GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH DLA GMINY KOŚCIERZYNA NA ROK 2018

Transkrypt

1 GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH DLA GMINY KOŚCIERZYNA NA ROK 2018 Kościerzyna 2017

2 GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH Na rok 2018 I. PODSTAWA PRAWNA..3 II. WSTĘP... 3 III. SKALA PROBLEMU... 4 IV. REALIZATORZY PROGRAMU... 6 V. CELE... 7 VI. ZADANIA PROGRAMU... 8 VII. DZIAŁALNOŚĆ GMINNEJ KOMISJI ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE KOŚCIERZYNA VIII. ŹRÓDŁA I ZASADY FINANSOWANIA IX. KONTROLA EFEKTYWNOŚCI PROGRAMU.15

3 I. PODSTAWA PRAWNA 1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 sierpnia 2016r. w sprawie Narodowego Programu Zdrowia na lata Krajowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. 3. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2016r., poz. 487). 4. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (t.j. Dz. U. z 2015r., poz. 1390). 5. Uchwała Nr IV/355/14 Rady Gminy Kościerzyna z dnia 25 kwietnia 2014 roku w sprawie przyjęcia Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Kościerzyna na lata II. WSTĘP Zgodnie z zapisami art. 1 ustawy z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi jednostki samorządu terytorialnego w ramach swoich kompetencji są zobowiązane do podejmowania działań zmierzających do ograniczania spożycia napojów alkoholowych oraz zmiany struktury ich spożywania, inicjowania i wspierania przedsięwzięć mających na celu zmianę obyczajów w zakresie sposobu spożywania tych napojów, działania na rzecz trzeźwości w miejscu pracy, przeciwdziałania powstawaniu i usuwania następstw nadużywania alkoholu, a także wspierania działalności w tym zakresie organizacji społecznych i zakładów pracy. Na mocy wyżej wymienionej ustawy samorząd terytorialny opracowuje gminny program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, stanowiący część strategii rozwiązywania problemów społecznych.

4 Przy opracowaniu Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2018 rok uwzględnione zostały wskazówki wynikające z Rekomendacji do realizowania i finansowania gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w 2018 roku Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Ujęte w programie zadania inicjowane są przez Gminną Komisję d/s Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Kościerzynie, a ich zakres i sposób realizacji odpowiada lokalnym potrzebom środowisk, w zależności od skali zjawiska poszczególnych uzależnień występujących na terenie Gminy Kościerzyna, jak również możliwości zabezpieczenia ich wykonania, które powinno być prowadzone systemowo przy wykorzystaniu wszystkich dostępnych zasobów, jakimi dysponuje gmina, w szczególności poprzez współpracę organizacyjną wielu podmiotów. Nadmienić należy, iż niniejszy Program dostosowany jest do specyfiki problemów alkoholowych występujących w Gminie Kościerzyna i uwzględnia lokalne możliwości realizacji pod względem prawnym, administracyjnym i ekonomicznym. Działania związane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych na terenie gminy mają charakter długofalowy i stanowią kontynuację wcześniej podejmowanych Gminnych Programów Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, co w dużym stopniu warunkuje ich skuteczność. III. SKALA PROBLEMU W planowaniu i prowadzeniu działań mających na celu profilaktykę i rozwiązywanie problemów alkoholowych bardzo ważne jest rozpoznanie skali problemu, struktury spożycia napojów alkoholowych oraz zaburzeń życia społecznego i rodzinnego nimi wywołanych. Jednocześnie zgromadzenie danych statystycznych w zakresie uzależnienia nie daje rzeczywistego

5 wyobrażenia o dynamice zjawiska ze względu na wrażliwość danych oraz fakt, że te same osoby mogą być wykazywane przez różne podmioty działające w obszarze rozwiązywania problemów alkoholowych. Zrealizowane w Polsce badania epidemiologiczne pozwalają szacować liczbę osób uzależnionych od alkoholu na ok. 600 tys., zaś osób pijących alkohol szkodliwie na ok. 2,5 mln. Badania naukowe wykazują, iż w Polsce 943 tys. dzieci i młodzieży w wieku poniżej 18. roku życia ma rodziców z problemami wynikającymi z picia. Populacja ta stanowi ok. 13% tej grupy wiekowej. Odsetek ten waha się od 11% wśród dzieci do 4. roku życia do prawie 15% w grupie wiekowej lat. Picie alkoholu przez młodych ludzi jest najczęstszym zachowaniem ryzykownym i warto o tym pamiętać przy ustalaniu priorytetów w działaniach profilaktycznych. Spożywanie alkoholu przez osoby niepełnoletnie prowadzi często do podejmowania innych zachowań ryzykownych i zaburza proces rozwojowy. Wśród szkód można wymienić np.: upośledzenie czynności poznawczych: koncentracji uwagi, zapamiętywania, uczenia się, rozwoju kontroli emocjonalnej, powoduje podejmowanie zachowań ryzykownych, groźnych dla życia i zdrowia, zakłóca proces rozwojowy, może powodować spowolnienie wzrostu i zaburzenia hormonalne. Szczegółowe wyniki diagnozy populacji młodych ludzi, pozwalają określić pewne obszary, które powinny być objęte większą uwagą. Dane dotyczące zachowań młodzieży wobec środków psychoaktywnych w klasach pierwszych gimnazjalnych, przeprowadzonych na początku roku 2017 w Gminie Kościerzyna, są niepokojące. Do wypicia alkoholu przynajmniej raz w życiu przyznaje się 46% nastolatków badanej grupy, z czego 5% przyznaje, iż robi to raz w miesiącu. 46% uczniów klas pierwszych szkół gimnazjalnych uważa, iż alkohol w piwie i winie jest inny i mniej groźny niż alkohol w wódce. Niebezpieczne jest, iż 12% badanych sądzi, iż picie alkoholu i korzystanie ze środków uzależniających pomaga w rozwiązaniu kłopotów osobistych.

6 Szeroko pojęta działalność profilaktyczna jest skierowana do ogółu populacji. Szacuje się bowiem, iż populacja osób pijących ryzykownie i szkodliwie jest aż cztery razy większa niż populacja osób uzależnionych od alkoholu i stanowi ok. 10% dorosłych mieszkańców Polski. Osoby pijące szkodliwie doświadczają z powodu picia negatywnych konsekwencji zdrowotnych, społecznych, psychologicznych, choć nie występuje u nich uzależnienie od alkoholu. Natomiast ryzykowne spożywanie alkoholu to picie nadmiernych jego ilości, które aktualnie nie pociąga za sobą negatywnych konsekwencji, ale można oczekiwać, że te się pojawią, o ile obecny model picia nie zostanie zmieniony. Uwzględniając powyższe, działania przewidziane w niniejszym programie w 2018 roku będą kierowane do wszystkich mieszkańców Gminy Kościerzyna, w szczególności będą się koncentrowały głównie na profilaktyce mającej na celu zapobieganiu uzależnieniom wśród dzieci i młodzieży szkolnej na terenie gminy. IV. REALIZATORZY PROGRAMU 1. Gminna Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Kościerzynie 2. Wójt Gminy Kościerzyna 3. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kościerzynie 4. Gminny Zespół Interdyscyplinarny 5. Komenda Powiatowa Policji w Kościerzynie 6. Placówki oświatowe 7. Publiczne i niepubliczne ośrodki zdrowia 8. Zakład Sportu Kultury i Turystyki 9. Osoby fizyczne i prawne 10.Straż Gminna w Kościerzynie

7 11.Organizacje pozarządowe V. CELE Celem głównym Programu jest zapobieganie powstawaniu nowych problemów alkoholowych, zmniejszenie rozmiarów i natężenia tych, które aktualnie występują, rozwijanie zasobów niezbędnych do radzenia sobie z już istniejącymi oraz wydłużenie życia w zdrowiu, poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia oraz zmniejszenie nierówności społecznych w życiu. Cele szczegółowe: 1. Zwiększenie świadomości społecznej w zakresie problematyki związanej z używaniem substancji psychoaktywnych. 2. Ograniczenie dostępności alkoholu i innych środków psychoaktywnych, zwłaszcza wśród młodzieży. 3. Zmiana zachowań i postaw mieszkańców w sytuacjach związanych z alkoholem. 4. Wdrożenie nowoczesnych form profilaktyki kierowanej w szczególności do dzieci i młodzieży. 5. Poprawa funkcjonowania rodzin, w których występują problemy alkoholowe oraz rodzin zagrożonych uzależnieniem. 6. Zwiększenie skuteczności i dostępności terapii w zakresie nowoczesnych strategii i metod rozwiązywania problemów alkoholowych. 7. Objęcie pomocą większej liczby osób uzależnionych od alkoholu. 8. Zmniejszenie poczucia bezradności w poszukiwaniu pomocy.

8 VI. ZADANIA PROGRAMU Zadanie 1 Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu, realizowane poprzez: wspieranie placówek leczenia uzależnienia od alkoholu, motywowanie zarówno osób uzależnionych, jak i osób współuzależnionych do podjęcia psychoterapii w placówkach leczenia uzależnień oraz kierowanie na leczenie specjalistyczne, motywowanie osób pijących ryzykownie i szkodliwie, ale nieuzależnionych, do zmiany szkodliwego wzoru picia, udzielanie wsparcia osobom po zakończonym leczeniu odwykowym, rozpoznanie zjawiska przemocy domowej, udzielenie stosownego wsparcia i informacji o możliwościach uzyskania pomocy i powstrzymania przemocy, inicjowanie interwencji w przypadku diagnozy przemocy domowej, informowanie o możliwościach oraz sposobach terapii oraz instytucjach i stowarzyszeniach, w których możliwa jest specjalistyczna pomoc i wparcie, zachęcanie osób uzależnionych, jaki i współuzależnionych do korzystania z oferty ruchów samopomocowych, przede wszystkim, aby systematycznie uczestniczyły w mityngach Wspólnot Anonimowych Alkoholików, AL- Anon działających na terenie Gminy. Zadanie 2 Udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie, poprzez: Finansowanie zajęć i programów socjoterapeutycznych lub opiekuńczowychowawczych dla dzieci i młodzieży z rodzin z problemem alkoholowym.

9 Dofinansowanie obozów socjoterapeutycznych dla dzieci z rodzin z problem alkoholowym. Finansowanie zatrudnienia pracowników merytorycznych w placówkach udzielających pomocy dzieciom oraz młodzieży z rodzin z problemem alkoholowym. Podnoszenie kompetencji w zakresie pracy z dziećmi z rodzin z problemem alkoholowym oraz w zakresie prowadzenia zajęć profilaktycznych (kursy, szkolenia, konferencje). Finansowanie dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach socjoterapeutycznych. Warsztaty psychologiczne dla dzieci i młodzieży z terenu Gminy Kościerzyna. Wspieranie pracy zespołu interdyscyplinarnego. Organizowanie zajęć dla rodziców dzieci uczęszczających na zajęcia, mających na celu podniesienie ich kompetencji wychowawczych. Zwiększenie dostępności i podniesienie jakości pomocy dla ofiar przemocy w rodzinie z problemem alkoholowym. Doskonalenie metod pracy w sytuacji przemocy w rodzinie w ramach procedury Niebieskiej Karty. Edukacja społeczna poprzez upowszechnianie materiałów informacyjnoedukacyjnych o problemie uzależnień oraz przemocy w rodzinie (broszury, ulotki, informacje w lokalnej prasie). Wspieranie działań profilaktycznych i związanych z opieką psychologiczną i prawną dla rodzin dotkniętych problemem uzależnień i przemocy, inicjowanych poprzez szkoły, organizacje pozarządowe i inne instytucje. Koordynowanie działań o charakterze pomocowym poprzez ścisłą współpracę z Policją, Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej, ochroną zdrowia, szkołami, sądami itp.

10 Działania Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Gminie Kościerzyna (podnoszenie kwalifikacji, bieżąca działalność). Zadanie 3 Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży w tym prowadzenie pozalekcyjnych zajęć sportowych, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczowychowawczych i socjoterapeutycznych, poprzez: Organizowanie badań, sondaży, diagnoz i ekspertyz, pozwalających ocenić aktualny stan problemów alkoholowych, zasobów oraz efektów podejmowanych działań. Dofinansowanie szkoleń i kursów specjalistycznych w zakresie pracy profilaktycznej z dziećmi z rodzin alkoholowych oraz rozwijania umiejętności prowadzenia zajęć profilaktycznych organizowanych dla nauczycieli, pedagogów i psychologów. Współpraca z placówkami oświatowymi w zakresie realizacji profesjonalnych programów profilaktycznych i edukacyjnych skierowanych do dzieci i młodzieży, rodziców i nauczycieli. Organizowanie na terenie szkół i innych placówek oświatowo i opiekuńczo wychowawczych programów oraz przedstawień profilaktycznych dla dzieci i młodzieży. Wspieranie programów i przedsięwzięć profilaktycznych opracowanych i realizowanych przez młodzież, skierowanych do grup rówieśniczych. Wspieranie pro-społecznych działań młodzieży przez mentorów z obszaru profilaktyki i promocji zdrowia.

11 Podejmowanie działań edukacyjnych skierowanych do sprzedawców napojów alkoholowych oraz działań kontrolnych i interwencyjnych, mających na celu ograniczenie dostępności napojów alkoholowych i przestrzeganie zakazu sprzedaży alkoholu osobom poniżej 18. roku życia. Kontynuacja realizacji programów profilaktycznych dotyczących zagadnień podnoszących świadomość w zakresie zdrowotnych, psychologicznych, społecznych konsekwencji nadużywania substancji psychoaktywnych (tj. alkohol, środki odurzające, substancje psychotropowe,tytoń). Przeprowadzanie lokalnych i regionalnych kampanii edukacyjnych na tematy związane z profilaktyką alkoholową oraz współudział w ogólnopolskich kampaniach medialnych dotyczących tej tematyki. Wspieranie działań profilaktycznych o charakterze rozrywkowym, sportowym itp. dla dzieci i młodzieży w szczególny sposób eksponujący szkodliwość alkoholu, narkotyków, dopalaczy oraz tytoniu (spektakle, zawody sportowe, festyny, konkursy, itp.). Zakup i rozprowadzanie materiałów informacyjno edukacyjnych (książki, broszury, ulotki, itp.). Szkolenia i kursy specjalistyczne dla osób zajmujących się pracą z osobami uzależnionymi oraz współuzależnionymi. Działalność na rzecz przeciwdziałania nietrzeźwości na drogach oraz w miejscach publicznych (kampanie społeczne, edukacja w szkołach, współpraca na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa ruchu drogowego). Edukacja publiczna prowadzenie systemu informacji na temat działań podejmowanych na terenie gminy na rzecz profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, np. informacje w lokalnej prasie, informacje na tablicach ogłoszeń.

12 Monitorowanie skali problemów alkoholowych w środowisku lokalnym - realizacja badań ilościowych w populacji generalnej i wśród młodzieży szkolnej. Inicjowanie działań na rzecz współpracy służb i instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo w miejscach publicznych. Zadanie 4 Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych, poprzez: Współpracę z organizacjami, jednostkami i stowarzyszeniami działającymi na rzecz rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Wykorzystywanie lokalnych zasobów do tworzenia koalicji na rzecz ograniczenia problemów alkoholowych i przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Zadanie 5 Podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów określonych w art i 15 ustawy oraz występowanie przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego, w sprawach: Naruszenia zakazu reklamy i promocji alkoholowych. Naruszenia zakazu sprzedaży i podawania napojów alkoholowych osobom nietrzeźwym, nieletnim oraz na kredyt lub pod zastaw. Celem koordynacji postępowania przed sądem, sporządzenia aktu oskarżenia, nadzorowania i reprezentowania przed organami ścigania dopuszcza się dofinansowanie wskazanego przez wójta oskarżyciela publicznego.

13 VII. DZIAŁALNOŚĆ GMINNEJ KOMISJI ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE KOŚCIERZYNA Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Kościerzynie działa na podstawie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2016r. poz. 487). Gminną Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Kościerzynie powołuje Wójt Gminy Kościerzyna oraz zatwierdza jej regulamin działania. Do zadań Komisji należy, w szczególności: o podejmowanie czynności zmierzających do orzeczenia przez sąd o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego, o przygotowanie dokumentacji związanej z postępowaniem sądowym wraz z opinią przygotowaną przez biegłych, o prowadzenie ewidencji osób uzależnionych, o opiniowanie zgodności lokalizacji punktów sprzedaży napojów alkoholowych z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz z uchwałami Rady Gminy, będących podstawą do uzyskania zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, o podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów dotyczących promocji i reklamy określonych w art.13¹ i art.15 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, o inicjowanie działań stanowiących zadania własne gminy w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, o rozpatrywanie zawiadomień z instytucji, organizacji społecznych i od osób fizycznych dotyczących osób nadużywających alkoholu,

14 o występowanie z wytyczeniem priorytetów gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, o współpraca z innymi organami administracji państwowej i samorządowej oraz organizacjami społecznymi, związkami wyznaniowymi w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii. Za realizację zadań ustawowych, w tym wykonywanych podczas posiedzeń GKRPA, przysługuje jej członkom wynagrodzenie w postaci diety w wysokości 20% minimalnego wynagrodzenia określonego przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Przewodniczący komisji za udział w posiedzeniach otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 25% minimalnego wynagrodzenia określonego przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Podstawą wynagrodzenia są listy obecności z posiedzenia Komisji. Wydatki na wynagrodzenia, szkolenia, koszty podróży służbowych (delegacje) członków, utrzymanie i doposażenie Gminnej Komisji realizowane są ze środków budżetu Gminy przeznaczonych na realizację zadań własnych wynikających z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi określonych w niniejszym Programie. VIII. ŹRÓDŁA I ZASADY FINANSOWANIA Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych realizowany będzie w ramach środków finansowych planowanych w budżecie Gminy Kościerzyna w dziale 851 ochrona zdrowia, w rozdziale przeciwdziałanie alkoholizmowi. Finansowanie niniejszego programu dokonywane będzie głównie z rocznych opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych.

15 Szczegółowe zapotrzebowanie na środki finansowe przeznaczonych na realizację zadań wynikających z Gminnego Programu zatwierdza Wójt Gminy. IX. KONTROLA EFEKTYWNOŚCI PROGRAMU Sporządzanie raz w roku sprawozdania z wykonania Programu, zawierającego informacje dotyczące ilości środków finansowych przeznaczonych na realizację poszczególnych działań, liczby przeprowadzonych i/lub dofinansowanych form w ramach poszczególnych działań, liczby osób objętych poszczególnymi działaniami, liczby podmiotów, z którymi nawiązano współpracę. Wójt Gminy Kościerzyna sprawuje na bieżąco nadzór nad realizacją Gminnego Programu i podejmuje niezbędne działania zmierzające do osiągnięcia wyznaczonych celów.