Praktyczne obliczenie zawartości azotu w nawozach wyprodukowanych w gospodarstwie

Transkrypt

1 DOBRE PRAKTYKI ROLNICZE NA OBSZARACH SZCZEGÓLNIE NARAŻONYCH NA AZOTANY POCHODZENIA ROLNICZEGO, TZW. OSN Praktyczne obliczenie zawartości azotu w nawozach wyprodukowanych w gospodarstwie Opracował: Zygmunt Bilski Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie O/Poznań Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Rolnych: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach działania Szkolenie zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie Program Rozwoju Obszarów wiejskich na lata umowa nr FA /14 zawarta w dniu 30 stycznia 2015r. Instytucja Zarządzająca Programem Obszarów Wiejskich na lata Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

2 Produkcja nawozów organicznych przez poszczególne rodzaje zwierząt. Systemy utrzymania zwierząt. Na płytkiej ściółce - produkcja obornika i gnojówki. Na głębokiej ściółce - produkcja obornika. System bezsciołowy - produkcja gnojowicy.

3 Średnie roczne wielkości produkcji nawozów naturalnych i koncentracja zawartego w nich azotu w zależności od gatunku zwierzęcia, jego wieku i wydajności oraz systemu utrzymania. Rodzaj zwierząt SYSTEM UTRZYMANIA Głęboka ściółka Płytka ściółka Bezściołowo Produkcja obornika (w tonach/ rok) Obornik Obornik Gnojówka Gnojowica Zawartość azotu (w kg/tonę obornika) Produkc ja obornik a (w tonach/ rok) Zawarto ść azotu (w kg/tonę obornika ) Produkcja gnojówki (w m 3 /rok) Zawartość azotu (w kg/m 3 gnojówki) Produkc ja gnojowi cy (w m 3 /rok) 1. Zawart ość azotu (w kg/m 3 ) Wartość współcz ynnik odlicze nia koncent racji w 1.2. Bydło Buhaje 19,0 3,1 10,5 3,3 5,8 3,4 22,0 3,5 - Krowy mleczne 1 a 18,8 2,6 10,0 2,8 6,2 2,7 17,6 3,4 0,97 Krowy mleczne 2 b 23,8 3,1 14,8 3,3 7,6 3,2 23,0 4,0 0,97 Krowy mleczne 3 c 26,0 3,7 16,2 4,0 8,4 3,8 25,4 4,5 0,95 Jałówki cielne 18,4 3,0 8,5 3,2 5,4 3,1 16,4 3,4 - Jałówki powyżej 1 roku życia 12,4 2,8 6,0 2,8 5,8 2,7 11,6 2,9 - Jałówki od ½ do 1 roku życia 7,8 3,4 3,6 3,5 2,4 3,7 6,8 4,7 - Cielęta do 1/2 roku życia 2,4 3,8 1,6 2,8 1,4 3,2 2,6 3,2 - Bydło opasowe od 1/2 do 1 roku 12,0 2,6 5,0 3,1 3,8 3,4 10,0 4,5 - Bydło opasowe powyżej 1 roku 15,0 3,0 7,0 2,7 6,9 2,9 14,2 3,2 -

4 Trzoda chlewna Knury 5,5 3,1 3,2 3,1 1,9 3,3 4,6 3,6 0,85 Lochy 5,0 3,9 3,7 4,0 1,8 4,2 4,6 4,3 0,79 Warchlaki od 2 do 4 miesięcy życia 1,5 2,9 1,0 1,5 0,5 0,8 1,4 3,0 0,79 Prosięta do 2 miesięcy życia 0,5 1,8 0,3 0,9 0,2 0,4 0,7 2,0 - Tuczniki 2,0 4,2 1,5 4,4 1,0 4,6 1,9 4,6 0,75 Konie duże Ogiery 8,5 5,0 5,0 1,7 2,0 1,9 - Klacze, wałachy 8,5 5,2 5,5 1,9 2,4 2,1 Źrebaki powyżej 2 lat życia 6,5 4,2 5,5 1,5 1,7 1,8 Źrebaki powyżej 1 roku życia 6,0 3,2 4,0 1,4 1,4 1,3 Źrebaki od ½ do 1 roku życia 2,5 2,7 2,0 1,3 1,2 0,9 Źrebięta do 1/2 roku życia 1,6 0,15 1,0 0,8 0,7 0,5

5 Konie małe Ogiery 5,4 2,5 4,0 0,8 1,5 0,9 - Klacze, wałachy 5,4 2,6 4,5 0,9 1,7 1,0 Źrebaki powyżej 2 lat życia Źrebaki powyżej 1 roku życia Źrebaki od ½ do 1 roku życia Źrebięta do 1/2 roku życia 4,5 2,1 4,5 0,8 1,2 0,9 4,0 1,6 3,4 0,7 1,0 0,7 1,7 1,4 1,4 0,6 0,8 0,5 1,2 0,07 0,7 0,4 0,7 0,3 Tryki powyżej 1 i 1/2 roku życia Owce powyżej 1 i 1/2 roku życia Jagnięta powyżej 3 i 1/2 miesiąca życia 1,4 6,7 1,2 6,9 0,4 8,3 Jarlaki 0,7 10,5 Owce -

6 Drób (obornik/pomiot kurzy) Kury 0,046 8,5 0,04 12,1 0,86 Kury pomiot podsuszony Kurki i kogutki do 18 tygodnia życia 0,03 6,3 0,03 10,5 0,86 Brojlery kurze 0,05 12,7 0,03 17,0 0,86 Kaczki 0,064 6,1 0,06 8,5 0,91 Gęsi 0,036 14,5 0,04 17,0 0,91 Indyki 0,067 15,4 0,06 19,0 0,91 Gołębie 0,01 14,0 0,91 Lisy i jenoty Samiec 0,024 1,5 - Samica 0,022 1,6 Młode 0,013 1,3 Norki i tchórze Samiec 0,011 1,8 - Samica 0,009 1,9 Młode 0,007 1,5 -

7 Króliki Samiec 0,15 2,9 0,13 3,1 0,23 3,0 - Samica 0,12 3,2 0,11 3,3 0,21 2,8 Młode 0,03 2,6 0,05 2,8 0,06 2,2 Kozy matki 1,2 8,4 Koźlęta do 3,5 miesiąca Koźlęta od 3,5 miesiąca do 1,5 roku 0,4 9,4 0,8 6,9 Pozostałe kozy 1,0 8,0 Szynszyle Daniele 1,0 8,1 Strusie afrykańskie Strusie Emu i Nandu Inne zwierzęta o łącznej masie 500 kg, z wyłączeniem ryb Osad pofermentacyjny z biogazowni rolniczych fermentacja 1,5 16 1, ,0 6,0 Kozy Inne - - 0,047 0,5 3 z 2,8* 3 - -

8 Wartość współczynnik odliczenia koncentracji w stosuje się dla obliczenia rzeczywistej koncentracji azotu w jednostce nawozów naturalnych, wynikającej z udokumentowanych przez hodowcę i powszechnie uznanych praktyk żywieniowych, polegających na stosowaniu obniżonej koncentracji białka w dawce pokarmowej, środków zwiększających strawność białka, żywienia wielofazowego itp. Obliczenie właściwej koncentracji wykonuje się poprzez zastosowanie wzoru K = zawartość azotu x w k - rzeczywista koncentracja azotu w jednostce nawozu naturalnego zawartość azotu odpowiednia wartość z tabeli w - tabelaryczna wartość współczynnik odliczenia

9 Średnia roczna produkcja nawozów naturalnych i koncentracja zawartego w nich azotu Sposób obliczeń Przykłady

10 Przykład: Chów bydła płytka ściółka produkcja obornika i gnojówki Stan średnioroczny Krowy dojne - 25 szt. Jałówki cielne - 12 szt. Jałówki powyżej 1 roku - 7 szt. Jałówki 0,5 1 roku - 6,25 szt. Cielęta do 0,5 roku - 11,75 szt ,5 szt. Przy obliczeniu azotu z obornika i gnojówki przy krowach mlecznych uwzględniono współczynnik koncentracji

11 Produkcję obornika w gospodarstwie obliczamy w okresie rocznym. Kolejność obliczeń: - ustalenie średniorocznych stanów zwierząt, - obliczenie rocznej produkcji obornika, - wybór współczynnika koncentracji, - z rocznej produkcji obornika obliczamy ilość azotu zawartego w oborniku, - obliczamy roczną produkcję gnojówki, - obliczamy roczną produkcje N w gnojówce, - obliczamy średnią zawartość N w oborniku i w gnojówce, - obliczamy maksymalną wielkość zastosowania obornika i gnojówki na 1 ha, - przeliczamy azot z obornika i gnojówki na azot działający.

12 Rodzaj zwierząt Stan śred nioro czny System utrzymania Płytka ściółka obornik Produkc ja obornika (w tonach /rok produkcja obornika w tonach /rok Zawartość azotu w kg / tonę na rok produkcja azotu w oborniku w kg Warto ść współ czynn ika konc entra cji System utrzymania Płytka ściółka gnojówka Produk cja gnojów ki ( w m 3 / rok prod. gnojówki w m 3 / rok Zawartość N w kg/m 3 gnojówki produkcja N w gnojówce w kg a b o = a x b c N = 0 x c f d M = a x d e P = m x e Krowy mleczne 10 2,8 0,97 6,2 2,7 Krowy mleczne prod. pow.6000 l mleka Krowy mleczne prod pow 8000l 25,5 14,8 3,3 3,3x0,97= 3,201 0,97 7,6 3,2 3,2x0,97= 3,104 16,2 4,0 0,95 8,4 3,8 Jałówki cielne 12 8,5 3,2 5,4 3,1 Jałówki pow. roku Jałówki od o,5-1 roku Cielęta do 0,5 roku 7 6 2,8 5,8 2,7 6,25 3,6 3,5 2,4 3,7 11,75 1,6 2,8 1,4 3,2 Bydło opasowe 5,0 3,1 3,8 3,4 Bydło opasowe pow. roku 7,0 2,7 6,9 2,9 62,5 Średnia zawartość N w kg/t obornika i w kg/m 3 gnojówki

13 Rodzaj zwierząt Stan śred nioro czny System utrzymania Płytka ściółka obornik Produkcja obornika (w tonach/ro k produkcj a obornika w tonach /rok Zawartość azotu w kg / tonę na rok produkcja azotu w oborniku w kg Warto ść współ czynni ka konce ntracji System utrzymania Płytka ściółka gnojówka Produ kcja gnojó wki ( w m 3 / rok prod. gnojówki w m 3 /rok Zawartość N w kg/m 3 gnojówki produkcja N w gnojówce w kg a b o = a x b c N = 0 x c f d M = a x d e P = m x e Krowy mleczne 10 2,8 0,97 6,2 2,7 Krowy mleczne l mleka Krowy mleczne pow l 25,5 14,8 377,4 3,3 3,3x0,97= 3, ,06 0,97 7,6 193,8 3,2 3,2x0,97= 3,104 16,2 4,0 0,95 8,4 3,8 601,55 Jałówki cielne 12 8,5 102,0 3,2 326,4 5,4 64,8 3,1 200,88 Jałówki pow. roku Jałówki od o,5-1 roku Cielęta do 0,5 roku ,0 2,8 117,6 5,8 40,6 2,7 109,62 6,25 3,6 22,5 3,5 78,75 2,4 15,0 3,7 55,5 11,75 1,6 18,8 2,8 52,64 1,4 16,45 3,2 52,64 Bydło opasowe 5,0 3,1 3,8 3,4 Bydło opasowe pow. roku 7,0 2,7 6,9 2,9 62,5 562,7 1783,45 330, ,19 Średnia zawartość N w kg/t obornika i w kg/m 3 gnojówki 3,17 3,08

14 Obliczona produkcja obornika wynosi 562,7 tony w którym znajduje się: 1783,45 kg azotu Średnio w 1 tonie obornika znajduje się 3,17 kg N 1783,45 : 562,7 = 3,17 kg N Obliczona produkcja gnojówki wynosi 330,65 m 3 w którym znajduje się: 1020 kg azotu Średnio w 1 m 3 gnojówki znajduje się 3,08 kg N 1020 : 330,65 = 3,08 kg N Biorąc pod uwagę powyższe obliczenia maksymalna ilość zastosowanego obornika lub gnojówki na 1 ha nie powinna przekraczać Obornik: 170 kg N : 3,17 kg N z obornika = 53,6 t Gnojówka: 170 kg N : 3,08 kg N z gnojówki = 55,19 m 3

15 Rodzaj nawozu Azot działający Wartość równoważnika azotowego dla nawozów naturalnych, środków do użyźniania gleby w różnych terminach ich stosowania Wartość równoważnika nawozowego dla różnych terminów stosowania nawozów Jesienny Wiosenny Obornik 0,3 0,3 Gnojowica 0,5 0,6 Gnojówka 0,5 0,8 Środki do użyźniania gleby 0,3 0,2 Azot działający wykazuje takie same działanie nawozowe jak azot z nawozów mineralnych Azot działający = azot całkowity x równoważnik nawozowy Dla wyprodukowanego azotu z obornika ,45 kg x 0,3 = 535 kg (N działający ) z gnojówki kg x 0,5 = 510 kg zastosowanej jesienią lub 1020 kg x 0,8 = 816 kg zastosowanej wiosną

16 Program komputerowy Z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego programu Excel opracowaliśmy narzędzie analityczne umożliwiające obliczenie stanów średniorocznych zwierząt, sztuk DJP, produkcji azotu, a przede wszystkim minimalnej wielkości urządzeń do przechowywania nawozów naturalnych w gospodarstwach położonych na OSN położonych poza OSN

17 Stan średnioroczny Wyszczególnienie Bydło Liczba sztuk zwierząt (średnioroc znie) buhaje 0,00 krowy mleczne o wydajności 6 tys. litrów krowy mleczne o wydajności 6-8tys. litrów krowy mleczne o wydajności pow.8 tys. litrów 0,00 0,00 0,00 jałówki cielne 0,00 jałówki powyżej 1 roku 0,00 jałówki od 1/2 do 1 roku 0,00 cielęta do 1/2 roku 0,00 bydło opasowe od1/2 do 1 roku bydło opasowe powyżej 1 roku 0,00 0,00 Obliczenie obsady średniorocznej zwierząt Miesiące I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII W komórkach należy wpisać średni stan zwierząt w poszczególnych miesiącach z określeniem grupy zwierząt. Na podstawie wprowadzonych danych program automatycznie oblicza liczbę sztuk zwierząt średniorocznie

18 Obliczanie DJP Gatunek Bydło Stan średnio -roczny Współ -czynnik DJP Liczba DJP w gospodarstw ie rolnym buhaje 0,00 1,4 0,00 krowy mleczne o wydajności 6 tys. litrów 0,00 1 0,00 krowy mleczne o wydajności 6-8tys. litrów 0,00 1 0,00 krowy mleczne o wydajności pow.8 tys. litrów 0,00 1 0,00 SYSTEM UTRZYMANIA Ściółka głęboka Ściółka płytka Bezścioło wo jałówki cielne 0,00 1 0,00 jałówki powyżej 1 roku 0,00 0,8 0,00 jałówki od 1/2 do 1 roku 0,00 0,3 0,00 cielęta do 1/2 roku 0,00 0,15 0,00 bydło opasowe od1/2 do 1 roku 0,00 0,3 0,00 bydło opasowe powyżej 1 roku 0,00 0,8 0,00 Na podstawie wprowadzonych danych obliczona zostaje obsada zwierząt w przeliczeniu na DJP Otrzymaną wielkość DJP należy rozgrupować wg systemu utrzymania zwierząt

19 Produkcja azotu w gospodarstwie W arkuszu "Produkcja azotu w gospodarstwie" obliczana jest wielkość produkcji azotu w zależności od zadeklarowanego systemu utrzymania zwierząt. Użytkownik powinien określić (z wykorzystaniem listy rozwijanej) współczynnik koncentracji - komórka "J2"( dot. jedynie OSN) oraz powierzchnię użytków rolnych (komórka "O76")

20 Obliczenia z programu komputerowego Stan średnioroczny Wyszczególnienie Bydło Liczba sztuk zwierząt (średniorocz nie) buhaje 0,00 krowy mleczne o wydajności 6 tys. litrów krowy mleczne o wydajności 6-8tys. litrów krowy mleczne o wydajności pow.8 tys. litrów 0,00 25,50 0,00 Obliczenie obsady średniorocznej zwierząt Miesiące I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 25,0 26,0 25,0 26,0 24,0 26,0 25,0 26,0 26,0 26,0 25,0 26,0 jałówki cielne 12,00 4,0 12,0 15,0 18,0 12,0 15,0 12,0 11,0 12,0 13,0 14,0 6,0 jałówki powyżej 1 roku 7,00 11,0 3,0 4,0 5,0 4,0 6,0 8,0 10,0 10,0 8,0 6,0 9,0 jałówki od 1/2 do 1 roku 6,25 8,0 6,0 4,0 6,0 7,0 5,0 4,0 5,0 9,0 7,0 7,0 7,0 cielęta do 1/2 roku 11,75 5,0 7,0 12,0 10,0 15,0 16,0 14,0 12,0 14,0 14,0 15,0 7,0 bydło opasowe od1/2 do 1 roku bydło opasowe powyżej 1 roku 0,00 0,00

21 Gatunek Bydło Stan średnio -roczny Współ -czynnik DJP Liczba DJP w gospodarst wie rolnym buhaje 0,00 1,4 0,00 krowy mleczne o wydajności 6 tys. litrów 0,00 1 0,00 SYSTEM UTRZYMANIA Ściółka głęboka Ściółka płytka krowy mleczne o wydajności 6-8tys. litrów 25, ,50 25,50 krowy mleczne o wydajności pow.8 tys. Litrów 0,00 1 0,00 jałówki cielne jałówki powyżej 1 roku jałówki od 1/2 do 1 roku cielęta do 1/2 roku System utrzymania zwierząt 12, ,00 12,00 7,00 0,8 5,60 5,60 6,25 0,3 1,88 1,88 11,75 0,15 1,76 1,76 bydło opasowe od1/2 do 1 roku 0,00 0,3 0,00 bydło opasowe powyżej 1 roku 0,00 0,8 0,00 Bezściołowo

22 Produkcja nawozów naturalnych i koncentracja w nich azotu Wartość współczynnika odliczenia koncentracji w ¹ ² Rodzaj zwierząt Liczba zwierząt według stanu średniorocznego Produkcja obornika (w tonach/ rok) przez poszczególne rodzaje zwierząt* SYSTEM UTRZYMANIA Ściółka głęboka Ściółka płytka Bezściołowo Obornik Zawartość azotu (w kg/tonę obornika) Liczba zwierząt według stanu średnior ocznego Obornik Produkcja obornika (w tonach/ rok) przez poszczeg ólne rodzaje zwierząt Zawartość azotu (w kg/tonę obornika) Gnojówka Produkcja gnojówki (w m 3 /rok) przez poszczegó lne rodzaje zwierząt Zawartość azotu (w kg/m 3 gnojówki) Liczba zwierząt według stanu średniorocznego Produkcja gnojowicy (w m 3 /rok) przez poszczególne rodzaje zwierząt Gnojowica Zawartość azotu (w kg/m 3 gnojowicy) Z awartość azotu w nawozach naturalnych wyproduko wanych przez poszczegó ne rodzaje zwierząt (w kg ) Bydło 2 803,85 buhaje 0,00 19,00 3,10 0,00 10,50 3,30 5,80 3,40 0,00 22,00 3,50-0,00 krowy mleczne o wyd 6 tys. litrów 0,00 18,80 2,60 0,00 10,00 2,80 6,20 2,70 0,00 17,60 3,40 0,97 0,00 krowy mleczne o wydajności 6-8tys. litrów 0,00 23,80 3,10 25,50 14,80 3,30 7,60 3,20 0,00 23,00 4,00 0, ,61 krowy mleczne o wydajności pow.8 tys. Litrów 0,00 26,00 3,70 0,00 16,20 4,00 8,40 3,80 0,00 25,40 4,50 0,95 0,00 jałówki cielne 0,00 18,40 3,00 12,00 8,50 3,20 5,40 3,10 0,00 16,40 3,40-527,28 jałówki powyżej 1 roku 0,00 12,40 2,80 7,00 6,00 2,80 5,80 2,70 0,00 11,60 2,90-227,22 jałówki od 1/2 do 1 roku 0,00 7,80 3,40 6,27 3,60 3,50 2,40 3,70 0,00 6,80 4,70-134,61 cielęta do 1/2 roku 0,00 2,40 3,80 11,73 1,60 2,80 1,40 3,20 0,00 2,60 3,20-105,13 bydło opasowe od1/2 do 1 roku 0,00 12,00 2,60 0,00 5,00 3,10 3,80 3,40 0,00 10,00 4,50-0,00 bydło opasowe powyżej 1 roku 0,00 15,00 3,00 0,00 7,00 2,70 6,90 2,90 0,00 14,20 3,20-0,00

23 Chów trzody chlewnej Przykład: system bezściołowy produkcja gnojowicy. Obliczenia: - średnioroczny stan zwierząt, - wskazanie systemu utrzymania zwierząt, - należy wybrać współczynnik koncentracji, - należy obliczyć ilości gnojowicy i zawartość N, - obliczenie maksymalnej dawki gnojowicy na ha, - obliczenie N działającego, Stan średnioroczny : Maciory Tuczniki - 326,65 Warchlaki - 322,5 Prosięta - 320, ,8 Przy obliczeniu azotu z gnojowicy uwzględniono współczynnik koncentracji,,w

24 Obliczenie produkcji gnojowicy i zawartego w niej azotu. Rodzaj zwierząt Stan średnio roczny System utrzymania Bezściołowy Gnojowica Produkcja gnojowicy (w m 3 / rok) przez poszczególne rodzaje zwierząt produkcja gnojowicy w m 3 / rok Zawartość azotu (w kg / m 3 ) gnojowicy produkcja azotu z gnojowicy w kg Wartość współcz ynnika koncentr acji Zawartość azotu w nawozach naturalnych wyproduko wanych przez poszczegól ne rodzaje zwierząt (w kg) a b o = a x b c N = 0 x c f N x f Knury 4,60 3,60 0,85 Lochy 115 4, , ,7 0, ,01 Warchlaki od 2 m- cy do 4 m-cy 322,5 1,40 451,5 3, ,5 0, ,05 Prosięta do 2 m-cy 320,8 0,70 224,56 2,00 449,12 449,12 Tuczniki 326,65 1,90 620,63 4, ,49 0, , , , , ,85 Średnia zawartość N w m 3 gnojowicy 2,99

25 Obliczenia z programu komputerowego Średnioroczny stan zwierząt Wyszczegól nienie Trzoda chlewna Liczba sztuk zwierząt (średniorocz nie) Obliczenie obsady średniorocznej zwierząt Miesiące I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII knury 0,00 lochy 115,00 115,0 115,0 112,0 116,0 117,0 115,0 116,0 115,0 114,0 115,0 115,0 115,0 warchlaki 2-4 miesięczne prosięta do 2 miesięcy 322,50 380,0 380,0 352,0 360,0 320,0 346,0 300,0 290,0 300,0 292,0 260,0 290,0 320,83 170,0 230,0 330,0 380,0 350,0 340,0 380,0 380,0 380,0 320,0 340,0 250,0 tuczniki 326,67 350,0 340,0 336,0 380,0 355,0 324,0 300,0 290,0 320,0 300,0 345,0 280,0

26 System utrzymania zwierząt Gatunek Stan średnio -roczny Współ -czynnik DJP Liczba DJP w gospodarstw ie rolnym SYSTEM UTRZYMANIA Ściółka głęboka Ściółka płytka Bezściołowo Trzoda chlewna knury 0,00 0,4 0,00 lochy 115,00 0,35 40,25 40,25 warchlaki 2-4 miesięczne 322,50 0,07 22,58 22,58 prosięta do 2 miesięcy 320,83 0,02 6,42 6,42 tuczniki 326,67 0,14 45,73 45,73

27 Współczynnik koncentracji Powrót dotyczy powrót do menu SYSTEM UTRZYMANIA Ściółka głęboka Ściółka płytka Bezściołowo Rodzaj zwierząt Liczba zwierząt według stanu średnior ocznego Prod ukcja obor nika (w tonac h/ rok) przez posz czeg ólne rodza je zwier ząt* Obornik Zawa rtość azotu (w kg/to nę obor nika) Liczba zwierz ąt według stanu średni oroczn ego Prod ukcja oborn ika (w tonac h/ rok) przez poszc zegól ne rodza je zwier ząt Obornik Zawar tość azotu (w kg/to nę oborn ika) Gnojówka Produkcj a gnojówk i (w m 3 /rok) przez poszcze gólne rodzaje zwierząt Zaw arto ść azot u (w kg/ m 3 gnoj ówk i) Licz ba zwier ząt wedł ug stan u śred nioro czne go Gnojowica Produk cja gnojow icy (w m 3 /rok) przez poszcz ególne rodzaje zwierzą t Zawa rtość azot u (w kg/m 3 gnoj owic y) Wart ość wsp ółczy nnik a odlic zenia konc entra cji w ¹ ² Zawartość azotu w nawozach naturalnych wyproduko wanych przez poszczegól ne rodzaje zwierząt (w kg) Trzoda chlewna 5 457,85 knury 0,00 5,50 3,10 0,00 3,20 3,10 1,90 3,30 0,00 4,60 3,60 0,85 0,00 lochy 0,00 5,00 3,90 0,00 3,70 4,00 1,80 4, , 00 4,60 4,30 0, ,01 warchlaki 2-4 miesięczne 0,00 1,50 2,90 0,00 1,00 1,50 0,50 0, , 57 1,40 3,00 0, ,29 prosięta do 2 miesięcy 0,00 0,50 1,80 0,00 0,30 0,90 0,20 0, , 00 0,70 2,00-449,40 tuczniki 0,00 2,00 4,20 0,00 1,50 4,40 1,00 4, , 64 1,90 4,60 0, ,14

28 Obliczona produkcja gnojowicy wynosi ,69 m 3 w której znajduje się: 5457,85 kg azotu Średnio w 1 m 3 gnojowicy znajduje się - 2,99 kg N Biorąc pod uwagę powyższe obliczenia maksymalna ilość gnojowicy na 1 ha nie powinna przekroczyć 170 kg N : 2,99 = 56,8 m 3

29 Rodzaj nawozu Wartość równoważnika nawozowego dla różnych terminów stosowania nawozów Jesienny Wiosenny Obornik 0,3 0,3 Gnojowica 0,5 0,6 Gnojówka 0,5 0,8 Środki do użyźniania gleby Azot działający 0,3 0,2 Azot działający wykazuje takie same działanie nawozowe jak azot z nawozów mineralnych Azot działający = azot całkowity x równoważnik nawozowy Dla wyprodukowanego azotu z gnojowicy 5457,85 kg N x 0,5 (równoważnik) = 2728,9 kg ( N działający) - zastosowanej jesienią. 5457,85 kg N x 0,6 ( równoważnik) = 3274,71 kg ( N działający) zastosowanej wiosną.

30 Przykład: Chów brojlerów kurzych system utrzymania głęboka ściółka Produkcja obornika - pomiotu kurzego Kolejność obliczeń: - ustalenie średniorocznych stanów zwierząt, - obliczenie rocznej produkcji obornika, - wybór współczynnika koncentracji, - z rocznej produkcji obornika obliczamy ilość azotu zawartego w oborniku, - obliczamy średnią zawartość N w oborniku - obliczamy maksymalną wielkość zastosowania obornika na 1 ha, - przeliczamy azot z obornika na azot działający Produkcja brojlerów w jednym rzucie 6 rzutów w roku

31 Przykład: Chów brojlerów kurzych system utrzymania głęboka ściółka Produkcja obornika - pomiotu kurzego Rodzaj zwierząt Stan średniorocz ny Produkcja obornika w tonach na rok przez poszczególne rodzaje zwierząt Głęboka ściółka Obornik produkcja obornika w tonach /rok SYSTEM UTRZYMANIA Zawartość azotu (w kg/tonę obornika) produkcja azotu w oborniku w kg Wartość współczy nnika koncentra cji Zawartość azotu w nawozach naturalnych wyprodukowanych przez poszczególne rodzaje zwierząt (w kg) a b o = a x b c N = 0 x c f N x f kury 0,046 8,50 0,86 pisklęta 0,030 6,30 - brojlery kurze 7 365,42 0, ,27 12, ,03 0, ,03 kaczki 0,064 6,10 0,91 gęsi 0,036 14,50 0,91 indyki 0,067 15,40 0,91 gołębie 0,010 14,00 0,91

32 Obliczenia z programu komputerowego. Średnioroczny stan zwierząt Wyszczeg ólnienie Drób Liczba sztuk zwierząt (średnioroc znie) Obliczenie obsady średniorocznej zwierząt Miesiące I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII kury 0,00 pisklęta 0,00 brojlery kurze kaczki 0,00 gęsi 0,00 indyki 0,00 gołębie 0, ,

33 System utrzymania zwierząt. Gatunek Stan średnio -roczny Współ -czynnik DJP Liczba DJP w gospodarst wie rolnym SYSTEM UTRZYMANIA Ściółka głęboka Ściółka płytka Bezściołowo Drób (obornik/pomiot kurzy) kury 0,00 0,004 0,00 pisklęta 0,00 0,0014 0,00 brojlery kurze 7 365,42 0,004 29,46 29,460 kaczki 0,00 0,004 0,00 gęsi 0,00 0,008 0,00 indyki 0,00 0,024 0,00 gołębie 0,00 0,002 0,00

34 SYSTEM UTRZYMANIA Współczynnik koncentracji dotyczy Powrót powrót do menu Ściółka głęboka Ściółka płytka Bezściołowo Obornik Obornik Gnojówka Gnojowica Rodzaj zwierząt Liczba zwierząt według stanu średnioroczne go Produk cja oborni ka (w tonach / rok) przez poszcz ególne rodzaj e zwierz ąt* Zawart ość azotu (w kg/tonę obornik a) Liczb a zwier ząt wedł ug stan u śred nioro czne go Produk cja obornik a (w tonach/ rok) przez poszcz ególne rodzaje zwierzą t Zaw artoś ć azot u (w kg/to nę obor nika) Produ kcja gnojó wki (w m 3 /rok ) przez poszc zegól ne rodzaj e zwierz ąt Zawa rtość azotu (w kg/m 3 gnojó wki) Licz ba zwie rząt wedł ug stan u śred nior ocz neg o Prod ukcja gnoj owic y (w m 3 /r ok) prze z posz czeg ólne rodz aje zwier ząt Zawa rtość azotu (w kg/m 3 gnojo wicy) Warto ść współc zynnik a odlicz enia konce ntracji w ¹ ² Zawartość azotu w nawozach naturalnych wyprodukowanych przez poszczególne rodzaje zwierząt (w kg) Drób (obornik/pomiot kurzy) 4 022,03 kury 0,00 0,046 8,50 0,00 0, ,10 0,86 0,00 pisklęta 0,00 0,030 6,30-0,00 brojlery kurze 7 365,00 0, ,7 0 0,0 0 0, ,0 0 0, ,03 kaczki 0,00 0,064 6,10 0,00 0,060 8,50 0,91 0,00 gęsi 0,00 0,036 14,50 0,00 0,040 17,00 0,91 0,00 gołębie 0,00 0,010 14,00 0,91 0,00

35 Obliczona produkcja obornika ( pomiotu kurzego) wynosi - 368, 27 tony w której znajduje się: 4022,03 kg azotu Średnio w 1 tonie obornika ( pomiotu kurzego ) znajduje się 10,92 kg N. Biorąc pod uwagę powyższe obliczenia maksymalna ilość obornika kurzego na 1 ha nie powinna przekroczyć 170 kg N : 10,92 N w jednej tonie = 15,56 tony /ha

36 Rodzaj nawozu Azot działający. Wartość równoważnika nawozowego dla różnych terminów stosowania nawozów Jesienny Wiosenny Obornik 0,3 0,3 Gnojowica 0,5 0,6 Gnojówka 0,5 0,8 Środki do użyźniania gleby 0,3 0,2 Azot działający = azot całkowity x równoważnik nawozowy. Dla wyprodukowanego azotu z pomiotu kurzego 4022,03 kg N x 0,3 ( równoważnik nawozowy) = 1206,6 kg ( N działający) zastosowany jesienią i wiosną.

37 Tabele do obliczania produkcji obornika i zawartości w w nim azotu. Bydło

38 Obliczanie produkcji obornika i azotu system utrzymania na głębokiej ściółce Rodzaj zwierząt Stan średnior oczny System utrzymania Głęboka ściółka obornik Produkcja obornika (w tonach/rok produkcja obornika w tonach /rok Zawartość azotu w kg / tonę na rok Wartość współczy nnika koncentra cji produkcja azotu w oborniku w kg a b o = a x b c f N = 0 X C Buhaje 19,0 3,1 Krowy mleczne 18,8 2,6 0,97 Krowy mleczne l mleka Krowy mleczne pow l 23,8 3,1 0,97 26,0 3,7 0,95 Jałówki cielne 18,4 3,0 Jałówki pow. roku 12,4 2,8 Jałówki od o,5-1 roku 7,8 3,4 Cielęta do 0,5 roku 2,4 3,8 Bydło opasowe 12,0 2,6 Bydło opasowe pow. roku 15,0 3,0 razem Średnia zawartość N w kg/t obornika

39 Obliczanie produkcji obornika i azotu system utrzymania na płytkiej ściółce Rodzaj zwierząt Stan śred nior oczn y System utrzymania Wart ość wsp ółcz ynni ka konc entr acji system utrzymania Płytka ściółka - obornik Płytka ściółka - gnojówka Produkcj a obornika (w tonach /rok produkcja obornika w tonach /rok Zawartość azotu w kg / tonę na rok produkcj a azotu w oborniku w kg Produkcj a gnojówki ( w m 3 / rok prod. gnojówki w m 3 / rok Zawartość N w kg/m 3 gnojówki produkcja N w gnojówce w kg a b o = a x b c N = 0 x c f d M = a x d e P = m x e Buhaje 10,5 3,3 5,8 3,4 Krowy mleczne 10 2,8 0,97 6,2 2,7 Krowy mleczne prod. pow.6000 l mleka Krowy mleczne Prod pow 8000l 14,8 3,3 3,3x0,97= 3,20 0,97 7,6 3,2 3,2x0,97= 3,104 16,2 4,0 0,95 8,4 3,8 Jałówki cielne 8,5 3,2 5,4 3,1 Jałówki pow. roku 6 2,8 5,8 2,7 Jałówki od o,5-1 roku Cielęta do 0,5 roku 3,6 3,5 2,4 3,7 1,6 2,8 1,4 3,2 Bydło opasowe 5,0 3,1 3,8 3,4 Bydło opasowe pow. roku 7,0 2,7 6,9 2,9 Średnia zawartość N w kg/t obornika i w kg/m 3 gnojówki

40 Obliczanie produkcji obornika i azotu system utrzymania bezściółowy Rodzaj zwierząt Stan średnior oczny System utrzymania Bezściołowy Produkcja gnojowicy (w m 3 /rok) 1 Gnojowica produkcja gnojowicy (w m 3 /rok) 1 Zawartość azotu (w kg/m 3 ) Wartoś ć współcz ynnika koncent racji produkcja azotu w gnojowicy w kg/m3 a b o = a x b c f N = 0 X C Buhaje 22,0 3,5 Krowy mleczne 17,6 3,4 0,97 Krowy mleczne l mleka Krowy mleczne pow l 23,0 4,0 0,97 25,4 4,5 0,95 Jałówki cielne 16,4 3,4 Jałówki pow. roku 11,6 2,9 Jałówki od o,5-1 roku 6,8 4,7 Cielęta do 0,5 roku 2,6 3,2 Bydło opasowe 10,0 4,5 Bydło opasowe pow. roku 14,2 3,2 Średnia zawartość N w kg / m3 gnojowicy

41 Tabele do obliczania produkcji obornika i zawartości w w nim azotu. Trzoda chlewna

42 Obliczanie produkcji obornika i azotu system utrzymania na płytkiej ściółce Rodzaj zwierząt Stan śred nioro czny System utrzymania Płytka ściółka obornik Produkcj a obornika (w tonach /rok produkcja obornika w tonach /rok Zawartość azotu w kg / tonę na rok produkcja azotu w oborniku w kg Warto ść współ czynn ika konc entra cji system utrzymania Płytka ściółka gnojówka Produk cja gnojów ki ( w m 3 / rok prod. gnojówki w m 3 / rok Zawartość N w kg/m 3 gnojówki produkcja N w gnojówce w kg a b o = a x b c N = 0 x c f d M = a x d e P = m x e Knury 3,2 3,1 0,85 1,9 3,3 Lochy 3,7 4,0 0,79 1,8 4,2 Warchlaki od 2 do 4 miesięcy życia Prosięta do 2 miesięcy życia 1,0 1,5 0,79 0,5 0,8 0,3 0,9-0,2 0,4 Tuczniki 1,5 4,4 0,75 1,0 4,6 Średnia zawartość N w kg/t obornika i w kg/m 3 gnojówki

43 Obliczanie produkcji obornika i azotu system utrzymania na głębokiej ściółce Rodzaj zwierząt Stan średnior oczny System utrzymania Głęboka ściółka obornik Produkcja obornika (w tonach/rok produkcja obornika w tonach /rok Zawartość azotu w kg / tonę na rok Wartość współczy nnika koncentra cji produkcja azotu w oborniku w kg a b o = a x b c f N = 0 X C Knury 5,5 3,1 0,85 Lochy 5,0 3,9 0,79 Warchlaki od 2 do 4 miesięcy życia Prosięta do 2 miesięcy życia 1,5 2,9 0,79 0,5 1,8 - Tuczniki 2,0 4,2 0,75 Średnia zawartość N w kg/t obornika.

44 Obliczanie produkcji obornika i azotu system utrzymania bezściołowy System utrzymania Rodzaj zwierząt Stan średnior oczny Bezściołowy Produkcja gnojowicy (w m 3 /rok) 1 Gnojowica produkcja gnojowicy (w m 3 /rok) 1 Zawartość azotu (w kg/m 3 ) Wartość współczynn ika koncentracji produkcja azotu w gnojowicy w kg/m3 a b o = a x b c f N = 0 X C Knury 4,6 3,6 0,85 Lochy 4,6 4,3 0,79 Warchlaki od 2 do 4 miesięcy życia Prosięta do 2 miesięcy życia 1,4 3,0 0,79 0,7 2,0 - Tuczniki 1,9 4,6 Średnia zawartość N w kg/ m3 gnojowicy

45 Tabele do obliczania produkcji obornika pomiotu ptasiego i zawartości w w nim azotu Drób

46 Obliczanie produkcji obornika i azotu system utrzymania na głębokiej ściółce Rodzaj zwierząt Stan średnio roczny Produkcja obornika w tonach na rok przez poszczególne rodzaje zwierząt Głęboka ściółka produkcj a obornika w tonach /rok SYSTEM UTRZYMANIA -pomiot ptasi Zawartość azotu (w kg/tonę obornika) produkcja azotu w oborniku w kg Wartość współczy nnika koncentra cji Zawartość azotu w nawozach naturalnych wyprodukowanych przez poszczególne rodzaje zwierząt (w kg) a b o = a x b c N = 0 x c f N x f Kury 0,046 8,5 0,86 Kury pomiot podsuszony Kurki i kogutki do 18 tygodnia życia 0,03 6,3-0,86 Brojlery kurze 0,05 12,7 0,86 Kaczki 0,064 6,1 0,91 Gęsi 0,036 14,5 0,91 Indyki 0,067 15,4 0,91 Gołębie 0,01 14,0 0,91 Średnia zawartość N w kg/ t obornika kurzego

47 Obliczanie produkcji obornika i azotu system utrzymania bezściołowy Rodzaj zwierząt Stan średnio roczny System utrzymania Bezściołowy Produkcja odchodów ptasich (w t/rok) przez poszczególne rodzaje zwierząt odchody ptasie produkcja odchodów ptasich (w t/rok) 1 Zawartość azotu w kg / t odchodów ptasich Wartość współczynn ika koncentracji Zawartość azotu w nawozach naturalnych wyprodukowanych przez poszczególne rodzaje zwierząt (w kg) a b o = a x b c f N = 0 X C Kury 0,04 12,1 0,86 Kury pomiot podsuszony Kurki i kogutki do 18 tygodnia życia Brojlery kurze 0,03 10,5 0,86 0,03 17,0 0,86 Kaczki 0,06 8,5 0,91 - Gęsi 0,04 17,0 0,91 Indyki 0,06 19,0 0,91 Gołębie 0,91 Średnia zawartość N w kg/ t obornika kurzego

48 Dziękuje za uwagę