09 lipca WP w misji UNIFIL ( )

Transkrypt

1 09 lipca 2018 WP w misji UNIFIL ( ) Jedną z kategorii zaangażowania polskich sił zbrojnych w działania poza granicami są misje i operacje pokojowe Organizacji Narodów Zjednoczonych, w których Polska bierze udział od roku W latach Polscy żołnierze w błękitnych beretach ONZ obecni byli też w Libanie. To bliskowschodnie państwo od lat 70-tych ubiegłego stulecia targane było konfliktami zbrojnymi związanymi między innymi z walkami z Izraelem. Istniejące od 1948 roku państwo żydowskie od początku swego istnienia ścierało się ze swoimi arabskimi sąsiadami, zarówno w roku powstania Izraela jak i później w latach 1956, 1967 i Mimo przeważających sił państw arabskich Izraelczycy zdołali obronić swoją niepodległość. Na początku lat 70-tych XX wieku sytuacja w regionie znowu zaczęła się komplikować. Bojownicy palestyńscy, którzy musieli opuścić Jordanie po nieudanej próbie przejęcie władzy w tym kraju, przenieśli się do Libanu, gdzie istniała już liczna diaspora palestyńska. Członkowie Organizacji Wyzwolenia Palestyny (OWP), nie uznający państwa izraelskiego, rozpoczęli serię akcji terrorystycznych zarówno z terenów Libanu jak i w innych regionach świata wymierzonych w społeczność żydowską. W odpowiedzi na te działania w maju 1973 roku władze w Bejrucie próbowały usunąć terrorystów z OWP, jednak ich pozycja była na tyle silna, że utrzymali oni swoje bazy w południowym Libanie. W roku 1975 w Libanie wybuchła wojna domowa w trakcie której chrześcijańskie bojówki Falangi Libańskiej ścierały się z koalicją sił muzłumańsko-druzyjsko-palestyńskich. Do walk wewnętrznych na prośbę Bejrutu włączył się Izrael, który dostarczał uzbrojenie oddziałom chrześcijańskim. Rok później interwencji w Libanie dokonała też Syria wspierana przez wojska Ligi Państw Arabskich. Wydarzeniem przełomowym dla powołania sił pokojowych ONZ w Libanie był atak przeprowadzony przez palestyńskich komandosów z ugrupowania Al-Fatah, stanowiącego część OWP. W jego wyniku uprowadzono a następnie zabito prawie 40 turystów izraelskich. Ten oraz kolejne akty przemocy ze strony Palestyńczyków, skierowane w terytorium Galilei, zmusiły rząd Izraela do przeprowadzenia 14 marca 1978 roku operacji odwetowej o kryptonimie Litani. W czasie jej trwania wojska izraelskie usunęły z południowego Libanu większość oddziałów palestyńskich a wycofując się utworzyły przygraniczną strefę buforową, nadzorowaną przez zaprzyjaźnione siły milicji chrześcijańskich, tzw. Armii Południowego Libanu. Protest ze strony rządu w Bejrucie doprowadził do uchwalenia 19 marca 1987 r. przez Radę Bezpieczeństwa ONZ rezolucji nr 425 i 426. Na ich mocy powołano Tymczasowe Siły Zbrojne Organizacji Narodów Zjednoczonych w Libanie (United Nations Interim Force in Lebanon UNIFIL). Pierwsi żołnierze w błękitnych beretach przybyli do Libanu już 23 marca 1978 r. Oddziały UNIFIL miały na celu potwierdzenie wycofania sił Izraela z tego kraju, przywrócenia Strona 1

2 międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa w rejonie, a także pomoc rządowi w Bejrucie w sprawowaniu efektywnej władzy. Powtarzając się ataki palestyńskich terrorystów na tereny w Północnej Galilei, którym nie zapobiegły libijskie władze i oddziały ONZ, mogące stosować jedynie zasadę samoobrony, spowodowało, że w roku 1982 Izrael ponownie zaatakował sąsiednie państwo w celu rozbicie oddziałów palestyńskich (tzw. pierwsza wojna libańska). Zaniepokojona rozwojem wypadków w Libanie Organizacja Narodów Zjednoczonych postawiła siłom UNIFIL dodatkowe zadania, wśród których znalazły się: ochrona ludności cywilnej, udzielenie pomocy humanitarnej w postaci dostarczenia wody i żywności, udzielenie pomocy medycznej lokalnej ludności czy też działania polegające na rozminowaniu terenów mandatowych. Okupacja Libanu zakończyła się w czerwcu 1985 roku częściowym wycofaniem wojsk izraelskich. Podobnie jak kilka lat wcześniej Żydzi utworzyli w południowej części tego państwa strefę buforową w której działały, wspierane przez Izrael, bojówki chrześcijańskie z Armii Południowego Libanu. Utworzenie strefy buforowej nie zahamowało jednak całkowicie ataków na terytorium Izraela. W roku 1992 nastąpiła eskalacja walk w obszarze nadgranicznym pogorszając sytuację w regionie. Siły UNIFIL wobec takiego obrotu spraw po raz kolejny miały ograniczone możliwości wypełniania swoich zadań mandatowych. W takiej skomplikowanej sytuacji militarno-politycznej w Libanie znaleźli się polscy żołnierze, którzy po raz kolejny trafili w rejon Bliskiego Wschodu. Jeden z liczny posterunków libańskiej armii Strona 2

3 Polski Kontyngent Wojskowy w ramach UNIFIL rozpoczął działalność 6 kwietnia 1992 roku. Na początku tego roku sekretarz generalny ONZ zwrócił się do polskich władz z prośbą o wysłanie personelu medycznego w miejsce wycofujących się Norwegów i Szwedów. Początkowo polski kontyngent tworzyła ponad sześćdziesięcioosobowa Polska Wojskowa Jednostka Medyczna (PWJM) która przejęła prowadzenie szpitala polowego od wspomnianych państw. Pierwszym dowódcą PKW w siłach UNIFIL, a zarazem komendantem szpitala polowego w miejscowości Naqoura został doświadczony uczestnik misji poza granicami państwa płk lek. Jerzy Banach. Zadaniem PWJM było dostarczenie pomocy medycznej i dentystycznej ponad 6 tysiącom członkom sił ONZ oraz dodatkowo pomocy medycznej okolicznej ludności. Polski personel medyczny wraz z włoskimi pilotami tworzył też załogę zespołu MEDAVAC działający w najbardziej oddalonych rejonach operacyjnych UNIFIL. Działalność polskich służb medycznych była często wykorzystywana także w trakcie udzielania pomocy np. w trakcie wypadków komunikacyjnych z udziałem autobusów, a także w kwietniu 1996 roku podczas zniszczenia przez siły izraelskie posterunku ONZ w Kaanie. Polscy medycy pełnili służbę także w Kwaterze Głównej UNIFIL. Polacy zakończyli działalność w ramach szpitala polowego misji jesienią 2005 roku. Na lądowisku MEDAVAC Od 15 marca 1994 roku zaczęła też funkcjonować polska kompania inżynieryjna (POLENGCOY) stacjonująca w Jwayya. Do zadań polskich saperów, podlegających bezpośrednio Kwaterze Głównej sił pokojowych ONZ w Libanie, należało między innymi: zabezpieczanie inżynieryjne sił UNIFIL, rozminowanie i likwidacja Strona 3

4 niewybuchów, utrzymanie w gotowości patrolów rozmontowywania, wykonywanie robót ziemnych czy też transport ciężkiego sprzętu. W ramach możliwości Polacy wykonywali też prace inżynieryjno-budowlane na rzecz ludności lokalnej. Polscy saperzy w czasie służby na libańskiej ziemi Miesiąc później w skład PKW w Libanie włączony został polski batalion logistyczny (POLLOG). Jego głównym zadaniem był transport żywności, paliwa oraz innych materiałów z Izraela i Libanu do magazynów Kwatery Głównej. Polakom podlegała też Centralna Składnica Zaopatrzenia misji w której w kilkudziesięciu magazynach znajdowało się zaopatrzenie niezbędnych do funkcjonowania poszczególnych kontyngentów. Żołnierz WP służyli także w Kwaterze Głównej misji, w składzie odwodu dowódcy misji oraz w strukturach żandarmerii wojskowej (MP). Łącznie polski kontyngent liczył ponad 500 żołnierzy i pracowników cywilnych. Strona 4

5 Żołnierze z POLLOG (2009 r) Kolejnym etapem w funkcjonowania PKW UNIFIL był 1 czerwca 1996 roku. Wtedy to w jego składzie utworzono Zgrupowanie Pododdziałów Remontowych stacjonujące w miejscowości Tibnin. Z czasem przemianowano je na Polską Kompanię Remontową. Do zadań żołnierzy tej jednostki należało: naprawa i obsługa większości pojazdów ciężarowych, generatorów prądotwórczych i innego sprzętu należącego do sił ONZ, udzielanie pomocy drogowej pojazdom UNIFIL oraz w miarę możliwości wsparcia humanitarnego okolicznym mieszkańcom. Strona 5

6 Park maszynowy PKW UNIFIL Warto też przypomnieć fakt, że od 1 kwietnia 1995 roku na stanowisko dowódcy sił UNIFIL, będącej wtedy drugą co do wielkości operacją pokojową ONZ na świecie, mianowany został gen. bryg. Stanisław Woźniak. W randze zastępcy Sekretarza Generalnego ONZ przystąpił do reorganizacji sił (zmniejszenie liczebności, zwiększenie ilości transporterów opancerzonych) i zadań UNIFIL, które musiały do stosować się do dynamicznie zmieniających się warunków w regionie. Na okres pełnienia przez niego obowiązków (zakończył ich pełnienie 30 września 1997 roku) przypadał szczególnie trudny okres w historii misji UNIFIL. Powtarzające się ataki rakietowe, a nawet samobójcze, prowadzone na terenie Izraela przez terrorystów Hezbollahu lub OWP doprowadziły do kolejnej akcji odwetowej ze strony państwa żydowskiego. 11 kwietnia 1996 roku, uderzeniem na siedziby bojowników palestyńskich w południowej części Libanu, rozpoczęła się izraelska operacja pod kryptonimem Grona gniewu. Uderzenia zostały wymierzone także w wioski i osiedla palestyńskie w strefie odpowiedzialności UNIFIL. Uciekająca przed atakami sił zbrojnych Izraela ludność cywilna często szukała schronienia w bazach ONZ. Nie zawsze jednak błękitne berety mogły zapewnić im należyte bezpieczeństwo, co było spowodowane obowiązującymi ich zasadami użycia broni. Przykładem tego są wydarzenia z 18 kwietnia 1996 roku. Tego dnia w bazie sił pokojowych ONZ w Kanna schroniło się ok. 800 uchodźców. W wyniku ostrzału izraelskiego, będącego odpowiedzią na palestyńskie ataki moździerzowe z okolic placówki, na jego terenie zginęło ponad 100 cywili a około 120 osób, w tym żołnierze ONZ, zostało rannych. W czasie trwania operacji Grona gniewu szczególnie intensywnie wykorzystywany był polski personel szpitala polowego, a także polscy saperzy, którzy wielokrotnie wyjeżdżali na patrole rozminowywania. Pod naciskami USA udało się w końcu wynegocjować porozumienie o zawieszaniu broni gwarantujące Izraelowi prawo do samoobron, a z drugiej strony zobowiązujące islamskich bojowników do nie atakowania obiektów cywilnych w północnej części Izraela. Powoli sytuacja w regionie zaczęła się stabilizować. Strona 6

7 Na punkcie opserwacyjnym 16 czerwca 2000 roku armia izraelska ostatecznie opuściła strefę bezpieczeństwa, jednakże sytuacja w regionie wciąż pozostawała napięta. W tym okresie redukowane powoli siły UNIFIL zajmowały się monitorowaniem linii wycofywania wojsk (tzw. blue line), patrolowaniem terytorium oraz, wraz z władzami Libanu, zapewnianiem pomocy humanitarnej ludności cywilnej. 12 lipca 2006 roku Hezbollah naruszył granicę libańsko-izraelską, tzw. niebieską linię, atakując pociskami rakietowymi terytorium Izraela, a także atakując izraelski patrol wojskowy. Doprowadziło to do ponad trzydziestodniowej wymiany ognia między bojówkami Hezbollahu a armią izraelską (tzw. druga wojna libańska) w wyniku której wiele osób straciło życie, a południowa część Libanu uległa znaczącym zniszczeniom. 11 sierpnia Rada Bezpieczeństwa ONZ przyjęła rezolucję numer 1701, wzywając obie strony do natychmiastowego przerwania ognia. Rezolucja zwiększała liczbę personelu UNIFIL z 2000 żołnierzy do Dodatkowo do zadań sił pokojowych włączono: monitorowanie zakończenia walk, wsparcie libańskiej armii w przejęciu przez nią kontroli nad południowym Libanem oraz zapewnienie dostępu pomocy humanitarnej do ludności cywilnej a także bezpiecznego powrotu uchodźców do swych domów. Sytuacja w regionie wpłynęła także na kształt PKW. Na podstawie Rezolucji Rady Bezpieczeństwa numer 1701 rząd RP zdecydował o zwiększeniu udziału polskich sił zbrojnych w operacji UNIFIL. Skutkiem było decyzja o planowanym powołaniu polsko-hiszpańskiego batalionu piechoty zmotoryzowanej dla wsparcia operacji Organizacji Narodów Zjednoczonych w Libanie. Po jej zaakceptowaniu przez władze wojskowe ONZ struktura PKW rozszerzona została o kompanię manewrową wystawioną przez Żandarmerię Wojskową. Pododdział ten przerzucony został do rejonu operacji w drugiej połowie kwietnia 2007 r. a 7 maja 2007 r. osiągnął gotowość do realizacji zadań mandatowych. Do jego zadań należało utrzymywanie posterunków, prowadzeniu patroli i konwojowanie w polskiej strefie odpowiedzialności. Strona 7

8 Polscy żołnierz do końca na posterunku UNIFIL Pod koniec 2009, w związku z decyzją o ogólnym wycofywaniem polskich kontyngentów z misji oenzetowskich (zakończono wówczas między innymi służbę Polaków w siłach UNDOF w Syrii), PKW Liban rozpoczął wycofywanie do kraju. 27 października 2009 roku zakończyła działalność kompania manewrowa, a 10 listopada do domu odleciała pierwsza grupa żołnierzy. Kolejnym etapem wycofania polskich sił z Libanu było oficjalne przekazanie 1 grudnia przez POLLOG odpowiedzialność duńskiemu batalionowi logistycznemu. Pięć dni później w Kielcach nastąpiło uroczyste powitanie PKW. Ostatni polscy żołnierze pełniący służbę pod flagą UNIFIL opuścili teren misji 11 grudnia 2009 roku. Łącznie w 31 zmianach służbę na libańskiej ziemi pełniło ok 12 tysiąc Polaków. W trakcie trwania tej misji życie oddało łącznie siedmiu polskich żołnierzy. Mimo tych strat Polski Kontyngent Wojskowy w Libanie z poświęceniem i zaangażowaniem przez prawie 17 lat działał na rzecz budowy pokoju w tym newralgicznym regionie Bliskiego Wschodu. Mimo, że nigdy nie udało się siłom ONZ w pełni wykonać zadań mandatowych określonych w kolejnych rezolucjach Rady Bezpieczeństwa, to jednak sama obecność błękitnych beretów na terytorium objętym walkami, stałe informowanie opinii międzynarodowej o przebiegu konfliktu czy też udzielanie pomocy humanitarnej okolicznej ludności w dużej mierze przyczyniło się do zmniejszenia negatywnych skutków wojny, a tym samym do chwilowego ustabilizowania sytuacji w regionie. Dziś, już bez żołnierzy Wojska Polskiego, misja UNIFIL jest kontynuowana ze względu na wciąż niestabilną sytuację polityczno-militarną w Libanie. Zdjęcia z kolekcji Centrum Weterana Działań Poza Granicami Pańśtwa oraz major Anny Kujtkowskiej. Strona 8