Logistyczne wykorzystanie testu U Manna-Whitneya w domenach aktywności fizycznej studentek i studentów z obszarów wiejskich i miejskich Ukrainy 5

Transkrypt

1 Józef Bergier 1, Barbara Bergier 2, Adam Szepeluk 3 Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Anatoli Tsos 4 Wschodnioeuropejski Uniwersytet Narodowy im. Lesi Ukrainki w Łucku (Ukraina) Logistyczne wykorzystanie testu U Manna-Whitneya w domenach aktywności fizycznej studentek i studentów z obszarów wiejskich i miejskich Ukrainy 5 Wprowadzenie Na rolę aktywności fizycznej w życiu współczesnych pokoleń zwraca uwagę duża grupa autorów z różnych państw: Bouchard et al. [7], Drabik [10], Pomerlau et al. [15], Philippaerts et al. [14], Calfas et al. [8]. Szczególną uwagę przypisuje się systematycznej aktywności fizycznej, która zapobiega chorobom układu krążenia( Balady et al. [1], Epsein [11], Lee, Paffenberg [12], Blair et al. [6]. Ważna kwestią jest śledzenie aktywności młodzieży w zależności od miejsca zamieszkania tj. na wsi i w mieście. Dotychczasowe wyniki badań nie są jednoznaczne (Bergier et al. [2], Bergier et al. [3], Bergier et al. [4]). Ważną kwestią jest prowadzenie badań wśród studentów w różnych krajach z wykorzystaniem tego samego narzędzia jakim jest Międzynarodowy kwestionariusz Aktywności Fizycznej (Bergier et al. [2], Biernat [5], Chiang et al. [9], Pengpid, Petzel [13]. W trakcie prowadzenia badań nad aktywnością fizyczną, rzadko można się spotkać ze spełnieniem założeń testu t-studenta związanego z rozkładem normalnym zmiennych. Wówczas najlepszym rozwiązaniem jest wykorzystanie nieparametrycznej alternatywy w postaci testu U Manna-Whitneya. Podstawową cechą tego testu są niewielkie wymogi związane z jego stosowaniem. Materiał i metoda badań Badanie zostało przeprowadzone w 2013 roku wśród studentów 12 kierunków studiów w Narodowym Uniwersytecie w Łucku na Ukrainie. W badaniu wzięło udział 527 osób w wieku lat zamieszkałych obszary wiejskie oraz 1598 studentów z terenów miejskich. Wśród badanych z terenów wiejskich było 295 kobiet (56,0%) oraz 232 mężczyzn (44,0%). Z terenów miejskich przebadanych zostało 996 (62,3%) kobiet oraz 602 (37,7%) mężczyzn. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego przy wykorzystaniu kwestionariusza ankiety IPAQ (International Physical Activity Questionnaire)-wersja długa, który został stworzony jako narzędzie do wykonania pomiaru czterech domen aktywności fizycznej: aktywności w pracy, aktywności w przemieszczaniu się, aktywności w domu oraz aktywności w sporcie. Do obliczeń statystycznych wykorzystano program STATISTICA v. 10. Przy badaniu istotności różnic wykorzystano nieparametryczny test U Manna- Whitneya. Powyższy test jest wykorzystywany w przypadku porównań dwóch niezależnych grup, przy nie spełnieniu przez zmienną zależną założeń testu t-studenta. Podstawowym wymogiem które musi być spełniony jest posiadanie przez zmienną zależną skali co najmniej porządkowej. W pracy pokazano zastosowanie testu U Manna-Whitneya w przypadku skali porządkowej (w przypadku poziomów aktywności fizycznej) oraz skali ilościowej (w przypadku domen aktywności fizycznej). Celem pracy jest ukazanie sposobu prezentacji oraz opisu statystycznego testu U Manna-Whitneya porównującego poziom aktywności fizycznej studentów z obszarów wiejskich i miejskich Ukrainy. We wszystkich analizowanych przypadkach przyjęto poziom istotności p=0,05. fizyczna ogółu studentów według miejsca zamieszkania Analiza wykazała istotne statystycznie zróżnicowanie, pomiędzy studentami zamieszkałymi tereny wiejskie i miejskie, w aktywności całkowitej (p=0,0001) oraz aktywności w domu (p=0,0000) (tabela 1). Test U Manna-Whitneya nie wykazał istotnego statystycznie zróżnicowania w poziomie aktywności fizycznej studentów ze względu na ich miejsce zamieszkania w stosunku do aktywności w pracy, aktywności w przemieszczaniu się oraz w sporcie. Studenci mieszkający na wsi charakteryzują się wyższą aktywnością całkowitą na którą wpływ ma aktywność w domu. (rycina 1). 1 Prof. dr hab. J. Bergier, Wydział Nauk o Zdrowiu i Nauk Społecznych, Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej. 2 Dr B. Bergier, Wydział Nauk o Zdrowiu i Nauk Społecznych, Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej. 3 Mgr A. Szepeluk, Centrum Badań nad Innowacjami, Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej. 4 Prof. dr hab. A. Tsos, Wschodnioeuropejski Uniwersytet Narodowy im. Lesi Ukrainki w Łucku (Ukraina). 5 Artykuł recenzowany. Logistyka 1/

2 Tabela 1. Zróżnicowanie obszarów aktywności fizycznej ogółu studentów z uwzględnianiem miejsca zamieszkania. Test U Manna-Whitneya Obszar aktywności Suma rang miasto wieś Z p całkowita ,86 0,0001* w pracy ,59 0,5554 w przemieszczaniu się ,02 0,3069 w domu ,30 0,0000* w sporcie ,91 0,3621 * - istotne zróżnicowanie przy p<0,05. MET-min./tyg. 5000,0 4000,0 3000,0 2000,0 1000,0 3461,4 3861,0 751,8 748,3 648,0 610,3 940,3 1366,4 1121,2 1136,0 0,0 całkowita w pracy w przemieszczaniu się w domu Miejsce zamieszkania badanych miasto wieś Rycina 1. Obszary aktywności fizycznej ogółu studentów z uwzględnianiem miejsca zamieszkania w sporcie Na podstawie uzyskanej aktywności całkowitej badani studenci zostali sklasyfikowani do jednej z trzech grup określających poziom aktywności fizycznej. Ze względu na to, że poziom aktywności fizycznej jest mierzony na skali porządkowej, w celu wyznaczenia różnic istotnych statystycznie zastosowano test U Manna-Whitneya. Analiza wykazała istotne statystycznie różnice w zakresie poziomów aktywności fizycznej badanych studentów ze względu na miejsce zamieszkania (p=0,0000). Poziom aktywności wysoki reprezentowało aż 78,8% studentów ze wsi i 69,9% studentów z miasta. (rycina 2). 100,0% 80,0% 60,0% 40,0% 69,9% 78,8% 20,0% 0,0% 27,0% 19,7% 3,1% 1,5% Miasto Poziom aktywności Wieś niski umiarkowany wysoki Wartość testu U Manna-Whitneya: Z=-3,99; p=0,0000* *-istotne zróżnicowanie przy p<0,05 Rycina 2. Poziom aktywności fizycznej ogółu studentów z uwzględnianiem miejsca zamieszkania. Logistyka 1/

3 fizyczna kobiet według miejsca zamieszkania Analiza wykazała istotne statystycznie zróżnicowanie, pomiędzy studentkami zamieszkałymi tereny wiejskie i miejskie, w aktywności całkowitej (p=0,0190) oraz w dwóch z czterech porównywanych domen aktywności fizycznej: aktywności w domu (p=0,0000) oraz aktywności w sporcie (p=0,0003) (tabela 2). Test U Manna-Whitneya nie wykazał istotnego statystycznie zróżnicowania w poziomie aktywności fizycznej kobiet ze względu na ich miejsce zamieszkania w stosunku do aktywności w pracy oraz aktywności w przemieszczaniu się. Panie mieszkające na wsi charakteryzują się wyższą aktywnością całkowitą na którą ogromny wpływ ma aktywność w domu. Studentki zamieszkałe tereny miejskie posiadają natomiast wyższą aktywność w sporcie. (rycina 3). Tabela 2. Zróżnicowanie obszarów aktywności fizycznej studentek z uwzględnianiem miejsca zamieszkania. Test U Manna-Whitneya Obszar aktywności Suma rang miasto wieś Z p całkowita ,35 0,0190* w pracy ,29 0,7716 w przemieszczaniu się ,54 0,1231 w domu ,27 0,0000* w sporcie ,64 0,0003* * - istotne zróżnicowanie przy p<0,05 MET-min./tyg. 4000,0 3500,0 3000,0 2500,0 2000,0 1500,0 1000,0 500,0 0,0 3282,4 3644,6 całkowita 624,1 684,5 611,7 641,8 w pracy w przemieszczaniu się Miejsce zamieszkania badanych miasto wieś Rycina 3. Obszary aktywności fizycznej studentek z uwzględnieniem miejsca zamieszkania 1493,4 1022,6 1024,0 w domu Analiza wykazała istotne statystycznie różnice w zakresie poziomów aktywności fizycznej badanych studentek ze względu na miejsce zamieszkania (p=0,0259). Poziom aktywności wysoki reprezentowało 73,6% studentek ze wsi i 66,8% studentek z miasta. (rycina 4). 824,9 w sporcie 100,0% 80,0% 60,0% 40,0% 66,8% 73,6% 20,0% 0,0% 29,3% 23,7% 3,9% 2,7% Miasto Poziom aktywności Wieś niski umiarkowany wysoki Wartość testu U Manna-Whitneya: Z=-2,23; p=0,0259* *-istotne zróżnicowanie przy p<0,05 Rycina 4. Poziom aktywności fizycznej studentek z uwzględnianiem miejsca zamieszkania Logistyka 1/

4 fizyczna mężczyzn według miejsca zamieszkania Analiza wykazała istotne statystycznie zróżnicowanie, pomiędzy studentami zamieszkałymi tereny wiejskie i miejskie, w aktywności całkowitej (p=0,0078) oraz w dwóch z czterech porównywanych domen aktywności fizycznej: aktywności w domu (p=0,0000) oraz aktywności w sporcie (p=0,0270) (tabela 3). Test U Manna-Whitneya nie wykazał istotnego statystycznie zróżnicowania w poziomie aktywności fizycznej mężczyzn ze względu na ich miejsce zamieszkania w stosunku do aktywności w pracy oraz aktywności w przemieszczaniu się. Mężczyźni mieszkający na wsi charakteryzują się wyższą aktywnością całkowitą na którą wpływ ma aktywność w domu oraz aktywność w sporcie. (rycina 5) Tabela 3. Zróżnicowanie obszarów aktywności fizycznej studentów z uwzględnianiem płci Test U Manna-Whitneya Obszar aktywności Suma rang miasto wieś Z p całkowita ,66 0,0078* w pracy ,07 0,9446 w przemieszczaniu się ,27 0,7870 w domu ,20 0,0000* w sporcie ,21 0,0270* * - istotne zróżnicowanie przy p<0,05 MET-min./tyg. 5000,0 4000,0 3000,0 2000,0 1000,0 3757,6 4136,1 963,2 829,4 708,1 804,2 570,3 1204,9 1282,1 1531,6 0,0 całkowita w pracy w przemieszczaniu się w domu Miejsce zamieszkania badanych miasto wieś Rycina 5. Obszary aktywności fizycznej studentów z uwzględnieniem miejsca zamieszkania w sporcie Analiza wykazała istotne statystycznie różnice w zakresie poziomów aktywności fizycznej badanych studentów ze względu na miejsce zamieszkania (p=0,0011). Poziom aktywności wysoki reprezentowało aż 85,3% studentów ze wsi i 75,1% studentów z miasta (rycina 6). 100,0% 80,0% 60,0% 40,0% 75,1% 85,3% 20,0% 23,3% 14,7% 0,0% 1,7% 0,0% Miasto Poziom aktywności Wieś niski umiarkowany wysoki Wartość testu U Manna-Whitneya: Z=-3,27; p=0,0011* *-istotne zróżnicowanie przy p<0,05 Rycina 6. Poziom aktywności fizycznej studentów z uwzględnianiem miejsca zamieszkania. Logistyka 1/

5 Wnioski 1. Ogół studentów zamieszkałych na wsi cechuje istotnie wyższa całkowita aktywność fizyczna i w obrzeże aktywności w zajęciach domowych niż rówieśników z miast. 2. Studentki zamieszkałe na wsi cechuje istotnie wyższy poziom całkowitej aktywności fizycznej oraz obszaru aktywności w domu niż ich koleżanki z miast. Natomiast w obszarze aktywności w sporcie istotnie większą aktywność cechuje kobiety zamieszkałe w mieście. 3. Studentów zamieszkałych na wsi cechuje istotnie wyższy poziom całkowitej aktywności fizycznej oraz w obszarze aktywności w domu i sporcie niż ich kolegów z miast. Streszczenie Celem badań było wykazanie różnic w poziomie aktywności fizycznej studentów z Ukrainy zamieszkałych na terenach wiejskich i miejskich. Badanie przeprowadzono w 2013 r. wśród 527 studentów zamieszkałych na wsi i 1598 z terenów miejskich, za pomocą Międzynarodowego Kwestionariusza Aktywności Fizycznej (IPAQ). W wyniku badań wykazano, że studentów i studentki z terenów wiejskich cechuje istotnie większa aktywność fizyczna niż ich rówieśników z terenów miejskich. Logistic use of Mann-Whitney test in the domains of physical activity of female and male students living in urban and rural areas of Ukraine Abstract The aim of the research was to demonstrate the differences in the level of physical activity of Ukrainian students living in urban and rural areas. The study, carried out in 2013, was performed with the use of the International Physical Activity Questionnaire (IPAQ) among 527 students living in rural areas and among 1598 living in urban areas of Ukraine. The results of the research indicated that male and female students living in the rural areas are characterized by a significantly higher level of physical activity than their counterparts living in urban areas. LITERATURA / BIBLIOGRAPHY [1] Balady G., V.F. Froelicher, L.H. Hartley, W.L. Haskell, M.L. Pollock. Exercise standards. A statement for health care professionals from the American Hearth Association. Circulation 1995; 91: [2] Bergier J, Kapka-Skrzypczak L, Bilinski P, Paprzycki P, Wojtyła A. Physical activity of Polish adolescents and young adults according to IPAQ: a population based study. Ann Agric Environ Med. 2012; 19 (1): [3] Bergier B., Tsos A., Bergier J. Factors determining physical activity of Ukrainian students. Ann. Agric. Environ. Med. 2014; Vol. 21, No. 3, p [4] Bergier B., Bergier J., Paprzycki P., Level and determinants of physical activity among school adolescents in Poland. Ann. Agric. Environ. Med. 2014; Vol. 21, No. 1, p [5] Biernat E. fizyczna mieszkańców Warszawy. Na przykładzie wybranych grup zawodowych. Oficyna Wydawnicza. 2011; SGH Warszawa. [6] Blair S., Cheng Y., Holder J., Is physical activity Or physical fitness more import ant in defining health benefits? Med. Sci Sport Exerc., 2001; 33, supl, s [7] Bouchard C., J.P. Despres Physical activity and health: atherosclerotic, metabolic, and hypertensive diseases. Res. O. Exerc. Sport 1995; 66: [8] Calfas K.J., Salis J.F., Nicholas J.F. i wsp. Project GRAD: Two-year outcomes of a randomized controlled physical activity intervention among Young adults. Amer. J. Prev. Med. 2000; 18 (1): Logistyka 1/

6 [9] Chiang L., Zhang P., Casebolt K.. A Comparison of College Students Physical Activity Levels between Taiwan and the United States. W: Asian Journal of Exercise &Sports Science 2013; Vol. 10 (No. 2), s [10] Drabik J. fizyczna dzieci, młodzieży i dorosłych. AWF, Gdańsk [11] Epstein L.H. Integrating theoretical approaches to promote physical activity. Amer. J. Prev. Med. 1998; 15: [12] Lee I.M. Paffenbarger R.S.: Associations of light, moderate, and vigorous intensity physiacl activity. The Harvard Alumni Health Study. Am. J. Epidemiol. 2000; 151: [13] Pengpid S., Peltzer K. Physical inactivity and associated factors among university students in South Africa. African Journal for Physical, Health Education, Recreation and Dance (AJPHERD) 2013; vol. 19(1), March, s [14] Philippaerts R, M, Lefevre J. Reliability and validity of three physical activity questionnaires in Flemish males. Am. J. Epidemiol. 1998; 147: Pomerlau J., L.L. Pederson, T. Ostbye, M. Speechley, K.N. Speechley. Health behaviours and socio-economic status in Ontario, Canada, EurJ. Epidemiol. 1997; 13: Logistyka 1/