Wzorzec struktury gry reprezentacji Polski mistrza Europy w siatkówce kobiet

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wzorzec struktury gry reprezentacji Polski mistrza Europy w siatkówce kobiet"

Arkadiusz Kosiński
8 lat temu
Przeglądów:

1 42 Joanna Piotrowska Wzorzec struktury gry reprezentacji Polski mistrza Europy w siatkówce kobiet Sukces nie jest dowodem, a jeszcze mniej uzasadnieniem. Gilbert Cesborn Każda wielka impreza rangi międzynarodowej Mistrzostwa Świata, Mistrzostwa Europy czy Igrzyska Olimpijskie przynosi obraz stanu piłki siatkowej oraz ujawnia nowe tendencje w rozwoju tej gry, dostarczając materiału do analiz i porównań. Tak było również w przypadku ostatnich Mistrzostw Europy kobiet, które zakończyły się wielkim sukcesem naszej reprezentacji. Trzeba tu przypomnieć, że na poprzednich mistrzostwach zajęła ona 6. miejsce, przegrywając 3 mecze z Ukrainą, Włochami i Holandią, zespołami wtedy lepszymi i bardziej doświadczonymi. Rok później na Mistrzostwach Świata Polki nie wyszły z grupy, ale następne miesiące to pasmo sukcesów awans do finałów Mistrzostw Europy, zdobycie złotego medalu, zakwalifikowanie się do rozgrywek Grand Prix. Drużyna polska przegrała podczas Mistrzostw zaledwie jeden mecz, z mistrzyniami świata Włoszkami, a pokonała zespoły Ukrainy i Holandii, z którymi przegrała w poprzednich Mistrzostwach. Jakie są przyczyny tego sukcesu? Od trafności i rzetelności odpowiedzi na to kluczowe pytanie zależy dalsze postępowanie szkoleniowe i kierowanie zespołem naszej reprezentacji. Odpowiedzi na to pytanie można poszukiwać, uważnie śledząc i analizując walkę sportową. Takie możliwości stwarza rozwój technologii komputerowej. Od jakiegoś czasu komputer stał się dla trenera w sportowych grach zespołowych (i nie tylko tam) ważnym narzędziem, dającym możliwość szybkiej analizy danych (2). Od pewnego czasu każdy zespół ma swojego obserwatora, odpowiedzialnego za bank informacji. Przetworzone dane docierają do trenera w różnych momentach, także bezpośrednio w czasie trwania spotkania. O zwycięstwie może przecież zdecydować jeden punkt z zagrywki, bloku czy ataku, Sport Wyczynowy 2003, nr 9-10/

tej gry, dostarczając materiału do analiz i porównań. Tak było również w przypadku ostatnich Mistrzostw Europy kobiet, które zakończyły się wielkim sukcesem naszej reprezentacji.

2 Wzorzec struktury gry reprezentacji Polski mistrza Europy w siatkówce zdobyty w ostatniej fazie seta. Poziom piłki siatkowej wyrównuje się coraz bardziej, a o zwycięstwie decyduje często dyspozycja psychofizyczna w dniu zawodów, a także umiejętność zdobywania najważniejszych punktów w secie. Biorąc to wszystko pod uwagę przeprowadziłam badania, mające na celu analizę gry reprezentacji Polski podczas ostatnich Mistrzostw Europy w Turcji w oparciu o wskaźniki statystyczne, wyliczone dla tej drużyny i całego mistrzowskiego turnieju. Analizie poddałam czasy trwania poszczególnych meczów oraz częstość występowania oraz skuteczność wybranych elementów technicznych, starając się ustalić, które z nich przyczyniły się do zwycięstwa, a które mogą stanowić rezerwę, pozwalającą na zdobywanie punktów (4). Materiał i metody badań Badaniami objęto mecze 12 drużyn uczestniczących w Mistrzostwach Europy, które odbyły się w Turcji we wrześniu 2003 roku. Zespoły, które zajęły miejsca 1-8, rozegrały po 7 spotkań, natomiast z miejsc 9-12 po 5 (spotkania w grupach). Analizując przebieg 23 meczów, zarejestrowanych na kasetach wideo, pod uwagę brałam cztery elementy techniczne: atak, zastawienie, zagrywkę oraz przyjęcie zagrywki. Do opracowywania zebranych informacji wykorzystałam program Volleyball-Expert (3). Wyniki obserwacji Z zebranych informacji wynika, że reprezentacja Polski, statystycznie ujmując, grała dłuższe spotkania niż inne drużyny (ryc. 1). Średni czas jej meczu był o 12 minut dłuższy niż drużyny statystycznej. Wiąże się to z tym, że Polki aż 3 razy rozegrały pięciosetowe mecze. Dłuższy średni czas trwania meczu znalazł odzwierciedlenie w liczbie wykonanych elementów technicznych (ryc. 2) ataków i zagrywek. Polki wykonywały średnio 131 ataków/mecz przy 115 przypadających na statystyczną Ryc. 1. Czasy trwania meczów.

Biorąc to wszystko pod uwagę przeprowadziłam badania, mające na celu analizę gry reprezentacji Polski podczas ostatnich Mistrzostw Europy w Turcji w oparciu o wskaźniki statystyczne, wyliczone dla

3 44 Joanna Piotrowska Ryc. 2. Struktura ilościowa obserwowanych elementów gry. drużynę ME oraz średnio 92 zagrywki przy 87 przypadających na zespół uczestniczący w Mistrzostwach. Wskaźniki, dotyczące liczby wykonanych skutecznych bloków oraz przyjęć zagrywki, były zbliżone (tab. 1). Tabela 1 Charakterystyka działań techniczno-taktycznych statystycznego zespołu Mistrzostw Europy i reprezentacji Polski Obserwowany Set Mecz element średnia max min. średnia max min. statystyczna drużyna ME Atak Przyjęcie zagrywki Zagrywka Blok 2,9 3,04 2,85 10,97 13,97 8,33 reprezentacja Polski Atak Przyjęcie zagrywki Zagrywka Blok 3 3,5 1,6 10,

Tabela 1 Charakterystyka działań techniczno-taktycznych statystycznego zespołu Mistrzostw Europy i reprezentacji Polski Obserwowany Set Mecz element średnia max min.

4 Wzorzec struktury gry reprezentacji Polski mistrza Europy w siatkówce Ryc. 3. Średnia skuteczność wybranych elementów gry dla reprezentacji Polski oraz wszystkich drużyn biorących udział w ME. Porównanie wskaźników skuteczności poszczególnych elementów technicznych (ryc. 3) wykazało, że Polki miały lepszą o 3% skuteczność ataku, niższy o 9% udział akcji piłka w grze (ryc. 4). Liczba ataków, przynoszących straty, była większa: reprezentacja Polski 15%, statystyczna drużyna ME 9% (ryc. 5). Wskaźnik skuteczności zagrywki był taki sam 5% (ryc. 3). Piłka pozostawała w grze w 80% zagrywek polskiej drużyny i w 88% drużyny ME. Po wydzieleniu zagrywki trudnej, czyli takiej, która uniemożliwia przeciwnikowi wyprowadzenie ataku, stwierdzono, że u reprezentacji Polski wskaźnik takich zagrywek osiągnął 12%, a w statystycznej drużynie ME 10%. Różnice wystąpiły także w przypadku zagrywek, po których przeciwnik może przeprowadzić atak w kilku kombinacjach ten wskaźnik w przypadku polskiej drużyny osiągnął 68%, a dla statystycznej drużyny ME 78% (ryc. 4). Polki popełniły bardzo dużo błędów zagrywki 14%, przy 7% statystycznej drużyny ME. Ryc. 4. Akcje, po których piłka pozostawała w grze (w poszczególnych elementach technicznych).

Liczba ataków, przynoszących straty, była większa: reprezentacja Polski 15%, statystyczna drużyna ME 9% (ryc. 5). Wskaźnik skuteczności zagrywki był taki sam 5% (ryc. 3).

5 46 Joanna Piotrowska Ryc. 5. Straty wynikające z popełnianych błędów (w poszczególnych elementach technicznych). Ryc. 6. Liczba akcji pozytywnych przypadających na mecz. Ryc. 7. Liczba akcji pozytywnych przypadających na jeden set. Nasze siatkarki wykonywały 10,17 zastawienia na mecz, natomiast statystyczna drużyna ME 10,97. Wskaźnik skuteczności bloku (liczba skutecznych bloków/liczba ataków x 100%) reprezentacji Polski okazał się minimalnie lepszy odpowiednio 8,86% i 8,37%. Średnia liczba przyjęć zagrywek była zbliżona (81 i 80). Skuteczniejszą w tym elemencie okazała się drużyna polska, ponieważ wykonała więcej przyjęć, po których można było wyprowadzić atak w różnych kombinacjach (odpowiednio 74% i 67%) (ryc. 3). W przypadku przyjęć, po których nie można było wyprowadzić ataku kombinacyjnego (ryc. 4), wskaźniki miały wartości 22% dla reprezentacji Polski i 29% dla statystycznej drużyny ME. Obydwie drużyny popełniły podobną liczbę błędów (5%). W analizie skuteczności pozytywnych akcji, wykonanych podczas meczu i seta (ryc. 6-7), takich, które przyniosły punkt lub jak w przypadku przyjęcia zagrywki dawały możliwość zdobycia punktu, stwierdzono, że w czasie spotkania Polki wykonały 137,7 takich akcji, a w secie 32,7. Dla statystycznej drużyny wskaźniki te wynosiły odpowiednio 120,2 i 31,6. Podsumowanie Porównując zebrane dane z wynikami obserwacji, przeprowadzonych w 1999

Wskaźnik skuteczności bloku (liczba skutecznych bloków/liczba ataków x 100%) reprezentacji Polski okazał się minimalnie lepszy odpowiednio 8,86% i 8,37%.

6 Wzorzec struktury gry reprezentacji Polski mistrza Europy w siatkówce roku (4), można stwierdzić, że na Mistrzostwa Europy w Turcji: średni mecz trwał nieco dłużej; więcej wykonywano ataków i przyjęć zagrywki; skuteczność obserwowanych elementów była podobna. Poziom europejskiej czołówki wyrównał się i osiągnięcie sukcesu jest dzisiaj trudniejsze, wymaga większego wysiłku i wyższego poziomu umiejętności oraz wysokiej dyspozycji startowej. Nawet przy przegraniu tylko jednego meczu można było nie liczyć się w walce o medale. Wyniki analiz wykazały, że istnieją różnice w strukturze gry, zarówno jakościowej jak i ilościowej, drużyny mistrza Europy oraz statystycznej drużyny ME. Dłuższy o 12 minut czas gry miał bezpośrednie przełożenie na atak i zagrywkę. I tak w ataku różnica ta wynosiła 12%, w zagrywce 6%. Przyjęcie zagrywki było prawie na tym samym poziomie. Na szczególną uwagę zasługuje atak, gdzie różnica wynosi ok. 3%, oraz większa liczba wykonanych tzw. trudnych zagrywek, takich, które odrzuciły przeciwnika od siatki i uniemożliwiły mu wykonanie ataku kombinacyjnego. Statystyczna drużyna ME wykonała zdecydowanie więcej nieskończonych ataków, takich, po których piłka pozostawała w grze i dawała możliwość wyprowadzenia kontrataku przez drużynę przeciwną. W przyjęciu zagrywki reprezentacja Polski też miała wyższy o 7% wskaźnik skuteczności, co umożliwiało skuteczne wyprowadzenie pierwszego ataku. Zespół polski wykonał równocześnie więcej akcji przynoszących straty punktów, zarówno w ataku, jak też w zagrywce (odpowiednio 6% i 7%). Zagrywka w wykonaniu polskich zawodniczek była dynamiczna, a tym samym bardzo ryzykowna. W większym stopniu spełniła swój cel drugorzędny, odrzucając przeciwnika od siatki i nie pozwalając mu na wyprowadzenie ataku kombinacyjnego. Dalsza poprawa tego elementu technicznego może przynieść większe korzyści. Czytając powyższy tekst, należy pamiętać o przyjętej w opisanych badaniach konwencji metodologicznej, o tym, że struktura gry reprezentacji Polski jest rozpatrywana na tle statystycznej drużyny ME. Taka w rzeczywistości nie istnieje. Pytanie: czy owa statystyczna przewaga Polek, jaką wykazały podczas Mistrzostw Europy w Turcji, wystarczy dla odnoszenia zwycięstw z konkretnymi drużynami rywalizującymi o prawo startu olimpijskiego, pozostaje otwarte. Piśmiennictwo 1. Kowalczyk K.: Ocena skuteczności gry drużyn siatkówki. Sport Wyczynowy 1995, nr Kowalczyk K.: Zdobywać punkt czy sprowokować? Siatkarskie Forum 2001, nr Ważny Z., Kowalczyk K., Krupiński T.: Modele analizy gry (na przykładzie siatkówki). Sport Wyczynowy 1994, nr Ważny Z., Piotrowska J.: Statystyczny model meczu siatkówki drużyny żeńskiej. Sport Wyczynowy 2000, nr 5-6.

Poziom europejskiej czołówki wyrównał się i osiągnięcie sukcesu jest dzisiaj trudniejsze, wymaga większego wysiłku i wyższego poziomu umiejętności oraz wysokiej dyspozycji startowej.

Podobne dokumenty

Maciej Kosmol, 1 Agnieszka Kosmol 2 Anna Kuder, 1 Michał Kosmol 3

Maciej Kosmol, 1 Agnieszka Kosmol 2 Anna Kuder, 1 Michał Kosmol 3 46 Porady metodyczne Przystępując do opracowania koncepcji gry trener powinien wykorzystać wszelkie dane charakteryzujące grę jego zespołu i drużyny przeciwnika. Prakseologia uczy, że największym wrogiem