W NUMERZE: NR 8 (966) 25 LUTEGO 1979 R. CENA 2 ZŁ

Transkrypt

1 NR 8 (966) 25 LUTEGO 1979 R. CENA 2 ZŁ ' A - *.* W NUMERZE: Człowiek istota podległa władzy Czterdziestodniowy post Chrystusa N auka św. Am brożego o pokucie * O radość dziecka 9 Dom rodzinny czy... hotel? Miosto dzieci Ciekawostki medyczne Piotr, odpowiadając Mu, rzeki: Panie, jeśli to Ty jesteś, każ mi przyjść do siebie po wodzie. A On rzeki: Przyjdź. I Piotr, wyszedłszy z lodzi, szedł po wodzie i przyszedł do Jezusa. A widząc wichurę, zląkł się i, gdy zaczął tonąć, zawołał: Panie, ratuj mnie. Jezus zaraz wyciągnął rękę, uchwycił go i rzeki mu: O malowierny, czemu zwątpiłeś? (Mt 14,28 31)

2 III Niedziela Pięćdziesiątnicy (lekcja z I Listu św. Pawła apostoła do Koryntian 13,1 13; ewangelia I według św. Łukasza 18,31 43) środa Popielec Złote myśli Pisma św. CZŁOWIEK istota podległa władzy Do niedaw na przyjm ow ano, że w świecie istnieją dw ie społeczności naturalne, i to w tym sensie, że ich podstaw owa stru k tu ra została określona przez naturę ludzką i w arunki ludzkiej egzystencji. Społecznościam i tym i są: rodzina i państwo. W śród współczesnych myślicieli (filozofów, socjologów, teologów) coraz powszechniejszym staje się pogląd, iż tylko rodzina jest w ścisłym słow a znaczeniu społecznością n a tu ralną. Państw o natom iast można powiedzieć jest w swej podstaw owej strukturze społecznością naturalną, a w swej lorm ie i ustroju jest w ynikiem rozw oju potrzeb społecznycn i kulturow ych. Na ten m om ent zw raca szczególną uw agę jeden z czołowych współczesnych teologów E. Schillebeeckx, który pisze w prost: w przeciw ieństw ie do człowieka średniow iecznego człowiek nowożytny zrozum iał, że istniejący ustrój społeczny nie jest równoznaczny z pochodzącym od Boga ładem św iata stworzonego, ale jest w ytw orem kultury, m ożna go więc poddaw ać różnym przem ianom i ulepszać". Podobne, a naw et identyczne stanowisko zajm uje inny, rów nie znany w kręgach teologów Yves Congar. Nie w nikając bliżej w różne niuanse natury teologicznej czy filozoficznej można przyjąć, że człowiek rodzi się, żyje, rozw ija i dorasta w rodzinie, a także żyje i działa zawsze w jakim ś określonym państwie. Skoro tak, to podlega dwóm przynajm niej w ładzom : w ładzy rodziny i władzy państw owej. Oczywiście, te dw ie w ładze różnią się od siebie zasadniczo, a to dlatego, że różne są cele tych dw u społeczności. Celem rodziny ogólnie rzecz ujm ując jest w zajem na pomoc męża i żony w miłości, w ychow aniu potom stw a i doprow adzeniu go do stanu dojrzałości. Stąd w ładza rodziny jest w ładzą dom inującą, należącą w rów nym stopniu do obojga współm ałżonków. Celem państw a rów nież w ogólnym zarysie jest dobro publiczne, dobro społeczne. Istota w ładzy państw ow ej sprowadza się tym sam ym do odpowiedzialności za losy określonej w spólnoty ziemskiej. Stąd też w ładza państw ow a m a praw o i moc nakazyw ania tego wszystkiego, co służy celowi społeczeństwa. M a też praw o i moc dom agania się od swoich obyw ateli posłuszeństw a. Oprócz wyżej w spom nianych społeczności i władz, istnieją w świecie także i inne społeczności i władze, a które przyjęło się określać m ianem społeczności umownych, a to dlatego, że społeczności te zostały zaw iązane na podstaw ie umowy pew nej grupy czy grup ludzkich. Społeczności te określają same dla siebie statuty czy regulam iny, których zobowiązują się przestrzegać. Do nich zaliczam y różnego rodzaju partie, stow arzyszenia, spółki akcyjne, gospodarcze, stow arzyszenia literackie itp. Istnieje jedn ak zasadnicza różnica między tym i społecznościami, a społecznością rodziny i państw a. Istnienie tych dw u ostatnich w ynika i opiera się n a naturalnych i powszechnych potrzebach ludzkich. Bez nich te potrzeby m e mogłyby być zaspokojone. K ażdy bow iem człowiek poza sporadycznym i w yjątkam i żyje w rodzinie i z tej racji podlega w ładzy rodzicielskiej do chw ili osiągnięcia pełnej dojrzałości i samodzielności. Każdy też żyje w określonym państw ie po to, aby móc zrealizować i osiągnąć to, czego nie osiągnąłby ani jako jednostka, a n i jako członek społeczności rodzinnej. Zastanów m y się pokrótce nad tym, jaki pow inien byc nasz stosunek do państw a i w ładzy państw ow ej, której z przyczyn naturalnych, społecznych i kulturow ych podlegamy. Nie chodzi mi tu o stosunek rozpatryw any od strony p raw a i obow iązków obyw atelskich, bo te są pow szechnie znane. Chodzi o stosunek, rozpatryw any od strony człowieka wierzącego, a konkretnie chrześcijanina., Chrześcijanin jest także obywatelem, i z tej racji spada na niego ogólny obowiązek obywatelski, a także obowiązeu kierow any do niego przez Słowo Boże. Na pierwszy plan w ysuw a się tu obowiązek posłuszeństwa wobec w ładzy politycznej. W yraźnie określił to św. Paweł, który pisze: Każdy niech będzie poddany w ładzom sp raw u jącym rządy nad innymi... Kto w ięc przeciw staw ia się władzy przeciw staw ia się porządkow i Bożemu. Ci zaś, którzy się przeciw staw ili, ściągną na siebie w yrok potępienia (Rz 13, 1-2). Podobnie obowiązek ten form ułuje św. P iotr: Bądźcie poddani każdej ludzkiej zwierzchności ze względu na Pana: czy to królowi, jako m ającem u w ładzę, czy to nam iestnikom jako przez niego posłanym celem karania złoczyńców, udzielania zaś pochw ały tym, którzy dobrze czynią (1 P 2,13-14). Obowiązek ten w iąże sum ienie chrześcijanina i dlatego b ę dzie z jego w ypełniania, zdaw ał spraw ę przed Bogiem. Stąd św. P aw eł dodaje, że w ładzy państw ow ej należy się posłuszeństwo ze względu na sum ienie, a nie tylko ze względu na karę (Rz 13,5). Trzeba też tu zaznaczyć, że obowiązek ten m a zakres pow szechny i obejm uje to wszystko, czego żąda w ładza polityczna w granicach swej m isji, a co zostało wyżej określone jako praw o do nakazyw ania rzeczy słusznych, które R o d z in a n a t u r a l n ą s p o łe c z n o ś c ią m ają służyć dobru społecznemu. W przeciw nym wypadku, tzn. gdy w ładza przekracza swe upoważnienia, obowiązek ten ustaje. Drugim obowiązkiem, określonym przez Słowo Boże, jest w spółudział chrześcijanina w pracy i każdej akcji, podejm o w anej dla dobra i rozw oju określonej w spólnoty politycznej, w której żyje. K rótko i zwięźle u jął to św. P aw eł: A chcesz nie bać się w ładzy? Czyń dobrze, a otrzym asz od niej pochwałę. Jest ona bowiem narzędziem Boga, które ciebie ma prowadzić ku dobrem u (Rz 13, 3-4). Podobnie, tylko z jeszcze w iększym podkreśleniem poczucia odpowiedzialności i w olności, pisze św. P iotr: Taka jest bow iem w ola Boża, abyście przez dobre uczynki zmusili do m ilczenia niewiedzę ludzi głupich. Jak ludzie wolni postępujcie, nie jak ci, dla których wolność jest uspraw iedliw ieniem zła, ale jako słudzy B oga (1P 2, 15-16). Z powyższego w ynika, że chrześcijanie w m iarę swych osobistych możliwości m ają być czynnymi członkami w spólnoty politycznej i przyczyniać się m ają do jej rozwoju. Człowiek dbający n ie tylko o siebie, ale troszczący się o innych, zyskuje sobie ogólny szacunek. Podobnie i piastujący władzę. Oni, z racji funkcji i celów, troszczą się o to, aby w szystkim obyw atelom zapew nić pokój i bezpieczeństwo, rozwój i dobrobyt. Z tego to powodu, nie tylko z obowiązku, ale i z wdzięczności, należy się im szacunek, a naw et cześć 1 m i łość. Podkreślili to zresztą i św. Paweł, i św. Piotr. Pierwszy z nich pisze: Oddajcie każdem u to, co mu się należy: komu podatek podatek, komu cło cło, kom u uległość uległość, kom u cześć cześć. Nikom u nie bądźcie nic dłużni poza w zajem ną m iłością (Rz 13,7-8). Drugi kieruje wezwanie: W szystkich szanujcie, braci m iłujcie, Boga się bójcie, czcijcie króla (1 P 2,17). P rzy czytaniu zacytow anych słów należy zawsze jednak p a miętać, że wezwania do okazyw ania szacunku i czci władzy w ujęciu apostołów nie m ają nic wspólnego ze służalczym, niewolniczym uniżeniem czy jakim ś bałwochwalczym kultem. M iara tego szacunku jest zawsze w arunkow a i uzależniona od w ypełniania przez piastujących w ładzę tego, co m a służyć dobru społeczeństwa. I w reszcie chrześcijanin z racji podlegania w ładzy państw o w e j m a do spełnienia jeszcze jeden obowiązek, Sw. Paw eł ujął go następująco: Zalecam więc przede wszystkim, by prośby, modlitwy, wspólne błagania, dziękczynienia.odprawiane były za wszystkich ludzi: za królów i za wszystkich spraw ujących władzę, abyśm y mogli prowadzić życie ciche i spokojne z całą pobożnością i godnością (l Tym 2,1-2). Chrześcijanin modli się nie tylko za siebie, ale i za innych. Jeżeli naw et modli się za siebie, to zawsze w kontekście innych. Dlatego, idąc za w skazaniem samego Jezusa Chrystusa, nie m ówi: Ojcze m ój, ale Ojcze nasz. Jeżeli prosi o przebaczenie własnych w in to też zawsze w kontekście w spólnoty: odpuść nam nasze w i n y. Jeżeli prosi o w arunki bytowe, to także w liczbie m nogiej daj nam chleba powszedniego, a nie daj m i. Skoro modli się za innych, to także za tych, którzy piastują władz?. Oni też są ludźmi. A ich obowiązki są szczególnie tru dn e i odpowiedzialne. Zwłaszcza dzisiaj. Zwłaszcza w zakresie realizow ania tego, abyśm y mogli spokojnie pracow ać i żyć. Chrześcijanin, oprócz tego, że jako człowiek żyje w rodzinie i w określonym państw ie, że podlega w ładzom tych społeczności, że może należeć do różnych społeczności um ow nych, n a leży jeszcze do społeczności zwanej Kościołem, i z tej racji podlega także w ładzy kościelnej. W ładzy tej nie można utożsam iać i porów nyw ać do w ładzy społeczności politycznej, w ładzy rodziny czy w ładz społeczności umownych. W ładza ta różni się od w szystkich wym ienionych tu władz. Zagadnienie to w ym aga też odrębnego szerszego rozpatrzenia, zwłaszcza w kontekście i św ietle w skazań, zaw artych w Nowym T estamencie. KS. TOMASZ WOJTOWICZ

3 O czym się mówi W ŚWIECIE O POLSCE Jego Eminencji Arcybiskupowi Andrzejowi R IN K LO W I z okazji 90 rocznicy urodzin ślemy z W A R SZ A W Y do UTRECHTU najlepsze życzenia: wszelkich łask i błogosławieństwa Bożego na dalsze spokojne i szczęśliwe lata oraz przekazujemy słowa Ps. 90 Panie, Tyś byl ostoją naszą Ponieważ mnie umiłował, wyratuję go, Z pokolenia na pokolenie. Wywyższę go, bo zna imię moje. Zanim góry powstały, Wzywać mnie będzie, a Ja go wysłucham, Zanim stworzyłeś ziemię i św iat, Będę z nim w niedoli, Od wieków na wieki Tyś jest, o Boże! Wyrwę go i czcią obdarzę, (1-2) Długim życiem nasycę go, I ukażę mu zbawienie moje" (14-16). f Biskup Maksymilian RODE f Biskup Tadeusz R. MAJEWSKI Członkowie Międzynarodowej Konferencji Biskupów Starokatolickich Unii Utrechckiej W strząssjące spraw ozdanie opublikowana w Genewie M iędzynarodow a O rganizacja Pracy. Je st w nim m owa o sytu acji dzieci, żyjących w k raja ch T rzeciego Św iata, w USA i Europie Zachodniej. W edług oficjalnych statystyk, łączna liczba pracujących w tych regionach dzieci w wieku poniżej 15 la t wynosi 52 min. Z tej liczby 42 m in dzieci w ykonuje ciężką pracę jedynie za wyżywienie i zakw aterow anie, nie otrzym ując w zam ian żadnej zapłaty. M iędzynarodowa O rganizacja P racy zapow iada, że problem łam ania elem entarnych praw dziecka będzie jednym z najw ażniejszych tem atów m iędzynarodow ej konferencji pracy, któta zbierze się w G enew ie w drugiej połowie br. P o d kreśla się też w agę dwóch doniosłych inicjatyw polskich, przedłożonych O rganizacji Narodów Zjednoczonych. Pierw sza z nich projekt m iędzynarodow ej konw encji w spraw ie ochrony p raw dziecka m a na celu przekształcenie dotychczasowych deklaracji o ochronie tych praw w w iążący ak t m iędzynarodow o-praw ny. P ro je k t konw encji zaw iera postanow ienia precyzujące obowiązki państw w zak resie skutecznej ochrony praw a dziecka do zdrowego rozw oju oraz bezpieczeństwa m aterialnego i moralnego. D ruga in ic jatyw a polska dotyczy podjęcia m iędzynarodow ej w spółpracy w zakresie tw orzenia m aksym alnie korzystnych w a ru n ków środow iskow ych dla dziecka, odpow iadających potrzebom jego psychicznego i fizycznego rozwoju. W jednym ze styczniowych num erów Rodziny w spom nieliśm y o X X X III sesji Zgrom adzenia Ogólnego NZ. W arto tu poznać opinię przedstaw icieli niektórych krajów oraz grup regionalnych na tem at przebiegu i w yników przeszło trzym iesięcznych obrad ONZ. W spraw ie polskiej d eklaracji o w y chow aniu społeczeństw w duchu pokoju, oceny dyplom atów były wyjątkowo zbieżne. Wszyscy oni podkreślili szczególną doniosłość tego dokum entu. Amb. R udiger von W echm ar spotkał się z dziennikarzam i jako rzecznik dziew iątk i już po zakończeniu obecnej części sesji. Podzielił on zdanie swych poprzedników z konferencji prasow ych, stw ierdzając, że jedyna deklaracja przyjęta przez sesję należy do jej najw ażniejszego dorobku. W nętrza now ojorskiej siedziby ONZ ożywiły się dzięki kolorow ym akcentom wnoszonym przez polski plakat dar środow isk tw órczych k raju dla M iędzynarodow ego K om itetu Obchodów M iędzynarodowego Roku Dziecka. P lak at ten, którego autorem jest K arol Śliw ka, przedstaw ia w ielobarw ne słońce z w arkoczykam i i rozprow adzony będzie we w szystkich krajach św iata.

4 Chrystus Dla tych, co cierpią, Chrystus jest otuchą. Jasną nadzieją, jutra wiarą pewną, Idzie naprzeciw tym cierpiącym duchom, By im złagodzić dolą życia rzewną. Dla tych. co smulni, Chrystus jest radością. Szczęściem słonecznym, co ma blask uroczy: Spływa w ich serca, w ich dusze, z miłością. By w górę wznieśli opuszczone oczy. Dla tych, co tęsknią do słońca, do zorzy, Do gwiazd i marzą o błękitnym niebie, Chrystus jest dla nich całym światem Bożym. Daje im wszystko i całego siebie. Dla tych. co głodni, którzy nieszczęśliwi, Co żyją jak tułacze, nędzarze, Chrystus jest chleheni. co wzmacnia i żywi, Oddaje wszystek dla tych biednych w darze. Dla tych, co uczą, Chrystus jest pamięcią. Wytrwałą wolą i wiedzy potęgą, Służy im Prawdą całe życic z chęcią I sam jest dla nich wciąż otwartą księgą. Dla tych, co tworzą nieśmiertelne dzieła, Chrystus jest myślą piękną i genialną, Wlewa w ich twory, aby nie zginęła, I aby pieśnią była im pochwalną. Dla tych. co żyją skromni w zapomnieniu Niedocenieni Chrystus jest tym słowem, Które przypomni wszystkich po imieniu, By świat przed nimi schylił dumną głowę. Dla tych, co sieją nienawiść dokoła, Ziarno obłudy, zła, krzywdy, ciemnoty, Chrystus jest sercem i duszą anioła, Który zawraca ich na drogę cnoty. W ypełnij i w yślij pod adresem: ZAKŁAD WYDAWNICZY ODRODZENIE ul. K redytow a 4, W arszawa ZAMÓWIENIE W. COLLEN Proszę o przysłanie mi za zaliczeniem pocztowym.... egz. (cena 1 egz. 25 zł) książki ks. Wiktora Wysoczańskiego o Kościele Polskokatolickim pt. POLSKI NURT STAROKATOLICYZMU Nazwisko i imię ulica, nr domu lub wieś: Kod i nazwa poczty: ś r o d ę p o p ie lc o w ą p r z e z u d z i a ł w n a - W b o ż e ń s t w i e p o k u t n y m 1 p o s y p a n i e g łó w p o p io łe m w e s z liś m y w o k r e s W ie lk ie g o P o s t u. W e d łu g i n t e n c j i K o ś c io ła, m a o n b y ć c z a s e m w y tę ż o n e j p r a c y d u c h o w e j i o b f i t e g o w y le w u ł a s k i B o ż e j. S łu s z n ie w ię c s to s o w a n e s ą d o ń s ło w a A p o s to ła, m ó w ią c e g o :,,O to t e r a z c z a s ia s k i, o to t e r a z d z ie ń z b a w ie n ia * ' (2 K o r 6,2). L i tu r g ia I n ie d z ie l i W ie lk ie g o P o s t u s t a w i a n a m p r z e d o c z y p o s ta ć C h r y s tu s a p o d c z a s J e g o p o b y tu n a p u s t y n i j a k o w z o r p r a k t y k p o k u tn y c h, d z i ę k i k t ó r y m m o ż e m y w y j e d n a ć s o b ie p o t r z e b n a la s k ę. P r z y j r z y j m y s ię w ię c S y n o w i B o ż e m u i a k w o d o s o b n ie n i u o d ś w i a to w e g o g w a r u p r z y g o to w u je s ię d o w ie lk ie g o d z i e ła o d k u p ie n ia ś w ia ta. W Betanii nad Jordanem Jezus otrzym aj chrzest pokutny z rąk Ja n a Chrzciciela. Tutaj też Ojciec niebieski przedstaw ił Go tym, którzy byli gotowi na przyjęcie Mesjasza, m ów iąc: Ten jest S yn m ój um iłow any, którego sobie upodobałem " (Mt 3,17). Należało się więc spodziewać, że bezpośrednio potem rozpocznie Syn Boży sw oją publiczną działalność. Stało się jed nak inaczej. K ażde bow iem w ielkie dzieło ja k to w ynika z historii narodu w ybranego poprzedzało zazwyczaj bezpośrednie przygotowanie, Stąd też i Jezus, stosując się do tego zwyczaju, pośw ięcił na nie pew ien okres przed rozpoczęciem działalności nauczycielskiej. W spom ina o tym Ew angelista, gdy pisze: W tedy Duch zaprowadził Jezusa na pustynię (Mt 4,1). czych rysów Jego charaktcru. Stąd też E w angelie raz po raz w spom inają, wujtaieb iesk ifc^j T a f f /łę c J publi<3tri?j nzisialności: Sam... oddalił się na pustkow ie i m odlił się" (Łk 5,16). G dile indziej zaś czytamy, że Oddalił się stam tąd w lodzi na miejsce puste, na osobność (Mt 14,13). P o dobnie przed pow ołaniem apostołów: W y szedł na górę, aby się modlić, i spędził noc na m odlitw ie do Boga" (Łk 6,12), Chrystus m odlił się i rozm yślał w samotności często przez cały czas swego życia publicznego. Postępow anie takie, przed rozpoczęciem zlecanej Mu m isji zbaw ienia ludzi, było więc u- zasadnione. Skierow ał Jezus swoje kroki na północną część pustyni Judzkiej, rozpościerającej się w zdłuż zachodniego brzegu M orza M artw e go. W edług daw nej tradycji (pochodzącej z IV wieku, a poświadczonej w wieku VII), m iejscem pobytu Chrystusa na odosobnieniu była dzisiejsza góra K w arantanna (po a- rabsku: Dżebel K arantal), wznosząca się 473 m nad poziom morza. Nagie, w apienne skały, głębokie przepaście i jary oraz niespotykana gdzie indziej m artw ota 1 nieurodzajność spraw iają, że okolica ta uw ażana jest za najbardziej dziką i najgroźniejszą pu stynię świata. Nic więc dziwnego, że krążą tu tylko orły i w yją szakale. Daje tem u w y raz Ewangelia, pisząc: Przebywał wsrod zw ierząt (Mr l,13b). M iejsce to znane było również w historii narodu izraelskiego. Na szczycie bowiem w spom nianej góry stała kiedyś tw ierdza, w której zam ordow any został Szymon, ostatni z rodu M achabeuszów. Na strom ych zboczach góry K w arantanny znajdują się liczne wyżłobione w skale groty, które od V w ieku służyły za schronienie anaehoretom bizantyjskim. Jeszcze i obecnie niektórzy pustelnicy z Etiopii spędzają tu okres W ielkiego Postu. G rota położona najw yżej m iała być w edług tradycji m iejscem pobytu Chrystusa podczas Jego czterdziestodniowego postu. Z czasem, m nisi praw osław ni wznieśli tutaj, przyczepiony do zbocza góry, skrom ny klasztor. Wspom nianą zaś grotę zam ienili na kościołek, zw any przez A rabów Seidna Issa = n a szego P an a Jezusa. Płonie w nim stale lam pka oliw na, której m igające św iatełko w i doczne jest nocą z doliny. Zarówno klasztor, jak i boczne kapliczki, połączone są z kościółkiem korytarzam i w ykutym i w skale. Czas pobytu n a pustkow iu pośw ięcił Chrystus nie tylko rozm yślaniu i m odlitwie, ale rów nież um artw ieniu swego ciała. W spomina o tym Ewangelista, gdy pisze: PośctJ (Jezus) czterdzieści dni i czterdzieści nocy (Mt 4,2). Czterdziestodniow y post był już znany i p rak tykow any w Starym Testam encie. T ak więc Mojżesz rozm aw iając z Jahw e zanim o- trzym ał od Niego dziesięć przykazań przez czterdzieści dni i czterdzieści nocy nie jadl Chleba i nie pił w ody" (Wj 34,28). Zaś prorok Eliasz, spożywszy pokarm podany m u przez anioła, szedł w mocy tego posiłku czterdzieści dni i czterdzieści nocy, aż do góry Bożej Horeb (1 K ri 19,8), na spotkanie z Panem. Post Jezusa nie był podobny do postu praktykow anego przez Żydów. góyz ten ponaw iany b y i codziennie przez l0 kni Post Łarozakdhny zaś obowiazywał lia rft fcąjm d il ^ o ł a / V r ó ż n a ł< J ^ rly ftć l^ illk IP < «o» a re pwssbzą jfszcze obecnie m uzułm anie podczas dorocznego po-,tu, -^ ^ le a o -^ a w ^ & n ^ it i.y C h ry A tu s iednak b n ifl^uk S o jż e ft i E n K w ościł P S e r w n /ja k ł> w ie łj ęrzytflmj w H w rang elii:7 tv dniach tych tiic nie ja3l ' (U kt ^b). Niezwykłe w arunki z czysto fizycznego punktu widzenia w jakich Syn Boży spędził te czterdzieści dni, m ożna częściowo poznać ze szczupłych relacji podanych przez dwóch Ewangelistów. M ateusz pisze bowiem (rozdz. 4,2), że Jezus wówczas łaknął", zaś Łukasz (rozdz. 4,2) stw ierd za:..gdy one (dni) przem inęły, poczuł głód. Mimowolnie nasuw a się pytanie, jak Chrystus mógł przetrw ać 40 dni ta k surow ego postu? Pozostanie to dla nas tajem nicą, tak ja k zresztą wiele innych relacji zaw artych w Ewangelii.. Za przykładem Zbaw iciela, poświęca Kościół 40 dni W ielkiego Postu na odnowienie duchow e swoich dzieci. O dnowienie to dokona się w duszach naszych przez: m odlitwę, zwłaszcza podczas obchodzenia stacji Drogi Krzyżowej i uczestniczenia w rzew nym nabożeństwie Gorzkich Zali, kiedy to przypom inam y sobie, co w ycierpiał P an Jezus dla naszego zbaw ienia; rozm yślanie podczas parafialnych rekolekcji w ielkopostnych, gdy ocemac będziem y nasz stosunek do Boga, do bliźnich i siebie samych oraz nasze postępowanie w zelędem Kościoła i O jczyzny; um artw iania dobrowolnie podejm owane (panow anie nad językiem 1 gniewem, pow strzym anie się od papierosów i alkoholu oraz zachow anie postu od pokarm ów m ięsnych) w duchu zadośćuczynienia Bogu za nasze grzechy oraz dla ćwiczenia naszej w o li do w alki ze złymi skłonnościami. KS. JAN KUCZEK

5 ażne miejsce wśród pism dogmatycznych św. Ambrożego zajmują dwie księgi O pokucie. Pisze w nich autor o prawie Kościoła do odpuszczania wszystkich grzechów popełnionych po chrzcie oraz przedstawia obowiązującą dyscyplinę pokutną. Treść tego dziełka wymierzona była przeciw sekcie nowacjan, która mimo, iż od jej powstania minęło prawie półtora wieku nadal stanowiła poważne zagrożenie dla jedności Kościoła. Twórcą sekty now acjan był uczony i am bitny kapłan rzym ski N ow acjan, który jako antypapież w latach zorganizował w stolicy zachodniego chrześcijaństw a tzw. kościół św iętych. Domaga! się on, by naw et w obliczu śm ierci nie przyjm ow ać do Kościoła tych, którzy w czasie prześladow ania w yrzekli się w iary. D a lej jeszcze posunęli rygoryzm w tym w zględzie jego zwolennicy, odm aw iając Kościołowi praw a odpuszczanie w szystkich grzechów ciężkich. Chcieli w ten sposób zrealizować ideę Kościoła..świętych i czystych'. Stąd też na W schodzie nazyw ano ich z greckiego katharoi = czyści. O dm aw iając grzesznikom praw a przynależności do K ościoła czynili to z obawy, by ten przyjm u jąc grzeszników, sam nie zginął (Pacjan z Barcelony, List 3,1), jak argum entow ał n ieznany bliżej hiszpański now acjanin, Sempronian. Chociaż błędy now acjan potępione zostały na synodzie rzym skim w 251 r., przecież b a r dzo szybko rozszerzyły się one w e w szystkich prow incjach cesarstwa. W niem ałym stopniu przyczyniła się do tego w ybitna osobowość N ow acjana oraz jego zalety um ysłowe. Nie bez znaczenia było posiadanie przez niego sakry biskupiej, jak również poniesione za w iarę męczeństwo. W szystko to nie tylko budziło podziw dla jego osoby, ale również zjednyw ało now acjanom nowych zwolenników. A ponieważ przejęli oni od swego założyciela nie tylko rygoryzm, ale również nieugiętą stałość podczas prześladowań, nie należy się dziwić, że persw azje i potępienia ze strony Kościoła, a n aw et re presje adm inistracyjne stosowane przez cesarzy, okazały się w ich zwalczaniu mało skuteczne. J e z u s p o w ie d z ia ł d o f a r y z e u s z y : K io z w a s j e s t b e z g r z e c h u, n ie c b p ie r w s z y r z u c i w n ią k a m ie n i e m. J a c ię p o tę p ia m. I d ź i o d tą d j u ż n ie g r z e s z " <J 8,7 i 11) Trudno stw ierdzić z całą pewnością, co skłoniło biskupa M ediolanu do napisania trak tatu O pokucie. Może pojawiło się w jego diecezji jakieś nowe pismo propagujące rygoryzm now acjan, lub też wzmogła się ich aktyw ność w śród w iernych Kościoła m e diolańskiego. Zapew ne św. A m broży będący w ielkim realistą pisząc to dziełko, nie spodziew ał się większych sukcesów w zwalczaniu now acjan. Na pewno jednak chciał w ten sposób osłabić skutki p ropagandy now acjańskiej oraz przedstaw ić p ra w ow ierną naukę K ościoła o pokucie. * * * R ozw ijając w pierw szej księdze w y mienionego trak tatu polemikę przeciw dokończenie na słr. 6 G tion des peuple.s chrhiennes (1869, czyli Żyd, judaizm i judaizacja narodóic chrześcijańskich; Dien et les dieux, czyli Bóg i bogowie. Gousset Tomasz Józef (ur. 1792, zm. 1866) był arcybiskupem Reims, kardynałem, teologiem m oralistą. Napisał m. in. Theologie morale a. l usage des cures et des confesseurs (2 to m y); czyli Teologia m oralna do u ży tku proboszczów i spow iedników. G radualizm (łac. gradus = stopień) jest to nazw a kierunku czy poglądu filozoficznego, głoszącego, że byt, świat, jest łańcuchem różnych, coraz wyższych i doskonalszych stopni bytu, od najniższych, wywodzących się z tzw m aterii pierwszej poprzez byty przyrody nieożywionej, potem ożywionej, wreszcie człowieka, będącego bytem, łączącym w sobie ducha i m aterię, dalej poprzez istoty jeszcze wyższe, czysto duchowe, jak - Logos, anioły, eony, do Boga jako najwyższego stopnia bytu i jako zarazem Przyczyny P ierw szej tego łańcucha ewolucyjno-em anacyjnego. Głosicielami gradualizm u w równych ujęciach i form ach, również jako em anacjonizm u, byli m. in. przede wszystkim Pilon z A leksandrii, - Orygenes, -> Plotyn, Pseudo-Dionizy Areopagita. G radual (Jac. gradus = stopień) to nazwa katolickiej księgi liturgicznej, zaw ierającej teksty z nutam i, teksty śpiew ane w e Mszach św., przj/ czym przew ażają tu śpiewy, wykonywane daw niej przez diakona ze stopni am bony albo ołtarza (stąd od gradus stopień nazw a graduale a po polsku graduał), później i współcześnie śpiewy te wykonuje w czasie uroczystych Mszy św. chór, a teksty odmawia kapłan. G raudałem zwie się też sam tekst i śpiew liturgiczny, który łączy czytane lub śpiew ane w czasie Mszy św. w yjątki z Pism a św., a zw ane lekcją i ewangelią. M A Ł A ENCYKLOPEDIA TEOLOGICZNA Gral lub Graal to nazw a legendy o św iętej czaszy, w yw o dzącej się od archanioła M ichała, z którego odłam ka korony m iała być w swoim czasie zrobioną. Stała się później w łasnością królow ej Saby, która tę czaszę podarow ała Salomonowi. P otem łączy się tę czaszę czy kielich również z J e zusem Chrystusem, głosząc, że posługiwał się nią, czy nim w czasie O statniej Wieczerzy. Ale czasza ta czy czara zaginęła. W celu jej odnalezienia podejm ow ano naw et w y praw y zbrojne, a czynić to m ieli zwłaszcza rycerze legendarnego króla Celtów A rtura (V VI w.); mówiono wtedy, iż szuka się tzw. św. G rala, czyli tej świętej czaszy lub świętego kielicha. Grabelski W iktor (ur r. w Gleśnie k. Giżycka, zm w Oświęcimiu) to zaangażow any w swoim czasie salezjanin, w pierw w Rzymie, potem i w Polsce. Święcenia kapłańskie otrzym ał w 1888 roku. Jednym z jego najw y bitniejszych uczniów był ks. kardynał August Hlond. Jest też ks. G rabelski autorem szeregu artykułów i broszur o tre ści religijnej, w dużej m ierze propagujących dzieło założyciela salezjanów św. Ja n a Bosko. Graham Billy (ur w póln, Karolinie) to bardzo czynny i znany am erykański działacz społeczny i teolog m i sjonarz baptystyczny. Urodził się w rodzinie farm erskiej. Studia antropologiczne i teologiczne odbył w Instytucie Biblijnym na Florydzie. W 1940 roku został w zborze baptystycznym w W estern Springs ustanow iony prezbyterem. I odtąd. nie mówiąc o jego cudownym, nadprzyrodzonym przeżyciu, stał się w raz ze sw oją żoną, Ruth Mc Cue Bell, b ardzo czynnym głosicielem Biblii, Ewangelii, Boga, Jezusa Chrystusa. Zorganizował Tow arzystw o Ewangelizacyjne, które ma swoje filie w w ielu m iastach świata. Zapoczątkował w radiu tzw. G odziny decyzji, który to program przekazuje ok. 900 stacji. W wielu czasopismach (ok. 200) zdołał zanewnić sobie miejsce na drukow anie swoich wypowiedzi pt. Moja odpowiedź. Jest autorem m nóstw a artykułów, kazań,

6 dokończenie ze słr. 5 now acjanom stw ierdza św. Ambroży, ze podstawą przesadnego ich rygoryzm u jest b rak um iaru w postępowaniu. Tymczasem..najpiękniejszą (cnotą) ze wszystkich jest um iarkow anie, które naw et karcąc kogoś, nie obraża go, a karconych uw aża za godnych przebaczenia... Ta cnota rozszerzyła Kościół nabyty K rw ią Chrystusa. Ona...mając na celu dobro wszystkich, kieruje się łaąodnościa, tak. iż jej karcenie mogą znieść uszy ludzkie, serc nie odtrąca, duchów nie przestrasza (O pokucie 1,1). Przykładem w tym względzie był sam P an Jezus, który litow ał się nad nam i, aby do siebie przywołać (grzeszników), a nie odstraszać... P an Jezus więc pokrzepia, nie wyklucza, nie odrzuca i słusznie w ybrał takich uczniów, którzy.., grom adzili, a nie odtrącali Boga" (Tamże 1.3). O dm aw ianie odpuszczenia grzechów u p a dłym w w ierze jest sprzeczne z przykładem Zbawiciela. W brew temu tw ierdzą (nowacjanie), że nie m ożna przyjąć do wspólnoty (kościoła) tych, którzy upadli, wyrzekłszy się wiary. Gdyby tylko jednem u w ystępkow i św iętokradztw a odmówili przebaczenia, byłoby to zbyt surowe... i sprzeczne z boskim i wypowiedziami... P an Jezus bow iem w szystkie grzechy darow ał, żadnego nie w ykluczał (Tam że 1,5). Co więcej! O dm aw ianie odpuszczenia grzechów jest zniew agą w yrządzoną Chrystusowi. Nie m ożna nikom u w yrządzić w iększej zniew agi pisze św. Ambroży niż chcąc jego rozkazy uniew ażnić i odrzucie powierzony obowiązek; Albowiem gdy sam P an Jezus powiedział: W ezm ijcie Ducha Świętego, k tó rym odpuścicie grzechy, sq im odpuszczone (J 20,22), to któż bardziej czci (Boga), czy ten, który posłuszny jest Jego rozkazom, czy ten, k to im się sprzeciw ia (Tam że 1,8). Odpuszczania w szystkich bez w yjątku grzechów dom aga się m iłosierdzie Boze. Bowiem Bóg (który) je st bardziej skłonny do łagodności, niż do surowości, ta k mów i: M i łosierdzia chcę bardziej, m z ofiary (Oz 6.6). Jakże w ięc wasza ofiara może być m ila Boga. skoro m iłosierdzia zaprzeczacie, choć (On) sam mówi, iż nie chce śm ierci grzesznika, lecz jego popraw y (Tamże 1,11). W e dług nauki Kościoła, droga do zbaw ienia otw arta jest dla w szystkich pokutujących bez w zględu na grzechy, jak ie popełnili. D latego naw iązując do przypadków zaparcia się w iary św. Ambroży pisze: D ow iadujem y się o bardzo w ielu, iż po upadku popraw ili się i cierpieli za im ię P ana. Nie m o żem y im odmówić tow arzystw a z m ęczennikam i (w niebie), którym P an Jezus tego nie odmówił. Czyż odważym y się powiedzieć, iz nie zostało przyw rócone życie (wieczne) tym, któ ry m C hrystus w ręczył wieniec?'* (T am że 1,49). * * a D ruga księga, w której nie b rak również m yśli polem icznych, zaw iera w iele p rak ty cznych w skazań dla w iernych, dotyczących obow iązującej w Kościele dyscypliny pokutnej Na w stępie poucza św. A m broży o ko nieczności pokuty, pisząc: Należy... czynić pokutę nie tylko starannie, ale zawczasu, aby przypadkiem... ewangeliczny gospodarz, k tóry zasadził drzew o figowe, nie pow iedział upraw iającem u winnicę: W ytnij ją, po cóż jeszcze ziemię zajm uje?" (Tamże 2.2). Jednakże w arunkiem koniecznym do uzyskania odpuszczenia grzechów, je st szczere naw rócenie się do Boga. W szystkim b o w iem naw róconym przyobiecane je st p rz e baczenie, napisane jest bowiem: K ażdy, k tó ry by w zyw ał im ienia Pana, zbaw iony będzie (Joel 2,32) (Tamże 2,26). Nie je st to rzeczą niem ożliw ą dla w szechmocnego Boga, który mocen jest..., jeśli zechce, przebaczyć grzechy, rów nież takie, o których sądzim y, iż darow ać ich nie m o że (Tamże 2,12). Stąd też chociaż zdawało się niemożliwym, aby pokutą można było otrzym ać przebaczenie... jednak C hrystus udzielił tej w ładzy (odpuszczania grzechów przyp. autora) swoim apostołom, a od apostołów przeszła (ona) na urząd kapłański (Tamże 2,12). Co więcej! W brew tem u, czego uczą now acjanie ja k stw ierdza św. Ambroży jest m ożliwe odpuszczenie grzechów po chrzcie popełnionych. Stąd św. P aw eł apostoł, który m ówił o pokucie, w y jednującej przebaczenie, nie mógł zam ilczeć, że i po chrzcie ci, którzy zgrzeszyli, mogą otrzym ać darow anie grzechu" (Tamże 2.7), A utor tra k ta tu w ym ienia rów nież w szystkie najw ażniejsze w arunki S akram entu P o k u ty, którym i są: w yznanie grzechów, żal za grzechy, postanow ienie popraw y oraz zadośćuczynienie. Bezwzględnie koniecznym w arunkiem do uzyskania odpuszczenia grzechów jest żal za grzechy i postanow ienie popraw y. Stw ierdza to św. A m broży w słow ach: Ten bowiem, kto pokutuje, m e tylko łzam i (żalu) w inien swój grzech obmywać, lecz też lepszym i niż poprzednio czynam i o k ry w ać i osłaniać w iny daw niejsze" (Tamże 2.35). P rzypom ina rów nież obowiązek w yznania swoich grzechów przed Bogiem, do czego zachęca, m ówiąc: Nie w stydźm y się w yznaw ać P anu swoich grzechów" (Tamże 2,5). Na innym zaś m iejscu stw ierdza: Jesii chcesz się uspraw iedliw ić (przed Bogiem przyp. autora), w yznaj w inę swoją. Rozw iązuje bowiem więź przew inień w yznanie ze w stydem grzechów (Tamże 2,40). N i gdzie jednak nie w spom ina o konieczności w yznaw ania swoich grzechów przed k ap łanem. W ynika z tego, że za czasów sw. Ambrożego rów nież w Kościele Zachodnim praktykow ana była spowiedź ogólna, W przytoczonych tek stach zaw arta je st ró w nież nauk a o skutkach spowiedzi sak ram en talnej. W spomina rów nież w om awianym tra k ta cie o zadośćuczynieniu, jako jednym z w a runków pokuty. Pisze bowiem :,,W ypłacać coś w inien, abyś mógł zasłużyć sobie na uproszenie tego, czego się spodziewasz. Spłać dług z sum iennością dobrego dłużnika, abyś... wyzbył się zobow iązania1' (Tam że 2.80). P odaje także sposoby zadośćuczynienia Bogu za popełnione grzechy, ucząc: Modlitwa, łzy, posty są w ypłatą dobrego dłużnika, o wiele obfitszą, niż tego, który spłaca dług pieniędzm i (Tamże 2,81). * W jednym z dotychczasowych opracowań na tem at nauki zaw artej w pism ach Ojców Kościoła w oparciu o teksty z pism św. Ja n a Chryzostom a oraz o w ypow iedź zn a nego patrologa rzym skokatolickiego, G. R auschena wspom inałem, że pod koniec IV w ieku obowiązywała w K onstantynopolu spowiedź ogólna (por.: N auka św. Jana Chryzostom a o łasce i sakram entach"). N i niejsze opracow anie upew nia nas, że podobna p raktyka obowiązywała w tym okresie rów nież w Kościele m ediolańskim, Ks. j. M A Ł A ENCYKLOPEDIA TEOLOGICZNA 13MI broszur i książek, z których wiele zostało przetłum aczonych na różne języki św iata, również na j. polski. N apisał m. in. PokóJ z Bogiem (1953); Tajem nica szczęścia (1955); Św iat u? ogniu (1965); Siedem grzechów głów nych; Pokolenie J e zusa (1971): Ja k się na nowo narodzić (1977). Dr Billy G raham był też, a objechał już ze sw oją m isją cały św iat, w 1978 roku w Polsce, a jego pobyt budził w kręgach kościelnych wszystkich religijnych polskich w spólnot pozytywnie żywy oddźwięk. Grancolas Jan (ur. r.?, zm. 1732) ks,, francuski teolog, interesujący się starochrześcijańską liturgią i archeologią. Napisał m. in. Traite de l antiquite des ceremontes des Sacrem ents (1692), czyli Traktat o starożytności sakram entów świętych; De rintinction, ou de la coutume de trem per le pain consacre dans le vin (1693), czyli O zam aczaniu lub o zw yczaju maczania chleba konsekrowanego w winie; Hintaire de com m union sous une seule espece (1693), czyli Historia K om unii tylko pod jedną postacią; Les anciennes lituraies... (1697), czyli Liturgie starożytne; L'ancien Sacram^ntaire de l Eglise (1699), czyli Starożytny sakram entarz K o ścioła; Traite de la Messę... (1713), czyli Traktat o M szy św.; Com m entaire historique sur le Breviaire rom am (1727), czyli Historia brewiarza rzym skiego. Grandami Jakub (ur. 1588, zm. 1672) to francuski jezuita. teolog i filozof. N apisał m. in. De Deo supremo et natali Christi quaestio evangelica... (1661), czyli O Bogu najw yższym i o narodzeniu Chrystusa...; Gratry August Józef (ur. 1805, zm. 1872) francuski -> oratorianin, ks., teolog. Jest autorem wielu książek, a wśród nich w ym ieńm y tu: Commentaire sur l'evangile selon S. M athieu ( ), czyli K om entarz do ewangelii według św. M ateusza; De la connaisance de Dieu 1 drne (1857), czyli O po znaniu duszy. Grałz P iotr Alojzy (ur. 1769, zm. 1849) niem iecki ks. rzym skokat. egzegeta, pedagog i działacz społeczny. Jest autorem w ielu prac naukow ych, jak i o charakterze popularyzatorskim. Grecko-wschndni Kościół to ogólnie przyjęta nazw a dla Kościołów praw osławnych, ortodoksyjnych, które od X/XI w nie stanow ią jedni z Kościołem zachodnim, łacińskim, ogólnie znowu mówiąc, rzym skokatolickim. Rozdział jednego Kościoła chrześcijańskiego zrazu na dw a począł się, form alnie rzecz ujm ując, dokonywać juz w X w za czasów patriarchy konstantynopolitańskiego, Focjusza, a staf się faktem za rządów patriarchy K onstantynopola, -y M ichała Cerulariusza w 1043 r, (1054). Przyczyny tego rozdziału były n atury zarów no teologicznej, ja k i politycznej, głów nie jednak tej ostatniej, w której chodziło o ryw alizację i su prem ację zarów no Rzymowi jak K onstantynopolow i, B izancjum. Kościół Grecko-W schodni teologicznie opiera się w zasadzie na praw dach uchw alonych i przyjętych przez siedem pierw szych -j- soborów powszechnych, nie przyjm uje zaś uchwal podjętych później, konkretniej po 787 roku. We wspólnocie Kościoła Grecko-W schodniego w odróżnienfu od rzym skokatolickiego zachodniego istnieją Kościoły jako sam o dzielne jednostki organizacyjne czy może lepiej adm in istracyjne, zw ane Kościołami autokefalicznym i. Są wśród nich p atriarchaty i narodow e Kościoły m etropolitalne. Np. patriarch aty w : K onstantynopolu, A leksandrii, Antiochii, J e rozolimie, Moskwie, dalej Kościoły praw osław ne: na Cyprze, w Grecij. Bułgarii. Rum unii i in.; w Polsce istnieje i działa Autokefaliczny Kościół Praw osław ny ze stolicą w W arszaw e m etropolity W arszawy i całej Polski. Kościoły praw osław ne w zakresie praktyk sakram entalnych udzielają razem, czyli łącznie S akram entu C hrztu i Bierzm owania, a Kom unii w. pod dw iem a postaciam i. Nie stosują tez u siebie obowiązkowego celibatu duchownych, jak to m a miejsce w Kościele zachodnim, rzymskim, teoretycznie od XI w.

7 NOWE KOŚCIOŁY CZŁONKOWSKIE ŚWIATOWEJ FEDERACJI LUTERAŃSKIEJ Podczas w rześniowej sesji K om itetu W ykonawczego Ś w iatow ej' Federacji L uterańskiej rodzina Kościołów, zrzeszonych w tej organizacji, powiększyła się o 6 członków. W iększością głosów przyjęte zostały następujące Kościoły luterańskie: 1. Ew angelicko-luterański Kościół Surinam u (Am eryka F łd ), 2. Związek Kościołów Ew angelicko-luterańskich Szwajcarii i K sięstw a Lichtenstein, 3. Luterański Kościół Synodu w Hongkongu, 4. Bazylejski Kościół M alayzji, 5. L atynoam erykański Kościół L u terań ski Boliwii, 6. Luterański Kościół G utnius P apua w Nowej Gwinei. W ten sposób rodzina Kościołów Iuterańskich, zrzeszonych w Św iatowej Federacji Luterańskiej, pow iększyła się do 99 Kościołów. Wyżej wym ienione nowo przyjęte Kościoły obsługują przeszło BO.000 wyznawców. W skład Związku Ew angelicko-luterańskich Kościołów Szw ajcarii i K sięstw a Lichtenstein wchodzi członków, zorganizowanych w 4 gminach. Kościół Ew angelicko-luterański S urinam u jest n a j starszym Kościołem L uterańskim południow o-am erykań* skiego kontynentu, bowiem założony został przed 236 laty i liczy obecnie członków. L uterański Kościół Synodu w Hongkongu liczy wiernych, zorganizowanych w 13 gminach. Założony został przez m isjonarzy L uterańskiego Kościoła Synodu M issouri z USA, uzyskał niezależność kościelną w 1976 r. Bazylejski Kościół C hrystusowy M alayzji, liczący ok wyznawców, jest n a j większym Kościołem Związku Kościołów Luterańskich tego ki*aju. L uterański Kościół G utnius w P apua w Nowej Gwinei jest najw iększą jednostką kościelną tego kraju, liczy bowiem 56 tys. członków. N ajm niejszą natom iast jednostką kościelną luterańską, przyjętą w skład Federacji L uterańskiej jest Kościół L uterański w Boliwii, liczy bowiem zaledwie 423 członków, tworzących dw ie gm iny kościelne. POSIEDZENIE KOMISJI DO SPRAW DIALOGU PRAWOSŁAWNO- -LUTERANSKIEGO W dniach od 4 do 9 listopada ub r. odbyła się w Sigtuna (Szwecja) sesja M iędzynarodowej Kom isji do Spraw Dialogu Praw osław no- Luterańskiego. O bradom przewodniczył praw osław ny m e tropolita Siliw rii Em ilianos Timiadis. Posiedzenia analogicznej Komisji Luterańskiej do spraw przygotow ania dialogu odbyły się w m aju ub.r. w ośrodku praw osław nym w Cham besy k. Genewy. W tej sesji przewodniczył prof. dr Georg K retschm ar. Przedm iotem rozw ażań była m.in. przyczyna sporadycznych kontaktów, istniejących już od XVI wieku między tym i w yznaniam i chrześcijańskim i. O kontaktach tych świadczą m.in. próby zbliżenia praw osław - no-ew angelickiego w Polsce, np. rozmowy prowadzone przez księcia Ostrogskiego, wojewody kijowskiego, z Krzysztofem Radziwiłłem (wojew odą w ileńskim) na te m at udziału praw osławnych delegatów w obradach Synodu Generalnego w Toruniu (1595). BRAK KSIĘŻY W KOŚCIELE ANGLIKAŃSKIM Ja k inform ują z Londynu, w listopadzie ub.r. biskupi anglikańscy wystosowali w spólne pism o do K urii biskupich o konieczności przeprowadzenia akcji n a rzecz powołań kapłańskich. Z daniem biskupów, akcja taka w Kościele A nglikańskim jest konieczna, jeżeli wziąć pod uwagę stale obniżającą się liczbę kandydatów do stanu duchownego. Jak tw ierdzą statystycy kościelni, liczba ta stale spada. Toteż, aby zaspokoić zapotrzebow anie na księży w poszczególnych diecezjach, należałoby zw iększyć rekrutację kandydatów do stanu duchownego o 50 /o. W edług ostatnich danych statystyki kościelnej, Kościół A nglikański posiada księży. Jeżeli tendencje spadkowe będą nadal istnieć w Kościele, to w 1982 r. liczba księży spadnie do du chownych. BISKUPI RZYMSKOKATOLICCY NORDYCKIEJ KONFERENCJI ŻĄDAJĄ ZMIANY PRZEPISÓW O CELIBACIE Według inform acji prasy protestanckiej z Kopenhagi już na Synodzie Biskupów w Rzymie w 1971 r. członkowie Nordyckiej K onferencji Biskupów Rzymskokatolickich jednogłośnie wypowiedzieli się za udostępnieniem żonatym mężczyznom diecezji nordyckich możliwości uzyskania święceń kapłańskich, Przypom niał ostatnio 0 tym ordynariusz diecezji rzym skokatolickiej Kopenhagi, biskup Hans Ludw ig M artensen (jezuita), w młodzieżowym w y daniu urzędowego czasopisma biskupstw a Duńskiego Katolsk orientering. W swej korespondencji biskup zajął się aktualnym i problem am i celibatu w Kościołach diaspory nordyckiej. B ezpośrednim następstw em tej korespondencji biskupa był List otw arty skierow any do bpa M artensena od szeregu katolickich intelektualistów duńskich. W liście tym m.in. podano, że w ciągu kilku ostatnich la t w sam ej tylko Danii ok. 30 duchow nych rzym skokatolickich zrezygnowało ze swej działalności duszpasterskiej, w w yniku czego Dania straciła m niej więcej ok. jedną czw artą duchownych rzym skokatolickich. N astał więc najwyższy czas, aby Rzym zrew idow ał sw oje stanowisko w spraw ie celibatu. W swej korespondencji bp M artensen podsum ow ał sytuację duchow ieństw a w D a nii oraz oświadczył, że jest rzeczą oczyw istą dla w szystkich, że znajdujem y się w sytuacji, która kieru je poważne pytania do społeczeństw a katolickiego. Biskup ponadto podkreślił, że celibat nie jest tu jedynym problemem, zm uszającym duchow nych do rezygnacji z zajm o w anych stanow isk duszpasterskich. Większość jednak biskupów na Synodzie Rzymskim w ypowiedziała się za pozostawieniem przepisów o celibacie w dotychczasowej, tradycyjnej formie. Mimo to rzecznik N ordyckiej K onferencji Biskupów, bp John W. Gran. ordynariusz diecezji rzym skokatolickiej w Oslo oświadczył, że biskupi n o r dyccy jednogołśnie w yrazili zdanie, że ordynacja d o jrzałych. żonatych mężczyzn stanow iłaby w ielką pomoc w K o ściele. A utor artv k u łu na te m at celibatu, biskup M arten sen. pozostaje nadal n a stanow isku wyżej przedstawionym, tzn. za um ożliw ieniem ordynacji kandydatom żonatym. T y d z ie ń M o d litw y o J e d n o ś ć C h r z e ś c i ja n w s z e d ł j u ż n a s ta l e d o c h r z e ś c ija ń s k i e g o k a l e n d a r z a. K a ż d e g o r o k u p r z e ż y w a m y te n t y d z ie ń n a n o w o. P o d o b n ie p r z e ż y w a li g o s t a r o k a t o l i c y w e W ło s z e c h. W s k r o m n y m k o ś c ie le w M in e r v i- n o z g r o m a d z ili s ię w y z n a w c y r ó ż n y c h w y z n a ń, b y u c z e s t n ic z y ć w e M s z y ś w., k t ó r ą c e le b r o w a ł r z y m s k o k a to l ic k i k a p ł a n k s. A ld o R o m e o R o s e tt i. P o M s z y ś w. o d b y ła s ię w k o ś c ie le w s p ó l n a a g a p a. N a z d j ę c iu f r a g m e n t a g a p y, p o d c z a s k t ó r e j p r z e m ó w i} k s. A. R. R o s e tti. P r o b o s z c z e m s t a r o k a t o l i c k ie j p la c ó w k i d u s z p a s t e r s k i e j w M in e r r l n o j e s t k s. L u lg l C a r o p p o Ale zasada rzym ska: Roma locuta, causa fin ita nadal jest niewzruszona. ODNOWIENIE TZW. PREDIGERKIRCHE W BAZYLEI P arafia starokatolicka w Bazylei zdobyła się w ciągu ostatnich trzech i pół la t na przeprow adzenie kapitalnego rem ontu pięknej św iątyni zwanej Kościołem K aznodziejów. A kcja ta w ym agała olbrzym iej mobilizacji wysiłków całej społeczności starokatolickiej nie tylko ze względu na rozm iary architektoniczne tej św iątyni, lecz także jej w artość zabytkową. Została ona bowiem zbudow ana w X III w., ściśle w 1233 r. przez zaproszonych przez biskupa H enryka von Thum dom inikanów (stąd nazw a Fredigerkirche ). W ciągu w ieków św iątynia, użytkow ana przez konw ent zakonny dominikanów, była w ielokrotnie przebudow yw ana. W czasie Reform acji konw ent był zmuszony opuścić ten obiekt (1529), w yposażenie zaś jego zniszczono. W praw ie 100 lat później nawę kościelną przekazano gminie francuskiej, która korzystała z niej do roku Po przekazaniu tego obiektu w 1877 r. Kościołowi Chrześcijańsko - Katolickiem u, rozpoczął się okres stałej o- piefei nad zabytkiem oraz jego rozbudowy. Całkow itej odbudowy dokonano w latach Z dokonanego dzieła cieszą się nie tylko członkowie parafii bazylejskiej, lecz cały Kościół Starokatolicki Szw ajcarii.

8 nia 13 stycznia w Warszawie, w Sali Kolumnowej Rady Państwa, pod przewodnictwem przewodniczącego Rady Państwa, przewodniczącego Polskiego Komitetu Obchodów Międzynarodowego Roku Dziecka prof. dr. Henryka Jabłońskiego, zebrał się na posiedzeniu plenarnym Polski Komitet Obchodów MRD, inaugurując tym samym Międzynarodowy Rok Dziecka w naszym kraju. Wśród uczestników dyskusji zabrał głos bp Tadeusz R. Majewski Zwierzchnik Kościoła Polskokatolickiego. Przytaczamy poniżej pełny tekst jego wystąpienia. W szystkie dzieci są nasze 4 Ekscelencjo f Panie Przewodniczący I Rady Państw a, i W ielce Szanow ne Prezydium,. i Dostojne Zgrom adzenie. (i D ziękując za udzielenie m i (i głosu, pragnę w krótkim w y-. i stąpieniu przedstaw ić kilka re-, i fleksji na tem at M iędzynarodo- (i w ego Roku Dziecka. (i Do dnia dzisiejszego nie m o li gę zapom nieć V Zgrom adzenia (i Św iatow ej Rady K ościołów, któ- (» re odbyło się w grudniu 1975 r. (i w Nairobi. Do tej pory brzmią (i m i w uszach zw łaszcza słow a prof. Mc A. Browna: Jestem białym przem aw iam w kraju II czarnych, na zgrom adzeniu o (i przew ażającej liczbie ludzi czar- i nych. Jestem obyw atelem USA..1 Żyję w św iecie, w którym m a- łe i w iększe narodow ości usiłują w szelkim i środkam i uw olnić się spod przew agi politycznej, gospodarczej i w ojskow ej Stanów Zjednoczonych. Kocham swój kraj, lecz rów nocześnie w stydzę się za niego. O ile przybyliście z A zji południow o- w schodniej, to am erykańskie bom bow ce najstraszliw sza broń ze w szystkich w ynalazków ludzkich zniszczyła w asz kraj i w asze rodziny. Jeśli przybyliście z A m eryki łacińskiej, to może w asi przyjaciele lub członkow ie rodziny cierpią głód z powodu w yzysku, stosowanego przez przedsiębiorstw a am erykańskie; a m oże w asi przyjaciele lub rodziny są torturowani przez w łasną policję, która nauczyła się tego od naszej policji?... Gdy przem aw iałem, nie m u siałem się w stydzić. B yłem dum ny n ie dlatego, że jestem białym i katolickim biskupem, ale dlatego, że jestem Polakiem. Odpow iadając na pytania, zadane m i przez prezydenta K eniatę, z praw dziw ą satysfakcją stw ierdziłem m.in., że do K enii przybyłem z Polski, z ojczyzny prof. Bronisław a M alinow skiego, który był nauczycielem prezydenta Keniaty. Przyznam zupełnie szczerze, że nie m ógłbym pracow ać w K enii. N ie ze w zględów klim atycznych czy politycznych tego afrykańskiego kraju, lecz ze w zg lędu na bezradność i niem ożność przyjścia z natychm iastow ą pom ocą biednym, głodnym, opuszczonym przez rodziców dzieciom. A jest ich bardzo dużo. Są to dzieci ulicy, chore, kalekie dzieci, którym i się nikt nie opiekuje. Przeszukują one śm ietniki obok restauracji, żeby znaleźć chociaż nędzną resztkę pożyw ienia, pozostałą ze stołów ludzi zam ożnych. Śpią pod gołym niebem, a jedynym ich okryciem podczas zim nych nocy są gazety; czasem grzeją się przy ognisku. D zieci te całym i gromadam i w yczekiw ały przed hotelem na nasz pow rót z całodziennych obrad. O czekiw ały na chleb. Przyw oziliśm y im pożyw ienie w łasne porcje, i kupow aliśm y chleb, gdyż nie m ogliśm y przejść obok nich obojętnie. Muszę przyznać, że czułem duże zażenow anie w obec tych obdartych dzieci z powodu m ego urzędowego stroju biskupiego. P ew nego dnia na posiedzeniu tzw. D yskusyjnej Grupy Roboczej zaproponow ałem, abyśm y opuścili to w span iałe Keniata Centrum i udali się na przedm ieścia Nairobi, w łaśn ie do tych niczyich, głodnych dzieci, aby okazać im naszą chrześcijańską, serdeczną życzliw ość, zainteresow anie oraz choćby skrom ną pom oc m aterialną. Po trzytygodniow ym pobycie w N airobi w racaliśm y do naszego kraju. W pam ięci pozostał na długo obraz biednych, opuszczonych, afrykańskich dzieci... Oto m oja odpowiedź, dlaczego nie m usiałem się w stydzić tego, że jestem Polakiem. Pochodzę bow iem z kraju, który słow o w ojna pragnie w ykreślić ze sw ego słow nika. M ogłem z praw dziw ą dum ą m ów ić o tym, jak bardzo w P olsce kocham y dzieci, i z jaką troską czuw am y nad rozw ojem m łodzieży. Podkreślałem w każdym w ystąpieniu i przeprowadzanej rozm o w ie, że w P olsce dzieci i m łodzież otoczone są praw ną i w szechstronną opieką naszego państw a i całego społeczeństwa. Panie Przewodniczący, W ielce Szanow ni Zebrani. P ow szechnie w iadom o, że na św iecie żyje ponad m iliard dzieci, a dla połow y z nich brakuje żyw ności, opieki i szkoły. Szczególnie w tych rejonach św iata, gdzie toczy się w ojna, gdzie istn ieje dyskrym inacja rasowa, gdzie zerw ane są w ięzi rodzinne, tam w łaśn ie dzieci stają się w pierw szej kolejności ofiaram i. Potw ierdzeniem tego stanu rzeczy jest raport M iędzynarodow ej Organizacji Pracy, z którego dow iadujem y się, że ponad 52 m iliony dzieci poniżej 15 lat m usi zarabiać na w łasn e utrzym anie i życie. Z opublikow anego w G enew ie spraw ozdania w ynika, że 42 m iliony niepełnoletnich pracuje bezpłatnie za bardzo skrom ne w yżyw ienie, natom iast 10 m ilionów zatrudnionych jest w rolnictw ie, otrzym ując niskie w yn a grodzenie. W niektórych krajach Azji, gdzie dzieci, a zw łaszcza dziew częta, stanow ią znaczną część siły roboczej, pracuje 36 m ilionów niepełnoletnich. W M iędzynarodow ym Roku D ziecka w szyscy ludzie, dla których n ie jest obojętny los i przyszłość dzieci, w inni się w spólnie zastanowić, jak n ależy działać, aby św iat, m ógł być św iatem spraw iedliw ości i m ądrości, św iatem narodów w spółpracujących ze sobą, n ie zaś pozostających w konfliktach jak o tym pisze w sw oim orędziu noworocznym Kurt W aldheim. Już w IV w ieku pouczano chrześcijan (św. Ambroży), że ziem ia została stworzona dla

9 w szystkich. N atura nie chce znać bogatych, gdyż rodzi tylko biednych. Ogólnie rzecz biorąc, należy pam iętać, że nikt n ie daje sw ojej w łasności biednem u, potrzebującem u i głodnem u, ale oddaje m u tylk o jego należną część, poniew aż w w ielu przypadkach bezpraw nie przyw łaszczono sobie w spólną w łasność, przekazaną n is dla jednostek, lecz dla w szystkich bez Wyjątku ludzi. Z echciejm y uczynić w szystko, co tylko jest i będzie w naszej mocy, aby nasze dzieci, żyjące w różnych zakątkach św iata, żyły i rozw ijały się w pokoju, bez lęku przed w ojną, nędzą i głodem. Zaproponujm y, aby w K arcie Praw D ziecka jeszcze bardziej były podkreślone i realnie w yeksponow ane praw a i ochrona dziecka, a w pierw szej kolejności chleb dla głodnych dzieci, pożyw ienie, opieka le karska, ośw iata oraz należyte w ychow anie dzieci i m łodzieży. Ekscelencjo Panie Przewodniczący, W ielce Szanow ni Zebrani. N a różnych m iędzynarodowych konferencjach, w których bierzemy udział, n ie zaw sze ze spokojem i życzliw ością przyjm ow ane są nasze w ystąpienia. Spotykam y się rów nież z oponentam i, z ludźm i złośliw ym i, wrogo do nas, Polaków, ustosunkow anym i. Muszę jednak bezstronnie stwierdzić, że ile razy na arenie m iędzynarodowej poruszam y problem w ojny i pokoju, gdy m ów im y o tym, że druga w ojna św iatow a przyniosła ze sobą gehennę i śm ierć 13 m ilionów dzieci, a w tym tys. dzieci polskich nikt tych bolesnych spraw nie śm ie podważyć. Ile razy przedstaw iam y spraw ę budowy Szpitala Centrum Zdrow ia D ziecka tyle razy jesteśm y nosicielam i pokoju i budzim y zainteresow anie różnych osobistości, zw ierzchników i reprezentantów K ościołów chrześcijańskich. Jest to rów nocześnie nasza delikatna inspiracja na rzecz obchodów M iędzynarodow ego Roku Dziecka. Jest to rrasz obyw atelski i polski w kład w tę, tak godną poparcia, akcję. Jest to potw ierdzenie, że Polak potrafi jak to Pan pow iedział, P anie Przew odniczący Rady P aństw a bardzo w iele potrafi", jeśli w to, co czyni, zaangażuje nie tylko sw ój rozum, ale i sw oje uczucie. K ościół P olskokatolicki, który m am zaszczyt reprezentow ać, zaangażow ał w obchody M iędzynarodow ego Roku D ziecka ró w nież i polskokatolickie dzieci. To one, te najm łodsze, na zw ykłych.kartkach papieru przekazały s,.voje m yśli i uczucia: D o b rz e na m jest w naszej ojczyźnie, gdzie jest dużo w e so łych dzieci. M o ja m am a opowiadała mi, że jak była dzieckiem brakow a ło w dom u chłeba. Dzisiaj dzieci są zaw sze syte". M o je dzieciństwo jest radosne. Chodzę do szkoły i uczę się dobrze. M o i rodzice nie: m ieli tych w a ru n k ów. D a w n ie j było bezrobocie i nędza w naszym m ieście. Jakże w zruszające i w y m o w ne są w ypow iedzi dzieci z Zamościa. One tylko z opow iadań znają gehennę dzieci Zam ojszczyzny z okresu okupacji, k tó re w bestialski sposób zostały częściow o zagłodzone lub w y m ordowane. przez hitlerow skich zbrodniarzy. W dzięczni w ięc jesteśm y R a dzie P aństw a, że dla uczczenia pam ięci pom ordow anych dzieci Zam ojszczyzny przyjęła projekt budowy filii Szpitala Centrum Zdrowia D ziecka w Zamościu. Przy tej okazji pragnę podkreślić, że i do tej słusznej b u dow y społeczność polskokatolicka dołoży sw oje cegiełki, które będą darem i św iadectw em, jak bardzo kocham y dzieci, jak bardzo pragniem y ich dobra i szczęścia. Z dajem y sobie bow iem spraw ę z tego, że Polska będzie taką, jaką ukształtuje i zbuduje cały naród, a nasze dzieci i nasza m łodzież to przecież przyszłość P olskiego Narodu. Pragniem y, aby na buzie w szystkich dzieci zaw itał radosny uśm iech. Chcemy, aby dzieci w całym św iecie b yły syte, zdrow e, zadow olone i w yrastały na dobrych ludzi. Zarówno w obchodach M iędzynarodowego Roku Dziecka, jak rów nież w otw arciu Centrum Zdrowia D ziecka w czerwcu 1979 r., aktyw ny udział w eźm ie społeczność polskokatolicka z Polski, USA i Kanady. W szczególny sposób zw rócim y uw agę na m łodzież polonijną, której chcem y pokazać, jakich przeobrażeń m oże dokonać naród tw orzący w spólny front Front Jedności Narodu. Panie Przewodniczący Rady Państw a. D zieci z W arszawy, Krakowa, B ielska-b iałej, W rocław ia, B ydgoszczy, Częstochowy, W ałbrzycha, ze Szczecina, Lubelszczyzny i Zam ojszczyzny, dla których sprawa Centrum Zdrowia D ziecka i Obchody M iędzynarodow e go Roku D ziecka 1979 jest zna.- ną i bliską przesyłając sw o je listy i rysunki prosiły m nie, abym ich w ypracow ania w raz z najlepszym i życzeniam i przekazał Pan,u Przewodniczącem u, ja ko ich now oroczny podarunek. Proszę o łaskaw e przyjęcie. D ziękuję za uw agę. t Biskup TADEUSZ R. MAJEWSKI

10 0 x * o w życia Polskiej Rady Ekumenicznej w 1978 r. >. m k» v Pisząc o działalności zagranicznej Polskiej Rady Ekum enicznej, trzeba rozpocząć relację od kontaktów z m iędzynarodowymi organizacjam i ekum enicznym i i chrześcijańskim i, aby następnie przejść do kontaktów dw ustronnych z Kościołami w poszczególnych krajach. Stosunki między PRE a Św iatow ą R a dą Kościołów nie były w m inionym roku szczególnie intensyw ne. Jedynym członkiem sztabu SRK, który jesienią baw ił w Polsce, był przedstaw iciel Kom isji Pomocy M iędzykościelnej. N ie odbyło się żadne posiedzenie K om itetu Naczelnego. G remium to zebrało się dopiero na początku stycznia 1979 n a Jam ajce i w jego obradach uczestniczył d r Jan A nchim iuk z Polskiego A utokefalicznego Kościoła P ra wosławnego, który je st członkiem Komitetu Naczelnego od V Zgrom adzenia Ogólnego w Nairobi (1975). Poza tym dr J. Anchim iuk wyjeżdżał w m inionym roku na m niejsze posiedzenia i konsultacje Śfcis. zwoływ ane w Szw ajcarii. N atom iast znacznie intensyw niejsza była w spółpraca z K onferencją Kościołów Europejskich, k tó rej członkam i są wszystkie Kościoły zrzeszone w PRE Ks. sup. Adam Kuczm a z Kościoła M etodystycznego. który jest członkiem K om itetu D oradczego KKE, w ziął udział w pierwszym wspólnym posiedzeniu KKE j Rady Rzym skokatolickich K onferencji Episkopalnych Europy, k tó re od 10 do 13 kw ietnia odbyło się w C hantilly k. Paryża. Obecny był także ks. bp W ładysław Miziołek, przewodniczący K om isji Episkopatu do S praw Ekum enizm u K ościoła Rzym skokatolickiego w Polsce. Podczas obrad skoncentrow ano się na dwóch tem atach: jedności chrześcijaństw a i pokoju w E uropie. W dniach od 26 do 29 w rześnia odbyła się w Siofok (Węgry), zorganizowana przez KKE, trzecia konsultacja poświęcona realizacji uchw ał K onferencji Bezpieczeństw a i W spółpracy w Europie, w której w ziął udział A ndrzej Wójtowicz, k ierow nik W ydziału K ontaktów Zagranicznych PRE. Tem atem konsultacji było: Bezpieczeństwo, rozbrojenie i ekonom ia. Z kolei na zaproszenie PRE w dniach od 2 do 25 listopada zebrało się po raz pierwszy w Polsce Prezydium K onferencji Kościołów Europejskich, które dokonało przeglądu i oceny działalności tej organizacji za okres m inionego roku. Członkowie Prezydium zwrócili się do Kościołów członkowskich z apelem, aby w swej działalności poświęciły więcej u- wagi pracy pokojow ej, a zw łaszcza znaczeniu w ychow ania dla pokoju. Zajęto się też przygotow aniam i do V III Zgrom adzenia Ogólnego, k tó re od 18 do 25 października 1979 obradow ać będzie na K recie pod hćtełem: W mocy D ucha Św iętego wyzwoleni dla św iata. Członków Prezydium KKE przyjął n a audiencji min. Kazim ierz Kąkol, kierow nik Urzędu do Spraw Wyznań. W niedzielę, 26 października, niektórzy uczestnicy obrad przem a w iali w kilku św iątyniach Kościołów zrzeszonych w PRE. Ja k zwykle, szczególnie żywe były kontakty Kościołów członkowskich PRE z Chrześcijańską K onferencją Pokojową. Ks. prof. d r W itold Benedyktowicz i ks. Zdzisław Paw lik, prezes i sekretarz PRE, u- czestniczyli w obradach K om itetu Roboczego, które od 3 do 6 kw ietnia odbyły się w Moskwie. Toczyły się one pod hasłem : DZIAŁALNOŚĆ ZAGRANICZNA J Rozbrojenie w św ietle solidarności". Poza głów nym tem atem w iele uw agi poświęcono rozw ojow i chrześcijańskiego ru chu pokojowego w k rajach tzw. Trzeciego Świata. Najw ażniejszym w ydarzeniem w życiu ChKP było jej V Ogólnochrześcijańskie Zgrom adzenie Pokojowe, które w dniach od 22 do 27 czerw ca obradow ało w P ra dze. Wzięło w nim udział 560 delegatów, obserw atorów i gości z 84 krajów św iata. W skład delegacji polskiej, złożonej z 22 osób, wchodzili przedstaw iciele wszystkich Kościołów zrzeszonych w PRE. Główny tem at obrad brzm iał: W ezwanie Boga do solidarności chrześcijanie na rzecz pokoju, spraw iedliw ości i w yzw o lenia". W ysłuchano kilku referatów i spraw ozdań z działalności chrześcijańskiego ruchu pokojowego w latach , to jest za okres od IV do V OZP, a ponadto rozw ijano pracę w różnych grupach roboczych. Ks, W. Benedyktowicz współprzewodniczył grupie roboczej do spraw m iędzynarodowych, Jerzy Toeplitz był referentem w grupie roboczej do ;praw w yzw olenia ekonom icznego i rozwoju, a ks. Z. P aw lik przewodnicz}'! spotkaniu przedstaw icieli Europy i Ameryki Północnej. Szereg w ybitnych politykow, Kościołów, organizacji ekum enicznych i świeckich wystosowało do V OZP orędzia i pozdrowienia, m.in. sekretarz generalny ONZ K u rt W aldheim i przewodniczący Rady Państw a PRL H enryk Jabłoński. W w yniku obrad przyjęto następujące dokum enty : Poselstw o do Kościołów i chrześcijan n a święcie, Apel do rządów" i rezolucje na tem at różnych aktualnych zagadnień m iędzynarodow ych. V OZP dokonało też w yboru now ych władz. Czterech przedstaw icieli Kościołów członkowskich PRE, ks. m etropolita Bazyli, ks. W. Benedyktowicz, ks. bp Janusz Narzyński i ks. Z. Paw lik, weszło do K om i tetu K ontynuacji Pracy. Ponadto ks. w. Benedyktowicz został ponow nie członkiem K om itetu Roboczego, a ks. Z. Paw lfk Sekretariatu M iędzynarodowego ChKP. W pierw szym posiedzeniu Sekretariatu Międzynarodowego ChKP po V OZP, które w dniach od 2 do 4 października odbyło się w Pradze, uczestniczył ks. Z Paw lik. O brady pośw ięcone były realizacji w y tycznych program u sform ułow anego przez V OZP. K ilka miesięcy wcześniej, w dniach od 9 do 15 kw ietnia obradow ało w Panam ie I Zgrom adzenie Ogólne L atynoam eryk a ń skiej K onferencji ChKP, n a którym w ładze zwierzchnie CHKP reprezentow ał ks. W. Benedyktowicz. We w rześniu i październiku przebywały w Polsce kilkunastoosobow e delegacje działaczy chrześcijańskich z A ustralii i Japonii, podróżujące po k rajach socjalistycznych Europy na zaproszenie ChKP. Spotkały się one z członkam i Prezydium PKH', a także były przyjęte w Urzędzie do Spraw Wyznań. W powyższym kontekście należy też wspomnieć, że 11 grudnia kierow nictw o PRE spotkało się z delegacją M iędzynarodowej F ederacji z T ajlandii, k tó ra przebyw ała w naszym k raju n a zaproszenie Ogólnopolskiego K om itetu Pokoju. W jej skład wchodzili buddyści i muzułm anie. Przed przyjazdem do Polski działacze pokojowi z ^Tajlandii przebywali w Rzymie, gdzie przyjął ich na audiencji papież Jan Paw eł II. Co się tyczy w spółpracy z Kościołami w poszczególnych krajach to, podobnie jak w latach poprzednich, najintensyw niej rozwijały się kontakty z Kościołami ew angelickim i w RFN i B erlinie Zachodnim. Istniejąca od 1974 r. K om isja K ontaktów PRE i Rady Kościołów Ewangelickich w RFN spotkała się w om awianym okresie dw ukrotnie (19 20 kw ietnia w e F ran k furcie n.m,; października w W arszawie). Przedm iotem obrad były sprawy związane z przebiegiem procesu norm alizacji m iędzy Polską a RFN, ze szczególnym uw zględnieniem uczestnictw a Kościołów w tym procesie. Uznano, ze zachodzi potrzeba szerszego inform ow ania członków poszczególnych parafii o problem atyce polsko-zachodnioniem ieckiej. Zapoznano się także z pracą ewangelickiej fundacji Znaki N adziei, którą powołali do życia działacze protestantyzm u w M B w celu niesienia pomocy polskim ofiarom narodowego socjalizmu. N a zaproszenie PRE w dniach lutego odbyło się w W arszaw ie posiedzenie ewangelickich historyków Kościoła z Polski i RFN. Odpowiedzialność za stronę m erytoryczną spotkania przejęła Chrześcijańska A kadem ia Teologiczna. Podczas obrad uw agę skoncentrow ano na rozwoju protestantyzm u w Polsce od XVI w. do wybuchu II w ojny światowej. Historycy polscy zapoznali swych partnerów zachodnioniemieckich ze stanem badań n a tym polu. W w yniku obrad ustalono wstępnie, że następne posiedzenie odbędzie się p ra wdopodobnie w RFN i będzie poświęcone w całości rozwojowi protestantyzm u na ziemiach polskich w X IX stuleciu. W dalszej kolejności przew iduje się skoncentrow anie uw agi n a latach PRE była także gospodarzem II Polsko- Zachodnioniem ieekiego Sym pozjum Młodzieżowego, które odbyło się w W arszawie w dniach 11 do 13 grudnia. Sekcję Młodzieży PRE i W spólnotą Roboczą M łodzieży Ew angelickiej w RFN i Berlinie Zachodnim reprezentow ało w sympozjum po 10 przedstaw icieli. Podczas obrad poinform owano się w zajem nie o prow adzonej działalności młodzieżowej, jak również w ysłuchano i dykutow ano nad następu jącymi referatam i: Szanse m łodej generacji w procesie norm alizacji i Teologiczne aspekty pojednania. W w yniku obrad postanowiono zintensyfikować kontakty dw ustronne przez w zajem ne zapraszanie się na ekum eniczne i kościelne obozy młodzieżowe oraz inne organizow ane im prezy. Obie strony uznały też potrzebę zacieśnienia współpracy z Ekum eniczną Radą Młodzieży Europy, widząc w tym istotny w kład do krzew ienia ekum enizmu na naszym kontynencie. Uzgodniono, że następne sympozjum odbędzie się w 1980 r. w RFN, K. K. (dokończenie w następnym numerze)

11 Idąc ulicami Chicago... Wśród eksponatów m iejskiego m uzeum w Chicago znajduje się paszport jednego z pierwszych polskich osadników w tym m ieście. Jest to dokum ent w ydany w roku 1860 w W iedniu, określający właściciela jako G aiicjanina poddanego m onarchii austro-w ęgierskiej. M iejsce urodzenia podkrakow ska wieś oraz trzy krzyżyki zam iast podpisu pod zdjęciem nie pozostaw iają wątpliwości, że skrajna bieda skłoniła tego człowieka do podróży za ocean. P ierw sza większa grupa polskich em igrantów w Chicago to żołnierze pow stania styczniowego, którzy przybyli tu w roku Od tej pory kroniki m iasta notują stały w zrost liczby polskich em igrantów, z których w iększość stanow ili mieszkańcy zaboru pruskiego. W tedy też przybyw ają do Chicago: jeden z najbardziej aktywnych działaczy społecznych P iotr Kiełbasa, i późniejszy pierw szy proboszcz polski Leon Moczygemba, znany jako założyciel polonijnej o- sady w Stanach Zjednoczonych, zwanej P anna Maria. W latach osiemdziesiątych XIX w ieku Chicago było już n a j większym polonijnym ośrodkiem w USA. W iększość Polaków zatru d n ian a tu była w rozw ijającym się przem yśle mięsnym - w licznych rzeźniach chicagowskich. otrzym ując niższe od przedstaw icieli innych narodowości wynagrodzenie, głównie z powodu nieznajom ości języka an gielskiego. Jeden z najstarszych chicagowskich em igrantów tak w spom ina te la ta (zapis autentyczny): To tu było tak, że o j ciec jak przyjechał, to świnie z m iasta piechotą gonił, bo żadnych karów (samochodów) jeszcze nie było. Jeno zwyczajne drogi. A w fabryce b rał 1 dola ra albo jeden dolar i p iętnaście cyntów. To nie było za w iele za 10 godzinów pracy, ale i cyny były bardziej niskie: 3 fonty nerek kosztowały 1 cynt, a cały m iesiąc to był za 7 talary, jak brał n a książkę dla sam e go siebie... A to ja już sam pam iętam, jak uni tu mieszkaii 20 chłopa w jednym r u mie (pokoju), dziesięć pracow a ło na dzień, a dziesięć nocą... Ten pionierski okres był jednocześnie okresem początków o- żywionej działalności polonijnej- Tęsknota za krajem oraz u- kształtow ane w ojczyźnie trad y cje i obyczaje stały się źródłem tw órczej Inspiracji dla stopniowo zakładanych klubów, zespołów artystycznych, w których po ciężkiej pracy szukali polscy e- m igranci w ytchnienia i radości. B ardziej św iatła grupa em igrantów zainspirow ała pow stanie polskich szkół, instytucji ubezpieczeniowych i handlowych, W 1873 r. pow staje pierw sze polskie czasopismo G azeta Polska, zwane także od nazw iska założyciela G azetą Dyniewicza". Już w krótce Polacy zaczynają obejm ow ać funkcje w adm inistracji m iasta, ważniejszych u- rzędach i instytucjach, S tając się aktyw nym i i cenionymi współtw órcam i rozw ijającego się m iasta, inspirują jego rozwój i kształtują jego charakter, toteż w w ielonarodow ej społeczności zaczynają odgrywać coraz w ażniejszą rolę. Podczas św iatow ej wystawy EXPO odbyła się pierw sza znacząca polska m anifestacja w spaniała p arada z udziałem ponad 10 tys. Polaków zalążek organizowanego do dziś Dnia Polskiego w Chicago, W okresie rodzenia się niepodległości, Polonia chicagowska w sparła a k tyw nie w ysiłki Ignacego P ad e rewskiego w czasie jego pobytu w USA, m ające n a celu pozyskanie poparcia Am eryki dla sp rawy niepodległości ojczyzny. O kres m iędzyw ojenny, to kolejne lata w zrostu liczebności i rozwoju aktywności Polaków w Ameryce. Do m iasta przybyw ają nowe grupy polskich em igrantów z Małopolski i Podhala. W roku 1930 Polonia chicagowska liczy dokładnie osób. Od stu la t istnieje w Chicago polska dzielnica, której centrum stanow i trójkątny placyk, zwany Polish Triangle. W Trójkącie (bo tak brzm i popularna nazwa tej dzielnicy) większość sklepów zdobią polskie szyldy, a na u licach, n a każdym niem al kroku rozbrzm iew a polski język. Tu można zjeść najlepsze polskie flaki, zakupić polskie książki, płyty i upom inki ludowe. Tu działa gęsta sieć polonijnych b iu r podróży oraz różnych punktów u- slugowych, prowadzonych przez polskich rzem ieślników. Dziś żyje i pracuje w Chicago ok. m ilionowa polska społeczność. Dokładnej liczby polskich m ieszkańców Chicago nie jest w sta nie podać nikt, nie ulega jednak wątpliwości, iż jest to drugie pod w zględem liczby zam ieszkujących je Polaków m iasto na kuli ziemskiej po W arszawie. Są wśród tej Polonii ludzie, którzy urodzili się w Polsce, a których losy rzuciły na obczyznę. Są i tacy, którzy urodzili się już w Ameryce, a Stary K raj widzieli po raz pierw szy jako dorośli ludzie. L ata wyrzeczeń i ciężkiej pracy w ydźw ignęły polską społeczność z nędzy i ubóstwa. Dziś przeszło połow a dzieci z rodzin polonijnych kończy szkoły na poziomie średnim. M i mo w zrastających kosztów stu diów coraz więcej polonijnej m łodzieży w stępuje na uniw ersytety. Oblicza się, iż na uczelnich Chicago i stanu Illinois pracuje o- beenie ponad 20 protfesorów polskiego pochodzenia. Obok pow stałych przed laty i działających do dziś polonijnych szkół, zakładów opiekuńczych i sierocińców, wyrosły poważne przedsiębiorstwa handlow e oraz zakłady produkcyjne, prow adzone i kierow ane przez Polaków. Nic też dziwnego, że kiedy w roku 1973 am erykański departam ent stanu zaproponow ał n a wiązanie braterskich stosunków z Tokio, rada m iejska Chicago, po krótkiej debacie, odrzuciła tę propozycję. W krótce potem w y bór padł na W arszawę. Jednym z inicjatorów zbratania dw u n a j większych polskich m iast był radny miejski, były kongresm an Rom an Puciński. Przybyła we w rześniu 1973 r. do W arszawy delegacja rady m iejskiej Chicago, której jednym z przewodniczących był p. P u ciński przyw iozła pakiet konkretnych propozycji dotyczących współpracy obu m iast. Od tej pory bliskie kontakty W arszawy i Chicago przyniosły już wiele obustronnych korzyści w rozw ią P ie r w s z y z j a z d Z w ią z k u K lu b ó w M a ło p o l s k i c h w C h ic a g o <193? r.) zywaniu skom plikow anych problemów bliźniaczych aglom eracji. Nie jest to jedyny kontakt Chicago z Polską. Pod opieką Polonii znajduje się m.in. Szpital R ehabilitacyjny w K atow i cach i Zakład d la dzieci upośledzonych w Chełmie. Rozw ijający od la t aktyw ną działalność Zw iązek K lubów M a łopolskich w Chicago patronuje wielu społecznym akcjom na rzecz rozwoju wsi i m iasteczek Małopolski, a Związek Podhalan w Ameryce, którego głównym o- środkiem działalności jest Chicago, ściśle w spółpracuje z jedną z najbardziej aktyw nych organizacji społecznego ruchu kulturalnego w k raju z Polskim Związkiem Podhalan. Wiele polonijnych organizacji rozwija w ielostronne form y w spółpracy z Polską. Coraz liczniejsze grupy Polonii chicagowskiej odw iedzają Stary K raj, by po powrocie do dom u z dumą opowiadać swoim am erykańskim przyjaciołom o tysiącletniej ojczyźnie swoich przodków, bo jak pow iedział jeden z w ybitnych chicagowskich działaczy polonijnych patrząc na historię narodu poiskiego, na historię W arszawy, nabiera się nowej o- ceny samego siebie. Jest się jeszcze bardziej dum nym z polskiego Dochodzenia. U.K. Polacy budują Chicago CENTRUM CHICAGO należy do najpiękniejszych dzielnic w Stanach Zjednoczonych konkuruje nawet z now ojorskim M anhattanem. Do budow y m onum entalnego giganta firm y Sears, prześcigającego 110-piętrowe budynki nowojorskiego W orld Trade Center, przyczynił się Am erykanin polskiego pochodzenia, inż. Stanisław Gładych, główny projektant tego kolosa. Jest on również projektantem chicagowskiego lotniska im. 0 Hare największego na świecie. Inny Polak, inż. Aleksander W łodzimierski, zaprojektował największe na świecie centrum handlow e W oodlield na przedm ieściu Chicago. K ilka la t tem u naczelnym inżynierem architektem Chicago był Ludw ik Kończą.

12 Z okazji Międzynarodowego Roku Dziecka (skrót: MRD), dużo się mówi i pisze o wszelkiego rodzaju inwestycjach dla naszych najm łodszych. P odw arszawskie Centrum Zdrowia Dziecka w M iędzylesiu stopniowo rozpoczyna swoją działalność, a niebaw em zostaną oddane do dyspozycji służby zdrow ia n a stępne nowoczesne obiekty socjalne i lecznicze. Ten pom nik-szpital nie ty l ko jest hołdem i wyrazem troski o zdrowie dzieci, jest także objawem daleko idącej zapobiegliwości naszego p a ń stwa. Bo przecież dzieci są przyszłością narodu i świata. W krótce po zakończeniu drugiej wojny św iatow ej Państw o Ludowe położyło auzy nacisk na rozwój opieki nad m atką i dzieckiem. Tym żywym, jaskraw ym przykładem owej polityki zdrow otnej, i wciąż aktualnym aż po dzień dzisiejszy jest Rabka. W roku 1946 Rabka stał się państw owym uzdrowiskiem, które w następnych latach rozw ijało się, rozbudow yw ało i p rzekształcało w olbrzym i ośrodek leczniczy dla dzieci. Rozbudowa Rabki trw a nadal. Dużo jest tu sanatoriów, prew entoriów i zakładów zdrojowych. Ciągle pow stają nowe obiekty lecznicze. W najbliższym czasie, z okazji MRD, zostanie przekazany do użytku obieki rekreacyjno-sportow y dla najmłodszych. Ten. może naw et symboliczny, w kład w MRD pozw ala chyba mówić i pisać szerzej o Rabce. ABKA m iasto zdrojowe jest położone między Beskidem Wysokim a Beskidem W yspowym w w ojew ództwie nowosądeckim. Osiedle, położone p ierw otnie w dolinie Raby oraz jej dopływów Słonki i PoniCzanki rozbudowało się wzdłuż tych dolin, a później weszło na stoki zalesionych i nasłonecznionych wzgórz: Bani (607 m.) i G rzebienia (679 m). Wokół Rabki wznoszą się piękne grzbiety Gorców z Turbaczem (1211 m) oraz grzbiety Beskidu Wysokiego i Wyspowego. Grzbiety MIASTO DZIECI te zapew niają Rabce osłonę od w iatrów (halny) które nikną w okolicach Nowego Targu Lasy iglaste, niew ielka Ilość opadow i silne nasłonecznienie stw arzają niepow tarzalny m ikroklim at do.leczenia chorób układu oddechowego, np. astmy. TROCHĘ HISTORII... Wieś Rabka, położona w odległości ok. 2 km od R abki-uzdrow iska, została założona w roku 1364, a następnie przeszła na własność klasztoru cystersów. Jej w łaścicielam i byiy też różne rody szlacheckie. Już za czasów Jan a Długosza znane były rabczańskie w a rzelnie soli, które m iejscow a ludność w ykorzystyw ała do roku Rabka otrzym ała Z a b y tk o w y k o ś c ió ł d r e w n i a n y z 1C06 r. w R a b c e. W w ie ż y m ie ś c i s ię M u z e u m R e g i o n a ln e im. W. O r k a n u praw a m iejskie w roku Jednak dopiero w roku 1858 przeprowadzono dokładną analizę chemiczną wód rabczańskich, która w ykazała ich znakom ite w artości lecznicze. Źródła rabczańskie to solanki jodowobrom ow e o znacznej zaw artości jodu i brom u oraz dwóch węglanów sodu i soli zelazowej. Do leczniczych środków należy również borow ina, która w ystępuje w obfitych złożach oraz m uł źródlany do kąpieli i okładów. W skazania lecznicze obejm ują choroby głównie w ieku dziecięcego i młodzieńczego. Nie tylko choroby płuc, ale również skazę wysiąkową, lim fatyczną i neurolim fatyczną, krzywicę, anem ię i stany zapalne. O tw arcie uzdrow iska nastąpiło w ro k u Do d rugiej w ojny św iatow ej Rabka była w rękach pryw atnych, a od roku 1945 jak już wspomnieliśm y uzdrowisko zostało objęte opieką państw a. O becnie Rabka z osiedlami R abka-zaryte, Rabka-Ponice m a ok. i2 tys. stałych m ieszkańców. R abka stanow i w ażny punkt w yjścia dla wycieczek w Gorce i Beskid Wyspowy. Dzięki pobliskim głów nym szlakom kom unikacyjnym można poznać otaczające uzdrowisko okolice i w ażniejsze m iasta (Kraków, Bochnia, Jezioro Rożnowskie). Sam a R abka posiada w iele cennych zabytków i muzeów. Zobaczyć tam m ożna m.in. stary, m odrzew iow y kościół z 1606 r., o konstrukcji zrębow ej; który należy do najpiękniejszych zabytków budow nictw a drew nianego w Polsce. Mieści się tu założone przez Polskie Tow arzystwo T atrzańskie M uzeum Regionalne im. W ładysław a Orkana, zaw ierające m.in. sprzęty rolnicze, pasterskie i domowe, eksponaty ubiorów oraz sztuki ludowej, a przede w szystkim kilkaset św iątków (największe zbiory w Polsce!). W arto też w spom nieć o pięknym p ark u zdrojow ym z zabytkowymi drzew am i. Obecnie R abka wchodzi w okres przyspieszonego rozwoju, inw estycje w idać tu wszędzie. W ykonuje się nowe elewacje, buduje now e osiedla, m ieszkania i sanatoria, Rozbudowa Rabki, jej główne załozenia i cele m ają służyć przede w szystkim dzieciom, które i tak uw ażają ją (Rabkę) za swoje miasto. Dowodem tego jest herb Rabki, w którym elem entem dom inującym jest uśm iechnięte słońce; słońce, które świeci dla w szystkich dzieci tak samo... M.D. DROGA DO SZKOŁY ZIMĄ... W tym roku zima dala się nam wszystkim we znaki. Szczególnie dotkliwie odczuły ją dzieci i młodzież dojeżdżająca do szkól. Wiele dróg w kraju hylo nieprzejezdnych. Można było wszakże liczyć na sąsiedzką pomoc i ludzką uczynność. Jeżdżono więc saniami, traktorami lub w ostateczności korzystano z własnego środka lokomocji osobistej pary nóg... Oto migawki z polskich śnieżnych dróg w styczniu br.

13 Zagadnienie w y chow ania dzieci i młodzieży staje się coraz tru d niejsze i bardziej skomplikowane. W ychowanie jest bowiem problemem niezwykle złożonym. Dzisiaj, w epoce szybkiego rozw oju techniki, lotów kosmicznych, w epoce niezw y kle burzliwego rozw oju odkryć i wynalazków, tem po naszego życia jest gorączkowe i nerwowe, co niew ątpliw ie odbija się ujem nie na rów now adze życia rodzinnego. Bardzo często zdarza się, że m atka i ojciec w ykonują, oprócz norm alnych obowiązków, zw iązanych z p ra cą zawodową, jeszcze różne dodatkow e zajęcia. W tej sytuacji óboje przez cały dzień są poza domem. To praw da, że wobec ogromnego rozrostu różnych organizacji i instytucji społecznych czynny w nich udział jest też obow iązkiem lub n ak a zem chwili, a wiem y dobrze, ile czasu pochłaniają zebrania i w szelkie im prezy kulturalne. Chw ile spędzane wieczorem, przy w spólnym stole rodzinnym, gdy wszyscy członkowie rodziny zbierali się przy swoich zajęciach i książkach, a w ym iana myśli i pogadanki tak bardzo zacieśniały więź rodzinną, n ależą już od daw na do przeszłości. Większość naszych domów, przytulnych m ieszkań, przestało być m iejscem cichej pracy i tak b a r dzo pożądanego wypoczynku w gronie rodzinnym. Dzisiaj dom rodzinny stał się jakby hotelem, w którym jada się i sypia, co chwila gorączkowo spoglądając na zegarek, bo oto już czas spieszyć się do swoich obowiązkowych zajęć szkolnych lub zaw o dowych. Toteż ciągły pośpiech 6tał się niejako drugą naturą człowieka. Myślę, że nie trzeba nikogo przekonywać o tym, jak ujem nie taki tryb życia wpływa na dzieci i młodzież. Rodzice, nie Z problem atyki w ychow ania w rodzinie DOM RODZINNY CZY... HOTEL? zajm ując się system atycznie wychow aniem swoich pociech, tra cą coraz bardziej kontakt z n i mi, co w konsekwencji prowadzi do zerw ania więzi uczuciowych w rodzinie. P raw dziw ą plagą naszych czasów (w ypływ ającą z tem pa dzisiejszego nerwowego życia) jest stan naszej psychiki, a w ięc nad m ierna nerwowość. Bez p rzesady m ożna powiedzieć, że co drugi-trzeci człowiek jest, lub uw a ża się sam, za nerwowego. T łumaczymy tym każdy nasz w y buch gniewu, zły hum or lub nietaktow ne zachowanie. Dzieci, od ran a do nocy, otoczone są atm o sferą nerwowości, której i one ulegają. Nerwowość młodego, i nie tylko młodego, pokolenia w ypływ a (poza pew nym odsetkiem jednostek obciążonych dziedzicznie), głównie z naszej w i ny, Jak można wym agać od dzieci i młodzieży opanowania, jeżeli dorośli (o w yrobionej w o li i pełnym rozw oju w ładz um y słowych) nie są w stanie zdobyć się na to opanow anie? A p rzecież napraw dę niew iele potrzeba trochę zastanow ienia i silnej woli. Silne nerw y i psychiczna rów now aga to skarb wielki, który zdrowo myślący rodzice w inni przekazać dzieciom. Jedną z charakterystycznych cech dzisiejszego pokolenia, na którą trzeba zwrócić szczególnie baczną uwagę, je st silnie rozw i nięty (naw et u dzieci) k ry ty cyzm. Zasadniczo jest to objaw zdrowy i pożądany, bo zm usza do m yślenia i do głębszej an a lizy wszelkich przejaw ów życia, z którym i się przecież wkrótce zetkną. Ale uw aga wszystko m a swoje ram y, tak więc za d a leko posunięty krytycyzm i sceptycyzm u młodzieży może doprowadzić do negacji wszelkich autorytetów. Rzecz zrozumiała, że wobec takiego nastaw ienia młodzieży, niemożliwy jest rów nież do utrzym ania autorytet ro dziny czy szkoły, a w ysiłki w y chowawców są niweczone ze szkodą dla sam ej młodzieży. Powodem tego niezm iernie smutnego stanu psychicznego młodzieży jest przede wszystkim atm osfera panująca w domu rodzinnym. Niem ało szkody w y rządzają, tak częste w dzisiejszej dobie, rozwody. Nie wolno od dziecka w ym agać szacunku, m i łości i posłuszeństwa, jeżeli dla egoistycznych celów pozbawiło się je najw iększego skarbu, ja kim jest ciepło życia rodzinnego. Również złe współżycie między rodzicami, a zwłaszcza kłótnie, w zajem ne lekceważenie się itp. w ywołują rozgoryczenie oraz podkopują autorytet rodzicielski. W ychowując więc nasze dzieci i młodzież musimy postawić sobie za cel w yrobienie w nich równowagi psychicznej, wiary we w łasne siły i w pojenie przekonania, że każdy jest kowalem własnego szczęścia, i tylko od niego zależy, czy w yjdzie z tru d nej w alki życiowej zwycięsko. ANTONI KACZMAREK A co na ten temat sądzą nasi Czytelnicy? Czy wszyscy są podobnego zdania? Prosimy o w y powiedzi, a może i przykłady z własnego życia. Czekamy na Wasze listy. Redakcja

14 R o z m o w v t/ o historii z dziećmi Kościoła APOSTOŁ NARODÓW Spośród apostołów najw iększe zasługi dla rozwoju Kościoła Chrystusowego w pierw szym w ieku położył św ięty Paweł. Dzięki rezultatom m isyjnej działalności Paw ła, Sobór Jerozolim ski dopuścił pogan do Kościoła. W ten sposób realizowano wolę Jezusa Chrystusa, który nakazał swoim uczniom: Idąc na cały św iat nauczajcie w szystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego". Dziś przypom nimy sobie w wielkim skrócie wędrówki m isyjne tego Apostoła. Nawrócony u w rót Damaszku mocą łaski Chrystusa, którego zwolenników zaciekle prześladował, stał się gorliw ym głosicielem Ewangeiii. Rozumiał on doskonale, że Królestwo Niebieskie przeznaczył Chrystus dla w szystkich ludzi, ho um arł dla zbaw ienia każdego człowieka. Nie to jest istotne, czy ktoś jest Żydem, czy Grekiem, czy Rzymianinem, czy członkiem innego narodu, bowiem w Chrystusie wszyscy ludzie są równi, wszyscy są braćm i, wszyscy dziećmi jednego Ojca. Nikt nie może się wywyższać nad in nych ludzi. Jednocześnie św. P a weł szanuje wszystko, co stanow i dorobek trw ały poszczególnych ludów i da się pogodzić z nauką Zbawiciela. U znaje ład i porządek, panujący w cesarstw ie rzym skim, kulturę Greków, obyczaje swoich współrodaków. Wszędzie się stara w y chować i ustanow ić miejscową, rodzim ą w ładzę kościelną. Święci kapłanów i biskupów spośród najgorliw szych i najzdolniejszych słuchaczy organizującej się gm iny chrześcijańskiej. Nie narzucał tez n o wym wyznawcom jakiegoś ogólnego języka w spraw ow aniu swiętycn czynności ofiarnych, lecz pozostaw iał nowo naw róconym zupełną swobodę pod tym względem. I jeszcze jedna niezm iernie ważna uwaga. Powstające Kościoły i ich przełożonych, czyli św iętą władzę, zwaną hierarchią, nie uzależniał od ośrodków starszych. Całym Kościołem chrześcijańskim rządziło kolegium apostołów, biskupów i starszych niezależnych od siebie, ale złączonych w ęzłam i w iary i miłości, uznających za sw oją głowę wiecznie żyjącego w Kościele Jezusa C hrystusa. Z akładane więc przez A postola Narodów Kościoły były w p ełnym tego słowa znaczeniu K ościołam i Narodowymi! Gdy niektóre Kościoły, zapom inając o równości w szystkich w Chrystusie, zaczęły przechw alać się, że założył je Paw eł, Apollos czy Piotr, św. Paw eł zaczął zwalczać te tendencje, pisząc: Nie ja, m e Apotłor ani Piotr, lecz C hrystus um arł za was na krzyżu. Chrystusowi jeitóscie, a nie m oi czy Piotrow i. Dzisiaj nie wszyscy chrześcijanie tale myślą. Znam y trzy w ielkie podróże m isyjne apostoła Paw ia, a istnieje w pełni uzasadnione przypuszczenie, że odbył ich więcej. Na pierw szą w ypraw ę m isyjną w ybrał się jeszcze przed Soborem Jerozolim skim, który om aw ialiśm y tydzień tem u. O trzym aw szy błogosław ieństwo starszych gm iny chrześcijańskiej w Antiochii, w tow a rzystw ie apostola B arnaby przybył na Cypr, gdzie udało m u się pozyskać dla Chrystusa naw et samego gubernatora wyspy. Z Cypru obaj apostołowie popłynęli na północ, do M ałej Azji. W ogromnym trudzie przeszli dw a k raje Pizydię i Likaonię tereny, które dziś stanow ią centrum lu r c ji. Plon m isji okazał się bardzo obfity. Założyli w iele Kościołów na trasie swego m arszu. *> Druga podróż m iała miejsce między 50 a 52 rokiem. Sw. Pawłowi towarzyszył delegat Kościoła w Jerozolim ie Sylas oraz um iłow a ny, a pozyskany w czasie pierw sze w ypraw y, uczeń Tymoteusz. Nauczali bardzo skutecznie w Macedonii i Grecji. Jedynie w Atenach dzielny m ąż Boży doznał porażki. N agrodą za to niepow o dzenie stal się Kościół, założony w Koryncie i w Efezie. Z obydwu tych ośrodków prom ieniow ać będzie E w angelia na wszystkie tereny. W czasie trzeciej podróży, odbytej między 53 a 51 rokiem, Apostoł ndwiedzil azjatyckie i europejskie Kościoły. Tam, gdzie m e dotarł osobiście pisał listy lub wysyłał swoich uczniów. A resztow any w czasie pielgrzym ki do Jerozolim y, apeluje w obronie własnego życia do cesarza. W więzach odbył czw artą podróż m isyjną do Rzymu. Zwolniony praw dopodobnie dlatego, że oskarżyciele nie staw ili się na rozprawę, przez długi czas nauczał w stolicy Im perium. Według św iadectw a Tertuliana, Apostoł Narodów zginął w Rzymie Ścięty mieczem, w 61 roku, podczas prześladow ania chrześcijan za cesarza Nerona. KSIĄDZ ŁUKASZ '.. PORADY. PORADY. PORADY. PORADY. Jeśli masz znamiona ZGODNIE Z MODĄ O d c z a s u, g d y s ta ło s ię w ia d o m e, ż e z n a m io n a, p l a m k i i s tw a r d n i e n i a n a s k ó r z e m o g ą m le ć c o ś w s p ć ln e - eo z n o w o tw o r a m i, z a p a n o w a ła n a d m i e r n a lę k liw o ś ć i p o d e j r z li w o ś ć. W ie le o s ó b o g lą d a z n ie p o k o je m s w o je z n a m io n a, b r o d a w k i, tl u s z c z a - k i lu b tz w. p i e p r z y k i. N ie k t ó r z y u w a la j! ), ż e c o ś t a k ie g o 11 le p ie j u s u n ą ć. N ie j e s t to j e d n a k p r z e k o n a n ie s łu s z n e, p o n ie w a ż p r z y p a d k i, k ie a y z n a m ię m o ż e p r z e t w o r z y ć s ię w z ł o ś liw y n o w o tw ó r, s ą n ie s ł y c h a n i e r z a d k i e. W e d łu g b a d a ń u c z o n y c h a m e r y k a ń s k i c h, z d a r z a s ię to r a z n a m ilio n. P o c ie s z a ją c e je s t, ż e z n a m io n a r a k o w a te z d a r z a j ą s i ę n i e s ł y c h a n i e r z a d k o, a m o ż liw o ś ć i c h c a łk o w ite g o w y le c z e n ia J e s t z n a c z n ie w ię k s z a n iż w e w s z y s t k ic h i n n y c h p o s ta c ia c h r a k a. Co pow inniśm y jednak w iedzieć o znam ionach? Tw orzą się one jeszcze w życiu płodowym, jako tzw. kom órki niestałe. Węd ru ją do różnych tkanek, n a j częściej um iejscaw iając się na skórze i nabierając ciemniejszego zabarw ienia (pigmentacja) niż reszta skóry. Jeden z derm atologów, zajm ujący się tym zagadnieniem, określił znam iona jako w ady w rozdziale kom órek b a r w nikow ych. Wszyscy ludzie m a ją co najm niej jedno znamię, a niekiedy liczba ich dochodzi do kilkudziesięciu, a naw et stu. Brodaw ki natom iast są wywołane przez wirusy, a zatem nigdy nie m ogą stać się złośliwymi. Ludzi posiadających znam iona często ogarnia niepokój, jeśli znam ię jest jakieś niezwykłe", np. ma barw ę sinoniebieską! W tym w łaśnie w ypadku nie m a zupełnie powodu do obaw niebieskie znam iona praw ie nigdy nie stają się złośliwe, tak samo jak znam iona z w y rastającymi z nich kępkam i włosów. Mogą być one nieprzyjem ne i nieestetyczne, są jednak praw ie w 100Vo jak najbardziej zw ykłymi. Jeżeli znam ię zacznie się powiększać, ciemnieje, swędzi, a tym bardziej jeśli się łuszczy lub pęka wówczas porada u d erm atologa jest w skazana, a n a w et konieczna. Istnieje bowiem niebezpieczeństwo, że tego rodzaju znam ię może stać się złośliwe. W takich w ypadkach nie zawsze m ożna postaw ić diagnozę po obejrzeniu znam ienia, zwykle dopiero pobranie w ycinka um ożliw ia lekarzow i stw ierdzenie, czy istnieją powody do obaw i czy zabieg chirurgiczny jest konieczny. We wczesnym stadium jest to zabieg prosty. W ażne je st usunięcie całego znam ienia, gdyż pozostaw ienie n a w et jednej kom órki niweczy cały zabieg. Dlatego też przy operacji usuw a się również cienką w arstw ę zdrowej tkanki dookoła znam ienia. LEKARZ W obecnym sezonie dom inuje zdecydow anie kolor czarny. Kolor, do którego panie są uprzedzone, że nietwarzowy, sm utny, poważny. To niesłuszne uprzedzenie. K olor czarny jest kolorem w y tw ornym, odpow iednim na każdą porę, a zwłaszcza, gdy przyszła nań moda. Obecnie m ożna się ubrać n a czarno od stóp do głów już od samego rana. Kolor czarny doszedł do łask i nie m a nic wspoinego ze sm utną C2ernią. Jest kolorem w esołym, młodzieńczym, a naw et ponętnym. Kolor czarny podkreśla jasną cerę, dodaje tajem niczego powabu. K orzystajm y więc z łask m ody na czerń i ubierajm y się na czarno już od rana. Może to być spódniczka w ąska, czarne botki na w y sokim obcasie, sw eterek ażurow y i k a mizelka. Pam iętajm y, że kolor czarny w ym aga określonego stylu i nie lubi byle jakiego w yglądu. Jeżeli nie m am y tzw..,odpowiedniego zestaw u w kolorze czarnym na dzień zrezygnujm y z niego, a pom yślm y raczej o wieczorow ej sukience, od których w tym sezonie aż się roi, począwszy od długich i w ąskich kreacji z głęboko wyciętym i plecam i i bocznymi rozcięciami. T aką suknię w łaściw ie się nie w kłada, a raczej m ożna się w nią w sunąć jak w futerał. Bluzki czarne, wieczorowe, są swobodniejsze i też nie mogą być zwyczajne, ale m uszą błyszczeć, św iecić tak długo, aż znowu m oda m inie i piękna czerń leżeć będzie opuszczona w szafie przez parę lat. ZOFIA

15 Rozmowy z Czytelnikami Podobnie m a się rzecz z cierpieniem. W yrywa ono człowieka z ospałości duchowej, w yrabia ch arak ter i jest okazją do zdobycia zasługi. Stąd też Bóg zsyłając cierpienia, czyni to dla ukarania i popraw y złych oraz dla w ypróbow ania dobrych i w iększej nagrody w wieczności. Tak więc ani grzechy, ani cierpienia nie są sprzeczne z nauką o Opatrzności Bożej, ale ją jeszcze podbudow ują. serdecz Naszych Czytelników nie pozdrawiam DUSZPASTERZ Zwraca się do nas Pani Anna D. z Lidzbarku Warmińskiego, pisząc między innymi: Od dawna posiadam Pismo święte Nowego Testamentu, i stosownie do zachęty ze strony duszpasterzy staram się przynajmniej raz w tygodniu przeczytać jakiś wyjątek z tej św iętej księgi. Niestety, nie wszystko mogę zrozumieć. Jednym z takich wyjątków jest fragment z Ewangelii św. Mateusza rozdz. 6, Czytając go odnoszę wrażenie, jakoby Bóg zachęcał tutaj do bezczynności i lenistwa, z czym trudno mi się pogodzić. Proszę więc o wyjaśnienie wspomnianego tekstu biblijnego. Pisze również Pan Jan P. z województwa jeleniogórskiego i stwierdza: Według nauki objawionej Bóg nie tylko stworzył świat, ale nim się opiekuje. Wobec tego na świecie powinno być naprawdę idealnie. Jednak tak nie jest. Bowiem wbrew wyraźnej woli Bożej zawartej w przykazaniach, ludzie wzajemnie się mordują i kradną, nie dochowują wierności małżeńskiej oraz narażają na szwank sław ę bliźnich przez obmowy i oszczerstwa. Ponadto tyle jest na św iecie nieszczęść i cierpień, które spadają nie tylko na ludzi złych, ale dotykają również i dobrych. Jakże więc można to wszystko pogodzić z nauką o Opatrzności Bożej? Drodzy Państw o! Obydwa listy poruszają ten sam problem, chociaż ujęty z różnych punktów widzenia. Pozwólcie więc, że w spólnie n a nie odpowiem. W spom niany tekst z Ewangelii św. M ateusza brzm i: Nie troszczcie się o życie swoje, co będziecie jedli albo co będziecie pili, ani o ciało wasze, czym się przyodziew ać będziecie... Spójrzcie na ptaki niebieskie, że nie sieją ani żną, ani z b i j a j ą do gumien, a Ojciec wasz niebieski żywi je;... A co do odzienia, czemu się troszczycie? P rzypatrzcie się liliom polnym, jak rosną; nie pracują ani przędą. A pow iadam w am : N aw et Salomon w całej chw ale swej nie był tak przyodziany, jak jedna z nich. Jeśli więc Bóg tak przyodziewa traw ę polną, która dziś jest, a jutro będzie w piec w rzucona, czyż nie o w iele więcej w as, m ałow ierni? (Mt 6,25-20; 28-30). Je st to klasyczny tekst b ib lijny w którym zaw arta jest nauka objaw iona o O patrzności Bożej. rodzina t y g o d n i k k a t o l i c k i Nie upow ażnia on nas jednak do w nioskow ania, że skoro Bóg opiekuje się wszystkizni stw o rzeniam i m ożem y z założonym i rękam i czekać na wszystko, co nam i naszym bliskim jest potrzebne do życia. P an J e zus bow iem w ielokrotnie przypom ina, że jednym z obow iązków człowieka jest praca. Jego nauka w tym względzie zaw arta jest m iędzy innym i w przypow ieściach: o robotnikach w w in nicy (Mt 20,1-16), o talentach (Mt 25,14-30) oraz o słudze (Łk 17,8-10). Nie inaczej uczy św. Paw eł, który pisze: N apom inamy was, żebyście... starali się... pełnić swe obow iązki i pracow ać w łasnym i rękam i, jak wam przykazaliśm y (1 Tes 4,10-11). Gdzie indziej zaś z naciskiem podkreśla: K to nie chce pracować, niechaj też nie je (2 Tes, 3,10). W przytoczonym poprzednia tekście (Mt 6,25-34) napom ina P an Jezus, by o spraw y ziemskie (o jedzenie, picie, ubranie) nie zabiegać z przesadną troską. Skoro bow iem Bóg dał nam życie, pozwoli n am rów nież zdobyć to wszystko, co jest potrzebne do jego utrzym ania. J e żeli bowiem dba o rośliny i zw ierzęta, na pewno więcej m yśli o ludziach, dla których jest Ojcem. Jednak na pierwszym m iejscu w inniśm y się starać o to wszystko, co um ożliw i nam osiągnięcie K rólestw a Bożego, a m ianow icie o w ierną służbę Bogu i w ypełnianie Jego przykazań. Przypom ina to Zbawiciel, gdy m ówi: Szukajcie najpierw K rólestw a Bożego i spraw iedliwości Jego, a w szystko inne będzie w am dodane (Mt 6,33). W iadomo też powszechnie, że Stw órca kieruje św iatem przez praw a fizyczne i biologiczne, dzięki którym utrzym uje ład w świecie widzialnym. Ludźm i kieru je P an Bóg przez praw a moraln e zw ane przykazaniam i. J e żeli cała przyroda stosuje się do praw a natury, to ludzie często buntu ją się przeciw praw u moralnem u. Bóg jednak nie przeszkadza im grzeszyć, bo dał im w olną wolę i um ie złe na dobre obrócić. Tak w ięc upadek p ierwszych ludzi sprow adził n a ziem ię Odkupiciela. Sprzedanie Jó zefa do Egiptu, pozwoliło jego bliskim przetrw ać lata nieurodzaju, M ęka i śm ierć Syna Bożego zapew niły ludziom zbaw ienie. Prześladow anie chrześcijan w Jerozolim ie, przyczyniło się do rozszerzenia nauki Chrystusa. Ciekawostki medyczne C z y s ta, n ie u s z k o d z o n a s k ó r a p o s i a d a w ła s n o ś c i b a k t e r io b ó j c z e. Ś w ia d c z y o ty m m.in. n a s t ę p u j ą c e d o ś w i a d c z e n ie : n a k a w a ł k u c z y s te j s k ó r y u m i e s z c z o n o 30 m ilio n ó w b a k t e r i i. P o u p ły w ie d w ó c b g o d z in p o z o s ta ło ic h ty lk o 7 m ilio n ó w. I m _b r u d n i e j s z a s k ó r a, t y m b a r d z i e j n ie b e z p ie c z n e s ą w s z e lk i e je j u s z k o d z e n ia, p o n ie w a ż b a k t e r i e m o g ą p r z e n i k n ą ć d o o r g a n i z m u. O b lic z o n o, że w c z a s ie k ą p i e li w w a n n i e z e s k ó r y c z ło w ie k a z m y w a s ię o d 20 m i lio n ó w d o m i l i a r d a b a k t e r i i. W p e w n y m a m e r y k a ń s k i m s z p ita lu w p r o w a d z o n o c i e k a w ą in n o w a c ję. C a łą b ie liz n ę p o ś c ie lo w ą z a s t ą p io n o b ie liz n ą p a p i e r o w ą. N a w e t le k a r z e i p ie lę g n i a r k i n o s z ą f a r t u c h y p a p i e r o w e. Z a le t y n o w e j b ie liz n y s ą d u ż e : c o d z ie n n ie m o ż n a je z m ie n i a ć, z u ż y t ą s p a la ć i n ie p o t r z e b a j e j p r a ć. W s ia t k ó w c e lu d z k ie g o o k a z n a j d u j e s ię o k. 140 m ilio n ó w z a k o ń c z e ń n e r w o w y c h. C z ło w ie k o n o r m a l n y m w z r o k u r o z r ó ż n i a n o c ą n a n ie b ie g w ia z d y s z ó s te j w ie l k o ś c i ( s iła ś w i a tł a 100 g w ia z d s z ó s te j w ie l k o ś c i r ó w n a s ię s ile ś w i a t ł a J e d n e j g w ia z d y p i e r w s z e j w ie lk o ś c i). W p r z e j r z y s t y m p o w ie t r z u n o c n y m m o ż e m y d o s tr z e c p ło m ie ń ś w ie c y p ło n ą c e j w o d le g ło ś c i 1 k il o m e t r a. U 40 z d r o w y c h o s ó b (w ty m 5 k o b ie t, w w ie k u 23 d o 58 la t, i o r ó w n y m p o z io m ie I n te lig e n c ji) p r z e p r o w a d z o n o p r ó b y z r ę c z n o ś c i p r z y k ie r o w n ic y. O k a z a ło s ię, że p r z y s p o ż y c i u m i n i m a l n e j d a w k i a lk o h o lu 0,2 n a k g w a g i c i a ł a z d o ln o ś ć k o n c e n t r a c j i i s z y b k o ś ć r e a k c j i t a k d a l e c e s ię o b n iż y ła, ż e p o p e ł n ia ł y o n e b a r d z o p o w a ż n e b łę d y. N ik o m u j e d n a k s ię n ic n ie s ta ło, p o n ie w a ż s a m o c h ó d b y t ty l k o m o d e le m te s t o w y m. W c ią g u ty g o d n i a n a s z e p a z n o k c ie r o s n ą n a d łu g o ś ć j e d n e g o m i lim e tr a. 90V«w s z y s t k ic h b a k t e r i i n a n a s z y c h r ę k a c h s k u p i a s ię w ła ś n ie p o d p a z n o k c i a m i w J e d n y m g T a m ie b r u d u 11 p o d p a z n o k c ie m z n a j d u j e s ię 300 d o 400 m ilio n ó w m i k r o b ó w, a w ś r ó d n ic h r ó w n ie ż j a j e c z k a p a s o ż y tó w. C iś n ie n ie a t m o s f e r y c z n e n a p o z io m ie m o r z a w y n o s i p r z e c i ę t n i e 1033 k g n a k a ż d y c e n t y m e t r k w a d r a t o w y. P r z e c i ę tn i e o g ó ln a p o w ie r z c h n ia c ia ła lu d z k ie g o w y n o s i 1,5 m k w a d r a to w e g o. W y n ik a s t ą d, ż e o t a c z a j ą c e n a s p o w ie tr z e c iś n ie n a n a s z s i ł ą o k. 15 to n. C z ło w ie k n ie o d c z u w a j e d n a k te g o o lb r z y m ie g o c i ę ż a r u. D z ie je s ię t a k, p o n ie w a ż c iś n i e n ie w e w n ą tr z n a s z e g o c ia ła r ó w n a s ię c i ś n i e n iu a t m o s f e r y c z n e m u. R ó w n o w a ż y w ię c c iś n i e n i e z e w n ę t r z n e. N a jw y ż s z y c z ło w ie k n a ś w ię c ie F in o n a z w i s k u K a j a n u s m ia l 2,85 m w z r o s tu, n a j w y ż s z a z a ś k o b i e t a 2,55 m. P T z y c z y n ę n a d m ie r n e g o lu b n ie d o s t a te c z n e g o w z r o s tu w y k r y t o d o p ie r o w k o ń c u X IX w ie k u. S tw ie r d z o n o, ż e w z r o s t j e s t u z a le ż n i o n y o<i g r u c z o ł u w y d z ie la n ia w e w n ę t r z n e g o, p o ło ż o n e g o u p o d s ta w y m ó z g u, c z y li o d p r z y s a d k i. D o p ie r o w r o k u 1945 u c z o n y m a m e r y k a ń s k i m u d a ł o s ię, j a k o p ie r w s z y m n a ś w i e c ie, o tr z y m a ć z te g o g r u c z o ł u h o r m o n w z r o s tu w c z y s t e j p o s ta c i. D z ię k i o d p o w ie d n i m u r z ą d z e n io m r e g u l a c y j n y m c z ło w ie k m a s ta l ą t e m p e r a t u r ę c ia ła. J e d n a k ż e t e m p e r a t u r a t a n i e j e s t J e d n a k o w a w k a ż d y m m i e j s c u : t e m p e r a t u r a s k ó r y p o d p a s c h ą 36,8 s t o p n i, n a c z u b k u n o s a ty l k o 22 d o 24 s to p n i, p o d u b r a n i e m o k. 30 s to p n i, w u s t a c h o d 3C,5 d o 37,5, p o d o b n ie w ż o ł ą d k u i o d b y t n i c y, w s e r c u o k. 39 s to p n i, a k r e w p r z e p ł y w a j ą c a p r z e z ż y ł y w ą tr o b o w e m a a ż 39,7 s to p n i. R ó ż n a te ż J e s t t e m p e r a t u r a w z a le ż n o ś c i o d p o r y d n ia. N a jw y ż s z a p r z y p a d a n a O k re s o d g o d z. 17 d o 20. P o t e j g o d z in ie z a c z y n a s to p n io w o o p a d a ć, b y o s ią g n ą ć p u n k t n a j n i ż s z y o g o d z in ie 5 6 r a n o. A.M. O ROZWIĄZANIE ŁAMIGŁÓWKI: o o o» o o W y d a w c a : S p o la c z n a T o w a rz y s tw o P o ls k ic h K a t o lik ó w. Z a k ła d W y d a w n ic z y O d r o d z e n i a ". K O L E G I U M R E D A K C Y J N E P E Ł N I Ą C E F U N K C J Ę R E D A K T O R A N A C Z E L N E G O : k i. E d w a r d B a ła k ie r, b p M a k s y m il ia n R o d e, ks. T o m a s z W o j t o w ic z ks. W ik l o r W y s o e a a n s k i ( p r z e w a d n ic z q c y K o l e g i u m ] ; Z E S P Ó Ł R E D A K C Y J N Y : M a r e k A m b r o ż y (m ło d sz y r e d a k t o r ), M a r e k D z ie g ie le w s k i ( r e d a k to r te c h n ic z n y ], M a ł g o r z a t a K q p iń s k a (se k re ta rz r e d a k c ji), M ir o s ł a w a K u i e l (sta r s z y r e d a k t o r ), A d r e s re d a k c ji i a d m in is t r a c j i: ul. K re d y t o w a 4, W a r s z a w a. T e le fo n y r e d a k c ji: 27-89*42 i 27-03*33; a d m in is t r a * cji: 27-H4-33. W p ł a t n a p r e n u m e r a t ę n ie p rzy jm u je m y. P r e n u m e r a t ę k r o jo w q n a le ż y o p ła c a ć w u r z ę d a c h p o c z to w y c h lu b u lis t o n o s z y (k w a r t a ln ie - 26 zl, p ó łr o c z n ie - 52 zł, r o c z n ie z ł). 2 le c e n ia n a w y sy łk ę R o d z in y z a g r a n ic ę p rz y jm u ją o r a z w szy stk ic h in f o r m a c ji n a te n te m a t u d z ie la : R S W.. P r a s a - K s ią ż k a - R u c h C e n t r a la K o lp o r t a ż u P r a s y i W y - d a w n ic iw, ul. T o w a r o w a 2 6, W a r s z a w a. N a d e s ła n y c h r ę k o p isó w, f o t o g r a f ii S ilu stra c ji r e d a k c ja n ie z w r a c a o r a z z a s t r z e g a s o b ie p r a w a d o k o n y w a n ia z m ia n w tre śc i n a d e s ła n y c h a rty k u łó w. D r u k : P r a s o w e Z a k ła d y G r a f ic z n e R S W P r a s a - K s ig ż k a - R u c h, W a r s z a w a, ul. S m o ln a 10/12. Z C N r in d e k s u 37477

16 Helena Mniszkówna HUMOR RĘDOWATA * * ww j* w w. h * v 4#.* 0 0. *»,w, «^», T y lk o o r d y n a t z a c h o w a ł s w o b o d ę, le c z ta k ż e m ilc z a ł. W jrp il d w a k ie lis z k i s t a r k i. P o z u p i e l o k a j c ią g le d o le w a ł m a d e r ę, z d z iw io n y, z e m ł o d y p a n m.i t a k w y j ą t k o w e p r a g n i e n i e. P o p o lę d w ic y W a ld e m a r p ił n a u m o r b u r g u n d a, le c z z d z iw ie n ie s łu ż ą c e g o w z r o s ło, g d y p a d a n o s z p a r a g i. Z w y k le o r d y n a t m e lu b i ł t e i p o t r a w y, a le d z iś d r u g i r a z k a z a ł s o b ie p o d a w a ć. P a n i E l z a n o w s k a s p o j r z a ł a n a n ie g o z m in ą i s to t y w y ż s z e j, k t ó r a b y n ie p o t r a f i ł a d o b ie r a ć j e d n e j p o tr a w y. U w a ż a ła to z a n i e e s te t y c z n e, w ic h s f e r z e n i e s ł y c h a n e. J e j z ły h u m o r z n a la z ł u jś c i e, n i e w y i r z j m a ł a. B e z p o d n ie s ie n i* o c z u r z e k ł a p o f r a n c u s k u, g ło s e m t r o c h ę s y c z ą c y m, c ią g n ą c w y r a z j : N ie r o z u m ie m, j a k m o ż n a d w a r a z y b r a ć z p ó łm is k a. B ie r z e s ię ty l k o r a z o d o o w ie d n i a Ilo ś ć d la z a s p o k o j e n iu a p e ty tu. P a n M a c ie j p a t r z a ł n a c ó r k ę z w y m ó w k ą w o c z a c h. N ie r o z u m ia ł r o z d r a ż n i e n i a p o s u n ię t e g o a ć d o n le g r z e c z n o ś c i. A le W a ld e m a r n ie z a w s ty d z i! s ię, p r z e c iw n ie, r o z w e s e liło g o to. Z e r k n ą ł n a c i o t k ę z ło ś liw ie, n a S te f c ie f i g l a r n i e, u ś m i e c h n ą ł s ię i z a w o ł a ł d o l o k a j a : J a c e n t y! P o d a j m l j e s z c z e s z p a r a g i. P a n i i d a l i a z a c ię ła u s t a. P a n M a c ie j t e r a z n a w n u k a s p o jr z a ł z w y m ó w k ą. S te f c ia i L u c ia w s t r z y m a ły ś m ie c h, te r a z l e k k ie d r g a n i e k ą c ik ó w u s t S te f c i w s k a z y w a ło, J e j ą t a s c e n a u b a w iła. J e d n a k ż e W a ld e m a r to z a u w a ż y ł. Z n c i ą ł d o w c ip k o w a ć z p a n e m K s a w e r y m, w r e s a e le r z e k ł : Z a p r a s z a m p a n a d o G Ię b o w ic z n a c a łe la to, d o b r z e? B ę d z ie p a n m i a ł w s z y s t k o, c z e g o d u s z a z a p r a g n i e. C o d z ie ń z u p a A l a r H n c, s z p a r a g i, h o Ja p a s ja m i p o lu b i łe m s z p a r a g i c o d z ie ń g r y w s z a c h y, d z i e n n ik i il u s t r o w a n e. N a w e t n a p a ń s k ą i n t e n c j ę u r z ą d z ę I lu m in a c je, k t ó r ą p a n t a k lu b i. C ó ż, z g o d a? P a n K s a w e r y w y ją! z p r z e p a ś c i s t e j k ie s z e n i s u r d u t a o g r o m n ą c h u s tk ę, d o k ł a d n i e w y t a r ł s o b ie ły s in ę 1 d o p ie r o w ó w c z a s o d p o w ie d z ia ł: C o p a n u p o m n i e, p a n i e o r d y n a c i e? D o b ę d ę j u z w S lo d k o w c a c h. W S lo d k o w c a c h b ę d z ie k to ś i n n y... m ło d s z y. P a n n i e p o t r a f i s z b a w ić d a m! T o, w id z i p a n w y łą c z n a z d o l n o ś ć. M y o b a j, a p o s to ł o w i e c e lib a t u, t r z y m a j m y s ię r a z e m w* G łę b o w ic z a c h. T u m o j a p a n i c i o tk a ż y c z y s o b ie k o g o ś z a b a w n i e js z e g o. F a n i i d a l i a w z r u s z y ła r a m io n a m i. Z e c h c ie j ł a s k a w i e n ie n a r z u c a ć m i w ła s n y c h k a p r y s ó w r z e k ł a k w a ś n o. W a ld e m a r p o w a ż n ie p o c h y l ił g ło w ę. Z a w s z e je s t e m n a tw o j e u s łu g i, k o c h a n a c io c iu. P o c z e m r z r k l d o S te f c i: P a n i w y r o c z n ią, p a n i g lo s u je, c z y p a n K s a w e r y m a z o s ta ł w S ło d k o w - c a c h, c z y g o m a m z a b r a ć d o G łę b o w ic z? M o je z d a n ie z b y t e c z n e o d p a r ł a S te f c ia p o d r a ż n i o n a. W a ld e m a r u t k w i ł w n i e j s z a r e o c z y z w y r a z e m t r o c h ę s z a t a ń s k im. P o tr z ą s n ą ł g ło w ą 1 z a w o ł a ł z u d a n y m ż a le m : D e s p e r a c j a! N ie m a m y w e n y d o p a n i. C o k r o k to r e k u z a! P a n i je s t d la m n i e o k r u t n ą. L u c iu, c z e m u n ie n a w r ó c is z p a n n y S te f a m i n a m o ją s tr o n ę. P o w i n n a ś te g o d o k a /A ć. D z ie w c z y n k a s p o j r z a ł a n a m a tk ę 1 s p u ś c iła o c z y. W id o c z n ie c h c ia ła c o ś o d p o w ie d z ie ć, le c z s u r o w a tw a r z m a t k i o n ie ś m ie l iła ją. W te m p r z e m ó w i ł p a n M a c ie j, c h c ą c n a d a ć i n n y k i e r u n e k r o z m o w ie * C z y b ę d z ie s z n o c o w a ł, W a ld y? B r o ń B D że! A t o p o c o? W y d a m o s ta t n ie p o le c e n ia K le c z o w i i ja d ę. S p o jr z a ł n a S tc f c ię i d o d a ł : C h y b a, t e p a n n a S te f c ia z e c h c e, a b y m z o s ta ł j a k o p a r t n e r d o te n is a. W t a k im r a z i e z a p o m in a m d z iś o G łę b o w ic z a c h i... W a ld y, p r o s z ę c ię, n ie ż a r t u j p r z e r w a ł p a n M a c ie j, b a r d z o n ie z a d o w o lo n y. A le ż j a w c a le n i e ż a r t u j ę! P a n n a S te f a n ia m o ż e m ię s k ło n ić d o z o s ta n ia. W ię c... s łu c h a m w y r o k u? I p o c h y l o n y p a t r z a ł n a S te f c ię z u c h w a ł y m w z r o k ie m, S łu c h a m w y r o k u! p o w tó r z y ł..s te fc ie o b la ła g o r a c a k r e w o b u r z e n i a. Z j a k ą p r z y j e m n o ś c i ą c i s n ę ła b y w tw a r z te g o m a g n a t a s e r w e t k ą lu b t a l e r z e m. P o d n i o s ł a n a n ie g o o c z y p e łn e g n ie w u i o d r z e k ł a : M ó w iła m p a n u, ż e n ie g r y w a m w te n is a, i je s z c z e r a z to p o w ta r z a m. A c h! w ię c z o s ta n ę n a u c z y c ie le m p a n i. R ę c z ę z a ś w i e tn e r e z u l t a t y. Z b y t e k ł a s k i r z u c i ła g n ie w n ie. W a k ie iw ir m ó w ił d a l e j : P a n i j e s t n ie s ł y c h a n i e d o t w a r z y jv k o r a l a c h. W y g l ą d a ją a p e ty c z n i e, j a k d o jr z a łe w iś n ie. G d y b y m b y ł w r ó b le m, n ie o d p ę d z iła b y m n i e p a n i o d s ie b ie, o b ja d łb y m w s z y s t k ie. T y m c z a s e m t y l k o ś lin k ę ły k a m. Wracam do mamy! HOROSKOP WEDŁUG DRZEW (z przymrużeniem oka) U r o d z e n i w d n ia c h o r a z 3 12.IX s ą s p o d z n a k u W IE R Z B Y. S ły n n e W ie r z b y to rn.in. F r y d e r y k C h o p in. W ie r z b a j e s t p ię k n a, le c z s m u t n a. J e ś l i je s t k o b ie tą, p o s i a d a n i e k ł a m a n y, n a tu r a l n y w d z ię k. M ę ż c z y ź n i- w ie r z b y m a j ą n a t o m i a s t w ie lk ie p o w o d z e n ie u k o b ie t. W ie r z b a j e s t b a r d z o w r a ż l i w a t a k w s t o s u n k a c h z lu d ź m i, j a k i w ż y c iu u c z u c io w y m. P o s i a d a z d c ln o s c i a r t y s t y c z n e, a p ię k n o k o c h a w k a ż d e j p o s ta c i. M firz y o p ię k n y m d o m u, t a d n y d l s t r o j a c h i b l / u t c r n. r i ą g n i c j ą ś w i a t, p o d f ó i e, w y j a z d y, a r ó w n o c z e ś n i r pn y w t ą ś n j a s ię d o d o m u i r o t t m r. S ą p B faj dw u - n a t u r y! j e d n a s e n n a, c z u ła, d r u g a p e ł n a n i e p o k o ju, z m ie n n a. P o z a ty m w s z y s t k im p o s ia d a c h a r a k t e r p r a w y, u c z c iw y, j e ś l i t r z e b a w y b i e r a t r u d n i e j s z ą d r o g ę. D a je s o b ą p o w o d o w a ć o s o b o m b a r d z o b lii.l im, :»!«ż y c ie z n i ą n ie n a l e ż y d o n a j ł a t w i e j s z y c h. K a p r y ś n a, w y m a g a ją c a, z a le ż n a o d n a s t r o j ó w, a ż d o h i s t e r i i w łą c z n ie. P o s i a d a te ż z d o ln o ś c i c z y te ż in t u ic j ę t a k w r a ż liw ą, ż e p r z e w id u j e z a w s z e w y d a r z e n i a, c z y m z a d z iw ia s w e o to c z e n ie. B a r d z o c z ę s to d o z n a je w ie l u c i e r p i e ń w m i ło ś c i, a l e b y w a te ż, ż e z n a jd u je p r z y s t a ń w m a łż e ń s t w i e. W te d y j e d n a k s k r y c i e u w a ż a s ię z a n i e z r o z u m i a łą i n i e d o c e n ia n ą. Lakier na zęby przeciwko próchnicy N a u k o w c y z ł e n in g r a d z k i e g o i n s t y tu t u M e d y c z n e g o im. I. P. P a w ło w a o p r a c o w a l i s p e c j a l n y s z k li s t y la k i e r n a z ę b y. C h r o n i o n j e p r z e d p r ó c h n i c ą n ie m n i e j s k u te c z n ie n iż w ła s n a e m a lia. K to w ie, m o ż e ju ż w k r ó tc e s k o ń c z y s ię p a n i c z n y s t r a c h p r z e d d e n t y s t ą? Małżeństwo to dobry lek N a u k o w c y : p s y c h ia tr z y i p s y c h o l o g o w ie tw ie r d z ą, ź e n a j e d n e g o ż o n a t e g o m ę ż c z y z n ę w w ie k u la t, k t ó r y u m i e r a n a g r y p ę l u b z a p a le n i e p łu c, p r z y p a d a a ż fi k a w a l e r ó w. N a 100 t y s. A m e r y k a n ó w p r z y p a d a t y l k o Ł A M IG Ł Ó W K A Podzielcie prostokąt na sześć rów nych części tak. aby w każdej z nich znalazły się dwa kółka czarne i białe. W razie trudności, rozwiązanie znajdziecie. na str. 15. Ciekaw ostki O 7,7 s a m o b ó j s t w s a m o t n y c h k o b ie t i a ż 32,2 s a m o t n y c h k a w a l e r ó w. N a k a z a ą 2 3 -le tn ią p a n n ę, k t ó r a c z u je s ię n i e s z c z ę ś liw a, a ż t r z e c h m ę z c z y z n w ty m s a m y m w ie k u to n e u r a s t e n i c y. R a t u n k ie m d la p a n ó w j e s t w ię c m a ł ż e ń s tw o. Ciekawostki P h ill is I r e n e N o r t h c o t t (A n g lia ) z ł a m a ł a k r ę g i s z y jn e, g d y m i a ła 18 la t, w w y n ik u c z e g o u t r a c i ł a w ła d z ę r ą k i n ó g i m a o g r a n i c z o n ą m o ż liw o ś ć p o r u s z a n i a g Jo w ą. M a lu j e le ż ą c o d w ie lu la t b e z w ł a d n ie w łó ż u t r z y m a j ą c p ę d z e l w u s ta c h. R y s u je k r ó t k ie k r e s k i n ie w i e lk i m i r u c h a m i g ł o w y. z z a m iło w a n i e m o d tw a r z a w s z y s tk o, c o j e s t w r u c h u : r z e k ę, g ę s i w lo c ie, p ę d z ą c e c h m u r y, a o p r ó c z te g o s c e n k i z l a t d z i e c in n y c h, s w e g o p i e s k a. G d y m a lu ję, je s t e m w i n n y m ś w i e c ie m ó w i a r t y s t k a i n w a l i d k a ż y j ę w m o ic h o b r a z a c h. O o o o o / o