WYKORZYSTANIA PROGRAMU AUTOCAD CIVIL 3D W PROJEKTOWANIU DRÓG KOLEJOWYCH

Transkrypt

1 A R C H I W U M I N S T Y T U T U I N Y N I E R I I L D O W E J Nr 17 ARCHIVES OF INSTITUTE OF CIVIL ENGINEERING 2014 MO LIWO CI WYKORZYSTANIA PROGRAMU AUTOCAD CIVIL 3D W PROJEKTOWANIU DRÓG KOLEJOWYCH Damian KOSICKI Politechnika Pozna ska, Instytut In ynierii L dowej Program AutoCAD Civil 3D oferuje szerokie mo liwo ci projektantom dróg samochodowych, podczas gdy projektanci dróg kolejowych nie mog korzysta ze wszystkich funkcji programu. Powodem tego problemu jest brak w bibliotekach programu prawid owo zdefiniowanych podzespo ów kolejowych. Celem artyku u jest pokazanie, e u ywaj c samodzielnie przygotowanych podzespo ów kolejowych mo na wykorzystywa pe ni mo liwo ci programu, tak e w procesie projektowania linii kolejowych. Do stworzenia podzespo ów kolejowych mo na u y dodatku Autodesk Subassembly Composer. W artykule szczegó owo omówiono metod kszta towania przekroju poprzecznego linii kolejowej na odcinkach, na których zastosowano przechy k. Zrozumienie tego zagadnienia jest kluczowe dla stworzenia poprawnych podzespo ów. Artyku prezentuje procedur projektowania w programie AutoCAD Civil 3D. Wskazano tak e na niedogodno ci zwi zane z wykorzystaniem programu do celów kolejowych. 1. WST P Program AutoCad Civil 3D, od chwili jego powstania, by programem przeznaczonym g ównie dla projektantów dróg samochodowych [8]. Jednak w wersji 2013 programi ci dodali pewne funkcje przeznaczone dla projektantów dróg kolejowych, takie jak, mo liwo projektowania tzw. przechy ki kolejowej oraz zestaw kolejowych kryteriów projektowania [1]. Nadal jednak brakuje kluczowego elementu, który pozwoli by wykorzysta wszystkie mo liwo ci programu przy wykonywaniu projektów kolejowych, czyli podzespo ów poprawnie modeluj cych drog kolejow. Przez podzespó kolejowy rozumie si tutaj obiekt rysunkowy, definiuj cy kszta t i struktur drogi kolejowej w przekroju poprzecznym, daj cy u ytkownikowi mo liwo okre lenia podstawowych jej parametrów, takich jak, typ szyn, podk adów, grubo warstwy podsypki czy wymiary podtorza. Warto zwróci uwag, e od roku 2011, gdy opublikowany zosta dodatek do programu Autodesk Subassembly Composer, u ytkownicy maj mo liwo tworzenia w asnych podzespo ów. W niniejszym artykule omówiono sposób opracowania przez autora podzespo ów kolejowych, które pozwalaj na wyko-

2 26 Damian Kosicki rzystanie pe ni mo liwo ci programu AutoCAD Civil 3D przy opracowywaniu projektów modernizacji i rewitalizacji linii kolejowych. 2. ALGORYTM POST POWANIA PRZY PROJEKTOWANIU BUDOWLI LINIOWYCH W PROGRAMIE AUTOCAD CIVIL 3D 2.1. Wprowadzenie Projektowanie budowli liniowych w programie AutoCAD Civil 3D rozpoczyna si od stworzenia osi budowli w planie wg nomenklatury programu: alignment, a w polskiej wersji j zykowej linia trasowania. We w a ciwo ciach linii trasowania istnieje mo liwo zadeklarowania wielko ci przechy ek w charakterystycznych przekrojach. Nast pnie projektowany jest profil pod u ny obiektu. Kolejny krok, to stworzenie przekroju normalnego (nazywanego w programie assembly, lub zespó w polskiej wersji j zykowej), przy czym mo liwe jest wykorzystanie elementów, których podstawowe parametry nie s sta e. Przyk adem mo e by skarpa nasypu, której górna kraw d przebiega przez punkty o rz dnych wysoko ciowych wynikaj cych z profilu pod u nego projektowanej linii kolejowej, a jej kraw d doln wyznacza przeci cie z powierzchni terenu (sta e jest pochylenie skarpy, ale zmienna jest jej wysoko ). Innym przyk adem mo e by rów boczny, którego dno zlokalizowane jest na rz dnych wysoko ciowych, wynikaj cych z zaprojektowanej niwelety dna rowu, a po o enie w przekroju poprzecznym wynika z nachylenia skarpy nasypu. Trzy wspomniane elementy: linia trasowania, profil pod u ny oraz przekrój normalny pozwalaj na stworzenie trójwymiarowego modelu projektowanej budowli, nazywanego korytarzem (corridor). Na podstawie tak przygotowanego modelu projektowanej budowli mo liwe jest automatyczne generowanie przekrojów poprzecznych, automatyczne obliczanie obj to ci robót ziemnych, tworzenie wykresów mas ziemnych, przenoszenie charakterystycznych punktów na plan sytuacyjny, czy wizualizacja zaprojektowanej budowli Przygotowanie podzespo u jednotorowej linii kolejowej Projektowanie uk adu geometrycznego drogi kolejowej w planie i profilu w programie AutoCad Civil 3D (linia trasowania i profil pod u ny) mo e odbywa si bez przeszkód z u yciem wszystkich wbudowanych funkcji, przy czym nale y mie wiadomo innego sposobu kszta towania przez program uków z krzyw przej ciow w postaci paraboli trzeciego stopnia, ni przyj tego w polskiej literaturze i przepisach. Problem ten zosta szczegó owo opisany w pozycji [4]. Jak zasygnalizowano ju we wst pie, trzeci z kluczowych elementów niezb dnych do stworzenia korytarza prawid owo zaprogramowane podzespo y kolejowe nie jest dost pny w bibliotekach programu. W zwi zku z powy szym autor pos u y si dodatkiem Autodesk Subassembly Composer do samodzielnego stworzenia odpowiednich podzespo ów. W tym celu przeprowadzono naj-

3 Mo liwo ci wykorzystania programu AutoCad Civil 3D 27 pierw szczegó ow analiz sposobu kszta towania linii kolejowej w przekrojach poprzecznych. Rozpatrzmy najprostszy przyk ad jednotorowej linii kolejowej, z warstw ochronn torowiska. Na poni szym rysunku wskazano punkty charakterystyczne, których wspó rz dne w poszczególnych przekrojach poprzecznych s niezb dne do poprawnego stworzenia trójwymiarowego modelu projektowanej budowli. Rys. 1. Punkty charakterystyczne rozwa anego przekroju poprzecznego jednotorowej linii kolejowej W rozpatrywanym przekroju poprzecznym przyjmijmy, e pocz tek uk adu wspó rz dnych znajduje si w osi toru. Wówczas oczywi cie: x 0, y = 0. (1) o = o Zaprojektowany uk ad geometryczny linii kolejowej w planie (linia trasowania) wraz z profilem pod u nym jednoznacznie definiuj pewn krzyw w przestrzeni, a zatem jednoznacznie definiuj po o enie punktu O w dowolnym przekroju poprzecznym. Do wyznaczenia wspó rz dnych pozosta ych punktów charakterystycznych niezb dne s nast puj ce dane definiuj ce przekrój poprzecznych: 1) typ szyny, 2) rodzaj podk adu, 3) szeroko pryzmy podsypki, mierzona od czo a podk adu, 4) minimalna grubo podsypki (mierzona pod podk adem, w osi szyny), 5) odleg o punktu T1 od osi toru (przy czym punkt T1 mo e znajdowa si z lewej strony osi toru, jak na rysunku 1, lub po stronie prawej), 6) spadek poprzeczny torowiska (wyra ony przez tangens k ta nachylenia), 7) tangens k ta nachylenia skarpy podsypki, 8) minimalna szeroko awy torowiska, 9) minimalna szeroko lewej cz ci torowiska (mierzona od osi toru), 10) minimalna szeroko prawej cz ci torowiska (mierzona od osi toru), 11) grubo warstwy ochronnej, 12) tangens k ta nachylenia skarpy, 13) spadek poprzeczny powierzchni, na której uk adana jest warstwa ochronna (wyra ony przez tangens k ta nachylenia).

4 28 Damian Kosicki Powy sze parametry zaznaczono odpowiednimi liczbami na rysunku 2. Rys. 2. Podstawowe parametry definiuj ce przekrój poprzeczny jednotorowej linii kolejowej Rysunek 3 przedstawia okno dialogowe W a ciwo ci wykonanego przez autora podzespo u jednotorowej linii kolejowej. W tym oknie u ytkownik ma mo liwo zadeklarowania warto ci wszystkich wymienionych wcze niej parametrów. W przypadku szyn i podk adów wybór dokonywany jest z listy rozwijalnej w kodzie podzespo u ka demu typowi, np. podk adu przypisane s jego wymiary. Rys. 3. W a ciwo ci wykonanego przez autora podzespo u jednotorowej linii kolejowej okno dialogowe programu AutoCad Civil 3D

5 Mo liwo ci wykorzystania programu AutoCad Civil 3D 29 Dysponuj c tymi danymi mo na w atwy sposób znale równania opisuj ce wspó rz dne poszczególnych punktów toru bez przechy ki. Wyja nienia wymaga sposób znalezienia tych zale no ci, w przypadku gdy w torze zastosowano przechy k. Zagadnienie to b dzie rozwa ane na przyk adzie jednotorowej, pierwszorz dnej linii kolejowej o pr dko ci maksymalnej 120 km/h, o przekroju poprzecznym zgodnym z rozporz dzeniem [5]. Do poprawnego przygotowania podzespo ów kolejowych kluczowe jest uwzgl dnienie zale no ci pomi dzy zmian warto ci przechy ki a zmian po o enia poszczególnych punktów charakterystycznych. Na rysunku 4 zaprezentowano na o one na siebie przekroje poprzeczne wykonane na d ugo ci rampy przechy kowej, na której warto przechy ki wzrasta od 0 do 100 mm. Jak pokazano na rysunku przechy ka toru kolejowego kszta towana jest poprzez podniesienie szyny zewn trznej w uku, a rodek obrotu toru stanowi punkt zlokalizowany na powierzchni tocznej wewn trznej g ówki szyny [7]. Rys. 4. Na o one na siebie przekroje poprzeczne na d ugo ci rampy przechy kowej w uk adzie wspó rz dnych x y Szczegó owo rozpatrzmy przemieszczenie punktu TL1 (lewej kraw dzi torowiska) w uk adzie wspó rz dnych x y (rys. 5). Pomi dzy punktami 1-3 o warto ciach rz dnych punktów torowiska decyduje grubo podsypki mierzona pod podk adem w osi szyny lewej. Wraz ze wzrostem przechy ki, a zatem z podnoszeniem szyny lewej zewn trznej, wzrastaj równie rz dne punktu TL1. Od punktu 3 mniejsza jest grubo podsypki mierzona w osi szyny prawej. Poniewa rz dna tej szyny w uk adzie wspó rz dnych x-y nie zmienia si, równie rz dne punktów torowiska si nie zmieniaj. Rys. 5. Przemieszczenia punktu TL1 w uk adzie wspó rz dnych x y na d ugo ci rampy przechy kowej

6 30 Damian Kosicki Jednak z rysunku 5 wynika, e na odcinku 3 4 nast puje niewielki spadek rz dnej punktu TL1. Aby to wyja ni nale y przeanalizowa zmian wspó rz dnej x tego punktu. Pomi dzy punktami 1 2 o szeroko ci lewej cz ci torowiska decyduje parametr oznaczony na rys. 2 liczb 9. Jego warto zgodnie z rozporz dzeniem [5] wynosi 3,15 m. Szeroko lewej awy torowiska, nr 8 na rys. 2, wynosi wówczas wi cej ni wymagane 0,60 m. Jednak wraz ze wzrastaniem wielko ci przechy ki i poszerzaniem pryzmy podsypki z lewej strony osi toru (przej cie od punktu 2 do punktu 4), to warunek na minimaln szeroko awy torowiska zaczyna by decyduj cy. Szeroko awy torowiska wynosi dok adnie 0,60 m, a szeroko lewej cz ci torowiska mierzona od osi toru jest wi ksza ni wymagane 3,15 m i stale ro nie. Jednocze nie w zwi zku z przesuwaniem si punktu TL1 w kierunku ujemnym osi x, maleje jego rz dna y, z uwagi na zaprojektowane 5% pochylenie torowiska. Zmiana wiod cego kryterium jest realizowana w kodzie podzespo u w nast puj cy sposób: x x { xpl 2 p 8 p 9 } { x p p } TL 1 = min, TP 1 = max PP2 + 8, Oznaczenia punktów w powy szych wzorach (TP1, PP2, ) odpowiadaj oznaczeniom na rysunku 1, a zmienne p 8, p 9 i p 10 s warto ciami parametrów deklarowanych przez u ytkownika, których numery odpowiadaj oznaczeniom na rysunku (2) (3) Rys. 6. Przemieszczenia punktu PL1 w uk adzie wspó rz dnych x y na d ugo ci rampy przechy kowej Na d ugo ci rampy przechy kowej punkt PL1 podnosi si wraz ze wzrostem wielko ci przechy ki (rys. 6), za rz dne y punktu PP1 w tym czasie malej (rys. 7).

7 Mo liwo ci wykorzystania programu AutoCad Civil 3D 31 Rys. 7. Przemieszczenia punktu PP1 w uk adzie wspó rz dnych x y na d ugo ci rampy przechy kowej Jak wida na rysunku 8 warto wspó rz dnej x punktu TP1 (prawa kraw d torowiska) jest sta a. Niezale nie od wielko ci przechy ki decyduj cy jest warunek na minimaln szeroko prawej cz ci torowiska (numer 10 na rysunku 2). Warto wspó rz dnej y ro nie natomiast wraz ze zmian przechy ki w przedziale, w którym wiod cym kryterium jest grubo podsypki w przekroju pod lew szyn. Gdy warto przechy ki przekracza 75 mm (co odpowiada 5%), nast puje zmiana kryterium wiod cego i warto wspó rz dnej y jest ju sta a, poniewa równie szyna prawa nie zmienia swojej rz dnej. Zrozumienie powy szych zale no ci, po ich zapisaniu w postaci równa matematycznych i warunków, pozwoli o na stworzenie bazowego podzespo u jednotorowej linii kolejowej. Fragment schematu blokowego, prezentuj cy algorytm wyznaczania rz dnych punktów torowiska, zastosowany w podzespole jednotorowej linii kolejowej, przedstawiono na rysunku 9. Rys. 8. Przemieszczenia punktu TP1 w uk adzie wspó rz dnych x-y na d ugo ci rampy przechy kowej

8 32 Damian Kosicki Rys. 9. Fragment schematu blokowego przedstawiaj cy algorytm wyznaczania rz dnych torowiska w podzespole jednotorowej linii kolejowej

9 Mo liwo ci wykorzystania programu AutoCad Civil 3D Tory istniej ce w podzespo ach kolejowych Przy wykonywaniu projektów modernizacji i rewitalizacji linii kolejowych na rysunkach przekrojów poprzecznych oprócz po o enia projektowanej osi toru zaznacza si tak e po o enie osi toru istniej cego. Jest to szczególnie istotne na liniach dwutorowych, na których mo na atwo oceni, czy dany sposób fazowania robót jest mo liwy do realizacji. Prace modernizacyjne na liniach dwutorowych s zazwyczaj prowadzone przy zachowaniu ci g o ci w ruchu poci gów [2], a zatem nie mo na doprowadzi w adnej z faz do zmniejszenia szeroko ci mi dzytorza poni ej minimalnej warto ci wynikaj cej z przepisów. Ponadto w niektórych zadaniach rewitalizacyjnych wymianie podlegaj tylko pojedyncze konstrukcje wsporcze sieci trakcyjnej (np. [6]), a zatem mo liwo jakichkolwiek przesuni torów w planie wzgl dem stanu istniej cego mo e by istotnie ograniczona ze wzgl du na skrajni budowli. Wówczas podanie na ka dym przekroju poprzecznym przesuni cia toru projektowanego wzgl dem istniej cego pozwala na szybkie zauwa enie ewentualnej pomy ki. Ze wzgl du na te wymagania pojawia si konieczno przypisania do zespo u nie tylko jednej osi toru projektowanego, ale tak e osi toru istniej cego, a na liniach dwutorowych: dwóch osi torów projektowanych i dwóch osi torów istniej cych. Na szlakach mo na unikn konieczno ci przypisywania odr bnej linii trasowania i profilu toru projektowanego nr 2, o ile szeroko mi dzytorza b dzie sta a, a niweleta obu torów projektowanych taka sama. W praktyce jednak cz sto wyst puj poszerzenia mi dzytorza na ukach, na stacjach i na przystankach z peronami wyspowymi, a ró nice rz dnych obu torów pojawiaj si np. na przejazdach kolejowych zlokalizowanych w ukach z przechy k, na których dostosowuje si rz dne wysoko ciowe toków szynowych do niwelety drogi. Uwzgl dniaj c powy sze wymagania w podzespole linii jednotorowej, przewidziano mo liwo zdefiniowania tzw. obiektów docelowych korytarza w postaci linii trasowania i profilu toru istniej cego. Tak przygotowany podzespó linii jednotorowej zosta nast pnie rozbudowany do podzespo u linii dwutorowej, z mo liwo ci zdefiniowania odr bnych linii trasowania i profili dla toru projektowanego nr 2 i obu torów istniej cych. Opracowane zosta y tak e podzespo y dla linii dwutorowej, na której roboty przewidziane s tylko w torze nr 1 lub PRACA Z PRZYGOTOWANYMI PODZESPO AMI KOLEJOWYMI Przygotowane przez autora podzespo y kolejowe s narz dziem, umo liwiaj cym wykorzystanie programu AutoCad Civil 3D do zautomatyzowania procesu projektowania linii kolejowych. Ich bezpo rednie wykorzystanie w procesie projektowania jest bardzo podobne do procedur projektowania z wykorzystaniem podzespo ów standardowych. Algorytm post powania, opisany w punkcie 2, nale y jednak rozszerzy o przygotowanie odr bnych linii trasowania i profili

10 34 Damian Kosicki pod u nych dla wszystkich torów projektowanych i istniej cych. Przy opracowywaniu przekroju normalnego (assembly) do przygotowanych wcze niej podzespo ów kolejowych mo na do czy dowolne podzespo y z biblioteki programu AutoCad Civil 3D, na przyk ad podzespó skarpy nasypu o okre lonym nachyleniu, do przeci cia z powierzchni terenu istniej cego. Po przygotowaniu linii trasowania, profili pod u nych i w a ciwego zespo u linii kolejowej mo na przyst pi do tworzenia korytarza. Podczas tego procesu nale y przypisa odpowiednie linie trasowania i profile pod u ne do poszczególnych torów istniej cych i projektowanych. Po utworzeniu korytarza nale y wygenerowa tzw. powierzchnie korytarza. W przypadku linii kolejowej b dzie to torowisko (górna powierzchnia podtorza) wraz z powierzchniami skarp nasypów i przekopów oraz powierzchniami rowów bocznych. Dzi ki temu program automatycznie opisze te powierzchnie na przekrojach poprzecznych oraz automatycznie obliczy wielko ci robót ziemnych. Wygenerowanie przez program powierzchni korytarza jest mo liwe, dzi ki odpowiedniemu kodowaniu przygotowanych podzespo ów kolejowych. Poszczególnym odcinkom tworz cym podzespo y przypisano w a ciwe kody: np. odcinkom TL1-T1 i T1-TP1 przypisano kod Torowisko, a skarpom projektowanych nasypów i przekopów przypisano kod Odniesienie. Dzi ki temu u ytkownik pracuj cy nad konkretnym projektem, z wykorzystaniem podzespo ów kolejowych, jest w stanie w prosty sposób utworzy powierzchni rozpi t na odcinkach o kodach Odniesienie i Torowisko. W tym celu wystarczy w oknie dialogowym W a ciwo ci korytarza wybra odpowiednie kody (rys. 10), a program automatycznie stworzy trójwymiarowy model projektowanej powierzchni robót ziemnych (rys. 11). Rys 11. Okno dialogowe W a ciwo ci korytarza u ytkownik z listy rozwijalnej wybiera kody, na bazie których program automatycznie wygeneruje powierzchnie korytarza

11 Mo liwo ci wykorzystania programu AutoCad Civil 3D 35 Ponadto zdefiniowanie innych kodów podzespo u pozwala automatycznie wygenerowa przekroje poprzeczne zawieraj ce wszystkie niezb dnee informa- mi - cje, takie jak: 1) rz dne torów istniej cych i projektowanych, 2) wielko ci projektowanych przesuni w planie, a tak e szeroko ci dzytorza, 3) ukszta towanie terenu istniej cego, 4) rz dne i odsuni cia od osi toru projektowanego punktów charaktery- 5) pole powierzchni przekroju poprzecznego poszczególnych materia ów, stycznych przekroju poprzecznego powierzchni robót ziemnych, obj to materia ów pomi dzy s siednimi przekrojami poprzecznymi i obj to ca kowit materia u od pocz tku robót. Przyk adowy przekrój poprzeczny przedstawiono na rys. 12. Odpowiednimi cyframi wskazano wymienione powy ej dane. Rys. 12. Powierzchnia robót ziemnych dla budowy jednotorowej linii kolejowej, wyge- nerowana z u yciem przygotowanegoo podzespo u kolejowego Rys. 13. Przyk adowy przekrój poprzeczny wygenerowany automatycznie w programie AutoCAD Civil 3D z wykorzystaniem opracowanego podzespo u dwutorowej linii kolejowej, z robotami prowadzonymi tylko w torze nr 1

12 36 Damian Kosicki 4. NIEDOGODNO CI I PROBLEMY PRZY PROJEKTOWANIU LINII KOLEJOWYCH W PROGRAMIE AUTOCAD CIVIL 3D Program AutoCad Civil 3D jest programem przeznaczonym g ównie dla projektantów drogowych. Nale y si wi c liczy z pewnymi niedogodno ciami przy jego wykorzystaniu do celów przygotowania projektów kolejowych, m.in.: 1. W wersji programu starszej ni 2013 przechy k mo na definiowa tylko w warto ciach procentowych. Przygotowane przez autora podzespo y kolejowe odczytuj jednak przechy k jako wyra on w milimetrach, co pozwala unikn konieczno ci przelicze, np. przechy ka 100 % podana we w a ciwo ciach linii trasowania b dzie odczytywana przez podzespó przy tworzeniu korytarza jako 100 mm. 2. Warto ci przechy ek obu torów nale y definiowa we w a ciwo ciach linii trasowania toru nr W praktyce na liniach dwutorowych kilometracja projektowana prowadzona jest po osi toru nr 1, a kilometra danego punktu osi toru nr 2 odczytuje si poprzez jego prostopad e zrzutowanie na o toru nr 1. W programie natomiast ka dy tor posiada indywidualn kilometracj, do której odwo uj si automatyczne opisy punktów charakterystycznych, takich jak pocz tki i ko ce krzywych przej ciowych, uków i prostych. 4. Zgodnie z instrukcj [3] na linii dwutorowej o torach równoleg ych sporz dza si jeden profil pod u ny, rysuj c na nim uk ady geometryczne w planie obu torów. Na profilu pod u nym wygenerowanym w programie AutoCAD Civil 3D nie ma jednak mo liwo ci automatycznego narysowania uk adu geometrycznego w planie dla toru nr WNIOSKI 1. Biblioteki programu AutoCAD Civil 3D nie zawieraj podzespo ów, które umo liwia yby wygenerowanie prawid owego modelu projektowanej linii kolejowej. 2. Dodatek do programu: Autodesk Subassembly Composer pozwala na samodzielne stworzenie podzespo ów kolejowych. 3. Uniwersalny podzespó powinien dawa mo liwo zdefiniowania podstawowych parametrów linii kolejowej, od których jest zale ne po o enie punktów charakterystycznych przekroju poprzecznego. 4. Szczególn uwag przy tworzeniu podzespo ów zwrócono na wp yw przechy ki na szeroko i rz dne górnej powierzchni podtorza. 5. Prawid owo opracowane podzespo y kolejowe pozwalaj wykorzysta wszystkie mo liwo ci programu AutoCAD Civil 3D przy wykonywaniu projektów modernizacji i rewitalizacji linii kolejowych.

13 LITERATURA Mo liwo ci wykorzystania programu AutoCad Civil 3D 37 [1] AutoCAD Civil 3D 2013 podr cznik u ytkownika, Autodesk, Inc [2] Bogdaniuk B., Towpik K., Budowa, modernizacja i naprawy dróg kolejowych, KOW, Warszawa, [3] Instrukcja o organizacji i wykonywaniu pomiarów w geodezji kolejowej D19, PKP Polskie Koleje Pa stwowe, Warszawa, [4] Nowakowski M. J., Zastosowanie AutoCAD Civil3D w nauczaniu projektowania dróg szynowych, Drogi: l dowe, powietrzne, wodne 5, s , [5] Rozporz dzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10 wrze nia 1998 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada budowle kolejowe i ich usytuowanie, (Dz.U nr 151, poz. 987). [6] Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia Publicznego dla przetargu nieograniczonego na zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych dla zadania inwestycyjnego pn. Rewitalizacja linii kolejowej nr 131 Chorzów Batory Tczew, odcinek Inowroc aw Zdu ska Wola Chorzów Batory, PKP PLK S.A., Gda sk [7] Towpik K., Infrastruktura transportu kolejowego, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, [8] Wedding J., McEachron S., Mastering AutoCAD Civil 3D 2010, Wiley Publishing Inc., Indianapolis, POSSIBILITIES OF USING AUTOCAD CIVIL 3D IN RAILWAY LINE DESIGN Summary AutoCAD Civil 3D offers a wide range of options for car road designers, while railroad designers are not able to use all of these features. The reason of this problem is a lack of well defined railway subassemblies in program libraries. The aim of this article is to show, that by using self created railway subassemblies, it is possible to use all of the program capabilities also in the design process of railway lines. In order to create railway components the Autodesk Subassembly Composer may be used. To give an example of such task, the article discusses in detail the method of forming the cross-section of a railway line where a cant is applied. Understanding of this issue is essential to create correct railway subassemblies. The paper presents a design procedure in AutoCAD Civil 3D. It also identifies disadvantages associated with the use of the program for railway purposes. Dane autorów: mgr in. Damian Kosicki damian.kosicki@put.poznan.pl telefon: