Analiza wyników czołówki światowej chodziarzy na dystansie 50 km ( ) w kontekście przygotowań do Igrzysk Olimpijskich w Londynie

Transkrypt

1 93 Perspektywiczny program szkolenia powinien uwzględniać tendencje rozwojowe wyników w danej konkurencji. Analiza wyników czołówki światowej chodziarzy na dystansie 50 km ( ) w kontekście przygotowań do Igrzysk Olimpijskich w Londynie Chód sportowy na dystansie 50 km na igrzyskach olimpijskich został rozegrany po raz pierwszy w 1932 roku w Los Angeles. Zwycięzca, reprezentant Wielkiej Brytanii Thomas Greek, pokonał ten dystans w czasie 4: Od inauguracyjnego startu do ostatnich Igrzysk Olimpijskich w Pekinie poziom sportowy tej konkurencji wzrósł istotnie (ryc. 1). Zwycięzca z Pekinu, Włoch Alex Schwazer, na pokonanie tego dystansu potrzebował tylko 3: W odstępie 76 lat (ryc. 1), jaki dzielił złotych medalistów wspomnianych igrzysk, wynik uległ poprawie o ponad 1 godzinę i 13 min. Co piąte igrzyska olimpijskie Londyn 1948, Meksyk 1968, Barcelona 1988 następuje wyraźna korekta wyników. Wpływ na to miało wiele czynników, wśród których niewątpliwie najważniejsze to: dobór odpowiednich osobników do uprawiania chodu sportowego, postęp myśli szkoleniowej, wykorzystanie wy- Sport Wyczynowy 2010, nr 3/535

2 94 5: : : : : : :24.00 Los Angeles Berlin Londyn Helsinki Melbourn Rzym Tokio Meksyk Monachium Montreal Los Angeles Seul Barcelona Atlanta Sydney Ateny Pekin Ryc. 1. Rozwój wyniku sportowego na igrzyskach olimpijskich w chodzie na dystansie 50 km. ników badań naukowych w pracy trenerskiej (biomechaniki sportu, fizjologii sportu, medycyny sportowej, psychologii sportu oraz dietetyki i in.), taktyka rozgrywania zawodów sportowych. O sukcesie na najważniejszych imprezach sportowych w pierwszym rzędzie decyduje jednak długofalowy program szkolenia przyjęty przez krajową federację lekkoatletyczną, a realizowany przez trenerów wraz z wspierającymi ich zespołami specjalistów. Opracowując program szkoleniowy w ramach przygotowań do startu w Igrzyskach Olimpijskich w Londynie w 2012 r., w pierwszym rzędzie powinno się określić poziom, na jakim będzie toczyć się walka o medale i miejsca w finale. Na tej podstawie można oprzeć dobór odpowiednich osobników, utalentowanych i chętnych do podjęcia ciężkiej pracy treningowej, którzy mogą osiągnąć sukces olimpijski. W niniejszym opracowaniu przedstawiono analizę wyników w cyklu olimpijskim , zawodników pierwszej szesnastki igrzysk olimpijskich w chodzie na dystansie 50 km. Postanowiono udzielić odpowiedzi na następujące pytania. 1. Czy w okresie olimpijskim zawodnicy stanowili czołówkę rankingu IAAF? 2. Czy na podstawie rankingu w poszczególnych latach cyklu olimpijskiego można przewidywać wynik w igrzyskach olimpijskich? 3. Jaki poziom sportowy należy prezentować na rok przed i w roku olimpijskim, aby zająć miejsce w pierwszej ósemce i walczyć o medale? Materiał badawczy i metody Materiał do analiz stanowił oficjalny ranking wyników w chodzie sportowym na 50 km w kolejnych latach publikowany przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Federacji Lekkoatletycznych (IAAF) oraz komunikat wydany przez organizatora Igrzysk Olimpijskich 2008 r. (The Organizing Committee for the Olympic Summer Games in Beijing). Analiza obejmowała wyniki osiągnięte przez zawodników w kolejnych latach i zajmowane przez nich miejsca w kla-

3 Analiza wyników czołówki światowej chodziarzy na dystansie 50 km Tabela 1 Rezultaty zawodników, którzy zajęli miejsca I, VIII i XVI na kolejnych igrzyskach olimpijskich Igrzyska Olimpijskie Miejsce I Miejsce VIII Miejsce XVI Sydney 03: : :53.48 Ateny 03: : :57.00 Pekin 03: : :52.32 syfikacji IAAF w chodzie sportowym na dystansie 50 km. Analizie poddano zawodników, którzy na Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie zajęli 16 pierwszych miejsc. Założono, że selekcyjne kryterium wynikowe, uprawniające do startu w chodzie na dystansie 50 km na Igrzyskach Olimpijskich w Londynie w 2012 roku, wynosić będzie 3: Tyle samo, co wynik, który uprawniał do startu w Mistrzostwach Świata seniorów w Berlinie w 2009 roku. Biorąc pod uwagę rezultaty osiągane w ostatnich trzech Igrzyskach Olimpijskich przez zawodników zajmujących miejsca: I, VIII i XVI można przypuszczać, że uzyskanie wyniku 3:48.00 powinno zapewnić miejsce w pierwszej ósemce. Natomiast osiągnięcie wyniku 3:53.00 powinno gwarantować miejsce wśród 16 najlepszych chodziarzy. Tabela 1 przedstawia czasy, jakie uzyskali zawodnicy zajmujący miejsca: I, VIII i XVI na Igrzyskach Olimpijskich w Sydney (2000), Atenach (2004) i Pekinie (2008). Zawodników sklasyfikowanych w rankingach IAAF podzielono na trzy grupy. pierwsza: zawodnicy, którzy uzyskali wynik od 3:58.00 do 3:53.00; druga: zawodnicy, którzy uzyskali wynik od 3:52.59 do 3:48.00; trzecia: zawodnicy, którzy uzyskali wynik poniżej 3: Wyniki analizy Zestawienie ilościowe sklasyfikowanych zawodników według założonych kryteriów podziału w czteroleciu olimpijskim przedstawia tabela 2. Najwięcej sklasyfikowanych zawodników (63), którzy uzyskali wynik poniżej 3:58.00 zarejestrowano w 2005 r., po Igrzyskach Olimpijskich w Atenach, a najmniej, tylko 45 zawodników, w 2006 roku (tab. 2, ryc. 2). Stwierdzono, że granicę wynikową 3:48.00, dającą przypuszczalnie miejsca w pierwszej ósemce na imprezie docelowej, najwięcej zawodników osiągnęło w 2005 r. (aż 26). To był rok poolimpijski, a zarazem pierwszy rok czteroletniego szkolenia do startu w Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie. Najmniejsza liczba 15 zawodników osiągnęła wynik poniżej tej granicy w latach 2007 i 2008 (tab. 2, ryc. 2). Z szesnastki najlepszych zawodników w Igrzyskach Olimpijskich, dziesięcioro wystartowało w 2005 roku na dystansie 50 km. Z tej grupy zawodników najlepszym wynikiem legitymował się Hiszpan

4 96 Wynik Tabela 2 Liczba sklasyfikowanych zawodników w chodzie sportowym w kolejnych latach cyklu olimpijskiego Rok :58.00 do 3: :52.59 do 3: poniżej 3: Ogółem Liczba zawodników Rok wynik poniżej 3:58.00 wynik poniżej 3:50.00 wynik poniżej 3:48.00 Ryc. 2. Liczba sklasyfikowanych zawodników w rankingu IAAF w poszczególnych latach. M. Odrizola (3:41.47), ale w rankingu światowym w tym roku wynik ten dał mu dopiero 12 miejsce (tab. 3). W tym też roku debiutował późniejszy zwycięzca z Pekinu, Włoch A. Schwazer (3:41.54), 13 w rankingu. Najdalej, bo na pozycji 125, został sklasyfikowany Fin J. Kinnunen (4:10.25). W 2006 roku na tym dystansie wystartowało czternastu zawodników. W czteroletnim cyklu olimpijskim po raz pierwszy startuje srebrny medalista z Igrzysk Olimpijskich w Atenach, Rosjanin D. Nizgorodow (3:38.02), zajmując drugie miejsce w rankingu oraz Polak G. Sudoł (3:50.24), który zajął pozycję 20. Najdalsze miejsce z grona pierwszej szesnastki igrzysk olimpijskich zajmował w tym roku I. Kazakevics (3:52.38) 87. Debiutanci na tym dystansie to Australijczyk J. Tallent (3:55.08), w rankingu pozycja 30, oraz Norweg E. Tysse (3:54.37), sklasyfikowany na pozycji 28.

5 Analiza wyników czołówki światowej chodziarzy na dystansie 50 km Tabela 3 Miejsce na Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie oraz w rankingu IAAF na dystansie 50 km w latach Miejsce Miejsce w rankingu IAAF na IO Zawodnik I Schwazer Alex II Tallent Jared III Nizhegorodov Denis IV Garcia Jesus V Tysse Erik VI Nava Horacio VII Yamazaki Yuki VIII Fedaczyński Rafał IX Sudoł Grzegorz X Admas Luke XI Pereira Antoni XII Hohne Andre XIII Odriozola Mikel XIV Li Jianbo XV Kinnunen Jarkko XVI Kazakevics Igors W kolejnym roku 2007 liczba startujących zawodników zwiększyła się do 15. Najwyżej sklasyfikowani w tym roku: A. Schwazer (3:36.04) na pozycji 1 i D. Nizgorodow (3:40.54) na pozycji 2, a najdalej, podobnie jak w roku poprzednim, Łotysz I. Kazakevics (4:09.23) na miejscu 85. W 2008 r. debiutuje na tym dystansie Rosjanin I. Erokin, który uzyskał 3 wynik w światowym rankingu (3:38.08). Zawodnik ten został zgłoszony do Igrzysk Olimpijskich, ale nie stanął na starcie. Najlepszy wynik w rankingu uzyskał D. Nizhegorodow (3:34.14), a stawkę rankingową zamykał, podobnie jak w roku poprzednim, z czasem (3:52.38) I. Kazakevics (36 miejsce). O skuteczności programu szkolenia świadczy zajęte przez zawodnika miejsce na najważniejszej imprezie czterolecia, jakim są Igrzyska Olimpijskie. Tylko 22 zawodników startujących w chodzie na dystansie 50 km na Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie uzyskało wynik poniżej 3: Tabela 4 przedstawia zajęte miejsce i osiągnięty wynik na Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie w porównaniu z wynikiem uzyskanym w 2008 roku.

6 98 Najcenniejszy wynik uzyskał złoty medalista Włoch A. Schwazer, który ustanowił nowy rekord olimpijski wynikiem 3: Rezultaty poniżej 3:48.00 uzyskało 10 zawodników. Sześcioro z nich (Tallent, Garcia, Tysse, Nava, Fedaczyński, Adams) osiągnęło na Igrzyskach Olimpijskich najlepszy swój wynik w sezonie. Z tej grupy tylko Garcia nie ustanowił nowego rekordu życiowego. Nowy rekord kraju (XI miejsce na Igrzyskach Olimpijskich) ustanowił Portugalczyk A. Pereira wynikiem 3: W gronie 22 zawodników, którzy osiągnęli wynik poniżej 3:58.00, znalazło się 14 zawodników, którzy figurowali na listach od 2005 roku. Z dwójki analizowanych zawodników nie ukończył zawodów T. Nymark oraz nie wystartował I. Erokin. Do zawodników, którzy na Igrzyskach Olimpijskich zajęli miejsca w pierwszej szesnastce dołączyło 8 zawodników, zajmujących w rankingu w 2008 roku dalsze miejsca. Najwyższą pozycję 19 zajmował Niemiec A. Hohne, a najdalej był sklasyfikowany reprezentant Łotwy I. Kazakevics (36). Miejsce na I.O. Tabela 4 Wynik i miejsce zajęte na Igrzyskach Olimpijskich 2008 w porównaniu z wynikiem i miejscem w rankingu światowym w 2008 r. Wynik w rankingu Nazwisko i imię Kraj Wynik na I.O. światowym w 2008 roku I Schwazer Alex ITA 3: :37.04 II Tallent Jared AUS 3: :39.27 III Nizhegorodov Denis RUS 3: :34.14 IV Garcia Jesus ESP 3: :44.08 V Tysse Erik NOR 3: :45.08 VI Nava Horacio MEX 3: :45.21 VII Yamazaki Yuki JAP 3: :41.29 VIII Fedaczyński Rafał POL 3: :46.51 IX Sudoł Grzegorz POL 3: :45.47 X Admas Luke AUS 3: :47.45 XI Pereira Antoni POR 3: :48.12 XII Hohne Andre GER 3: :49.03 XIII Odriozola Mikel ESP 3: :47.30 XIV Li Jianbo CHN 3: :52.12 XV Kinnunen Jarkko FIN 3: :52.25 XVI Kazakevics Igors LAT 3: :52.58

7 Analiza wyników czołówki światowej chodziarzy na dystansie 50 km ,79 0,77 0,93 0,88 0,91 Wartość współczynników ,50 0,34 0,65 0,50 0,63 0, Miejsca od 1 do 8 Miejsca od 1 do 12 Miejsca od 1 do 16 0, Ryc. 3. Wartości współczynników korelacji pomiędzy miejscem na Igrzyskach Olimpijskich 2008 i w rankingu IAAF w latach Tabela 5 Wartość współczynnika korelacji pomiędzy miejscem na Igrzyskach Olimpijskich, a miejscem zajmowanym w rankingu IAAF w latach Miejsce na IO Miejsca od 1 do 16 0,91 0,88 0,52 - Miejsca od 1 do 12 0,93 0,77 0,63 0,50 Miejsca od 1 do 8 0,79 0,65 0,34 0,50 Ze szkoleniowego punktu widzenia ważne jest znalezienie odpowiedzi na pytanie: jakie miejsce w rankingach IAAF w latach poprzedzających najważniejsze imprezy światowe może świadczyć o uzyskaniu wysokiej pozycji (I-VIII, I-XII, I-XVI) na tych zawodach? Na podstawie miejsca zajętego w zawodach olimpijskich (Pekin) i w rankingu w latach wyliczono współczynniki korelacji, dzięki którym można przewidywać miejsca w najważniejszej imprezie. Z danych zaprezentowanych na rycinie 3 i w tabeli 5 wynika, że najwyższe wartości współczynników stwierdzono w roku olimpijskich (zależność bardzo pewna dla wartości powyżej 0,90, znacząca w przedziale 0,70-0,90). Mniejsze w roku przedolimpijskim, gdzie wartość współczynnika wahała się od 0,65 do 0,88 (zależność istotna i znacząca). Zależność małą i istotną stwierdzono pomiędzy miejscem zajętym na igrzyskach olimpijskich a miejscem zajmowanym w rankingu IAAF w 2005 i 2006 roku (wartość współczynnika korelacji od 0,34 do 0,62).

8 100 3: : : : : : : : : IO Ryc. 4. Poziom wyników zawodników zajmujących miejsca I-VIII na Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie oraz wg rankingu IAAF w roku olimpijskim i przedolimpijskim. 3: : : : :57.36 IO Schwazer Alex Ymazaki Yuki Tysse Erik Nizhegorodov Denis Garcia Jesus Tallend Jared Fedaczyński Rafał Nava Horacio Ryc. 5. Poziom wyników zawodników pierwszej ósemki w latach Jak dowodzi analiza, o wynikach najlepszych zawodników w zawodach olimpijskich można sądzić na podstawie ich osiągnięć na dwa lata przed docelowym startem. Wskazują na to wartości współczynników korelacji pomiędzy miejscem zajętym na igrzyskach olimpijskich i w rankingu. Inną ważną informacją, płynąca z analizy materiału wyników, jest ta, że czas osiągnięty na Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie przez zawodników pierwszej ósemki był lepszy niż czasy uzyskane w roku olimpijskim i poprzedzającym go (ryc. 4). Analizując poziom wyników zawodników, którzy na igrzyskach olimpijskich zajęli miejsca od I do VIII w czteroleciu nasuwa się spostrzeżenie, że począwszy od roku poolimpijskiego zawodnicy światowej czołówki z każdym rokiem podnoszą swój poziom sportowy (tab. 5).

9 Analiza wyników czołówki światowej chodziarzy na dystansie 50 km Podsumowanie i wnioski Przeprowadzona analiza wyników w czteroleciu olimpijskim pierwszej szesnastki zawodników z igrzysk olimpijskich na dystansie 50 km w chodzie sportowym nie pozostawia wątpliwości jak ważne jest prawidłowe planowanie rozwoju sportowego zawodnika w celu osiągnięcia sukcesu na najważniejszych zawodach, czyli igrzyskach olimpijskich. Współczesny sport charakteryzuje się bardzo wysokim i wyrównanym poziomem, dlatego tak ważne znaczenie ma analiza rankingu IAAF i jeszcze ważniejsze analizy wyników. Na podstawie przeprowadzonych przez nas analiz z dużym prawdopodobieństwem można wytypować zawodników, którzy mogą wystąpić i osiągnąć znaczący sukces na igrzyskach olimpijskich czy mistrzostwach świata. Aby zdobywać medale na najważniejszych zawodach światowych należy wyselekcjonować odpowiednich zawodników oraz opracować i wdrożyć program szkolenia, który uwzględni tendencje rozwojowe wyników w danej konkurencji. W historii igrzysk olimpijskich w chodzie sportowym na dystansie 50 km każdy kolejny zwycięzca wygrywał zawody ustanawiając nowy rekord olimpijski. Zatem, aby zwyciężyć w roku 2012 zawodnicy muszą prezentować poziom wyższy niż zwycięzca z Igrzysk Olimpijskich z Pekinu. Wyniki naszej analizy pozwalają wysunąć następujące wnioski: 1. W roku przedolimpijskim zawodnicy, którzy zajęli w zawodach olimpijskich pierwszych szesnaście miejsc, również w rankingu IAAF zajmowali wysokie miejsca. 2. O prognostycznym znaczeniu miejsca zajętego przez zawodnika w rankingu w roku olimpijskim i przedolimpijskim świadczą wartości współczynników korelacji między miejscem zajętym na igrzyskach olimpijskich a miejscem w rankingu IAAF. 3. Z tendencji rozwoju najlepszych wyników na dystansie 50 km wynika, że złoty medal Igrzysk Olimpijskich w roku 2012 zdobędzie zawodnik z wynikiem poniżej 3: Piśmiennistwo 1. Fruktow W.: Sportiwnaja chodba. Moskwa Fizkultura i Sport. 2. Games Results intermediate results Mens 50 km Walk final Official The Organising Commttee for the XX Olimpic Summer Games, Beijing Kisiel K.: Rozkład międzyczasów w chodzie sportowym. Lekkoatletyka 1975, Kisiel K.: Sposób pokonywania dystansu na podstawie I Mistrzostw Świata w chodzie sportowym na dystansie 50 km. I konferencja metodyczno-naukowa Chód sportowy Kalisz Mirek W., Kisiel K.: Taktyka rozgrywania chodu sportowego na dystansie 50 km na mistrzostwach świata i igrzyskach olimpijskich. Rozprawy Naukowe AWF we Wrocławiu 2007, 27, s Kisiel K.: Chód sportowy. Warszawa Biblioteka trenera COS. 7. Ryłko A.: Metody analizy statystycznej. AWF w Krakowie Wyd. Skryptowe Sozański H. (red.): Podstawy teorii treningu sportowego Kisiel Kr z y s z t o f Po l s k i Zw i ą z e k Le k- k i e j At l e t y k i; Mi r e k Wa c ł aw Ak a d e m i a Wychowania Fizycznego w Krakowie.