonych w odnośnych standardach testowania EN303-5 oraz EN13289). W zależności od emisji pyłu właściwej dla danego źródła, kotła lub pieca, zastosowanie wysokosprawnego odpylacza jakim jest 90 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 91

92 elektrofiltr, pozwala na przesunięcie urządzenia z klasy 3 wg normy do klasy 4 lub nawet 5 w odniesieniu do emisji pyłu. Odpowiada to emisji pyłu na poziomie poniżej 40 mg/mn3. Szacunkowy koszt montażu elektrofiltra wynosi ok zł Typowe instalacje solarne przygotowania c.w.u. i układ wspomagania ogrzewania Kolektory słoneczne Odpowiednio zaprojektowany układ solarny to nie tylko oszczędność w zużyciu paliwa do produkcji ciepłej wody użytkowej, ale również możliwość wspomagania instalacji centralnego ogrzewania i podgrzewania wody w basenach. Instalacja solarna w domu jednorodzinnym to także zmniejszenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Najpopularniejszym sposobem wykorzystywania energii słonecznej jest podgrzewanie ciepłej wody użytkowej (c.w.u.).prawidłowo dobrany system solarny powinien w miesiącach letnich zapewnić nam pokrycie energii na podgrzanie ciepłej wody użytkowej w granicach %, co pozwoli na szybki zwrot poniesionych kosztów na zakup i montaż zestawu solarnego. W związku z tym, iż energia słoneczna jest źródłem, które nie może być traktowane jako przewidywalne, pewne i zawsze dostarczające wymaganej ilości energii (zima, noc, pochmurne dni, duży rozbiór ciepłej wody użytkowej) typowy zestaw solarny wykorzystuje dwa źródła ciepła. Zatem musi posiadać również drugie, dodatkowe źródło energii (np. kocioł gazowy, kocioł na pelet, grzałka elektryczna, itp.), które będzie w stanie zapewnić dogrzanie wody niezależnie od pogody, ekspozycji słonecznej kolektora słonecznego czy chwilowego, ponadnormatywnego zużycia wody. W lecie energia solarna jest wiodącym źródłem ciepła a drugie źródło ciepła je wspomaga. Natomiast w zimie drugie źródło ciepła jest wiodącym źródłem ciepła a energia solarna je wspomaga. Praktycznie zawsze oba źródła energii pozostają w gotowości i są w jakiejś części wykorzystywane. Poniższy rysunek przedstawia przykładowy układ solarny. Rysunek 16. Przykładowy układ solarny Źródło: Ulrich 91 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 92

93 Zalety zastosowania systemu solarnego: bardzo niski miesięczny koszt eksploatacji, wysoka oszczędność na ogrzewaniu c.w.u. w miesiącach letnich, możliwość pozyskania dotacji na montaż zestawu solarnego. Wady zastosowania systemu solarnego: stosunkowo wysoki koszt inwestycji, niewielki efekt ekologiczny inwestycji, brak możliwości magazynowania ciepła - trzeba je zużywać na bieżąco, nieprzewidywalność energii słonecznej - zależność od pogody. Szacunkowy koszt zestawu kolektorów słonecznych z montażem (dla gospodarstwa domowego 5 osobowego) to ok zł Termomodernizacja budynku i instalacji wewnętrznych Termomodernizacja Podstawowym działaniem prowadzącym do obniżenia zużycia energii na ogrzewanie jest termomodernizacja. Przedsięwzięcie mające na celu zmniejszenie zapotrzebowania i zużycia energii cieplnej w danym obiekcie budowlanym. Termomodernizacja wymaga poniesienia pewnych nakładów finansowych, ale przy dobrym rozpoznaniu i wyborze metody finansowania można ją wykonać w taki sposób, że związane z tym koszty będą pokrywane głównie z uzyskanych oszczędności. Termomodernizację należy wykonać przed wymianą źródła ciepła Rysunek 17. Straty ciepła w budynku jednorodzinnym Źródło: Jak ogrzewać oszczędnie i bezpiecznie Broszura informacyjna Jakie usprawnienia można wykonać, żeby poddać budynek skutecznej termomodernizacji: ocieplić przegrody zewnętrzne, wymienić lub wyremontować okna, zmodernizować lub wymienić system grzewczy w budynku, unowocześnić system wentylacji, usprawnić system wytwarzania ciepłej wody, 92 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 93

94 zacząć wykorzystywać energię słoneczną lub inna energię odnawialną. Warto przed podjęciem decyzji, co do zakresu modernizacji zasięgnąć porady doświadczonego audytora energetycznego i ponieść niewielkie w skali wartości modernizacji koszty audytu energetycznego. Może to uchronić nas przed nietrafioną modernizacją elementu, który w rzeczywistości ma niewielki wpływ na efektywność energetyczną całego budynku. Obecnie stosowana metoda dociepleniowa ścian to tzw. lekka-mokra. Jest ona wybierana dzięki swoim zaletom technicznym, estetycznym i jakościowym. Proponowane w projektach styropian czy wełna mineralna mają bardzo dobre właściwości izolacyjne. Wybór odpowiednich grubości izolacji termicznych poszczególnych przegród powinien zostać określony na podstawie tzw. optymalizacji. Korzyści z termomodernizacji: ocieplenie zewnętrznych przegród budowlanych (ścian, dachu, stropodachu, stropu nad piwnicą) spowoduje zmniejszenie zużycia ciepła o %, wymiana okien na okna szczelne, o niższej wartości współczynnika przenikania zaoszczędzi 10 15% ciepła, wprowadzenie automatyki pogodowej oraz urządzeń regulacyjnych powoduje 5-15% oszczędności, kompleksowa modernizacja wewnętrznej instalacji c.o. zaoszczędzi 10 15% zużycia ciepła, budynki energooszczędne mają dwukrotnie mniejsze zapotrzebowanie na energię niż budynki tradycyjne. 8.2 Charakterystyka ekonomiczna i ekologiczna przedsięwzięć oraz ich efekty Analiza ekonomiczna realizacji programu W niniejszym rozdziale przedstawiono analizę ekonomiczną proponowanych do wdrożenia działań naprawczych zawartych w programie w celu wskazania zasadności ich realizacji. Jednym z największych problemów przy realizacji zadań wskazanych w Programach ochrony powietrza jest zbyt mała ilość środków finansowych jakimi dysponują jednostki odpowiedzialne na realizację tych działań. Dlatego też niezbędne jest przeprowadzenie analizy mającej na celu wskazanie, które z proponowanych działań naprawczych są najbardziej efektywne pod względem ekologicznym i ekonomicznym. W celu wyznaczenia wskaźników efektywności ekonomicznej przeprowadzono analizę następujących elementów: porównano koszty poszczególnych działań, porównano efekt ekologiczny przeprowadzonych działań, wyznaczono wskaźnik efektywności ekonomicznej Wskaźniki efektywności ekonomiczno ekologicznej działań naprawczych Wskaźnik efektywności ekologicznej Poniższe tabele przedstawiają wskaźniki kosztowe (zł/m 2 ) obliczone na podstawie danych z przeprowadzonych w Gminie działań naprawczych pod kątem ograniczania emisji powierzchniowej i jakościowe (kg/m 2 ). Poniższe wskaźniki obliczone zostały dla standardowego domu o powierzchni 150 m Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 94

95 Tabela 35. Wskaźnik osiągnięcia efektu ekologicznego działań naprawczych Rodzaj działania wymiana na Wskaźnik kg/m 2 gazowe 0,2 pompa ciepła 0,2 olejowe 0,18 nowoczesne - węglowe, retortowe lub opalane biomasą 0,13 kolektory słoneczne 0,03 termomodernizacja 0,11 elektrofiltr 0,12 Źródło: Program Ochrony Powietrza, obliczenia własne Wskaźnik efektywności ekologicznej przedstawia ilość redukcji emisji pyłu PM10 uzyskanej ze zrealizowanych działań naprawczych w przeliczeniu na m 2 lokalu. Jak widać z powyższej tabeli najwyższe wskaźniki, a zatem najbardziej efektywne ekologicznie jest realizowanie działań prowadzących do wymiany starych kotłów węglowych na nowe gazowe oraz instalacja pomp ciepła. Najmniejszy efekt osiągnięto w wyniku prowadzenia działań związanych z instalowaniem alternatywnych lub odnawialnych źródeł ciepła. Jest to spowodowane wykorzystaniem tych źródeł jedynie do wspomagania już istniejących systemów ogrzewania, szczególnie wykorzystywane są do ogrzewania wody użytkowej. Wskaźnik kosztowy Tabela 36. Wskaźniki kosztowe realizacji działań naprawczych koszt inwestycji bez dotacji Rodzaj działania wymiana na Wskaźnik zł/m 2 koszt inwest. gazowe pompa ciepła olejowe nowoczesne - węglowe, retortowe lub opalane biomasą kolektory słoneczne termomodernizacja elektrofiltr Źródło: Obliczenia własne Wykres 15. Łączna Wskaźniki kosztowe realizacji działań naprawczych [zł/m2] koszt inwestycji bez dotacji Źródło: Obliczenia własne 94 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 95

96 Wskaźnik kosztów przedstawia koszt realizacji działania naprawczego w przeliczeniu na m 2 lokalu. Jak widać spośród wyliczonych wskaźników najwyższy koszt dotyczy instalacji pompy ciepła i termomodernizacji co oznacza, iż był to najwyższy koszt przeprowadzonych działań na m 2 lokalu. Wysoka wartość wskaźnika w przypadku termomodernizacji związana jest z założeniem, iż dokonywana jest kompleksowa termomodernizacja zawierająca docieplenie ścian i stropów, wymiana drzwi i okien, modernizacja instalacji. Najtańszą inwestycją okazuje się montaż elektrofiltra. Wartość takiej inwestycji szacuje się w przedziale 1-2 tysięcy złotych dla typowych powierzchni domów jednorodzinnych. Wskaźnika kosztów nie należy łączyć z efektywnością ekologiczną, gdyż do wyliczenia tego wskaźnika nie używano żadnych wskaźników efektywności ekologicznej. W tym kontekście również najlepszą inwestycją w zakresie zarówno ekologicznym jak i ekonomicznym jest inwestycja w montaż elektrofiltra Zestawienie graficzne optymalizacji przedsięwzięć modernizacyjnych Na podstawie wyliczonych wskaźników kosztów i efektywności ekologicznej wyliczono wskaźnik efektywności ekologiczno ekonomicznej inwestycji. Wskaźnik ten pokazuje, które z działań przy maksymalnej wartości redukcji emisji pyłu PM10 są najbardziej opłacalne ekonomicznie. Wskaźnik przedstawia wartość efektywności ekonomiczno - ekologicznej w ujęciu inwestycji, a nie eksploatacji. Tabela 37. Wskaźnik efektywności ekologiczno ekonomicznej inwestycji koszt inwestycji bez dotacji Rodzaj działania wymiana na Wskaźnik tys. zł/1 kg PM10 gazowe 0,27 pompa ciepła 1,50 olejowe 0,33 nowoczesne - węglowe, retortowe lub opalane biomasą 0,62 kolektory słoneczne 3,46 termomodernizacja 1,41 elektrofiltr 0,17 Źródło: Obliczenia własne Wykres 16. Wskaźnik efektywności ekologiczno ekonomicznej inwestycji tys.zł/kg koszt inwestycji bez dotacji Źródło: Obliczenia własne 95 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 96

97 Najlepszy wskaźnik efektywności ekologiczno ekonomicznej wyznaczono dla działań związanych z montażem elektrofiltrów. Oznacza to, że w zakresie emisji pyłu PM10 ten sposób redukcji jest jednym z najbardziej efektywnych ekologicznie, przy tym koszt inwestycji jest jednym z najniższych. Należy jednak zauważyć, że w przypadku elektrofiltra nadal niezbędne są wydatki na ogrzewanie, a w przypadku montażu pompy ciepła również może zaistnieć konieczność dogrzania pomieszczeń przy niskich temperaturach ( poniżej -7 o C ) na zewnątrz. Najwyższy wskaźnik dotyczy zamiany kotłów węglowych starego typu alternatywnymi źródłami ciepła. Są to kosztowne inwestycje, jednak w przypadku pozyskania dotacji oraz ze względu na to, że stosowane są do ogrzewania wody użytkowej od kwietnia do października, znacząco ograniczają niską emisję w tym okresie. Wskaźniki efektywności inwestycji Oprócz wyznaczenia wskaźników efektywności ekologiczno ekonomicznej odnoszących się do kosztów inwestycji, należy również uwzględnić koszty eksploatacji prowadzenia poszczególnych działań. W tym celu posłużono się dwoma wskaźnikami SPBT - prosty czas zwrotu nakładów. Jest on definiowany jako czas potrzebny do odzyskania nakładów inwestycyjnych poniesionych na realizację danego przedsięwzięcia, DGC dynamiczny koszt jednostkowy. Wskaźnik wyznacza koszt uzyskania technicznej możliwości jednostki efektu ekologicznego i im jest mniejszy tym inwestycja jest bardziej opłacalna ekologicznie i ekonomicznie. Do jego wyliczenia obu wskaźników wykorzystano koszty uzyskania energii cieplnej z poszczególnych źródeł oraz jedną wspólną wartość stopy dyskonta wynoszącą 6% zgodnie z propozycją wyznaczoną przez Ministerstwo Finansów na potrzeby analiz inwestycji, dofinansowywanych przez Fundusz Termomodernizacyjny. Poniżej przedstawiono koszty uzyskania 1 GJ energii cieplnej z różnych nośników ciepła i roczne koszty ogrzewania przykładowego domu jednorodzinnego o powierzchni 150 m 2. Tabela 38. Koszty uzyskania 1 GJ energii cieplnej z różnych nośników ciepła i roczne koszty ogrzewania Rodzaj ogrzewania zł/gj zł rocznie gazowe 72, ,00 pompa ciepła 32, ,00 nowoczesne - węglowe, retortowe lub opalane biomasą 38, ,00 kolektory słoneczne 18,00 150,00 olejowe 110, ,00 elektryczne 160, ,00 elektrofiltr 120,00 Źródło: Obliczenia własne 96 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 97

98 Wykres 17. Roczne koszty ogrzewania przykładowego domu jednorodzinnego o powierzchni 150 m 2 Źródło: Obliczenia własne Zdecydowanie największe koszty eksploatacyjne ponoszone są w przypadku wykorzystania ogrzewania elektrycznego. Związane jest to ze znacznymi cenami energii elektrycznej na rynku i specyfiką zużycia do ogrzewania obiektów. SPBT - prosty czas zwrotu nakładów ( w latach ) W poniższej tabeli porównano czasy zwrotu inwestycji przy uwzględnieniu braku dotacji, dotacji 85 % oraz 50 %. Tabela 39. Prosty czas zwrotu nakładów na poszczególne rodzaje inwestycji Rodzaj działania wymiana na koszt inwest. bez dotacji koszt inwest. dotacja 85 % koszt inwest. dotacja 50 % koszty eksploatacyjne przed rocznie koszty eksploatacyjne po rocznie Czas zwrotu w latach - dotacja 85% Czas zwrotu w latach - dotacja 50% Czas zwrotu w latach - bez dotacji gazowe ,52-1,74-3,47 pompa ciepła ( + dogrzewanie przy niskich temp.) ,25 37,50 75,00 olejowe ,25-0,83-1,66 nowoczesne - węglowe, retortowe lub opalane biomasą ,27 14,22 28,44 kolektory słoneczne ,50 15,00 30,00 termomodernizacja (+ ogrzewanie węglowe) Źródło: Obliczenia własne , ,1 6,84 13,68 97 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 98

99 Najlepszy czas zwrotu uzyskano dla inwestycji w kompleksową termomodernizację gdzie koszty eksploatacyjne mogą spaść nawet o połowę. W przypadku wymiany węglowego źródła ciepła na gazowy lub olejowy wskaźnik jest ujemny. To oznacza, że inwestycja nie przynosi oszczędności finansowych, lecz nie jest tu brany pod uwagę efekt redukcji pyłu do atmosfery ( zerowa emisja )oraz brak nakładu pracy własnej przy obsłudze pieca węglowego. Poniższa tabela przedstawia prosty czas zwrotu nakładów na montaż kolektorów słonecznych biorąc pod uwagę rodzaj zastępowanego źródła ciepła: Tabela 40. Prosty czas zwrotu nakładów przy inwestycji w kolektory słoneczne Rodzaj działania Montaż kolektorów słonecznych - zastępowane źródło ciepła: koszt inwest. bez dotacji koszt inwest. dotacja 85 % koszt inwest. dotacja 50 % koszty eksploatacyjne przed - rocznie koszty eksploatacyjne po - rocznie Stopa zwrotu w latach - dotacja 85% Stopa zwrotu w latach - dotacja 50% Stopa zwrotu w latach - bez dotacji węglowe ,5 15,0 30,0 biomasa - drewno ,8 22,5 45,0 olejowe ,9 9,6 19,3 gazowe ,1 10,4 20,8 energia elektryczna ,6 5,4 10,8 Źródło: Obliczenia własne Najszybsze czasy zwrotu występują przy zastąpieniu źródeł wykorzystujących energię elektryczną i paliwa gazowe. DGC dynamiczny koszt jednostkowy Poniżej zamieszczono wartości wskaźnika DGC wyliczonego na podstawie rocznych kosztów energii cieplnej, kosztów konserwacji urządzeń grzewczych oraz kosztu inwestycji. Tabela 41. Wskaźnik ekonomiczny dynamicznego kosztu jednostkowego DGC dla inwestycji i eksploatacji bez dotacji Rodzaj działania wymiana na DGC zł/kg gazowe 231,08 pompa ciepła 300,47 olejowe 374,92 nowoczesne - węglowe, retortowe lub opalane biomasą 241,46 kolektory słoneczne 661,41 termomodernizacja 288,42 Źródło: Obliczenia własne Analizując wyniki wyliczonych wartości wskaźnika DGC dla każdej z inwestycji można zauważyć, iż najwyższe koszty na 1 kg pyłu PM10 zredukowanego w ramach działania w okresie do 2025 r. ponoszone są w przypadku kolektorów słonecznych. 98 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 99

100 Wykres 18. Wskaźnik ekonomiczny dynamicznego kosztu jednostkowego DGC dla inwestycji i eksploatacji bez dotacji Źródło: Obliczenia własne Najlepsze wskaźniki uzyskano dla inwestycji w wymianę ogrzewania węglowego na gazowe lub nowoczesne węglowe (biomasowe) V klasy. Wskaźnik ten nadaje priorytet właśnie tym działaniom. Najniższy wskaźnik poza zmianą ogrzewania na paliwa ekologiczne wyznaczono dla termomodernizacji. Dzięki znikomemu kosztowi eksploatacji, mimo stosunkowo niewielkiego wskaźnika redukcji emisji nadaje się temu działaniu priorytet. 99 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 100

101 9 Monitoring i ewaluacja realizacji Planu Ocena realizacji Planu polegać będzie przede wszystkim na systematycznej, obserwacji postępów we wdrażaniu. Rysunek 18. Układ działań systemu ewaluacji dla Gminy Brenna Źródło: opracowanie własne Powyższy system wymaga gromadzenia oraz analizy danych. Ewaluacja planu 4 będzie oceną stopnia realizacji Planu i osiąganych oraz osiągniętych efektów na podstawie zbioru informacji pochodzących z monitoringu, wsparta dodatkowymi narzędziami oceny. Czyli odpowiedź na pytanie czy działania są w rzeczywistości na tyle skuteczne na ile zakładano i czy nie jest wymagana modyfikacja planu. Jeżeli działania nie będą przynosiły zakładanych rezultatów konieczna będzie aktualizacja Planu Działań. W przypadku ewaluacji PGN będzie to: proces tzw. on going, czyli realizowany w trakcie wdrażania planu (co do zasady w połowie okresu). Podczas tego procesu poddane analizie zostaną osiągnięte na tym etapie produkty i rezultaty, 4 Opracowano na podstawie materiałów MISTIA. 100 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 101

102 dokonana zostanie ocena jakości realizacji Planu i stopnia zgodności z założeniami wstępnymi. Ocenione zostaną założenia przyjęte na etapie programowania (cele, wskaźniki). Zdiagnozowany zostanie kontekst realizacji Planu tzn.: uwarunkowania społeczne, ekonomiczne, prawne, organizacyjne. Dokonana zostanie analiza tego, czy w zaplanowanej formie Plan może i powinien być nadal realizowany. Ten etap ewaluacji może przyczynić się do pewnych modyfikacji realizacji oraz aktualizacji przyjętych założeń. Stwarza szansę obiektywnego przyjrzenia się dotychczasowym efektom, rezultatom i pozwala zweryfikować pierwotne założenia, które były podstawą do stworzenia Planu i jej wdrażania. W ramach procesu zostanie opracowany tzw. raport weryfikacyjny. proces tzw. ex post czyli ewaluacja przeprowadzana po zakończeniu okresu przyjętego dla Planu, a przed rozpoczęciem pracy nad nowym. Na tym etapie ocenione zostanie na ile udało się osiągnąć założone cele. Oceniona zostanie: skuteczność i efektywność interwencji oraz jej trafność i użyteczność. Zbadane zostaną długotrwałe efekty (oddziaływanie) Planu oraz ich trwałość. Ten etap będzie stanowił źródło informacji użytecznych przy planowaniu kolejnego dokumentu. W związku z ewaluacją ex post przeprowadzona zostanie inwentaryzacja terenowa weryfikacyjna oraz w efekcie powstanie aktualizacja planu. Odpowiedzialność za prowadzenie procesów monitoringu i ewaluacji będzie spoczywała na koordynatorze wykonawczym. Gmina może rozważyć także zlecenie usługi koordynacji do instytucji bądź podmiotu zewnętrznego. Ważnym czynnikiem decydującym o skuteczności tych działań jest uporządkowanie i powtarzalność, zarówno w terminach jak i zakresach pozyskiwanych informacji. Poniżej przedstawiony został proponowany harmonogram działań monitoringowych. Tabela 42. Harmonogram monitoringu dla Gminy Brenna Opracowanie dokumentacji monitoringowej w latach Przygotowanie raportów okresowych z wdrażania PGN Inwentaryzacja terenowa - weryfikacyjna Raport weryfikacyjny Aktualizacja Planu Źródło: opracowanie własne Każdy z raportów będzie musiał być przygotowany i przedstawiony do zatwierdzenia Wójta Gminy nie później niż do końca I kwartału roku następującego po okresie sprawozdawczym. Wyjątkiem od tej zasady będzie opracowanie Aktualizacji planu, która powinna nastąpić nie później niż do końca 2020 r. 101 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 102

103 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej może być zmieniany i aktualizowany na każdym etapie jego wdrażania. Będzie to decyzja Wójta Gminy. Opis narzędzi monitoringowych: Raport okresowy - to dokument stanowiący sprawozdanie z realizacji działań. Inwentaryzacja terenowa weryfikacyjna to dokument zawierający wyniki powtórnego procesu inwentaryzacji prowadzonego w trakcie przygotowania PGN. Raport weryfikacyjny - to dokument zawierający ocenę porównawczą działań planowanych i zrealizowanych oraz wskazanie zmian korygujących Planu. Aktualizacja Planu to przygotowanie dokumentu opartego na nowych danych z inwentaryzacji weryfikacyjnej terenowej. Aktualizacja planu będzie przebiegać w następujących okresach: 1. Aktualizacja planowa na zakończenie wdrażania to jest nie później niż do końca 2020 r. 2. Aktualizacja bieżąca - opcjonalna wynikająca z raportów okresowych wdrażania PGN przygotowywanych rokrocznie (patrz tabela powyżej). 3. Aktualizacja weryfikacyjna opcjonalna wynikająca z raportu weryfikacyjnego 2018 r. (patrz tabela powyżej). 4. Aktualizacja doraźna podjęta decyzją Wójta Gminy, na dowolnym etapie wdrażania PGN. Aktualizacje planu wymagają podjęcia Uchwały Rady Gminy. Wskaźniki ilościowe i jakościowe oceny uzyskanych efektów Proponuje się przyjąć następujące ilościowe wskaźniki oceny uzyskanych efektów: redukcja zużycia energii w [GJ /rok] oraz w [%] przypadająca na mieszkańca redukcja emisji CO2 w [Mg/rok] oraz w [%] przypadająca na mieszkańca redukcja emisji pyłu PM10 w [Mg/rok] oraz w [%] przypadająca na mieszkańca produkcja energii z OZE w [GJ /rok] oraz w [%] przypadająca na mieszkańca do roku 2020 w stosunku do roku bazowego. Przy określaniu efektu ekologicznego należy kierować się wielkością budynku lub w przypadku danych rzeczywistych obliczyć efekt ekologiczny wybierając wskaźniki emisji dla danego paliwa oraz rzeczywiste zapotrzebowanie na ciepło. Tabela 43. Wskaźniki monitoringowe dla Gminy Brenna LP Cel/ działanie Wskaźnik produktu 1. Ograniczenie zużycia energii i wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł - budynki i infrastruktura publiczna Audyty energetyczne i efektywności energetycznej Łączne ograniczenie zużycia energii w ramach zrealizowanych przedsięwzięć Wykonanie audytu dla 2 kompleksów budynków. Sposób mierzenia wskaźnika produktu Sprawozdanie z realizacji poddziałań Dokumentacja audytu, protokół odbioru dokumentacji, Wskaźnik rezultatu Redukcja emisji w Gminie osiągnięta w wyniku realizacji projektów ograniczających zużycie energii Ukończenie prac przygotowawczych do realizacji procesu inwestycyjnego Sposób mierzenia wskaźnika rezultatu Monitoring w oparciu o aktualizowaną bazę danych inwentaryzacyjnych Dokumentacja audytu, protokół odbioru dokumentacji, 102 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 103

104 1.2.. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej oraz wykorzystanie OZE w infrastrukturze publicznej 1.3. Modernizacja oświetlenia ulicznego w Gminie 2. Ograniczenie zużycia energii - transport Rozwój sieci komunikacji rowerowej 2.2. Utrzymanie dróg w sposób ograniczający wtórną emisję zanieczyszczeń - remonty Liczba budynków / lokalizacji objętych projektami 2 Liczba wymienionych pkt świetlnych 78 szt. Łączne ograniczenie zużycia energii w ramach zrealizowanych przedsięwzięć Budowa/ modernizacja 650 m ścieżek rowerowych Łącznie ok 1 km wyremontowanych fragmentów dróg 2.3. Modernizacja dróg Modernizacja 11 km dróg 3. Ograniczenie zużycia energii i wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł - budownictwo mieszkaniowe 3.1. Wymiana kotłów węglowych na węglowe tzw. V klasy 3.2. Wymiana kotłów węglowych na kotły gazowe 3.3. Wymiana kotłów węglowych na biomasę tzw. V klasy Łączne ograniczenie zużycia energii w ramach zrealizowanych przedsięwzięć dokumenty księgowe Sprawozdanie z realizacji projektu / inwestycji, lub dokumentacja finansowo księgowa odnosząca się do obiektu inwestora Sprawozdanie z realizacji projektu / inwestycji lub dokumentacja finansowo księgowa Sprawozdanie z realizacji poddziałań Sprawozdanie z realizacji projektu Sprawozdanie z realizacji projektu Sprawozdanie z realizacji projektu Sprawozdanie z realizacji projektu / inwestycji lub dokumentacja finansowo księgowa 18 inwestycji Umowy z beneficjentami 29 inwestycji Umowy z beneficjentami 4 inwestycje Umowy z beneficjentami Ograniczenie zużycia energii, redukcja emisji CO 2, produkcja energii z OŹE Ograniczenie zużycia energii, redukcja emisji CO 2, Redukcja emisji w Gminie osiągnięta w wyniku realizacji projektów ograniczających zużycie energii w transporcie Ograniczenie zużycia energii w transporcie Ograniczenie zużycia energii w transporcie Ograniczenie zużycia energii w transporcie Redukcja emisji w Gminie osiągnięta w wyniku realizacji projektów zmieniających system energetyczny i cieplny. redukcja emisji CO 2, redukcja emisji pyłu PM10 redukcja emisji CO 2, redukcja emisji pyłu PM10 redukcja emisji CO2, redukcja emisji pyłu PM10 dokumenty księgowe Analiza faktur w obiektach objętych projektami. Analiza faktur za energię elektryczną Monitoring w oparciu o aktualizowaną bazę danych inwentaryzacyjnych Monitoring w oparciu o bazę danych Monitoring w oparciu o bazę danych Roczne sprawozdania z realizacji zadań Gminy / komórek organizacyjnych Monitoring w oparciu o aktualizowaną bazę danych inwentaryzacyjnych Sprawozdanie z realizacji programu dotacyjnego Sprawozdanie z realizacji programu dotacyjnego Sprawozdanie z realizacji programu dotacyjnego 3.4 Wymiana kotłów węglowych na kotły olejowe 4 inwestycje Umowy z beneficjentami redukcja emisji CO2, redukcja emisji pyłu PM10 Sprawozdanie z realizacji programu dotacyjnego 103 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 104

105 4 Wskaźniki fakultatywne Ograniczenie zużycia energii - sektor działalności gospodarczej. 5. Działania informacyjne, edukacyjne i planistyczne Aktualizacja projektu założeń do planu Aktualizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wraz z inwentaryzacją emisji Zapewnienie stałego funkcjonowania zespołu interesariuszy PGN Edukacja i informacja o niskiej emisji Wdrożenie zasad zielonych zamówień Planowanie przestrzenne z uwzględnieniem ochrony powietrza. Źródło: opracowanie własne. Liczba zrealizowanych projektów Liczba zrealizowanych aktywności Liczba opracowanych dokumentów 1 szt. Liczba opracowanych dokumentów 1 szt. Liczba spotkań - co najmniej 1 w roku Liczba imprez, kampanii, spotkań itp. Prezentujących tematykę niskiej emisji szt. 2 Liczba zmian regulaminu zamówień publicznych Odpowiednio do konieczności aktualizacji dokumentów planistycznych Inwentaryzacja terenowa Roczne sprawozdania z realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Dokumentacja związana ze zleconymi działaniami Dokumentacja związana ze zleconymi działaniami Dokumentacja spotkań Dokumentacja imprez BIP Gminy BIP Gminy Ograniczenie zużycia energii Ilość wyprodukowanej energii z OŹE Zwiększenie świadomości wpływu niskiej emisji 70% badanych co najmniej 100 szt. ankiet na pytanie czy niska emisja szkodzi zdrowiu odpowie tak Spełnienie przez Gminę obowiązków ustawowych TAK / NIE Zapewnienie ciągłości polityki prośrodowiskowej Gminy TAK / NIE Średnia ocena satysfakcji z pracy w zespole na poziomie co najmniej 3+ Liczba poinformowanych mieszkańców Gminy / uczestników imprez ok 500 osób Wdrożenie nowych standardów w urzędzie zgodnych z zasadami SEAP pozytywnie oddziałujących na środowisko i powietrze. TAK / NIE Umożliwienie realizacji przedsięwzięć TAK / NIE/NIE DOTYCZY Baza danych Ankieta badająca świadomość wpływu niskiej emisji Roczne sprawozdania z realizacji zadań Gminy / komórek organizacyjnych Roczne sprawozdania z realizacji zadań Gminy / komórek organizacyjnych Ankieta satysfakcji z pracy w zespole interesariuszy, raport z badania Sprawozdania zbiorcze z realizacji działań promocyjnych Roczne sprawozdania z realizacji zadań Gminy / komórek organizacyjnych Roczne sprawozdania z realizacji zadań Gminy / komórek organizacyjnych 104 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 105

106 10 Przygotowanie koniecznych dokumentów, narzędzi systemowych przeznaczonych do procesu realizacji Planu Tabela 44. Najważniejsze działania i etapy oraz dokumenty i narzędzia systemowe do realizacji Planu Działania / etapy niezbędne do realizacji Planu Dokumenty / narzędzia systemowe 1. Przyjęcie dokumentu przez Radę Gminy Uchwała Rady Gminy 2. Wprowadzenie działań finansowych do wieloletniego prognozy finansowej Uchwała Rady Gminy 3. Uruchomienie systemu monitoringu Zarządzenie Wewnętrzne Wójta Gminy o uruchomieniu systemu monitoringu, terminach i zakresie przekazywanych informacji 4. Pozyskanie środków finansowych Przygotowanie dokumentów aplikacyjnych, realizacja projektów. 5. Uruchomienie Planów dotacyjnych Przyjęcie regulaminu zarządzeniem Wójta 6. Uruchomienie działań promocyjnych i informacyjnych Wg planu działań Źródło: opracowanie własne 11 Podsumowanie i wnioski Obszar Gminy Brenna został zakwalifikowany do obszarów przekroczeń stężeń dobowych pyłu PM10, średniorocznych pyłu zawieszonego PM2,5 oraz stężeń B(a)P/rok (wg WIOŚ Katowice, Ocena jakości powietrza w województwie śląskim w 2014 r. oraz Program Ochrony Powietrza dla województwa śląskiego). Występujące zanieczyszczenia powietrza, spowodowane są w Gminie m.in. przez następujące czynniki: przewaga węgla oraz paliw stałych do ogrzewania budynków mieszkalnych. Do emitorów zanieczyszczeń powietrza zlokalizowanych na terenie Gminy zaliczyć należy przede wszystkim piece i piony kominowe gospodarstw domowych, kotłownie węglowe i biomasowe oraz zanieczyszczenia komunikacyjne. Sukcesywne działania prowadzone w ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej będą prowadziły do zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w produkcji energii na terenie Gminy, zmniejszenia zużycia energii w budynkach użyteczności publicznej oraz zwiększenia świadomości energetycznej mieszkańców Gminy. Najważniejszym działaniem i najbardziej kosztownym będzie DZIAŁANIE 2. OGRANICZENIE ZUŻYCIA ENERGII Transport. Działania dążące do poprawy stanu powietrza są niezbędne do zapewnienia mieszkańcom Gminy odpowiedniej jakości życia. Gmina Brenna osiągnie następujące korzyści związane z realizacją PGN: poprawę zdrowia i jakości życia mieszkańców (dzięki poprawie jakości powietrza), dostęp do krajowych i europejskich funduszy, przygotowanie do lepszego wykorzystania dostępnych środków finansowych (środki lokalne, unijne granty i instrumenty finansowe), poprawę dobrobytu mieszkańców, 105 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 106

107 opracowanie przejrzystej, kompleksowej i realistycznej strategii poprawy sytuacji, zyskanie jasnego, rzetelnego i kompletnego obrazu wydatków budżetowych związanych z wykorzystaniem energii oraz identyfikację słabych punktów, zaangażowanie w działania społeczeństwa obywatelskiego i umocnienie lokalnej demokracji, poprawę efektywności wykorzystania energii i zmniejszenie rachunków za energię, lepsze przygotowanie do wdrażania krajowych i/lub unijnych polityk i przepisów, włączenie się w ogólnoświatową walkę ze zmianami klimatu globalna redukcja emisji gazów cieplarnianych ochroni przed zmianami klimatu również obszar Gminy, zademonstrowanie swojego zaangażowania w ochronę środowiska oraz efektywną gospodarkę zasobami, większą polityczną widoczność realizowanych działań, ożywienie poczucia wspólnoty wokół wspólnego projektu, zabezpieczenie przyszłych środków finansowych poprzez ograniczenie zużycia energii i jej lokalną produkcję, zwiększezależności energetycznej Gminy w długim okresie, możliwe synergie z innymi istniejącymi zobowiązaniami i politykami. Plan jest zgodny z przepisami prawa w zakresie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. 12 Załączniki Załącznik nr 1 - Ankieta dla budownictwa mieszkaniowego. Załącznik nr 2 - Ankieta dla jednostek gminnych. Załącznik nr 3 - Zestawienie danych z ankiet z wyliczeniami emisji - zabudowa użyteczności publicznej ( baza emisji - wersja elektroniczna na CD). Załącznik nr 4 - Źródła finansowania działań. 106 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 107

108 1. Typ budynku Ankieta dla mieszkańców zabudowy jednorodzinnej Wolnostojący Szeregowiec Bliźniak 2. Adres: 3. Rok budowy Powierzchnia ogrzewana [m 2 ] Ilość osób zamieszkałych: Ocieplenie ścian Tak Nie Planuje się 7. Ocieplenie dachu/stropodachu Tak Nie Planuje się 8. Okna Stare Nowe Planuje się 9. Źródło ciepła i ilość zużytego paliwa oraz energii elektrycznej w gospodarstwie domowym Drewno.. m Węgiel.ton/rok 3 Sieć ciepłownicza..gj/rok /rok Inne (jakie?)... Pelet.ton/rok Gaz...m 3 /rok Zużycie prądu w gospodarstwie Prąd Olej opałowy..m 3 /rok domowym Łącznie ogrzewanie..mwh/rok kwh 10. Ciepła woda To samo źródło co ogrzewanie Bojler elektryczny Piecyk gazowy Inne (jakie?) 11. Czy wykorzystywana jest energia odnawialna Tak Nie 12. Jeśli tak wskaż typ Kolektory słoneczne Wiatrak przydomowy Ogniwa Pompa ciepła fotowoltaiczne 13. Czy jesteś zainteresowany wymianą źródła ciepła? Gruntowy wymiennik ciepła Tak, gdy otrzymam dofinansowanie Tak, nawet bez dofinansowania Nie Nie wiem 14. Jeśli tak, wskaż typ Nowoczesny kocioł węglowy Nowoczesny kocioł na biomasę Kolektory słoneczne Ogrzewanie elektryczne Kocioł gazowy Kotły olejowe Pompy ciepła Fotowoltaika inne 15. Proszę podać datę planowanej inwestycji.. Wszystkie przekazane informacje zostaną wykorzystane do oszacowania wielkości emisji zanieczyszczeń w gminie Brenna (dane statystyczne dotyczące ilości źródeł niskiej emisji) Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 108

109 ANKIETA DLA JEDNOSTEK GMINNYCH Energia cieplna 1 Osoba wypełniająca ankietę oraz nr tel. 2 Nazwa i lokalizacja obiektu 3 Rok budowy 4 5 Powierzchnia ogrzewana [m 2 ] Ilość osób (pracowników, w przypadku placówek szkolnych razem z uczniami, dziećmi) 6 Ocieplenie ścian Tak Nie stan dobry stan zły 7 Ocieplenie stropu/stropodachu Tak Nie stan dobry stan zły 8 Okna i drzwi energooszczędne starego typu stan dobry stan zły 9 Źródło ciepła budynku Rok produkcji kotła lub kotłów (jest na tabliczce znamionowej kotła, jeśli nieznany proszę wpisać datę montażu) Ilość i moc kotła, kotłów [kw] (tabliczka znamionowa) 12 Ciepła woda Węgiel Gaz Olej opałowy Drewno Pelet Energia elektryczna Sieć ciepłownicza Inne (jakie?) z tego samego źródła co ogrzewanie z innego (proszę wpisać jakie) ilość [m 3 /rok]. Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 109

110 Ilość zużytego paliwa 13 Węgiel [tony/rok] drewno, olej, gaz [m 3 /rok] prąd [MWh/rok] ciepło sieciowe [GJ/rok] 14 Całkowite koszty energii [zł/rok] ogrzewanie. ciepła woda 15 Czy wykorzystywane są odnawialne źródła energii? Nie Tak Kolektory słoneczne. [m2].[kw]...[kwh/rok] Ogniwa fotowoltaiczne..[m 2 ]...[kw]..[kwh/rok] 16 Jeśli tak, wskaż typ instalacji oraz wpisz podstawowe parametry Turbina wiatrowa...[szt]..[kw]. [kwh/rok] Pompa ciepła...[szt]...[kw]. [kwh/rok] Gruntowy wymiennik ciepła...[szt]...[kw] [kwh/rok] Kogeneracja..[szt]....[kW mocy cieplnej]..[kw mocy elektr.] [kwh/rok energii elektr.] 17 Czy są Państwo zainteresowani wymianą źródła ciepła na ekologiczne lub inwestycje w OŹE? Tak Nie Nowoczesny kocioł gazowy Nowoczesny kocioł olejowy Kolektory słoneczne 18 Jeśli tak, wskaż typ instalacji Ogniwa fotowoltaiczne Wiatrak Pompa ciepła Nowoczesny kocioł węglowy Proszę podać szacunkową datę planowanej inwestycji Czy planują Państwo termomodernizację budynku Tak Nie Jeżeli tak czy opracowany jest audyt energetyczny budynku?... Proszę podać szacunkową datę planowanej inwestycji Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 110

111 Źródło światła Energia elektryczna i oświetlenie Łączna moc [W] Ilość lub odsetek Zużycie energii elektrycznej [kwh/rok] Czas świecenia [godz./rok] Stan oprawy żarówka świetlówka kompaktowa świetlówka liniowa Oświetlenie LED W przypadku braku szczegółowych danych proszę oszacować powyższe dane dotyczące oświetlenia łącznie dla budynku: moc. Ilość. stan.. zużycie energii elektrycznej.. czas świecenia rocznie. Całkowite, zużycie energii elektrycznej dla budynku (oświetlenie+sprzęt) [kwh/rok] Koszty energii elektrycznej..[zł/rok] Wszystkie przekazane informacje zostaną wykorzystane do oszacowania wielkości emisji zanieczyszczeń dla gminy Brenna (dane statystyczne dotyczące ilości źródeł niskiej emisji) Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 111

112 Założenia do obliczeń oraz listy wybieralne Oświetlenie wskaźniki 1, Mg/CO2 na MWh Źródło ciepła Wartości opałowe* [GJ/Mg] Koszt w zł uzyskania 1 GJ ciepła z danego nośnika** Lata budowy % powierzchni wsp.energochł. zakres [kwh/m2*rok] Wsp. energochł. rzeczywisty [kwh/m2*rok] MWh/m2*rok [MWh/m2 rozszerz. rozszerz. pełny pełny to [h/rok] V szkoły, urzędy 6,5 urz 0,0375 0, , , węgiel 22,63 41 Do % V gosp.dom. 35 szk 0,03 0, , , gaz 0, % L osoby - szpit 0,075 0, , , drewno % Cw 4,19 4,19 sport,rekr 0,02 0, , , pelet % tuz czas uzytkowania 365 usługi 0,0375 0, , , olej opałowy 34, Od % kt mnoznik korekcy 1 Jeśli tak wskaż typ sieć ciepłownicza % 0 0 gest 1000 kg/m kocioł gazowy energia el delta t = kocioł olejowy *żródło KOBIZE 2015, uśrednione na podstawie obliczeń własnych, dla gazu współczynnik konwersji [GJ/m3] wg PGNiG, dla oleju [GJ/m3] wsp. Wykorzyst. 0,9 nowoczesny kocioł węglowy Termomodernizacja energii kwh/rok Q= 669 kolektory słoneczne Zmniejszenie zużycia Mnożnik **obliczono po przyjęciu uśrednionych sprawności urządzeń grzewczych oraz średnich cen nośników energii wg ce kompletna 40% 60% MWh/rok 1 wiatrak przydomowy Oźe częściowa 20% 80% GJ/rok 2 ogniwa fotowoltaiczne tak brak 0% 100% GJ/rok Qgosp.dom.= 2,17 pompa ciepła nie Qszkoły,urzędy= 0,40 GWC Zanieczyszczenie miano Paliwo stałe (z wyłączeniem biomasy) Kotły starej generacji Kotły automatyczne nowej generacji Wskaźniki emisji (źródła <50kW) Gaz ziemny Olej opałowy Biomasa drewno Kotły starej generacji Kotły automatyczne nowej generacji kocioł olejowy kocioł na biomasę kolektory słoneczne wiatrak przydomowy Pył PM 10, g/gj , ogniwa fotowoltaiczne Pył PM 2,5 g/gj , pompa ciepła Plany inwestycyjne CO 2 kg/gj 93,74 93,74 55,82 76, kocioł węglowy Ocielenie stropu Ocieplenie ścian Okna ocieplenie ścian Benzo(a)piren mg/gj 270 0,079 no kocioł gazowy tak tak nowe ocieplenie stropu/stropodachu SO 2 g/gj , Typ budynku stare wymiana źródła ciepła NO x g/gj wolnostojący częściowe częściowe częściowa wymiana wymiana okien szeregowiec Planowana Planowana Planowana wymiana drzwi Wskaźniki emisji (źródła >50kW) bliźniak energooszczędne głęboka termomodernizacja Paliwo stałe starego typu wymiana/modernizacja oświetlenia Zanieczyszczenie Biomasa drewno (z wyłączeniem biomasy) miano Gaz ziemny Olej opałowy tak modernizacja linii technologicznej Kotły starej generacji Kotły automatyczne Kotły Kotły starej generacji nowej generacji automatyczne nie wymiana / zakup energooszczednych pojazdów Pył PM 10, g/gj , Pył PM 2,5 g/gj , CO 2 kg/gj 93,74 93,74 55,82 76, Benzo(a)piren mg/gj 100 0,079 no SO 2 g/gj , NO x g/gj Wskaźniki ciepła woda Uśredniony koszt za 1 kwh energii elektrycznej w gminie [zł] 0,71 Przeciętne normy zużycia wody na jednego mieszkańca w gospodarstwach 2,6 Zaopatrzenie ludności w wodę, cena za dostarczanie 1 m 3,63 Przeciętne normy zużycia wody na os. - instytucje, zakłady [m3/mies.] 15 tak tak tak, z dofinansowaniem nie nie wiem Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 112

113 PM 10 PM 2,5 CO2 BaP S02 N0x CO Baza emisji zanieczyszczeń dla sektora budynków i urządzeń komunalnych (gminnych) wraz ze zużyciem, produkcją energii końcowej Lp Nazwa budynku Lokalizacja Powierzchnia Rok ogrzewana (m 2 ) budowy Ociepl. ścian Ociepl. stropu Okna i drzwi Liczba osób Źródło ciepła Ilość zużywanego nośnika rocznie [Mg] w przyp. gazu i oleju [m3] Rok produkcji kotła Moc kotła [kw] Zużycie Źródło Zużycie energii energii cwu jeśli cieplnej łącznie elektr. inne niż [GJ/rok] łącznie co [MWh/rok] Oświetlenie [MWh/rok] Emisja łącznie Czy jest Jeśli tak OŹE wskaż typ Ilość paneli Zainteresowanie Jeśli tak wskaż wymianą typ źródła ciepła Data planowanej inwestycji Planowana termom. Audyt eneregtyczny Data planowanej inwestycji Uwagi odnośnie termomodernizacji Szkola Podstawowa nr 1 ul. Leśnica 103 Brenna nie częściowe energooszczędne 229 gaz i kw i 80 kw 1393,39 31,30 25,00 0,00 0,00 80,95 0,00 0,00 0,05 0,01 nie stan ocieplenia dachu oraz stan okien i drzwi - dobry hala sportowa ,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Szkoła Podstawowa nr Gimnazjum Przedszkole Publiczne 4 nr 1 ul. Bukowa 45 Brenna ul. Górecka 224 Brenna ul. Partyzantów 3 Brenna 2x 93 kw, kociol trzeci - brak tak tak energooszczędne 338 gaz ,1993, ,34 30,90 18,00 0,00 0,00 79,29 0,00 0,00 0,05 0,01 nie tak kocioł gazowy tak stan dobry danych tak tak częściowa wymiana 184 gaz x 130 kw 1504,41 34,50 25,00 0,00 0,00 92,49 0,00 0,00 0,06 0,01 nie stan dobry kolektory 427,38 tak tak energooszczędne 90 gaz ,15 9,22 6,00 0,00 0,00 25,30 0,00 0,00 0,01 0,00 tak 20 m 2 stan dobry słoneczne 5 Przedszkole Publiczne nr 1 ul. Zalesie 3 Górki Wielkie 447,62 tak tak energooszczędne 91 gaz ,9 kw 242,15 9,70 6,00 0,00 0,00 22,93 0,00 0,00 0,01 0,00 nie stan dobry 6 Biblioteka przy Sp 2 ul. Bukowa 47 Brenna starego typu 12 gaz , kw, 23 kw 131,30 1,30 0,70 0,00 0,00 4,55 0,00 0,00 0,00 0,00 stan zły Zespoł Szkół ul. Szkolna 1 Górki tak tak energooszczędne 670 gaz x 90 kw 2220,07 56,00 30,00 0,00 0,00 138,21 0,00 0,00 0,09 0,01 nie stan dobry Publicznych Wielkie 8 Lokal Gminny Zabytek ul. Żagana 5 Górki 211 energooszczędne 20 gaz kw 113,74 4,20 3,00 0,00 0,00 5,40 0,00 0,00 0,00 0,00 okna stan dobry 9 Budynek ul. Wyzwolenia 77 Administracyjny - urząd Brenna tak tak energooszczędne 50 gaz x 45 kw 567,91 32,00 20,00 0,00 0,00 59,31 0,00 0,00 0,03 0,00 nie stan dobry 10 Remiza OSP ul. Breńska 11 Górki Małe energooszczędne 10 węgiel kw gaz 448,87 7,00 3,00 0,03 0,03 23,19 0,00 0,14 0,03 0,32 nie tak kolektory słoneczne okna i drzwi stan dobry, pozostałe elementy stan zły 11 GOPS, przychodnia. mieszkania ul. Leśnica 8 Brenna ,2 tak tak energooszczędne 133 gaz kw 337,14 20,00 10,00 0,00 0,00 35,26 0,00 0,00 0,01 0,00 nie stan dobry 12 Zakład Budżetowy ul. Wyzwolenia 34 Gospodarki Komunalnej Brenna - Budynek Socjalny nie tak 19 węgiel energia el. 138,47 8,40 6,00 0,04 0,03 24,85 0,00 0,14 0,03 0,32 tak nie 2017 stan zły drewno 5 75,00 0,04 0,04 0,00 0,00 0,00 0,01 0,01 13 zuzycie technologiczne 0,00 35,00 FAŁSZ 0,00 0,00 41,68 0,00 0,00 0,00 0,00 14 Amfiteatr (w tym boisko, lodowisko oraz oświetlenie zewnętrzne) ul. Malinowa 2b Brenna ,85 tak tak energooszczędne 85 gaz ,34 92,00 60,00 0,00 0,00 115,49 0,00 0,00 0,01 0,00 stan dobry ul. Wyzwolenia OSP Brenna ul. Leśnica OSP Brenna NZOZ Praktyka Lekarzy ul. Zalesie 3 Górki 17 "Górki" Małe ,82 starego typu 10 gaz kw 409,60 15,40 7,00 0,00 0,00 29,97 0,00 0,00 0,01 0,00 stan ocieplenia dachu, nie tak energooszczędne 5 gaz kw 138,03 11,25 5,00 0,00 0,00 16,75 0,00 0,00 0,00 0,00 tak tak 2016 okien i drzwi dobry częściowa wymiana 20 gaz kw energia el. 109,54 5,30 3,00 0,00 0,00 10,56 0,00 0,00 0,01 0,00 nie stan zły 18 Kościół pw Św.Jana Chrzciciela ul. Juroszka Brenna starego typu 5 gaz kw energia el. 358,25 5,00 4,00 0,00 0,00 10,87 0,00 0,00 0,01 0,00 nie 19 Probostwo tak tak energooszczędne 5 gaz kw energia el. 131,85 11,00 9,00 0,00 0,00 18,46 0,00 0,00 0,01 0,00 nie Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 113

114 Baza emisji zanieczyszczeń dla sektora budynków i urządzeń komunalnych (gminnych) wraz ze zużyciem energii końcowej Dane do obliczeń emisji Źródło ciepła Nośnik energii [GJ/rok] [%] PM10 PM2,5 CO2* BaP** SO2 N0X CO węgiel 587 6,1% węgiel 587 0,132 0, ,645 0,000 0,529 0,093 1,182 gaz ,5% gaz ,004 0, ,211 0,000 0,004 0,445 0,067 drewno 75 0,8% drewno 75 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0,013 pelet - 0,0% pelet - 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 olej opałowy - 0,0% olej opałowy - 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 energia elektryczna 19 0,2% energia el. OŹE (kolektory sloneczne) Zużycie energii końcowej [GJ/rok] Zużycie energii elektrycznej cele inne niż co oraz cwu [MWh/rok] 419,47 Emisja łącznie [Mg/rok] 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 Energia końcowa w gminie pochodząca z danego nośnika wg ankiet OŹE (kolektory sloneczne) 38 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 OŹE (pompy ciepła) - OŹE (pompy ciepła) - 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 łącznie ,0% Suma: ,47 0,10 0,10 835,53 0,00 0,29 0,43 0,69 0,4% 0,0% Emisja zanieczyszczeń - budynki komunalne (gminne) [Mg/rok] Struktura zużycia energii z poszczególnych paliw na potrzeby grzewcze w budynkach komunalnych [GJ/rok] ,104 0,097 8, ,068 0,289 0,433 0,692 węgiel gaz drewno energia elektryczna 1 0 PM10 PM2,5 CO2* BaP** SO2 N0X CO *CO2 podane w setkach ton, **ilość BaP na wykresie w kg Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 114

115 Oświetlenie uliczne - emisja zanieczyszczeń wraz ze zużyciem energii elektrycznej Zużycie energii elektrycznej [MWh] Wskaźnik emisji CO2 [Mg/GJ] Rok bazowy 2014 Wskaźnik emisji CO2 [Mg/MWh] Emisja CO2 [Mg/rok] 230 0, , ,93 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 115

116 Baza emisji zanieczyszczeń dla sektora budynków i urządzeń komunalnych (gminnych) wraz ze zużyciem energii końcowej Lp Typ budynku Miejscowość nr Rok budowy Pow. [m2] L.os. Źródło ciepła Ilość zużywanego nośnika rocznie [Mg/rok] w przyp. gazu płynnego (ekwiwalent metanu w m3) i oleju [m3/rok] Źródło cwu jeśli inne niż co Zużycie energii cieplnej łącznie [GJ/rok] Zużycie energii elektrycz-nej cele inne niż co oraz cwu [MWh/rok] Emisja łącznie [Mg/rok] PM 10 PM 2,5 CO2 BaP S02 N0x CO Czy jest OŹE Jeśli tak wskaż typ Zaintere-sowanie wymianą źródła Jeśli tak wskaż typ Data planowanej inwestycji/uwagi wolnostojący Górki Małe Stara Droga drewno 5 energia el. 67,76 1,39 0,036 0,035 1,656 0,000 0,001 0,006 0,013 2 wolnostojący Górki Małe Stara Droga gaz ,23 1,11 0,000 0,000 5,347 0,000 0,000 0,004 0,001 wolnostojący Stara Droga węgiel 4,5 133,72 0,023 0,020 15,025 0,000 0,092 0,016 0,205 3 Górki Małe 4,60 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 wolnostojący Stara Droga 16a węgiel 4 energia el. 75,26 0,020 0,018 9,810 0,000 0,081 0,014 0,182 4 Górki Małe 1,11 kolektory wolnostojący Stara Droga węgiel 4 107,90 0,020 0,018 10,803 0,000 0,081 0,014 0,182 tak 5 Górki Małe 1,95 słoneczne nie drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 6 wolnostojący Górki Małe Stara Droga węgiel 4,5 145,87 1,11 0,023 0,020 10,870 0,000 0,092 0,016 0,205 wiem drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0,005 7 wolnostojący Stara Droga węgiel 5 106,08 0,025 0,023 11,600 0,000 0,102 0,018 0,228 Górki Małe 0,83 wolnostojący Stara Droga gaz 110,90 0,000 0,000 8,430 0,000 0,000 0,006 0,001 8 nie tak, z dofinansowaniem kocioł gazowy Górki Małe 1,88 drewno 0,5 7,50 0,004 0,004 0,000 0,000 0,000 0,001 0,001 9 wolnostojący Górki Małe Stara Droga węgiel 3 62,30 3,00 0,015 0,014 9,937 0,000 0,061 0,011 0,137 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 wolnostojący Stara Droga węgiel 4 gaz 104,68 0,020 0,018 12,306 0,000 0,081 0,015 0, Górki Małe 2,70 11 wolnostojący Stara Droga drewno 2 55,50 0,014 0,014 2,549 0,000 0,000 0,002 0,005 Górki Małe 2,14 wolnostojący Breńska węgiel 4 gaz 98,20 0,020 0,018 10,294 0,000 0,081 0,015 0, Górki Małe 1,11 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Stara Droga węgiel 2 52,70 0,010 0,009 5,236 0,000 0,041 0,007 0,091 nie tak, z dofinansowaniem pompa ciepła Górki Małe 0,83 drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0,004 wolnostojący Stara Droga gaz ,31 0,000 0,000 4,900 0,000 0,000 0,003 0,000 Górki Małe 1,11 bliźniak Stara Droga węgiel 3 gaz 87,43 0,015 0,014 9,077 0,000 0,061 0,011 0,137 Górki Małe 1,67 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 wolnostojący Stara Droga drewno 2 gaz 62,54 0,014 0,014 1,808 0,000 0,000 0,003 0,005 Górki Małe 1,11 wolnostojący Stara Droga węgiel 4 gaz 96,58 0,020 0,018 10,294 0,000 0,081 0,015 0,182 Górki Małe 1,11 18 wolnostojący Górki Małe Stara Droga węgiel 3 71,75 1,39 0,015 0,014 8,020 0,000 0,061 0,011 0,137 tak kolektory słoneczne tak, z dofinansowaniem pompa ciepła drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Małe Stara Droga węgiel 3 gaz 119,83 1,95 0,015 0,014 9,529 0,000 0,061 0,011 0,137 tak tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne 20 wolnostojący Górki Małe Stara Droga węgiel 2 gaz 87,44 0,56 0,010 0,009 5,147 0,000 0,041 0,007 0,091 drewno 0,5 7,50 0,004 0,004 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Małe Zamilerze węgiel 5,5 gaz 116,35 1,67 0,028 0,025 14,380 0,000 0,112 0,020 0,250 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Małe Zamilerze gaz ,01 1,11 0,000 0,000 5,124 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Górki Małe Zamilerze gaz ,84 1,50 0,000 0,000 5,809 0,000 0,000 0,004 0, wolnostojący Górki Małe Zamilerze gaz ,87 1,11 0,000 0,000 5,012 0,000 0,000 0,003 0,000 tak kolektory słoneczne tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne ogniwa fotowoltaiczne 25 wolnostojący Górki Małe Breńska węgiel 4,5 gaz 111,42 1,67 0,023 0,020 12,259 0,000 0,092 0,017 0,205 wiem 26 wolnostojący Górki Małe Stara Droga węgiel 4 gaz 155,08 3,42 0,020 0,018 13,164 0,000 0,081 0,015 0,182 drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Górki Małe Stara Droga węgiel 4 83,06 1,11 0,020 0,018 9,810 0,000 0,081 0,014 0, wolnostojący Górki Małe Stara Droga węgiel 3,5 gaz 71,04 0,83 0,018 0,016 8,781 0,000 0,071 0,013 0,159 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Małe Stara Droga węgiel 3,5 85,50 1,11 0,018 0,016 8,749 0,000 0,071 0,013 0,159 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Małe Stara Droga węgiel 4 111,03 0,020 0,018 9,479 0,000 0,081 0,014 0,182 nie tak, z dofinansowaniem 0,83 drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0,007 wolnostojący Górki Małe Stara Droga węgiel 1 68,74 1,39 0,005 0,005 3,777 0,000 0,020 0,004 0,046 drewno 3 45,00 0,022 0,021 0,000 0,000 0,000 0,004 0,008 wolnostojący Górki Małe Stara Droga węgiel 3 90,65 1,11 0,015 0,014 7,688 0,000 0,061 0,011 0,137 wiem drewno 0,5 7,50 0,004 0,004 0,000 0,000 0,000 0,001 0,001 wolnostojący Górki Małe Stara Droga węgiel 3 56,72 1,11 0,015 0,014 7,688 0,000 0,061 0,011 0,137 dowolny rodzaj OZE z dofinansowaniem Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 116

117 33 1,11 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Małe Stara Droga węgiel 4 139,22 1,11 0,020 0,018 9,810 0,000 0,081 0,014 0,182 wiem drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Małe Stara Droga węgiel 7 148,11 1,11 0,036 0,032 16,174 0,000 0,143 0,025 0,319 wiem drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Górki Wielkie Podgórka węgiel 2,5 gaz 49,09 1,00 0,013 0,011 6,736 0,000 0,051 0,009 0, wolnostojący Górki Wielkie Krótka węgiel 4,5 gaz 104,95 2,22 0,023 0,020 13,163 0,000 0,092 0,017 0,205 drewno 0,5 7,50 0,004 0,004 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Wielkie Krótka węgiel 5 121,38 1,39 0,025 0,023 12,262 0,000 0,102 0,018 0,228 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Wielkie Krótka gaz 140,22 1,11 0,000 0,000 9,151 0,000 0,000 0,007 0,001 wiem 40 wolnostojący Górki Wielkie Cienista gaz ,09 1,11 0,000 0,000 6,241 0,000 0,000 0,004 0,001 wiem 41 wolnostojący Górki Wielkie Mleczna gaz ,73 0,83 0,000 0,000 4,569 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Górki Wielkie Grabowa gaz ,15 1,60 0,000 0,000 5,481 0,000 0,000 0,003 0,000 wiem 43 wolnostojący Górki Wielkie Grabowa węgiel 4,5 gaz 104,22 1,39 0,023 0,020 11,807 0,000 0,092 0,017 0,205 wiem drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 wolnostojący Górki Wielkie Grabowa gaz ,80 0,000 0,000 4,792 0,000 0,000 0,003 0,001 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne 44 0,00 0,83 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 ogniwa fotowoltaiczne kocioł gazowy 45 wolnostojący Górki Wielkie Wiosenna węgiel 3,5 energia el. 68,95 0,83 0,018 0,016 8,418 0,000 0,071 0,013 0,159 nie drewno 0,5 7,50 0,004 0,004 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Wielkie Wiosenna węgiel 6 gaz 128,21 1,67 0,031 0,027 15,441 0,000 0,122 0,022 0,273 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Wielkie Wiosenna węgiel 4 energia el. 97,48 1,11 0,020 0,018 9,810 0,000 0,081 0,014 0,182 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Górki Wielkie Wiosenna gaz ,00 2,60 0,000 0,000 6,225 0,000 0,000 0,003 0,000 nie tak, z dofinansowaniem kocioł węglowy kocioł gazowy 49 wolnostojący Górki Wielkie Zoffi Kossak węgiel 7 gaz 155,38 2,22 0,036 0,032 18,466 0,000 0,143 0,026 0, wolnostojący Górki Wielkie Zoffi Kossak węgiel 9 gaz 154,59 0,83 0,046 0,041 20,448 0,000 0,183 0,033 0,410 nie tak, z dofinansowaniem 51 wolnostojący Górki Wielkie A. Kamińskiego węgiel 4 energia el. 78,58 1,11 0,020 0,018 9,810 0,000 0,081 0,014 0, wolnostojący Górki Wielkie Harcerska węgiel 4 gaz 116,56 1,67 0,020 0,018 11,198 0,000 0,081 0,015 0,182 nie tak, z dofinansowaniem kocioł węglowy drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0,005 kocioł gazowy 53 wolnostojący Górki Wielkie Długa węgiel 4 gaz 72,00 0,56 0,020 0,018 9,390 0,000 0,081 0,015 0,182 wiem 54 wolnostojący Górki Wielkie Jasna węgiel 5,5 gaz 107,97 1,11 0,028 0,025 13,476 0,000 0,112 0,020 0, wolnostojący Górki Wielkie Jasna węgiel 4 gaz 96,40 1,11 0,020 0,018 10,294 0,000 0,081 0,015 0, wolnostojący Górki Wielkie Jasna węgiel 5 81,42 2,50 0,025 0,023 13,587 0,000 0,102 0,018 0,228 nie tak, z dofinansowaniem kocioł węglowy 57 wolnostojący Górki Wielkie Partyzantów węgiel 3 62,75 0,83 0,015 0,014 7,357 0,000 0,061 0,011 0,137 drewno 0,5 7,50 0,004 0,004 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Wielkie Zofii Kossak węgiel 0,5 64,16 0,56 0,003 0,002 1,723 0,000 0,010 0,002 0,023 drewno 4 60,00 0,029 0,028 0,000 0,000 0,001 0,005 0, wolnostojący Górki Wielkie Bielska węgiel 3,5 gaz 79,57 0,56 0,018 0,016 8,329 0,000 0,071 0,013 0,159 nie tak, z dofinansowaniem kocioł węglowy kocioł gazowy 60 wolnostojący Górki Wielkie Długa drewno 4 61,05 1,39 0,029 0,028 1,656 0,000 0,001 0,005 0,011 gaz ,04 0,000 0,000 2,235 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Górki Wielkie Jasna gaz ,94 0,83 0,000 0,000 4,345 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Górki Wielkie Do Raju węgiel 4,5 gaz 101,70 1,39 0,023 0,020 11,807 0,000 0,092 0,017 0,205 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Wielkie Do Raju węgiel 5 energia el. 133,99 1,11 0,025 0,023 11,931 0,000 0,102 0,018 0,228 wiem drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Wielkie Zofii Kossak węgiel 3 gaz 64,92 0,83 0,015 0,014 7,720 0,000 0,061 0,011 0,137 drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Górki Wielkie Szpotawicka węgiel 3 78,95 0,83 0,015 0,014 7,357 0,000 0,061 0,011 0,137 drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Górki Wielkie Szpotawicka węgiel 3 53,60 2,80 0,015 0,014 9,699 0,000 0,061 0,011 0,137 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Górki Wielkie Szpotawicka węgiel 3 66,35 1,11 0,015 0,014 7,688 0,000 0,061 0,011 0,137 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Górki Wielkie Do Raju węgiel 4 gaz 166,60 1,67 0,020 0,018 11,198 0,000 0,081 0,015 0,182 wiem drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Górki Wielkie Do Raju węgiel 3,5 gaz 81,37 0,56 0,018 0,016 8,329 0,000 0,071 0,013 0,159 wiem drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Wielkie Do Raju węgiel 3,5 gaz 67,69 0,83 0,018 0,016 8,781 0,000 0,071 0,013 0, wolnostojący Górki Wielkie Do Raju gaz ,23 1,50 0,000 0,000 6,703 0,000 0,000 0,004 0,001 wiem 72 wolnostojący Górki Wielkie Wiosenna węgiel 4 gaz 86,14 2,57 0,020 0,018 12,030 0,000 0,081 0,015 0, wolnostojący Górki Wielkie Majowa węgiel 4 gaz 117,46 2,30 0,020 0,018 11,709 0,000 0,081 0,015 0,182 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 117

118 74 wolnostojący Górki Wielkie Majowa węgiel 3 80,93 1,71 0,015 0,014 8,401 0,000 0,061 0,011 0, wolnostojący Górki Wielkie Majowa węgiel 3 50,51 0,83 0,015 0,014 7,357 0,000 0,061 0,011 0,137 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Górki Wielkie Majowa węgiel 4,5 gaz 137,34 3,00 0,023 0,020 13,724 0,000 0,092 0,017 0, wolnostojący Górki Wielkie Majowa węgiel 5 124,08 1,11 0,025 0,023 11,931 0,000 0,102 0,018 0,228 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne gaz ,05 0,000 0,000 3,352 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Górki Wielkie A. Kamińskiego gaz ,36 1,11 0,000 0,000 5,347 0,000 0,000 0,004 0, wolnostojący Górki Wielkie A.Kamińskiego węgiel 4 gaz 116,41 1,11 0,020 0,018 10,294 0,000 0,081 0,015 0,182 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Wielkie A. Kamińskiego węgiel 5 121,38 1,39 0,025 0,023 12,262 0,000 0,102 0,018 0,228 wiem drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 wolnostojący Górki Wielkie Stroma węgiel 2 43,33 0,010 0,009 5,567 0,000 0,041 0,007 0, drewno 1 15,00 1,11 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 gaz ,04 0,000 0,000 2,235 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Górki Wielkie Wiosenna gaz ,09 1,11 0,000 0,000 5,794 0,000 0,000 0,004 0, wolnostojący Górki Wielkie Zofii Kossak węgiel 3,5 gaz 64,45 0,56 0,018 0,016 8,329 0,000 0,071 0,013 0, wolnostojący Górki Wielkie Zoffi Kossak węgiel 4 energia el. 95,49 0,83 0,020 0,018 9,479 0,000 0,081 0,014 0,182 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Górki Wielkie Zoffi Kossak gaz energia el. 77,34 0,28 0,000 0,000 4,648 0,000 0,000 0,004 0, wolnostojący Górki Wielkie Zoffi Kossak węgiel 10 gaz 224,40 0,83 0,051 0,045 22,570 0,000 0,204 0,036 0,455 nie tak, z dofinansowaniem kocioł gazowy 87 wolnostojący Górki Wielkie Wiosenna węgiel 3 gaz 71,40 1,11 0,015 0,014 8,172 0,000 0,061 0,011 0,137 drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Górki Wielkie Wiosenna drewno 1 energia el. 44,12 0,56 0,007 0,007 0,662 0,000 0,000 0,001 0,003 gaz ,05 0,000 0,000 3,352 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Górki Wielkie Wiosenna węgiel 5 gaz 166,20 1,39 0,025 0,023 12,262 0,000 0,102 0,018 0,228 drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Górki Wielkie A. Kamińskiego węgiel 2 gaz 54,86 0,83 0,010 0,009 5,599 0,000 0,041 0,007 0,091 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Górki Wielkie Zoffi Kossak węgiel 4 gaz 114,24 0,56 0,020 0,018 9,390 0,000 0,081 0,015 0,182 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Wielkie Szczęśliwa węgiel 3,5 75,60 0,56 0,018 0,016 8,087 0,000 0,071 0,013 0,159 drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Górki Wielkie Szczęśliwa węgiel 5,5 gaz 112,11 1,11 0,028 0,025 13,476 0,000 0,112 0,020 0,250 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Górki Wielkie Szczęśliwa węgiel 5 81,42 1,11 0,025 0,023 11,931 0,000 0,102 0,018 0,228 drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Górki Wielkie Szczęśliwa węgiel 3,5 energia el. 87,85 2,60 0,018 0,016 10,521 0,000 0,071 0,013 0, wolnostojący Górki Wielkie Szczęśliwa węgiel 6 124,59 1,39 0,031 0,027 14,384 0,000 0,122 0,021 0,273 drewno 3 45,00 0,022 0,021 0,000 0,000 0,000 0,004 0, wolnostojący Górki Wielkie Wiosenna gaz ,73 0,83 0,000 0,000 4,569 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Górki Wielki Harcerska gaz ,66 0,56 0,000 0,000 4,573 0,000 0,000 0,004 0, wolnostojący Górki Wielkie Harcerska węgiel 5,5 gaz 97,89 1,39 0,028 0,025 13,928 0,000 0,112 0,020 0,250 wiem 100 wolnostojący Górki Wielkie Harcerska drewno 1,5 energia el. 35,02 0,56 0,011 0,011 0,662 0,000 0,000 0,002 0,004 wiem 101 wolnostojący Górki Wielkie Wiosenna węgiel 6 gaz 109,49 1,11 0,031 0,027 14,536 0,000 0,122 0,022 0,273 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Wielkie Pod Zebrzydkę gaz 101,72 0,83 0,000 0,000 6,672 0,000 0,000 0,005 0,001 drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0,004 wolnostojący Pod Zebrzydkę węgiel 5 gaz 139,03 0,025 0,023 11,963 0,000 0,102 0,018 0, Górki Wielkie 0,83 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 wolnostojący Bielska gaz ,72 0,000 0,000 4,122 0,000 0,000 0,003 0, nie tak, z dofinansowaniem kocioł gazowy Górki Wielkie 0,83 wolnostojący Bielska węgiel 5 gaz 130,05 0,025 0,023 15,128 0,000 0,102 0,019 0,228 nie tak, z dofinansowaniem 105 Górki Wielkie 2, wolnostojący Górki Wielkie Bielska węgiel 4,5 gaz 100,80 1,39 0,023 0,020 11,807 0,000 0,092 0,017 0,205 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 wolnostojący Bielska gaz ,16 0,000 0,000 6,349 0,000 0,000 0,004 0, nie tak, z dofinansowaniem Górki Wielkie 1, wolnostojący Górki Wielkie Jasna drewno 5 gaz 89,09 1,11 0,036 0,035 1,808 0,000 0,001 0,006 0,014 wolnostojący Jasna węgiel 5 gaz 99,24 0,025 0,023 11,511 0,000 0,102 0,018 0, nie tak, z dofinansowaniem kocioł gazowy Górki Wielkie 0,56 wolnostojący Bielska węgiel 4 gaz 107,01 0,020 0,018 9,842 0,000 0,081 0,015 0, wiem Górki Wielkie 0,83 drewno 3 45,00 0,022 0,021 0,000 0,000 0,000 0,004 0,008 wolnostojący Bielska węgiel 4 gaz 69,21 0,020 0,018 11,230 0,000 0,081 0,015 0, Gorki Wielkie 2,00 wolnostojący Bielska węgiel 6 gaz 121,38 0,031 0,027 15,893 0,000 0,122 0,022 0, Górki Wielkie 1,95 wolnostojący A. Kamińskiego węgiel 8 energia el. 143,09 0,041 0,036 17,633 0,000 0,163 0,029 0, nie tak, z dofinansowaniem kocioł węglowy Górki Wielkie 0,56 drewno 0,5 7,50 0,004 0,004 0,000 0,000 0,000 0,001 0,001 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 118

119 wolnostojący A. Kamińskiego węgiel 4 gaz 92,26 0,020 0,018 11,198 0,000 0,081 0,015 0, nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne Górki Wielkie 1,67 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 wolnostojący Zofii Kossak gaz ,04 0,000 0,000 5,463 0,000 0,000 0,004 0, nie tak, z dofinansowaniem ogniwa fotowoltaiczne Górki Wielkie 0, wolnostojący Pod Zebrzydkę węgiel 4 gaz 122,76 0,020 0,018 11,198 0,000 0,081 0,015 0,182 nie Górki Wielkie 1,67 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 wolnostojący Zoffii Kossak węgiel 5 gaz 93,86 0,025 0,023 13,771 0,000 0,102 0,019 0, nie tak, z dofinansowaniem kocioł węglowy Górki Wielkie 1,95 drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Górki Wielkie Zoffi Kossak węgiel gaz 105,50 2,60 0,024 0,021 13,350 0,000 0,095 0,017 0,212 nie tak, z dofinansowaniem kocioł węglowy drewno 0,5 7,50 0,004 0,004 0,000 0,000 0,000 0,001 0,001 kocioł na biomasę 119 wolnostojący Górki Wielkie Osiedlowa węgiel 3 57,57 0,83 0,015 0,014 7,357 0,000 0,061 0,011 0, wolnostojący Górki Wielkie Osieldowa węgiel 5 gaz 114,91 1,11 0,025 0,023 12,415 0,000 0,102 0,018 0, wolnostojący Górki Wielkie Wiejska węgiel 3,5 gaz 65,62 0,83 0,018 0,016 8,781 0,000 0,071 0,013 0, wolnostojący Górki Wielkie Wiejska gaz ,80 1,40 0,000 0,000 5,913 0,000 0,000 0,004 0, wolnostojący Górki Wielkie Wiejska węgiel 3,5 gaz 70,85 1,11 0,018 0,016 9,233 0,000 0,071 0,013 0,159 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 wolnostojący Krzywaniec gaz ,87 0,000 0,000 4,569 0,000 0,000 0,003 0, Górki Wielkie 0, wolnostojący Górki Wielkie Krzywaniec węgiel 4,5 gaz 112,86 1,67 0,023 0,020 12,259 0,000 0,092 0,017 0,205 drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Górki Wielkie Krzywaniec węgiel 4,5 gaz 88,32 1,80 0,023 0,020 12,053 0,000 0,092 0,016 0, wolnostojący Górki Wielkie Sadowa węgiel 8 125,62 0,56 0,041 0,036 17,633 0,000 0,163 0,029 0, wolnostojący Górki Wielkie Sadowa węgiel 4 88,46 1,11 0,020 0,018 9,810 0,000 0,081 0,014 0,182 wiem 129 wolnostojący Górki Wielkie Zalesie węgiel 4 78,38 1,11 0,020 0,018 9,810 0,000 0,081 0,014 0,182 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Górki Wielkie Bielska węgiel 3,5 104,40 1,39 0,018 0,016 9,080 0,000 0,071 0,013 0,159 tak kolektory słoneczne tak kolektory słoneczne 131 wolnostojący Górki Wielkie Bielska węgiel 4 gaz 124,64 2,90 0,020 0,018 12,060 0,000 0,081 0,014 0,182 drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Górki Wielkie Jasna gaz ,80 0,83 0,000 0,000 4,569 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Górki Wielkie Jasna gaz 54,02 1,97 0,000 0,000 5,361 0,000 0,000 0,003 0,000 1 drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Górki Wielkie Jasna drewno 2 46,05 0,56 0,014 0,014 0,662 0,000 0,000 0,002 0,005 gaz ,06 0,000 0,000 3,576 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Górki Wielkie Zoffi Kossak węgiel 3 gaz 62,40 0,83 0,015 0,014 7,720 0,000 0,061 0,011 0,137 nie tak, z dofinansowaniem kocioł węglowy drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0,005 kocioł gazowy 136 wolnostojący Górki Wielkie Zoffi Kossak drewno 4 gaz 57,01 0,56 0,029 0,028 0,904 0,000 0,001 0,005 0,011 nie tak, z dofinansowaniem ogniwa fotowoltaiczne kolektory słoneczne 137 wolnostojący Górki Wielkie Zoffi Kossak węgiel 4 139,22 0,83 0,020 0,018 9,479 0,000 0,081 0,014 0,182 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Wielkie Pod Zebrzydkę węgiel 6 gaz 131,99 1,67 0,031 0,027 15,441 0,000 0,122 0,022 0,273 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne 139 wolnostojący Górki Wielkie Wiosenna węgiel 4 gaz 79,83 0,56 0,020 0,018 9,390 0,000 0,081 0,015 0,182 wiem 140 wolnostojący Górki Wielkie Wiosenna węgiel 5 gaz 98,71 1,11 0,025 0,023 12,415 0,000 0,102 0,018 0, wolnostojący Górki Wielkie Wiosenna węgiel 3 gaz 84,53 0,28 0,015 0,014 6,816 0,000 0,061 0,011 0, bliźniak Górki Wielkie A.Kamińskiego węgiel 4 gaz 74,43 0,83 0,020 0,018 9,842 0,000 0,081 0,015 0,182 drewno 3 45,00 0,022 0,021 0,000 0,000 0,000 0,004 0, wolnostojący Górki Wielkie A. Kamińskiego węgiel 7 gaz 118,21 1,67 0,036 0,032 17,562 0,000 0,143 0,026 0, wolnostojący Górki Wielkie Zalesie węgiel 4 61,41 1,39 0,020 0,018 10,141 0,000 0,081 0,014 0,182 drewno 3 45,00 0,022 0,021 0,000 0,000 0,000 0,004 0, wolnostojący Górki Wielkie Zalesie węgiel 2 35,05 0,83 0,010 0,009 5,236 0,000 0,041 0,007 0, wolnostojący Górki Wielkie Zofi Kossak węgiel 6 energia el. 148,56 1,95 0,031 0,027 15,046 0,000 0,122 0,021 0, wolnostojący Górki Wielkie Zofi Kossak gaz ,68 1,11 0,000 0,000 5,794 0,000 0,000 0,004 0,001 wiem 148 wolnostojący Górki Wielkie Zofi Kossak 21 a węgiel 5 energia el. 79,64 1,67 0,025 0,023 12,593 0,000 0,102 0,018 0,228 drewno 0,5 7,50 0,004 0,004 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Wielkie Zalesie węgiel 3,5 93,60 1,95 0,018 0,016 9,742 0,000 0,071 0,013 0,159 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Górki Wielkie Osiedlowa węgiel 7 gaz 111,99 1,95 0,036 0,032 18,014 0,000 0,143 0,026 0,319 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Wielkie Osiedlowa węgiel 4 gaz 84,05 1,11 0,020 0,018 10,294 0,000 0,081 0,015 0,182 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Wielkie Osiedlowa węgiel 3,5 energia el. 74,17 0,83 0,018 0,016 8,418 0,000 0,071 0,013 0,159 nie tak, z dofinansowaniem pompa ciepła 153 wolnostojący Górki Wielkie Osiedlowa węgiel 3 gaz 58,88 0,56 0,015 0,014 7,268 0,000 0,061 0,011 0,137 wiem 154 wolnostojący Górki Wielkie Osiedlowa gaz ,41 0,83 0,000 0,000 5,016 0,000 0,000 0,004 0,001 wiem Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 119

120 154 0, wolnostojący Górki Wielkie Osiedlowa gaz ,43 0,28 0,000 0,000 3,683 0,000 0,000 0,003 0,000 nie tak, z dofinansowaniem kocioł gazowy 156 wolnostojący Górki Wielkie Osiedlowa węgiel 3,5 gaz 77,06 1,11 0,018 0,016 9,233 0,000 0,071 0,013 0,159 wiem drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Górki Wielkie Osiedlowa węgiel 6 gaz 114,34 0,83 0,031 0,027 14,084 0,000 0,122 0,022 0,273 nie tak, z dofinansowaniem kocioł węglowy 158 wolnostojący Górki Wielkie Osiedlowa węgiel 4,5 energia el. 120,59 0,56 0,023 0,020 10,208 0,000 0,092 0,016 0,205 nie tak, z dofinansowaniem 1 drewno 2 gaz 32,17 0,014 0,014 0,121 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Górki Wielkie Osiedlowa węgiel 4,5 85,37 1,11 0,023 0,020 10,870 0,000 0,092 0,016 0, wolnostojący Górki Wielkie Osiedlowa węgiel 5,5 gaz 122,00 0,56 0,028 0,025 12,572 0,000 0,112 0,020 0,250 nie tak, z dofinansowaniem kocioł węglowy 161 wolnostojący Górki Wielkie Osiedlowa węgiel 3 59,15 2,22 0,015 0,014 9,008 0,000 0,061 0,011 0,137 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Brenna Jatny węgiel 4 67,94 0,83 0,020 0,018 9,479 0,000 0,081 0,014 0,182 nie 163 wolnostojący Brenna Jatny węgiel 4,5 80,62 3,42 0,023 0,020 13,619 0,000 0,092 0,016 0,205 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Brenna Jatny drewno 7,5 85,95 1,67 0,054 0,053 1,987 0,000 0,001 0,009 0, wolnostojący Brenna Jatny drewno 7 106,50 1,11 0,050 0,049 1,324 0,000 0,001 0,008 0,019 nie 166 wolnostojący Brenna Słoneczna 19a węgiel 5,5 82,93 6,80 0,028 0,025 19,766 0,000 0,112 0,020 0,250 nie drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Słoneczna drewno 9 157,50 4,17 0,065 0,063 4,967 0,000 0,001 0,011 0,024 nie 168 wolnostojący Brenna Słoneczna węgiel 5,5 102,73 1,11 0,028 0,025 12,992 0,000 0,112 0,020 0, wolnostojący Brenna Słoneczna węgiel 5 75,48 0,83 0,025 0,023 11,600 0,000 0,102 0,018 0,228 drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Słoneczna 16c drewno 5 energia el. 72,89 5,00 0,036 0,035 5,955 0,000 0,001 0,006 0,013 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne 171 wolnostojący Brenna Słoneczna węgiel gaz 75,64 1,39 0,017 0,015 9,351 0,000 0,068 0,012 0,152 1 drewno 4,34 0,001 0,001 0,000 0,000 0,000 0,000 0, wolnostojący Brenna Słoneczna 18 B węgiel 5 106,26 3,77 0,025 0,023 15,097 0,000 0,102 0,018 0,228 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Słoneczna węgiel 3,5 gaz 99,02 1,39 0,018 0,016 9,685 0,000 0,071 0,013 0,159 drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Brenna Słoneczna 16c węgiel 4,5 79,27 1,11 0,023 0,020 10,870 0,000 0,092 0,016 0,205 nie drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Brenna Słoneczna 8A gaz ,08 4,45 0,000 0,000 8,652 0,000 0,000 0,003 0,000 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Słoneczna węgiel 5 gaz 130,58 1,67 0,025 0,023 13,319 0,000 0,102 0,019 0,228 nie drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Brenna Sloneczna 4a węgiel 5 142,08 2,50 0,025 0,023 13,587 0,000 0,102 0,018 0,228 nie drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Słoneczna węgiel 6 124,14 0,56 0,031 0,027 13,390 0,000 0,122 0,021 0,273 tak kolektory słoneczne nie drewno 0,5 7,50 0,004 0,004 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Brenna Jatny węgiel 5 137,58 0,56 0,025 0,023 11,269 0,000 0,102 0,018 0, wolnostojący Brenna Jatny gaz ,02 1,67 0,000 0,000 4,892 0,000 0,000 0,003 0,000 nie tak, z dofinansowaniem kocioł gazowy 181 wolnostojący Brenna Jatny węgiel 5 134,88 3,40 0,025 0,023 14,656 0,000 0,102 0,018 0,228 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Brenna Jatny węgiel 3 66,35 1,62 0,015 0,014 8,293 0,000 0,061 0,011 0,137 drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Brenna Jatny węgiel 6,5 111,35 3,94 0,033 0,030 18,481 0,000 0,132 0,023 0,296 drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Brenna Wyzwolenia węgiel 5 112,95 1,39 0,025 0,023 12,262 0,000 0,102 0,018 0,228 nie drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Brenna Wyzwolenia drewno 5 100,14 0,56 0,036 0,035 0,662 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Brenna Wyzwolenia węgiel 3 75,71 0,28 0,015 0,014 6,695 0,000 0,061 0,011 0, wolnostojący Brenna Wyzwolenia węgiel 7 gaz 160,76 4,00 0,036 0,032 19,976 0,000 0,143 0,025 0,319 drewno 4 60,00 0,029 0,028 0,000 0,000 0,001 0,005 0, wolnostojący Brenna Wyzwolenia węgiel 5 102,51 1,00 0,025 0,023 11,798 0,000 0,102 0,018 0,228 drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Brenna Wyzwolenia węgiel 5,5 109,48 0,83 0,028 0,025 12,661 0,000 0,112 0,020 0,250 drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Brenna Kisiały drewno 5 energia el. 80,08 0,83 0,036 0,035 0,993 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Brenna Kisiały drewno 5 energia el. 81,07 0,56 0,036 0,035 0,662 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Brenna Sportowa węgiel 5 124,08 5,00 0,025 0,023 16,562 0,000 0,102 0,018 0,228 nie 193 wolnostojący Brenna Leśna drewno 5 energia el. 69,06 1,67 0,036 0,035 1,987 0,000 0,001 0,006 0,013 nie 194 wolnostojący Brenna Leśna węgiel 4 92,24 1,71 0,020 0,018 10,522 0,000 0,081 0,014 0,182 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 120

121 195 wolnostojący Brenna Jatny gaz ,21 1,11 0,000 0,000 3,559 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Leśna 20c węgiel 2 43,42 1,71 0,010 0,009 6,279 0,000 0,041 0,007 0,091 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Brenna Leśna węgiel 4 85,76 3,77 0,020 0,018 12,975 0,000 0,081 0,014 0,182 drewno 3 45,00 0,022 0,021 0,000 0,000 0,000 0,004 0, wolnostojący Brenna Leśna węgiel 6 154,29 6,80 0,031 0,027 20,827 0,000 0,122 0,021 0,273 drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Brenna Leśna 20 b drewno 2,5 32,79 0,56 0,018 0,018 0,662 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Brenna Kisiały drewno 4 energia el. 86,09 1,11 0,029 0,028 1,324 0,000 0,001 0,005 0, wolnostojący Brenna Hołcyna drewno 5 145,50 1,95 0,036 0,035 2,318 0,000 0,001 0,006 0,013 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne gaz ,05 0,000 0,000 3,352 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Brenna Armii Krajowej węgiel 6 148,89 1,39 0,031 0,027 14,384 0,000 0,122 0,021 0,273 wiem 203 wolnostojący Brenna Hołcyna węgiel 3 energia el. 75,00 3,42 0,015 0,014 10,437 0,000 0,061 0,011 0,137 nie 204 wolnostojący Brenna Hołcyna węgiel 3 69,95 1,00 0,015 0,014 7,555 0,000 0,061 0,011 0, wolnostojący Brenna Hołcyna drewno 6,5 energia el. 120,06 8,57 0,047 0,046 10,207 0,000 0,001 0,008 0, wolnostojący Brenna Sportowa węgiel 5 94,38 1,39 0,025 0,023 12,262 0,000 0,102 0,018 0, wolnostojący Brenna Sportowa gaz ,67 1,11 0,000 0,000 3,961 0,000 0,000 0,002 0,000 wolnostojący Sportowa węgiel 127,47 0,029 0,026 13,274 0,000 0,115 0,020 0, nie Brenna 1,11 2 drewno 8,67 0,002 0,002 0,000 0,000 0,000 0,000 0, wolnostojący Brenna Sportowa gaz ,14 1,11 0,000 0,000 3,559 0,000 0,000 0,002 0,000 nie tak, z dofinansowaniem ogniwa fotowoltaiczne drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Brenna Hołcyna drewno 7,5 energia el. 124,30 0,83 0,054 0,053 0,993 0,000 0,001 0,009 0, wolnostojący Brenna Hołcyna gaz ,86 1,59 0,000 0,000 4,128 0,000 0,000 0,002 0,000 nie drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Brenna Hołcyna drewno 4 71,76 0,83 0,029 0,028 0,993 0,000 0,001 0,005 0, wolnostojący Brenna Hołcyna węgiel 3,5 72,00 1,39 0,018 0,016 9,080 0,000 0,071 0,013 0, wolnostojący Brenna Hołcyna węgiel 3 gaz 78,78 1,11 0,015 0,014 8,172 0,000 0,061 0,011 0,137 drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Brenna Hołcyna węgiel 7 energia el. 128,54 1,11 0,036 0,032 16,174 0,000 0,143 0,025 0,319 drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Hołcyna węgiel 5 110,58 5,14 0,025 0,023 16,728 0,000 0,102 0,018 0, wolnostojący Brenna Hołcyna gaz ,71 1,54 0,000 0,000 2,817 0,000 0,000 0,001 0,000 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Brenna Hołcyna gaz ,16 0,90 0,000 0,000 3,043 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Hołcyna gaz ,21 1,11 0,000 0,000 5,258 0,000 0,000 0,004 0,001 tak kolektory słoneczne 220 wolnostojący Brenna Hołcyna węgiel 3,5 gaz 70,76 3,77 0,018 0,016 12,520 0,000 0,071 0,013 0,159 nie drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Hołcyna gaz ,23 0,56 0,000 0,000 4,595 0,000 0,000 0,004 0,001 nie 222 wolnostojący Brenna Hołcyna węgiel 5 energia el. 102,84 2,57 0,025 0,023 13,668 0,000 0,102 0,018 0, wolnostojący Brenna Hołcyna węgiel 3,5 energia el. 88,75 1,71 0,018 0,016 9,461 0,000 0,071 0,013 0, wolnostojący Hołcyna węgiel 2 61,94 0,010 0,009 7,077 0,000 0,041 0,007 0,091 nie Brenna 2,38 drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0, wolnostojący Brenna Hołcyna drewno 10 gaz 159,80 3,42 0,072 0,071 4,799 0,000 0,002 0,013 0,027 wolnostojący Hołcyna węgiel 3,5 gaz 110,35 0,018 0,016 10,849 0,000 0,071 0,013 0, Brenna drewno 1,5 22,50 2,57 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Hołcyna węgiel 7 gaz 130,52 2,14 0,036 0,032 18,003 0,000 0,143 0,026 0,319 1 drewno 1 energia el. 17,17 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Brenna Hołcyna węgiel 5 energia el. 149,83 2,74 0,025 0,023 13,870 0,000 0,102 0,018 0, wolnostojący Brenna Hołcyna drewno 6 96,75 1,39 0,043 0,042 1,656 0,000 0,001 0,007 0,016 wiem 230 wolnostojący Brenna Hołcyna gaz ,92 0,56 0,000 0,000 2,897 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Hołcyna gaz ,75 0,56 0,000 0,000 3,947 0,000 0,000 0,003 0,000 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne 232 wolnostojący Brenna Hołcyna węgiel 4 72,26 0,56 0,020 0,018 9,148 0,000 0,081 0,014 0, wolnostojący Brenna Jastrzębiec węgiel 4 84,59 1,11 0,020 0,018 9,810 0,000 0,081 0,014 0,182 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Markówka węgiel 4 79,28 1,39 0,020 0,018 10,141 0,000 0,081 0,014 0,182 wiem drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0,005 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 121

122 235 wolnostojący Brenna Markówka węgiel 6 111,09 1,11 0,031 0,027 14,052 0,000 0,122 0,021 0,273 drewno 4 60,00 0,029 0,028 0,000 0,000 0,001 0,005 0, wolnostojący Brenna Szewczyka gaz ,23 0,83 0,000 0,000 5,463 0,000 0,000 0,004 0, wolnostojący Brenna Szewczyka 16B gaz ,08 0,83 0,000 0,000 4,345 0,000 0,000 0,003 0,000 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Szewczyka 16C gaz ,24 0,83 0,000 0,000 7,698 0,000 0,000 0,006 0, wolnostojący Brenna Markowka węgiel 3 77,15 0,56 0,015 0,014 7,026 0,000 0,061 0,011 0, wolnostojący Brenna Markówka węgiel ,25 1,39 0,051 0,045 22,869 0,000 0,204 0,036 0, wolnostojący Brenna Wyzwolenia węgiel 3,5 88,20 1,39 0,018 0,016 9,080 0,000 0,071 0,013 0,159 drewno 4 60,00 0,029 0,028 0,000 0,000 0,001 0,005 0, wolnostojący Brenna Szewczyka węgiel 2 47,20 1,11 0,010 0,009 5,567 0,000 0,041 0,007 0,091 wiem drewno 4 60,00 0,029 0,028 0,000 0,000 0,001 0,005 0, wolnostojący Brenna Szewczyka węgiel 3 67,07 1,11 0,015 0,014 7,688 0,000 0,061 0,011 0,137 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Brenna Szewczyka węgiel 4 102,86 0,83 0,020 0,018 9,479 0,000 0,081 0,014 0,182 wolnostojący Szewczyka węgiel 2 55,39 0,010 0,009 4,905 0,000 0,041 0,007 0, Brenna 0,56 drewno 4 60,00 0,029 0,028 0,000 0,000 0,001 0,005 0, wolnostojący Brenna Szewczyka drewno 6 93,60 1,67 0,043 0,042 1,987 0,000 0,001 0,007 0, wolnostojący Brenna Szewczyka węgiel 5 137,58 1,11 0,025 0,023 11,931 0,000 0,102 0,018 0,228 wiem 248 wolnostojący Brenna Partyzantów węgiel 2 81,13 1,11 0,010 0,009 5,567 0,000 0,041 0,007 0,091 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Partyzantów węgiel 4 104,25 0,83 0,020 0,018 9,479 0,000 0,081 0,014 0,182 wiem drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Brenna Osiedlowa drewno 6 86,58 0,83 0,043 0,042 0,993 0,000 0,001 0,007 0, wolnostojący Brenna Bukowa węgiel 4 93,86 1,39 0,020 0,018 10,141 0,000 0,081 0,014 0, wolnostojący Brenna Bukowa węgiel 4 116,25 1,39 0,020 0,018 10,141 0,000 0,081 0,014 0,182 drewno 3 45,00 0,022 0,021 0,000 0,000 0,000 0,004 0, wolnostojący Brenna Świerkowa drewno 6 99,00 1,67 0,043 0,042 1,987 0,000 0,001 0,007 0, wolnostojący Brenna Świerkowa węgiel 2 60,43 0,83 0,010 0,009 5,236 0,000 0,041 0,007 0,091 drewno 4 60,00 0,029 0,028 0,000 0,000 0,001 0,005 0, wolnostojący Brenna Świerkowa węgiel 5 105,18 1,11 0,025 0,023 11,931 0,000 0,102 0,018 0,228 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Klimorówka gaz ,45 1,11 0,000 0,000 8,029 0,000 0,000 0,006 0, wolnostojący Brenna Klimorówka węgiel 2 85,27 0,56 0,010 0,009 4,905 0,000 0,041 0,007 0,091 wiem drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Partyzantów węgiel 8 152,62 1,39 0,041 0,036 18,626 0,000 0,163 0,029 0,364 drewno 0,5 7,50 0,004 0,004 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Brenna Partyzantów węgiel 8 187,72 2,78 0,041 0,036 20,282 0,000 0,163 0,029 0,364 nie tak, z dofinansowaniem kocioł węglowy wolnostojący Brenna Partyzantów węgiel 8 149,92 0,041 0,036 20,613 0,000 0,163 0,029 0, gaz ,06 3,06 0,000 0,000 3,576 0,000 0,000 0,003 0,000 drewno 0,5 7,50 0,004 0,004 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Brenna Objazdowa węgiel 3,5 72,72 1,11 0,018 0,016 8,749 0,000 0,071 0,013 0,159 wiem 262 wolnostojący Brenna Juroszka węgiel 4 76,31 1,39 0,020 0,018 10,141 0,000 0,081 0,014 0,182 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Brenna Chrobaczy węgiel 6 114,69 1,95 0,031 0,027 15,046 0,000 0,122 0,021 0,273 wolnostojący Czrobaczy węgiel 2 41,47 0,010 0,009 4,905 0,000 0,041 0,007 0, wiem Brenna 0, wolnostojący Brenna Śniegociny drewno 7,5 gaz 142,14 1,95 0,054 0,053 3,165 0,000 0,001 0,010 0, wolnostojący Brenna Śniegociny węgiel 3,5 gaz 72,92 1,11 0,018 0,016 9,233 0,000 0,071 0,013 0,159 wiem drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Brenna Chrobaczy węgiel 3 47,18 0,56 0,015 0,014 7,026 0,000 0,061 0,011 0,137 wiem drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Chrobaczy węgiel ,15 1,39 0,051 0,045 22,869 0,000 0,204 0,036 0,455 nie tak, z dofinansowaniem 269 wolnostojący Brenna Śniegociny gaz ,30 1,11 0,000 0,000 6,688 0,000 0,000 0,005 0,001 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne 270 wolnostojący Brenna Śniegociny węgiel 4 gaz 105,76 1,11 0,020 0,018 10,294 0,000 0,081 0,015 0,182 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Śniegociny 9a węgiel 5 gaz 103,39 1,39 0,025 0,023 12,867 0,000 0,102 0,018 0,228 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Brenna Śniegociny węgiel 4,5 gaz 83,15 0,83 0,023 0,020 10,902 0,000 0,092 0,016 0,205 wolnostojący Śniegociny węgiel 3 gaz 71,40 0,015 0,014 8,172 0,000 0,061 0,011 0, Brenna 1,11 drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Chrobacze węgiel 4 84,86 0,83 0,020 0,018 9,479 0,000 0,081 0,014 0, wolnostojący Brenna Chrobacze węgiel 4,5 81,97 0,83 0,023 0,020 10,539 0,000 0,092 0,016 0,205 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 122

123 275 0, wolnostojący Brenna Madzi węgiel 4 74,96 1,11 0,020 0,018 9,810 0,000 0,081 0,014 0,182 wiem drewno 4 60,00 0,029 0,028 0,000 0,000 0,001 0,005 0, wolnostojący Brenna Madzi węgiel 175,71 1,11 0,040 0,035 17,796 0,000 0,158 0,028 0,353 nie tak, z dofinansowaniem kocioł węglowy 1 drewno 4,34 0,001 0,001 0,000 0,000 0,000 0,000 0, wolnostojący Brenna Madzi węgiel 4 gaz 107,02 1,11 0,020 0,018 10,294 0,000 0,081 0,015 0,182 drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Stroma drewno 1,7 29,31 0,83 0,012 0,012 0,993 0,000 0,000 0,002 0,005 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne 280 wolnostojący Brenna Stroma drewno 1,5 26,23 0,56 0,011 0,011 0,662 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Chrobaczy węgiel 2,5 energia el. 66,46 0,56 0,013 0,011 5,966 0,000 0,051 0,009 0,114 drewno 0,5 7,50 0,004 0,004 0,000 0,000 0,000 0,001 0,001 wolnostojący Chrobaczy węgiel 4 gaz 107,20 0,020 0,018 13,043 0,000 0,081 0,015 0, Brenna 3,42 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Brenna Chrobaczy węgiel 3 71,53 1,39 0,015 0,014 8,020 0,000 0,061 0,011 0,137 drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Brenna Chrobaczy węgiel 4 78,02 1,11 0,020 0,018 9,810 0,000 0,081 0,014 0,182 drewno 0,5 7,50 0,004 0,004 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Brenna Chrobaczy drewno 2 47,40 0,56 0,014 0,014 0,662 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Chrobaczy węgiel 5 113,28 1,11 0,025 0,023 11,931 0,000 0,102 0,018 0,228 wiem 287 wolnostojący Brenna Chrobaczy węgiel 6 166,55 1,11 0,031 0,027 14,052 0,000 0,122 0,021 0,273 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Brenna Chrobaczy węgiel 3,5 69,84 0,83 0,018 0,016 8,418 0,000 0,071 0,013 0, wolnostojący Brenna Chrobaczy węgiel 3,5 71,73 1,11 0,018 0,016 8,749 0,000 0,071 0,013 0,159 drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0,004 wolnostojący Chrobaczy drewno 2 48,75 0,014 0,014 0,662 0,000 0,000 0,002 0, Brenna 0, wolnostojący Brenna Lachy Górne węgiel 4 72,26 1,11 0,020 0,018 9,810 0,000 0,081 0,014 0,182 drewno 3 45,00 0,022 0,021 0,000 0,000 0,000 0,004 0, wolnostojący Brenna Lachy Górne węgiel 2 47,47 1,11 0,010 0,009 5,567 0,000 0,041 0,007 0,091 wiem drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Lachy Górne węgiel 2 74,83 0,83 0,010 0,009 5,236 0,000 0,041 0,007 0,091 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Lachy Górne drewno 5 63,96 1,67 0,036 0,035 1,987 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Brenna Lachy Górne drewno 3 90,36 0,56 0,022 0,021 0,662 0,000 0,000 0,004 0, wolnostojący Brenna Zielona węgiel 5 gaz 96,01 1,39 0,025 0,023 12,867 0,000 0,102 0,018 0, wolnostojący Brenna Zielona węgiel 3 gaz 59,88 0,83 0,015 0,014 7,720 0,000 0,061 0,011 0,137 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Zielona węgiel 3,5 gaz 90,74 2,40 0,018 0,016 10,767 0,000 0,071 0,013 0,159 nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne ogniwa fotowoltaiczne wolnostojący Partyzantów 7a węgiel 4,5 96,66 0,023 0,020 10,870 0,000 0,092 0,016 0, Brenna 1, wolnostojący Brenna Madzi drewno 7,5 gaz 148,42 0,56 0,054 0,053 0,904 0,000 0,001 0,009 0, wolnostojący Brenna Kormany węgiel 4 75,50 2,40 0,020 0,018 11,344 0,000 0,081 0,014 0,182 drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0, bliźniak Brenna Kormany 4a węgiel 4 gaz 83,62 1,11 0,020 0,018 10,294 0,000 0,081 0,015 0,182 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Brenna Kormany 2b węgiel 9 gaz 161,25 1,39 0,046 0,041 21,353 0,000 0,183 0,033 0,410 drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, bliźniak Brenna Kormany 4a węgiel 3,5 gaz 79,85 1,11 0,018 0,016 9,233 0,000 0,071 0,013 0,159 drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Kormany węgiel 4 gaz 78,48 1,71 0,020 0,018 10,764 0,000 0,081 0,015 0,182 1 drewno 1,5 energia el. 24,67 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0, wolnostojący Brenna Kisiały węgiel 3 75,71 2,90 0,015 0,014 9,818 0,000 0,061 0,011 0,137 drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Brenna Kisiały drewno 7 energia el. 89,24 1,67 0,050 0,049 1,987 0,000 0,001 0,008 0,019 wolnostojący Kisiały węgiel 5 gaz 98,71 0,025 0,023 12,415 0,000 0,102 0,018 0, nie Brenna 1,11 drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Brenna Gazowników węgiel 2 41,42 0,60 0,010 0,009 4,957 0,000 0,041 0,007 0,091 gaz ,58 0,000 0,000 1,260 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Brenna Gazowników gaz ,49 0,56 0,000 0,000 1,844 0,000 0,000 0,001 0, wolnostojący Brenna Gazowników gaz ,27 1,71 0,000 0,000 4,718 0,000 0,000 0,002 0,000 nie 312 wolnostojący Brenna Jatny węgiel 5 gaz 108,97 5,14 0,025 0,023 17,333 0,000 0,102 0,018 0,228 drewno ,00 0,072 0,071 0,000 0,000 0,002 0,012 0, wolnostojący Brenna Jatny węgiel 2 73,93 1,11 0,010 0,009 5,567 0,000 0,041 0,007 0,091 drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0, wolnostojący Brenna Huta węgiel 4 99,26 1,71 0,020 0,018 10,522 0,000 0,081 0,014 0,182 drewno 3 45,00 0,022 0,021 0,000 0,000 0,000 0,004 0, wolnostojący Brenna Huta drewno ,60 0,83 0,072 0,071 0,993 0,000 0,002 0,012 0,027 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 123

124 kolektory wolnostojący Brenna Hałcyna węgiel 3,5 95,98 0,018 0,016 11,486 0,000 0,071 0,013 0,159 tak 316 3,41 słoneczne drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0,007 wolnostojący Jatny gaz ,53 0,000 0,000 7,223 0,000 0,000 0,003 0, Brenna 3,25 wolnostojący Leśników 32b gaz ,11 0,000 0,000 2,326 0,000 0,000 0,001 0, wiem Brenna 1,39 drewno 4 60,00 0,029 0,028 0,000 0,000 0,001 0,005 0,011 wolnostojący Leśników 39c gaz 91,28 0,000 0,000 5,757 0,000 0,000 0,005 0, Brenna 0,56 1 drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0,007 wolnostojący Leśników 32a drewno 3,5 75,93 0,025 0,025 1,324 0,000 0,001 0,004 0, Brenna 1,11 gaz ,02 0,000 0,000 1,117 0,000 0,000 0,001 0,000 wolnostojący Leśników 38a gaz ,56 0,000 0,000 3,228 0,000 0,000 0,002 0, Brenna 0,83 wolnostojący Leśników drewno 7 87,60 0,050 0,049 1,429 0,000 0,001 0,008 0, Brenna 1,20 wolnostojący Leśników węgiel 4 97,46 0,020 0,018 9,479 0,000 0,081 0,014 0, Brenna 0,83 wolnostojący Wiązowa węgiel 3,5 120,60 0,018 0,016 8,749 0,000 0,071 0,013 0, Brenna 1,11 drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0,013 wolnostojący Wiązowa węgiel 3 90,32 0,015 0,014 7,688 0,000 0,061 0,011 0, Brenna 1,11 drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0,013 wolnostojący Wiązowa węgiel 4 83,06 0,020 0,018 9,479 0,000 0,081 0,014 0, Brenna 0,83 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 wolnostojący Wiązowa drewno 4 50,70 0,029 0,028 6,122 0,000 0,001 0,005 0, Brenna 5,14 energia el. 3,60 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 wolnostojący Wiązowa węgiel 5 gaz 104,38 0,025 0,023 12,415 0,000 0,102 0,018 0, nie Brenna 1,11 drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0,013 wolnostojący Wiązowa węgiel 3,5 81,36 0,018 0,016 9,807 0,000 0,071 0,013 0, nie tak, z dofinansowaniem ogniwa fotowoltaiczne rekuperator Brenna 2,00 wolnostojący Wiązowa węgiel 4,5 94,12 0,023 0,020 13,619 0,000 0,092 0,016 0, Brenna 3,42 drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0,004 wolnostojący Leśników węgiel 5 121,38 0,025 0,023 15,252 0,000 0,102 0,018 0, nie Brenna 3,90 drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0,007 wolnostojący Leśników drewno 5 gaz 57,62 0,036 0,035 4,291 0,000 0,001 0,006 0, Brenna 3,40 wolnostojący Leśników gaz ,14 0,000 0,000 5,165 0,000 0,000 0,003 0, Brenna 1,71 wolnostojący Leśników węgiel 4 gaz 70,81 0,020 0,018 11,707 0,000 0,081 0,015 0, nie Brenna 2,40 drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0,007 wolnostojący Leśników drewno 1,5 39,60 0,011 0,011 0,993 0,000 0,000 0,002 0, nie Brenna 0,83 gaz ,04 0,000 0,000 2,235 0,000 0,000 0,002 0,000 wolnostojący Leśników drewno 7 135,14 0,050 0,049 3,573 0,000 0,001 0,008 0, Brenna 3,00 wolnostojący Leśników drewno 5 67,20 0,036 0,035 0,993 0,000 0,001 0,006 0, Brenna 0,83 wolnostojący Leśników drewno 5 56,13 0,036 0,035 1,191 0,000 0,001 0,006 0, Brenna 1,00 gaz ,03 0,000 0,000 1,788 0,000 0,000 0,002 0,000 wolnostojący Leśników drewno 2,5 47,10 0,018 0,018 0,993 0,000 0,000 0,003 0, Brenna 0,83 gaz ,02 0,000 0,000 1,117 0,000 0,000 0,001 0,000 wolnostojący Leśników węgiel 4 96,74 0,020 0,018 10,522 0,000 0,081 0,014 0, nie Brenna 1,71 wolnostojący Wiązowa 9a drewno 5 gaz 93,14 0,036 0,035 1,808 0,000 0,001 0,006 0, Brenna 1,11 wolnostojący Sportowa węgiel 2,5 70,05 0,013 0,011 6,256 0,000 0,051 0,009 0, Brenna 0,80 wolnostojący Sportowa gaz ,16 0,000 0,000 3,162 0,000 0,000 0,002 0, Brenna 1,00 wolnostojący Leśników gaz ,81 0,000 0,000 2,781 0,000 0,000 0,002 0, Brenna 0,83 wolnostojący Leśników węgiel 3 86,15 0,015 0,014 7,357 0,000 0,061 0,011 0, Brenna 0,83 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 wolnostojący Leśników drewno 7 156,00 0,050 0,049 4,073 0,000 0,001 0,008 0, nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne Brenna 3,42 wolnostojący Leśników 64c węgiel 4,5 81,97 0,023 0,020 11,202 0,000 0,092 0,016 0, nie Brenna 1,39 wolnostojący Leśników węgiel 5 132,18 0,025 0,023 12,593 0,000 0,102 0,018 0, Brenna 1,67 drewno 7 105,00 0,050 0,049 0,000 0,000 0,001 0,008 0,019 ogniwa wolnostojący Leśników węgiel 2,5 82,04 0,013 0,011 11,425 0,000 0,051 0,009 0,114 tak 349 fotowoltaic Brenna 5,14 zne drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0,013 wolnostojący Kormany gaz ,27 0,000 0,000 5,296 0,000 0,000 0,002 0, Brenna 2,57 drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0,007 wolnostojący Kormany węgiel 5 energia el. 90,62 0,025 0,023 17,336 0,000 0,102 0,018 0, Brenna 5,65 wolnostojący Kormany 7a drewno 7 86,52 0,050 0,049 1,324 0,000 0,001 0,008 0, Brenna 1,11 wolnostojący Kormany drewno 5 energia el. 66,67 0,036 0,035 4,073 0,000 0,001 0,006 0, Brenna 3,42 wolnostojący Leśników 22a gaz ,79 0,000 0,000 8,110 0,000 0,000 0,005 0, Brenna 2,40 drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0,007 wolnostojący Leśników gaz 50,35 0,000 0,000 3,804 0,000 0,000 0,003 0, Brenna 0,83 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 124

125 355 Brenna 0,83 wolnostojący Leśników węgiel 5 91,68 0,025 0,023 16,323 0,000 0,102 0,018 0, nie Brenna 4,80 drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0,013 wolnostojący Leśników drewno 7 109,92 0,050 0,049 0,993 0,000 0,001 0,008 0, Brenna 0,83 wolnostojący Leśników drewno 5 gaz 69,38 0,036 0,035 4,678 0,000 0,001 0,007 0, Brenna 3,42 bliźniak Leśników drewno 6 energia el. 97,40 0,043 0,042 1,656 0,000 0,001 0,007 0, nie Brenna 1,39 wolnostojący Leśników węgiel 6 gaz 124,06 0,031 0,027 13,632 0,000 0,122 0,022 0, Brenna 0,56 drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0,007 wolnostojący Leśników węgiel 2 51,61 0,010 0,009 5,567 0,000 0,041 0,007 0, Brenna drewno 0,5 7,50 1,11 0,004 0,004 0,000 0,000 0,000 0,001 0,001 gaz ,04 0,000 0,000 2,235 0,000 0,000 0,002 0,000 wolnostojący Leśników węgiel 6 117,39 0,031 0,027 15,708 0,000 0,122 0,021 0, nie Brenna 2,50 wolnostojący Leśników węgiel 2,5 gaz 69,34 0,013 0,011 6,660 0,000 0,051 0,009 0, Brenna 0,83 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0,005 wolnostojący Leśników węgiel 5,5 gaz 114,08 0,028 0,025 13,024 0,000 0,112 0,020 0, Brenna 0,83 wolnostojący Kisiały drewno ,30 0,072 0,071 1,656 0,000 0,002 0,012 0, Brenna 1,39 wolnostojący Kisiały węgiel 5 81,63 0,025 0,023 12,262 0,000 0,102 0,018 0, Brenna 1,39 wolnostojący Kisiały węgiel 2 60,43 0,010 0,009 5,236 0,000 0,041 0,007 0, Brenna 0,83 drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0,013 wolnostojący Kisiały drewno 2,5 42,24 0,018 0,018 0,993 0,000 0,000 0,003 0, Brenna 0,83 wolnostojący Kisiały gaz 1200 gaz 53,00 0,000 0,000 4,111 0,000 0,000 0,002 0, Brenna 1,20 drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0,004 wolnostojący Kisiały węgiel 3,5 85,14 0,018 0,016 9,411 0,000 0,071 0,013 0, Brenna 1,67 drewno 7 105,00 0,050 0,049 0,000 0,000 0,001 0,008 0,019 wolnostojący Kisiały drewno 6 112,50 0,043 0,042 0,993 0,000 0,001 0,007 0, Brenna 0,83 wolnostojący Kisiały drewno 7 93,00 0,050 0,049 0,993 0,000 0,001 0,008 0, Brenna 0,83 wolnostojący Kisiały węgiel 3 63,11 0,015 0,014 11,461 0,000 0,061 0,011 0, Brenna 4,28 drewno 7 105,00 0,050 0,049 0,000 0,000 0,001 0,008 0,019 wolnostojący Kormany drewno 145,84 0,070 0,069 1,656 0,000 0,002 0,012 0, Brenna 1,39 wolnostojący Bukowa węgiel 3 71,75 0,015 0,014 7,026 0,000 0,061 0,011 0, wiem Brenna 0,56 wolnostojący Bukowa węgiel 6 101,01 0,031 0,027 14,384 0,000 0,122 0,021 0, Brenna 1,39 drewno 4 60,00 0,029 0,028 0,000 0,000 0,001 0,005 0,011 wolnostojący Bukowa drewno 5 74,76 0,036 0,035 1,324 0,000 0,001 0,006 0, wiem Brenna 1,11 wolnostojący Markówka węgiel 5 107,88 0,025 0,023 12,593 0,000 0,102 0,018 0, Brenna 1,67 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0,005 wolnostojący Szkolna węgiel 7 119,71 0,036 0,032 16,174 0,000 0,143 0,025 0, Brenna 1,11 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0,005 wolnostojący Szkolna węgiel 2 43,42 0,010 0,009 5,236 0,000 0,041 0,007 0, wiem Brenna 0,83 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0,005 wolnostojący Madzi węgiel 4 88,46 0,020 0,018 13,121 0,000 0,081 0,014 0, Brenna 3,89 drewno 6 90,00 0,043 0,042 0,000 0,000 0,001 0,007 0,016 wolnostojący Madzi węgiel 4 80,45 0,020 0,018 9,810 0,000 0,081 0,014 0, wiem Brenna 1,11 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 wolnostojący Wyzwolenia węgiel 132,50 0,030 0,027 13,414 0,000 0,119 0,021 0, nie tak, z dofinansowaniem kocioł węglowy Brenna 0,83 wolnostojący Wyzwolenia węgiel 2 55,03 0,010 0,009 5,567 0,000 0,041 0,007 0, wiem Brenna 1,11 wolnostojący Szkolna węgiel 5 97,08 0,025 0,023 12,593 0,000 0,102 0,018 0, wiem Brenna 1,67 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0,005 wolnostojący Szkolna węgiel 4 104,77 0,020 0,018 10,472 0,000 0,081 0,014 0, nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne Brenna 1,67 drewno 4 60,00 0,029 0,028 0,000 0,000 0,001 0,005 0,011 wolnostojący Bukowa węgiel 4 83,06 0,020 0,018 9,479 0,000 0,081 0,014 0, wiem Brenna 0,83 wolnostojący Szewczyka węgiel 4 73,34 0,020 0,018 9,479 0,000 0,081 0,014 0, Brenna 0,83 wolnostojący Jastrzębiec węgiel 4 88,46 0,020 0,018 9,810 0,000 0,081 0,014 0, wiem Brenna 1,11 wolnostojący Huta węgiel 4 107,36 0,020 0,018 10,472 0,000 0,081 0,014 0, Brenna 1,67 drewno 4 60,00 0,029 0,028 0,000 0,000 0,001 0,005 0,011 wolnostojący Huta olej opałowy 3,5 112,24 0,000 0,000 10,921 0,000 0,017 0,008 0, Brenna 1,39 wolnostojący Szewczyka węgiel ,53 0,051 0,045 23,531 0,000 0,204 0,036 0, nie Brenna 1,95 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0,005 wolnostojący Szewczyka węgiel 8 162,52 0,041 0,036 18,626 0,000 0,163 0,029 0, Brenna 1,39 wolnostojący Szkolna węgiel 5 98,70 0,025 0,023 12,262 0,000 0,102 0,018 0, Brenna 1,39 wolnostojący Polna węgiel 3 82,55 0,015 0,014 7,688 0,000 0,061 0,011 0, Brenna 1,11 drewno 4 60,00 0,029 0,028 0,000 0,000 0,001 0,005 0,011 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 125

126 wolnostojący Polna węgiel 3 77,15 0,015 0,014 8,020 0,000 0,061 0,011 0, wiem Brenna 1,39 wolnostojący Szkolna węgiel 4 99,26 0,020 0,018 10,141 0,000 0,081 0,014 0, Brenna 1,39 wolnostojący Szewczyka węgiel 4 78,02 0,020 0,018 9,479 0,000 0,081 0,014 0, Brenna 0,83 wolnostojący Szewczyka 11b drewno 2,5 43,18 0,018 0,018 0,331 0,000 0,000 0,003 0, Brenna 0,28 gaz ,02 0,000 0,000 1,117 0,000 0,000 0,001 0,000 wolnostojący Huta węgiel 4 63,26 0,020 0,018 9,148 0,000 0,081 0,014 0, Brenna 0,56 wolnostojący Huta węgiel 4 117,26 0,020 0,018 9,810 0,000 0,081 0,014 0, Brenna 1,11 wolnostojący Jastrzebiec drewno 2,5 41,52 0,018 0,018 0,993 0,000 0,000 0,003 0, Brenna 0,83 gaz ,01 0,000 0,000 0,670 0,000 0,000 0,001 0,000 wolnostojący Jastrzebiec węgiel 2 56,65 0,010 0,009 5,567 0,000 0,041 0,007 0, Brenna 1,11 drewno 4 60,00 0,029 0,028 0,000 0,000 0,001 0,005 0,011 wolnostojący Klimorówka węgiel 4 74,96 0,020 0,018 9,148 0,000 0,081 0,014 0, Brenna 0,56 wolnostojący Bukowa węgiel ,15 0,051 0,045 23,531 0,000 0,204 0,036 0, Brenna 1,95 wolnostojący Bukowa węgiel 4 67,94 0,020 0,018 9,810 0,000 0,081 0,014 0, Brenna 1,11 wolnostojący Bukowa węgiel 4 97,46 0,020 0,018 9,479 0,000 0,081 0,014 0, Brenna 0,83 wolnostojący Objazdowa gaz 154,84 0,000 0,000 10,299 0,000 0,000 0,008 0, Brenna 1,39 wolnostojący Objazdowa gaz 71,30 0,000 0,000 4,973 0,000 0,000 0,004 0, Brenna 0,83 3 drewno 3 45,00 0,022 0,021 0,000 0,000 0,000 0,004 0,008 wolnostojący Objazdowa węgiel 6 136,79 0,031 0,027 13,390 0,000 0,122 0,021 0, Brenna 0,56 kolektory wolnostojący Bukowa 105a węgiel 5 108,06 0,025 0,023 12,593 0,000 0,102 0,018 0,228 tak nie 411 Brenna 1,67 słoneczne wolnostojący Bukowa węgiel 3 80,93 0,015 0,014 7,357 0,000 0,061 0,011 0, Brenna 0,83 drewno 7 105,00 0,050 0,049 0,000 0,000 0,001 0,008 0,019 wolnostojący Bukowa węgiel 3 64,19 0,015 0,014 7,688 0,000 0,061 0,011 0, Brenna 1,11 wolnostojący Szkolna węgiel 4 energia el. 68,81 0,020 0,018 11,463 0,000 0,081 0,014 0,182 nie tak, z dofinansowaniem kocioł gazowy Brenna 1 drewno 1 15,00 2,50 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 gaz ,57 0,000 0,000 8,126 0,000 0,000 0,007 0,001 bliźniak Świniorka 3a węgiel 4,5 energia el. 81,08 0,023 0,020 14,310 0,000 0,092 0,016 0, nie tak, z dofinansowaniem kocioł węglowy 2016 Brenna 4,00 drewno 1,5 22,50 0,011 0,011 0,000 0,000 0,000 0,002 0,004 wolnostojący Szkolna węgiel energia el. 108,74 0,024 0,022 10,855 0,000 0,098 0,017 0, nie tak, z dofinansowaniem kocioł węglowy 2016 Brenna 0,56 wolnostojący Jaworowa węgiel energia el. 60,50 0,014 0,012 6,333 0,000 0,054 0,010 0, nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne 2017 Brenna 0,56 wolnostojący Sucha drewno 10 energia el. 147,92 0,072 0,071 3,097 0,000 0,002 0,012 0, nie tak, z dofinansowaniem kocioł na biomasę Brenna 2,60 wolnostojący Brenna Chrobaczy węgiel 3 74,45 0,015 0,014 7,357 0,000 0,061 0,011 0, ,83 wolnostojący Objazdowa gaz 186,50 0,000 0,000 11,404 0,000 0,000 0,009 0, Brenna 0,83 wolnostojący Objazdowa węgiel 5 115,98 0,025 0,023 12,593 0,000 0,102 0,018 0, wiem Brenna 1,67 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0,005 wolnostojący Bukowa węgiel 4 79,28 0,020 0,018 9,810 0,000 0,081 0,014 0, wiem Brenna 1,11 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 wolnostojący Bukowa węgiel 3 62,03 0,015 0,014 7,688 0,000 0,061 0,011 0, Brenna 1,11 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 wolnostojący Bukowa gaz ,52 0,000 0,000 16,306 0,000 0,000 0,014 0, wiem Brenna 0,56 wolnostojący Objazdowa drewno 5 67,20 0,036 0,035 1,656 0,000 0,001 0,006 0, Brenna 1,39 wolnostojący Świerkowa węgiel 7 128,71 0,036 0,032 16,174 0,000 0,143 0,025 0, wiem Brenna 1,11 wolnostojący Świerkowa węgiel ,35 0,051 0,045 25,187 0,000 0,204 0,036 0, Brenna 3,34 wolnostojący Bulkowa węgiel 4 96,56 0,020 0,018 10,472 0,000 0,081 0,014 0, Brenna 1,67 drewno 2,5 37,50 0,018 0,018 0,000 0,000 0,000 0,003 0,007 wolnostojący Armii Krajowej węgiel 5 119,58 0,025 0,023 11,931 0,000 0,102 0,018 0, Brenna 1,11 wolnostojący Bukowa węgiel 5 97,08 0,025 0,023 12,262 0,000 0,102 0,018 0, wiem Brenna 1,39 wolnostojący Bukowa węgiel 5 91,68 0,025 0,023 11,931 0,000 0,102 0,018 0, Brenna 1,11 wolnostojący Świerkowa węgiel 6,5 127,55 0,033 0,030 15,775 0,000 0,132 0,023 0, Brenna 1,67 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 wolnostojący Świerkowa drewno 4 103,08 0,029 0,028 2,318 0,000 0,001 0,005 0, Brenna 1,95 węgiel 5 113,15 0,025 0,023 10,607 0,000 0,102 0,018 0,228 wolnostojący Lachy Dolne węgiel 8 158,92 0,041 0,036 18,295 0,000 0,163 0,029 0, Brenna 1,11 drewno 1 15,00 0,007 0,007 0,000 0,000 0,000 0,001 0,003 wolnostojący Objazdowa węgiel 2 85,27 0,010 0,009 5,567 0,000 0,041 0,007 0, Brenna 1,11 drewno 3 45,00 0,022 0,021 0,000 0,000 0,000 0,004 0,008 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 126

127 wolnostojący Objazdowa 33a węgiel 2 53,68 0,010 0,009 6,229 0,000 0,041 0,007 0, Brenna 1,67 drewno 4 60,00 0,029 0,028 0,000 0,000 0,001 0,005 0,011 wolnostojący Świerkowa węgiel 4 89,11 0,020 0,018 9,479 0,000 0,081 0,014 0, Brenna 0,83 wolnostojący Lachy Górne węgiel 3 123,95 0,015 0,014 6,695 0,000 0,061 0,011 0, Brenna 0,28 drewno 0,5 7,50 0,004 0,004 0,000 0,000 0,000 0,001 0,001 wolnostojący Lachy Górne węgiel 2 76,63 0,010 0,009 5,567 0,000 0,041 0,007 0, Brenna 1,11 drewno 4 60,00 0,029 0,028 0,000 0,000 0,001 0,005 0,011 wolnostojący Jaworowa węgiel 4 90,80 0,020 0,018 10,141 0,000 0,081 0,014 0, Brenna 1,39 bliźniak Lachy Górne węgiel 4 72,26 0,020 0,018 10,472 0,000 0,081 0,014 0, Brenna 1,67 drewno 4 60,00 0,029 0,028 0,000 0,000 0,001 0,005 0,011 wolnostojący Lachy Górne drewno 5 58,38 0,036 0,035 0,993 0,000 0,001 0,006 0, Brenna 0,83 wolnostojący Lachy Góne węgiel 6 180,64 0,031 0,027 13,390 0,000 0,122 0,021 0, Brenna 0,56 wolnostojący Lachy Dolne gaz 96,13 0,000 0,000 5,697 0,000 0,000 0,005 0, Brenna 0,28 1 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0,005 wolnostojący Lachy Dolne węgiel 7 141,85 0,036 0,032 18,160 0,000 0,143 0,025 0, Brenna 2,78 drewno 5 75,00 0,036 0,035 0,000 0,000 0,001 0,006 0,013 wolnostojący Bukowa węgiel 4 89,36 0,020 0,018 10,141 0,000 0,081 0,014 0, Brenna 1,39 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0,005 wolnostojący Jaworowa węgiel 3,5 84,96 0,018 0,016 8,749 0,000 0,071 0,013 0, Brenna 1,11 wolnostojący Jaworowa węgiel 3 66,08 0,015 0,014 7,688 0,000 0,061 0,011 0, Brenna 1,11 drewno 2 30,00 0,014 0,014 0,000 0,000 0,000 0,002 0,005 wolnostojący Jaworowa 17a węgiel 4 93,86 0,020 0,018 9,479 0,000 0,081 0,014 0, Brenna 0,83 wolnostojący Jaworowa węgiel 3 71,75 0,015 0,014 7,026 0,000 0,061 0,011 0, Brenna 0,56 wolnostojący Jaworowa węgiel 8 122,92 0,041 0,036 18,957 0,000 0,163 0,029 0, nie tak, z dofinansowaniem kolektory słoneczne Brenna 1,67 wolnostojący Klimorówka węgiel 6 132,69 0,031 0,027 14,052 0,000 0,122 0,021 0, wiem Brenna 1,11 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 127

128 Baza emisji zanieczyszczeń dla sektora budynków mieszkalnych Dane do obliczeń emisji Źródło ciepła Zużycie energii końcowej [GJ/rok] Zużycie energii elektrycznej cele inne niż co oraz cwu [MWh/rok] Emisja łącznie [Mg/rok] Energia pierwotna w gminie pochodząca z danego nośnika wg ankiet PM 10 PM 2,5 CO2* BaP** S02 N0x CO Nośnik energii [GJ/rok] [%] węgiel ,71% węgiel ,208 41, ,026 0, ,832 32, ,125 gaz ,00% gaz ,026 0, ,903 0,000 0,026 2,624 0,394 drewno ,30% drewno ,484 41,599 0,000 0,011 0,974 7,081 15,879 pelet - 0,00% pelet - 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 olej 840 0,24% olej opałowy ,20 0,003 0,003 64,299 0,000 0,118 0,059 0,014 energia elektryczna ,60% energia elektryczna ,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 OŹE (kolektory sloneczne) 530 0,15% OŹE (kolektory 530 sloneczne) 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 OŹE (pompy ciepła) - 0,00% Suma: ,20 88,7 82, ,2 0,07 185,9 42,2 429,4 łącznie ,0% Emisja zanieczyszczeń - budynki mieszkalne [Mg/rok] Struktura zużycia energii z poszczególnych paliw - budynki mieszkalne 2085 [GJ/rok] ,721 82, , , ,950 42, ,411 węgiel gaz drewno energia elektryczna OŹE (kolektory sloneczne) PM 10 PM 2,5 CO2* BaP** S02 N0x CO *CO2 podane w setkach ton, **ilość BaP na wykresie w kg Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 128

129 Baza emisji zanieczyszczeń dla sektora budynków działalności gospodarczej (lokale usługowo-użytkowe) Dane do obliczeń emisji Źródło ciepła Zużycie energii końcowej [GJ/rok] Zużycie energii elektrycznej cele inne niż co oraz cwu [MWh] Emisja łącznie [Mg/rok] Energia pierwotna w gminie pochodząca z danego nośnika wg ankiet PM 10 PM 2,5 CO2* BaP** S02 N0x CO Nośnik energii [GJ] [%] węgiel ,64% węgiel ,373 7, ,552 0,010 33,492 5,880 74,859 gaz ,37% gaz ,010 0, ,580 0,000 0,010 0,950 0,143 drewno ,00% drewno ,263 7,112 0,000 0,002 0,166 1,211 2,715 pelet - 0,00% pelet - 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 olej opałowy 173 0,24% olej opałowy ,07 0,001 0,001 13,245 0,000 0,024 0,012 0,003 energia elektryczna 429 0,60% prąd 429 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 OŹE (kolektory sloneczne) 109 0,15% OŹE kol. słon ,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 łącznie ,00 100,00% Suma: ,65 14, ,38 0,01 33,69 8,05 77, Emisja zanieczyzczeń - budynki usługowo-użytkowe [Mg/rok] Struktura zużycia energii z poszczególnych paliw - budynki usługowoużytkowe [GJ/rok] ,646 14,602 56, ,880 33,692 8,052 77, węgiel gaz drewno energia elektryczna PM 10 PM 2,5 CO2* BaP** S02 N0x CO *CO2 podane w setkach ton, **ilość BaP na wykresie w kg Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 129

130 PM 10 PM 2,5 CO2 BaP S02 N0x CO Baza emisji zanieczyszczeń dla sektora produkcyjnego i przemysłowego (na podstawie ankiet od przedsiębiorców) Ilość zużywanego Ilość energi w nośnika rocznie [Mg] Rok produkcji kotła / opis przeznaczenia i Zużycie energii elektr. Emisja łącznie Lp Nazwa budynku Lokalizacja Źródło ciepła Moc kotła [kw] zużywanym nośniku w przyp. gazu i oleju stanu technicznego łącznie [MWh/rok] [GJ/rok] [m3] FABER BIS sp. z o.o. ul. Skoczowska 12 Górki Wielkie węgiel stan techniczny dobry 15 kw 67,89 0,01 0,01 20,64 0,00 0,06 0,01 0,14 12,00 drewno 2,5 37,50 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0, / Kotłownia obsługuje Budynek Hali sportowej tj. ośrodek sportowy i hotelowo gastronomiczny. Jest to kotłownia gazowa 2. Hala Sportowa LKS "BESKID" ul. Wyzwolenia 71 Brenna gaz wykorzystujaca dwa kotły CO Jubam. Kotły te z uwagi na rok produkcji opierają się na starej technologii zuzywającej bardzo duzo paliwa co przekłada się na wydajność. Zachodzi bezwzględna konieczność ich wymiany. Sprawność spalania to ok 50%. 270 kw 1055,06 40,00 0,00 0,00 106,49 0,00 0,00 0,07 0,01 3 PTHU OLEŃKA ul. Wyzwolenia 12 Brenna węgiel ,93 0,05 0,04 37,02 0,00 0,22 0,04 0, / Kocioł węglowy o sprawności 90% 48 kw drewno 1 15,00 11,50 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 gaz ,03 0,00 0,00 1,79 0,00 0,00 0,00 0,00 4 FUH FANABERIA ul. Bukowa 3 Brenna gaz / Kocioł gazowy (Logomax plus GB ), który obsługuje budynek trzy kondygnacyjny o powierzchni 420 m ,21 0,00 0,00 7,94 0,00 0,00 0,01 0,00 5 Rolnicza Spółdzielnia ul. Rzemieślnicza 4 Górki Produkcyjna "BUCZE" Wielkie węgiel / Spółdzielnia posiada trzy kotly węglowe 2263,00 0,43 0,38 473,93 0,00 2,04 0,36 4,55 obsługujące trzy budynki w tym dwa kurniki brojlerowskie oraz budynek administracyjnowarsztatowy. Sprawność urządzeń 70%. 2x 150 kw i 160 kw 220,00 drewno 20 Urządzenia są średnio wyeksploatowane. 300,00 0,02 0,02 0,00 0,00 0,01 0,01 0,05 Planuje sie zmianę źródła ciepła na gazowe z rownoczesną wymianą kotłów. ul. Harcerska 31 Górki Wielkie gaz / Budynek Główny / pieć kotłów typu Auer. Sprawność 95%. Stan Techniczny dobry. 5x40 kw 1373,62 0,00 0,00 77,03 0,00 0,00 0,10 0,01 6 Ośrodek Leczniczo- Rehabilitacyjny "BUCZE" w Górkach Wielkich sp. z o.o /Budynek Matki i Dziecka / Kocioł Vissman V 200. Sprawność 95%. Stan techniczny dobry. 2011/ Pawilon rehabilitacyjny / Kocioł Auer 40 kw. Stan techniczny dobry 200 kw 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,30 40 kw 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 węgiel 1960 / Szpitalik / Kocioł paleniskowy ze zbiornikiem. Planowana wymiana na ogrzewanie gazowe 150 kw 495,00 0,09 0,08 46,40 0,00 0,45 0,08 1,00 gaz brak informacji 666,15 90,28 0,00 0,00 144,62 0,00 0,00 0,05 0,00 7 Malwa Niepubliczny Zaklad Opieki Zdrowotnej ul. Jatny 11 Brenna węgiel ,90 0,13 0,12 63,64 0,00 0,61 0,11 1,37 drewno ,00 0,03 0,03 0,00 0,00 0,01 0,01 0,07 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 8 Górski Dom Seniora ul. Hołcyna 24 Brenna gaz / kotłownia gazowa 60 kw i 40 kw 68,06 36,80 0,00 0,00 47,59 0,00 0,00 0,00 0, / dwa kotły gazowe (VIESSMAN Vitodens 300 W 60 kw i VIESSMAN Vitopend 100 W 24 kw. obsługujące dwa budynki : adaptowana Schronisko ul. Stary Dwór 14 Górki gaz ,74 0,00 0,00 22,81 0,00 0,00 0,01 0,00 dawna stajnia harcerska, adaptowana lodownia 9 9,80 Młodziezowe KOSS Wielkie dworska. Sprawność urządzeń dobra. Nie planuje się wymiany. Pozostałe zużycie w sektorze na podstawie danych od dystrybutora gazu i energii elektrycznej drewno 1,5 22,50 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 gaz ,70 0,04 0, ,20 0,00 0,04 5,07 0,54 SUMA: 0,81 0, ,11 0,00 3,43 5,93 8,26 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 130

131 Baza emisji zanieczyszczeń oraz zużycia energii dla sektora transportu Opisy Samochody osobowe i mikrobusy Motocykle Lekkie samochody ciężarowe Samochody ciężarowe Autobusy Razem Rodzaj Paliwo Wskaźniki emisji dla poszczególnych zanieczyszczeń [g/kg] Średni Dobowy Ruch (SDR) w 2010 roku 5815 CO CO2 SO2 NOx PM 2,5 PM 10 B(a)P Drogi gminne i powiatowe Benzyna 84,7 3,18 0,04 8,73 0,015 0,015 0, Diesel 3,33 3,14 0,008 12,96 0,22 0,22 0, LPG 84,7 3,017 15, , Udział tranzytu i ruchu miejscowego w bilansie gminy motocykle Benzyna 497,7 3,18 0,04 6,64 1,1 1,1 0, lekki ciężarowy Benzyna 152,3 3,18 0,04 13,22 0,01 0,01 0, Ilość km SDR tranzyt i miejscowy lekki ciężarowy Diesel 7,4 3,14 0,008 14,91 0,76 0,76 0, osobowy ciężarowy Diesel 7,58 3,14 0,008 33,37 0,47 0,47 0, Liczba przejechanych kilometrów rocznie [km] Struktura % pojazdów według paliw Rozkład pojazdów ( % ogólnej liczby przejechanych km ) ustalony na Energia Obliczeniowe zużycie Wartość opałowa Paliwo etapie gromadzenia danych pierwotna Paliwo osobowe lekkie ciężarowe paliw [kg] [MJ/kg] [GJ] Ogółem 87% 0% 10% 2% 0% 100% Benzyna benzyna 57% 24% Benzyna 49% 0% 2,5% 0% 0% 52% Olej napędowy diesel 28% 76% Olej napędowy 24% 0% 8,0% 2% 0% 35% LPG LPG 15% 0% LPG 13% 0% 0,0% 0% 0% 13% razem , ,58 Gęstość paliw napędowych Średnie zużycie paliwa g/km [g/dm3] [kg/m3] Benzyna benzyna 750 Olej napędowy diesel LPG 57,5 130 LPG 544 Wyliczona liczba przejechanych kilometrów Benzyna Olej napędowy Emisja zanieczyszczeń - transport [Mg/rok] LPG Wyliczone zużycie paliwa kg Benzyna Olej napędowy LPG Emisja CO2 Mg Benzyna Olej napędowy LPG Emisja CO kg Benzyna Olej napędowy PM 10 PM 2,5 CO2* BaP** SO2 NOx CO LPG Emisja NOX kg Benzyna *CO2 podane w setkach ton Olej napędowy LPG Emisja PM 2,5 kg 346 Benzyna 15,4 5,3 0,7 0,0 0,0 21,4 Olej napędowy 95,0 0,0 144,0 76,1 9,2 324,3 LPG 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Emisja PM 10 kg 346 Benzyna 15,4 5,3 0,7 0,0 0,0 21,4 Olej napędowy 95,0 0,0 144,0 76,1 9,2 324,3 LPG 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Emisja B(a)P g 19 Benzyna 5,6 0,0 0,3 0,0 0,0 6,0 Olej napędowy 9,2 0,0 3,0 0,8 0,1 13,2 0,35 0,35 67,04 0,00 ##### ##### 187,07 LPG 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Emisja SO2 kg 51 Benzyna 41,0 0,2 3,0 0,0 0,0 44,2 Olej napędowy 3,5 0,0 1,5 1,3 0,2 6,4 LPG 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 131

132 Struktura zużycia paliw z wykorzystaniem OŹE w ujęciu globalnym - wszystkie sektory w gminie Nośnik energii Budynki mieszkalne - potrzeby grzewcze Budynki komunalne (gminne) - potrzeby grzewcze Ilość energii pochodząca z danego nośnika [GJ/rok] Budynki komunalne Budynki Oświetlenie uliczne - energia elektryczna Transport - energia zawarta w paliwach Budynki mieszkalne - energia elektryczna (bez ogrzewania) (gminne) - energia elektryczna (bez ogrzewania) usługowoużytkowe - potrzeby grzewcze Budynki usługowoużytkowe - energia elektryczna (bez ogrzewania) węgiel ,33% ,71% 43,33% gaz ,32% ,00% 14,32% drewno ,48% ,30% 18,48% pelet ,00% 0 0,00% 0,00% olej opałowy ,18% ,24% 0,18% energia elektryczna ,25% ,60% 7,25% oźe (kolektory słoneczne) ,12% ,15% 0,12% oźe (pompy ciepła) 0 0 0,00% 0,00% paliwa transportowe ,32% #ARG! 16,32% Łącznie ,00% Struktura zużycia paliw w gminie - budynki mieszkalne [GJ/rok] Łącznie Udział 677 Struktura zużycia - wszystkie sektory w gminie [GJ/rok] węgiel gaz drewno energia elektryczna oźe (kolektory słoneczne) oźe (pompy ciepła) paliwa transportowe węgiel gaz drewno energia elektryczna oźe (kolektory słoneczne) 98811,35 0, ,713 0, ,54 0, ,704 0, ,0744 0, #ARG! ,4 1 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 132

133 Emisja zanieczyszczeń w ujęciu globalnym - wszystkie sektory w gminie w roku bazowym Substancja Sektor PM 10 PM 2,5 CO 2* BaP** SO 2 NOx CO 800 Emisja zanieczyszczeń w ujęciu globalnym w gminie [Mg/rok] Ilość [Mg/rok] 700 Budynki 88,72 82, ,23 0,07 185,95 42,21 429,41 mieszkalne 600 Budynki użytkowe komunalne Budynki 0,10 0,10 835,53 0,00 0,29 0,43 0,69 (gminne) usługowo- 15,65 14, ,38 0,01 33,69 8,05 77, Przemysł, przedsiębiorstwa 0,81 0, ,11 0,00 3,43 5,93 8,26 Transport 100 publiczny i 0,35 0, ,31 0,00 0,05 27,82 187,07 prywatny - Oświetlenie , PM 10 PM 2,5 CO2* BaP** SO2 NOx CO uliczne Łącznie 105,63 98, ,48 0,08 223,41 84,45 703,15 *CO2 podane w setkach ton, **ilość BaP na wykresie w kg Emisja pyłu PM10 - sektory w gminie [Mg/rok] ,63 98,68 515,72 78,55 223,41 84,45 703, Emisja CO2 - sektory w gminie [Mg/rok] Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 133

134 Założenia dla scenariusza BaU - rozwój gospodarczy gminy (szacunek) do 2020 roku Prognozę potrzeb energetycznych w gminie opracowano uwzględniając podstawowe czynniki mające wpływ na zmiany zapotrzebowania na energię końcową i docelowo emisji: przewidywane zmiany liczby ludności gminy, wpływ działań termomodernizacyjnych u istniejących odbiorców, racjonalizacja zużycia energii, potrzeby nowego budownictwa działania na rzecz zrównoważonej energii wzrost liczby aut w gminie sektor przemysłu ze względu na trudność przewidzenia jego rozwoju pozostawiono bez zmian struktura zużycia poszczególnych paliw bez zmian w stosunku do roku bazowego Na podstawie zmian wielkości powierzchni użytkowych mieszkalnictwa w gminie od 1995 do 2014 r. wg GUS-u założono przyrost powierzchni w gminie. Przyrost powierzchni wynika ze wzrostu standardów mieszkaniowych oraz realizacji nowych inwestycji związanych z ogólnym, ciągłym rozwojem gminy. W przypadku prognozy powierzchni związanej z działalnością gospodarczą również skorzystano z danych historycznych GUS od 1995 roku następuje przyrost podmiotów gospodarczych w gminie. Przyrost powierzchni wpłynie na zmianę zapotrzebowania na energię końcową. Z uwagi na założenia Pakietu "3x20" dotyczącego: ograniczenia do 2020 roku emisji CO 2 o 20 %, zmniejszenia zużycia energii o 20 %, oraz wzrost zużycia energii z odnawialnych źródeł do 20%: dodatkowo wzięto pod uwagę założenia: Zmniejszenie zapotrzebowania ciepła w wyniku termomodernizacji istniejących budynków (założono szacunkowy odsetek termomodernizacji budynków w gminie - to założenie ma wpływ na dobranie "współczynnik obniżenia" w stosunku do stanu obecnego. Budynki gminne zostawiono bez zmian - efekt ekologiczny wynikający z zadań zpgn-u zostanie odpowiednio obliczony. Budowanie wg obowiązujących norm (coraz bardziej energooszczędne budynki, założono zmniejszoną energochłonność dla poszczególnych sektorów budownictwa - wpływ na współczynnik obniżenia) Poprawa sprawności całkowitej systemów grzewczych i przygotowania c.w.u. (wpływ na współczynnik obniżenia) Zmniejszenie emisji z transportu z uwagi na normy spalania paliw (dobór współczynnika obniżenia) Potrzeby nowego budownictwa wskaźniki energochłonności Obecnie wznoszone w Polsce budynki mieszkalne mają średnie zużycie energii cieplnej kwh/m2rok (są to wartości teoretyczne, w rzeczywistości współczynnik bywa znacznie wyższy). W krajach zachodnich, poziom wskaźnika E charakteryzujący budynki jako energooszczędne jest zależny od warunków klimatycznych i rozwoju technologii. W Niemczech np. od 1995 r. obowiązują przepisy, które ustalają energochłonność budynku na poziomie kwh/m2 rok, a w przyszłości będą obniżone do poziomu kwh/m2rok. W Polsce obecnie obowiązujące Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wyznacza wartość graniczną wskaźnika E (w odniesieniu do kubatury) wynosi od 29 do 37,4 kwh/m3rok (jest on odniesiony do kubatury). Można się spodziewać, że w najbliższych latach wskaźniki zużycia energii w Polsce ulegną zmniejszeniu. Zapotrzebowanie na ciepło dla domu niskoenergetycznego kształtuje się na poziomie od 30 do 60 kwh/ (m²rok). W przypadku budynku tradycyjnego wzniesionego zgodnie z obowiązującymi przepisami wartość ta jak już wcześniej wspomniano wynosi od 90 do 120 kwh/ m² rok. Dom pasywny potrzebuje poniżej 15 kwh/m² rok. Do niniejszego scenariusza założono uśrednione wskaźniki sezonowego zużycia energii na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz podgrzania ciepłej wody użytkowej (wraz ze stratami) podyktowane obowiązującymi od stycznia 2014 zmianami: Lata : Sektor budownictwa mieszkalnego kwh/m²rok. Sektor budownictwa użyteczności publicznej 62 kwh/m²rok. Sektor produkcyjno-usługowy i handlowy 99kWh/m²rok Oprócz wszystkich wyżej wymienionych założeń uwzględnione będą wszystkie zaplanowane działania w gminie. Poniższa tabela przedstawia oszacowany wzrost zużycia energii końcowej oraz odpowiednio dobrane "wskaźniki obiniżenia" na podstawie szacowanego wzrostu gospodarczego i wszystkich wyżej wymienionych założeń. Sektor Szacowany wzrost zużycia energii końcowej [%] Współczynnik obniżenia [%] Wzrost rzeczywisty energii końcowej Budynki mieszkalne 6,48% 32,58% 4,37% Budynki komunalne (gminne) Budynki usługowo-użytkowe 7,45% 41,79% 4,34% Przemysł, przedsiębiorstwa Transport publiczny i prywatny - współczynnik obniżenia dotyczy emisji spalin oprócz C02 4,31% 30% 3,02% Oświetlenie uliczne - - 0,00% Oszacowany wzrost liczby ludności w roku 2020 na podstawie danych historycznych GUS: 4,31% Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 134

135 Zużycie energii w ujęciu globalnym - wszystkie sektory w gminie Ilość energii Sektor końcowej Udział procentowy [GJ/rok] Budynki mieszkalne - potrzeby grzewcze ,39% Budynki komunalne (gminne) - potrzeby grzewcze ,65% Oświetlenie uliczne - energia elektryczna 864 0,15% Transport - energia zawarta w paliwach ,32% Budynki mieszkalne - energia elektryczna (bez ogrzewania) ,81% Budynki komunalne, urządzenia (gminne) - energia elektryczna (bez ogrzewania) ,26% Budynki usługowo-użytkowe - potrzeby grzewcze ,85% Budynki usługowo-użytkowe - energia elektryczna ,58% Łącznie % Zużycie energii w ujęciu globalnym w gminie [GJ/rok] Budynki mieszkalne - potrzeby grzewcze Budynki komunalne (gminne) - potrzeby grzewcze Oświetlenie uliczne - energia elektryczna Transport - energia zawarta w paliwach Budynki mieszkalne - energia elektryczna (bez ogrzewania) Budynki komunalne, urządzenia (gminne) - energia elektryczna (bez ogrzewania) Budynki usługowo-użytkowe - potrzeby grzewcze Budynki usługowo-użytkowe - energia elektryczna Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 135

136 Emisja zanieczyszczeń w ujęciu globalnym - wszystkie sektory w gminie - rok 2020 Substancja Sektor PM 10 PM 2,5 CO 2* BaP** SO 2 NOx CO 800 Emisja zanieczyszczeń w ujęciu globalnym w gminie [Mg/rok] Ilość [Mg/rok] 700 Budynki 92,60 86, ,21 0,07 194,07 44,06 448,17 mieszkalne 600 Budynki użytkowe komunalne Budynki 0,10 0,10 835,53 0,00 0,29 0,43 0,69 (gminne) usługowo- 16,32 15, ,76 0,01 35,15 8,40 81, Przemysł, przedsiębiorstwa 0,81 0, ,11 0,00 3,43 5,93 8,26 Transport 100 publiczny i 0,36 0, ,26 0,00 0,05 28,66 192,72 prywatny - Oświetlenie , PM 10 PM 2,5 CO2* BaP** SO2 NOx CO uliczne Łącznie 110,19 102, ,81 0,08 233,00 87,49 730,92 *CO2 podane w setkach ton, **ilość BaP na wykresie w kg Emisja pyłu PM10 - sektory w gminie [Mg/rok] ,19 102,95 535,49 81,95 233,00 87,49 730, Emisja CO2 - sektory w gminie [Mg/rok] Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 136

137 Efekt ekologiczny w wyniku realizacji działań wpisanych w PGN oraz na podstawie założonego rozwoju gospodarczego Energia Produkcja Redukcja emisji [Mg/rok] L.p. Nazwa działania / Poddziałania końcowa energii z OŹE PM 10 PM 2,5 CO2 BaP SO2 NOx CO [GJ/rok] [GJ/rok] Działanie 1. Ograniczenie zużycia energii i wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł - budynki i infrastruktura publiczna. Termomodernizacja budynków 1.2 użyteczności publicznej oraz wykorzystanie OZE w infrastrukturze 625,34 273,00 0,00 0,00 72,39 0,00 0,00 0,03 0,00 komunalnej 1.3 Modernizacja oświetlenia ulicznego w gminie 100,8 0,00 0,00 0,00 33,35 0,00 0,00 0,00 0,00 Działanie 1 Razem 726,14 273,00 0,00 0,00 105,74 0,00 0,00 0,03 0,00 Działanie 2. Ograniczenie zużycia energii - transport. 2.1 Rozwój sieci komunikacji rowerowej 17,20 0,00 0,00 0,00 1,14 0,00 0,00 0,00 0, Modernizacja dróg 1584,00 0,00 0,00 0,00 121,00 0,00 0,00 0,49 4,47 Działanie 2 Razem 1601,20 0,00 0,00 0,00 122,14 0,00 0,00 0,49 4,50 DZIAŁANIE 3.Ograniczenie zużycia energii i wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł - budownictwo mieszkaniowe 3.1 Wymiana kotłów węglowych na węglowe tzw. V klasy 324,58 0,00 0,26 0,24 30,43 0,00 0,88 0,15 3, Wymiana kotłów węglowych na kotły gazowe 1045,86 0,00 0,59 0,52 157,53 0,00 2,35 0,33 5, Wymiana kotłów węglowych na biomasę tzw. V klasy 108,19 0,00 0,07 0,06 33,81 0,00 0,32 0,03 0, Wymiana kotłów węglowych na kotły olejowe 90,16 0,00 0,08 0,07 13,09 0,00 0,29 0,04 0,72 Działanie 3 Razem 1568,78 0,00 1,00 0,90 234,85 0,00 3,84 0,56 9,94 Całkowity efekt ekologiczny - wartości liczbowe 3 896,13 273,00 1,01 0,90 462,73 0,001 3,84 1,09 14,44 Produkcja Emisja zanieczyszczeń [Mg/rok] Energia końcowa energii z OŹE Zakres w gminie łącznie w gminie [GJ/rok] łącznie PM 10 PM 2,5 CO2 BaP SO2 NOx CO [GJ/rok] Wartości w roku Bazowym (BEI) ,63 98, ,48 0,08 223,41 84,45 703,15 Wartości w roku 2020 (BaU) ,72 706,41 110,19 102, ,81 0,08 233,00 87,49 730,92 Wartości w roku 2020 pomniejszone o efekt (MEI) Efekt: (BEI-MEI)/BEI Różnica - efekt ekologiczny Redukcja [%] w roku 2020 (w przypadku OŹE - wzrost)* 145% Liczba mieszkańców w roku bazowym 9068 Przewidywana liczba mieszkańców w ,59 979,41 109,18 102, ,08 0,08 229,16 86,40 716,48-3,57% - -3,37% -3,41% -2,93% -2,64% -2,57% -2,31% -1,90% 3 896,13 273,00 1,01 0,90 462,73 0,00 3,84 1,09 14,44 0,67% 0,05% 0,92% 0,87% 0,86% 1,63% 1,65% 1,24% 1,98% Wartości w roku bazowym na mieszkańca 61,89 0,07 0,01 0,01 5,69 0,00 0,02 0,01 0,08 Wartości w roku 2020 na mieszkańca 61,45 0,10 0,01 0,01 5,61 0,00 0,02 0,01 0,08 Redukcja przypadająca na mieszkańca w 2020 (w przypadku OŹE - wzrost)* 0,71% 38,65% 0,90% 0,86% 1,32% 1,60% 1,67% 1,92% 2,31% * Dla produkcji energii z OŹE uwzględnione zostały działania ograniczające zużycie energii. W gminie nastąpi zwiększenie produkcji energii z OŹE o 45 % w stosunku do produkcji z OŹE w roku bazowym. Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 137

138 Załącznik nr 4 Źródła finansowania działań wybrane propozycje Spis treści 1 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie Ochrona atmosfery Międzydziedzinowe Program Infrastruktura i środowisko Program rozwoju obszarów wiejskich na lata Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata Opis innych, wybranych sposobów finansowania: Fundusz termomodernizacji i remontów Finansowanie ESCO Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 138

139 1 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie 1.1. Ochrona atmosfery LEMUR-Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej Celem programu jest zmniejszenie zużycia energii, a w konsekwencji ograniczenie lub uniknięcie emisji CO 2 w związku z projektowaniem i budową nowych energooszczędnych budynków użyteczności publicznej oraz zamieszkania zbiorowego. Nabór wniosków w ramach programu priorytetowego LEMUR trwa do r. 1. Cel programu Zmniejszenie zużycia energii, a w konsekwencji ograniczenie lub uniknięcie emisji CO 2 w związku z projektowaniem i budową nowych energooszczędnych budynków użyteczności publicznej oraz zamieszkania zbiorowego. 2. Wskaźniki osiągnięcia celu Stopień realizacji celu programu mierzony jest za pomocą wskaźnika osiągnięcia celu pn. - Zmniejszenie zużycia energii pierwotnej. Planowana wartość wskaźnika osiągnięcia celu wynosi co najmniej MWh/rok, w tym: 1) dla bezzwrotnych i zwrotnych form dofinansowania co najmniej MWh/rok. Ograniczenie lub uniknięcie emisji dwutlenku węgla Planowana wartość wskaźnika osiągnięcia celu wynosi co najmniej Mg/rok, w tym: 1) dla bezzwrotnych i zwrotnych form dofinansowania co najmniej Mg/rok. 3. Budżet na realizację celu programu wynosi do tys. zł., w tym: 1) dla bezzwrotnych form dofinansowania do tys. zł, 2) dla zwrotnych form dofinansowania do tys. zł. 4. Okres wdrażania Program realizowany będzie w latach , przy czym: 1) zobowiązania (rozumiane jako podpisywanie umów) podejmowane będą do 2018 r., 2) środki wydatkowane będą do 2020 r. 5. Terminy i sposób składania wniosków Nabór wniosków odbywa się w trybie ciągłym. Terminy, sposób składania i rozpatrywania wniosków określone zostaną odpowiednio w ogłoszeniu o naborze lub w regulaminie naboru, które zamieszczane będą na stronie internetowej NFOŚiGW. 6. Koszty kwalifikowane 1) Okres kwalifikowalności kosztów od r. do r., w którym to poniesione koszty mogą być uznane za kwalifikowane. 2) Koszty kwalifikowane - zgodnie z Wytycznymi w zakresie kosztów kwalifikowanych, z zastrzeżeniem, że w niżej wymienionych kategoriach kwalifikowany jest zakres: 1. W zakresie kategorii 3.1 Przegotowanie przedsięwzięcia: a) koszty wykonania dokumentacji projektowej będącej podstawą uzyskania ostatecznego pozwolenia na budowę w zakresie i standardzie umożliwiającym prawidłowe określenie klasy energetycznej projektowanego budynku oraz spodziewanego efektu ekologicznego zgodnie z Wytycznymi Technicznymi i wykonaną zgodnie z aktualnymi przepisami prawa budowlanego, a w szczególności z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalnoużytkowego (Dz.U. z 2013, poz. 1129), b) koszty weryfikacji wykonanej dokumentacji 2 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 139

140 projektowej w zakresie zgodności jej wykonania z Wytycznymi Technicznymi, a w szczególności w zakresie poziomu zmniejszenia zapotrzebowania budynku na energię pierwotną (Ep) i energię użytkową (Eu), w wysokości nie większej niż 10% kosztów kwalifikowanych wykonania dokumentacji projektowej, 2. W zakresie kategorii 3.2 Zarządzanie przedsięwzięciem: koszt nadzoru inwestorskiego w wysokości do 3% kwoty kosztów kwalifikowanych, 3. W zakresie kategorii 3.3 Koszty informacji i promocji: Koszty informacji i promocji związane z rozpowszechnianiem rozwiązań energooszczędnych zastosowanych w dofinansowanym przedsięwzięciu, w wysokości do 1% kosztów kwalifikowanych. 4. W zakresie kategorii 3.4 Realizacja przedsięwzięcia: kwalifikuje się koszt wytworzenia nowych środków trwałych, w tym: koszty robocizny i nabycia materiałów oraz urządzeń pod warunkiem, że pozostają one w bezpośrednim związku z celami przedsięwzięcia objętego wsparciem, z wyłączeniem kosztów nabycia nieruchomości zabudowanej oraz zakupu gruntu. 7. Szczegółowe zasady udzielania dofinansowania Poniższe szczegółowe zasady stosuje się łącznie z Zasadami udzielania dofinansowania ze środków NFOŚIGW. 7.1 Formy dofinansowania 1) dotacja, 2) pożyczka. 7.2 Intensywność dofinansowania 1) dofinansowanie w formie dotacji wynosi do 20%, 40% albo 60% kosztów wykonania i weryfikacji dokumentacji projektowej, w zależności od klasy energooszczędności projektowanego budynku. Beneficjenci podmioty sektora finansów publicznych, z wyłączeniem państwowych jednostek budżetowych, samorządowe osoby prawne, spółki prawa handlowego, w których jednostki samorządu terytorialnego posiadają 100% udziałów lub akcji i które powołane są do realizacji zadań własnych j.s.t. wskazanych w ustawach, organizacje pozarządowe, w tym fundacje i stowarzyszenia, a także kościoły i inne związki wyznaniowe wpisane do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych oraz kościelne osoby prawne, które realizują zadania publiczne na podstawie odrębnych przepisów, jednostki organizacyjne PGL Lasy Państwowe posiadające osobowość prawną, parki narodowe. Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych Program skierowany jest do osób fizycznych budujących dom jednorodzinny lub kupujących dom/mieszkanie od dewelopera (rozumianego również jako spółdzielnia mieszkaniowa). Dofinansowanie ma formę częściowej spłaty kapitału kredytu bankowego zaciągniętego na budowę / zakup domu lub zakup mieszkania. Dotacja będzie wypłacana na konto kredytowe beneficjenta po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia i potwierdzeniu uzyskania wymaganego standardu energetycznego przez budynek. Wysokość dofinansowania jest uzależniona od uzyskanego wskaźnika rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energię użytkową do celów ogrzewania i wentylacji (EUco), obliczanego zgodnie z wytycznymi NFOŚiGW, oraz od spełnienia innych warunków, w tym dotyczących sprawności instalacji grzewczej i przygotowania wody użytkowej. 3 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 140

141 Budżet programu wynosi 300 mln zł. Środki pozwolą na realizację ok. 12 tys. domów jednorodzinnych i mieszkań w budynkach wielorodzinnych. Wdrożenie programu przewidziane jest na lata , a wydatkowanie środków z nim związanych do r. Inwestycje energooszczędne w małych i średnich przedsiębiorstwach Celem programu jest ograniczenie zużycia energii w wyniku realizacji inwestycji w zakresie efektywności energetycznej i zastosowania odnawialnych źródeł energii w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw. W rezultacie realizacji programu nastąpi zmniejszenie emisji CO 2. Terminy i sposób składania wniosków Nabór wniosków o dotację NFOŚiGW na częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych wraz z wnioskami o kredyt prowadzony jest w trybie ciągłym przez banki, które zawarły umowy o współpracy z NFOŚiGW. Formy dofinansowania Dotacje na częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych realizowane za pośrednictwem banku na podstawie umowy o współpracę zawartej z NFOŚiGW. Beneficjenci Prywatne podmioty prawne (przedsiębiorstwa) utworzone na mocy polskiego prawa i działające w Polsce. Beneficjent musi spełniać definicję mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw zawartą w zaleceniu Komisji z dnia 6 maja 2003 r. dotyczącym definicji mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (Dz. Urz. WE L 124 z , s. 36). Program RYŚ Cel programu: Zmniejszenie emisji CO 2 oraz pyłów w wyniku poprawy efektywności wykorzystania energii w istniejących jednorodzinnych budynkach mieszkalnych, poprzez termomodernizację. Efektem ekologicznym programu będzie zmniejszenie zużycia energii końcowej o 300 tys. GJ/rok, zmniejszenie emisji CO 2 w wysokości 25 tys. Mg/rok, ograniczenie emisji pyłów PM10 o 50 Mg/rok oraz pyłów PM2,5 o 45 Mg/rok. Program będzie realizowany w latach , a budżet pilotażu programu wynosi 400 mln zł (w tym 120 mln zł na dotacje) na lata z możliwością zawierania umów kredytu / pożyczek wraz z dotacją do 2017 r. Beneficjentami programu mogą być osoby fizyczne, jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacje pozarządowe (w tym fundacje, stowarzyszenia, kościoły, związki wyznaniowe), posiadające prawo własności do jednorodzinnego budynku mieszkalnego. Przez jednorodzinny budynek mieszkalny należy rozumieć budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, przeznaczony i wykorzystywany na cele mieszkaniowe, co najmniej w połowie powierzchni całkowitej. Dofinansowanie oferowane w programie Ryś obejmuje wykonanie prac termoizolacyjnych, modernizację instalacji wewnętrznych i wymianę źródeł ciepła. Finansowane są następujące prace remontowe: Grupa I. Prace termoizolacyjne Ocieplenie ścian zewnętrznych; Ocieplenie dachu / stropodachu; Ocieplenie podłogi na gruncie / stropu nad nieogrzewaną piwnicą; Wymiana okien, drzwi zewnętrznych, bramy garażowej. Grupa II. Instalacje wewnętrzne 4 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 141

142 Instalacja wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła; Instalacja wewnętrzna ogrzewania i ciepłej wody użytkowej. Grupa III. Wymiana źródeł ciepła, zastosowanie odnawialnych źródeł energii cieplnej Instalacja kotła kondensacyjnego; Instalacja węzła cieplnego; Instalacja kotła na biomasę; Instalacja pompy ciepła; Instalacja kolektorów słonecznych. BOCIAN rozproszone odnawialne źródła energii Celem programu jest ograniczenie lub uniknięcie emisji CO 2 poprzez zwiększenie produkcji energii z instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii. Formy dofinansowania - pożyczka Intensywność dofinansowania - dofinansowanie w formie pożyczki do 85 % kosztów kwalifikowanych; Warunki dofinansowania Kwota pożyczki: do 40 mln zł, z zastrzeżeniem poziomu intensywności dofinansowania określonego w programie; Beneficjenci Przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, podejmujący realizację przedsięwzięć z zakresu odnawialnych źródeł energii na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Rodzaje przedsięwzięć 1) Budowa, rozbudowa lub przebudowa instalacji odnawialnych źródeł energii o mocach mieszczących się w następujących przedziałach: 2) W ramach programu mogą być realizowane instalacje hybrydowe. 5 Id: 1C7F20F CB0-B76E-65B61BEE470A. Podpisany Strona 142