W kierunku informacyjnego modelu gospodarowania. Tomasz Zieliński Wydział Biznesu, Finansów i Administracji Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Transkrypt

1 W kierunku informacyjnego modelu gospodarowania. Tomasz Zieliński Wydział Biznesu, Finansów i Administracji Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

2 Fala 1 - ziemia źródłem bogactwa W starożytności i średniowieczu wyznacznikiem bogactwa były posiadane zasoby ziemskie V w upadek Cesarstwa Zachodniego XIII w odrodzenie miast, cechów, handlu XV XVI odrodzenie 1455 maszyna drukarska 1492 odkrycie Ameryki 1517 reformacja Wzrost gospodarczy na poziomie 0,2-0,3 %

3 Fala 1 - dylemat Z czasem pojawił się dylemat : ludności przybywa a zasób ziemi jest ograniczony Thomas Robert Malthus ( ) angielski ekonomista zwrócił uwagę na korelacje zachodzące pomiędzy przyrostem ludności a poziomem zamożności społeczeństwa, upatrując we wzroście demograficznym zagrożenie prowadzące nieuchronnie do klęski głodu oraz nędzy. Wychodząc z tego założenia, przeciwstawiał się wszelkiej pomocy materialnej na rzecz ubogich warstw społecznych w Anglii. Był również skrajnym przeciwnikiem egalitaryzmu (a nie, jak niektórzy autorzy uogólniają, socjalizmu) twierdząc, że równość spowoduje jeszcze większy przyrost naturalny prowadzący do klęski głodu.

4 Etap 2 rewolucja przemysłowa XVIII rewolucja przemysłowa 1776 Bogactwo narodów A.Smitha 1776 Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych XVIII-XIX początek kapitalizmu i komunizmu 1815 fortuna Rothschildów przyćmiewa królów i książęta Rozwój nauk technicznych i ścisłych Doskonalenie narzędzi produkcji Intensywny efekt skali Społeczeństwo kapitalistyczne: Kapitaliści kontrolujący środki produkcji, posiadający kapitał i zasoby Proletariusze dysponujący tylko własną pracą

5 Etap 2 poprawiamy zarządzanie Po II Wojnie Światowej zmiany paradygmatu gospodarki przemysłowej Spadek pozycji kapitalistów czy dzisiaj mamy kapitalizm? Bogacą się menadżerowie Właścicielami kapitału stają się fundusze inwestycyjne Powstają ekonomiki - wzorce funkcjonowania różnych biznesów Sukcesywnie zmniejszający się udział siły niewykwalifikowanej Jak osiągnąć nadzwyczajne zyski? Jak stać się monopolistą?

6 Trzy fale Tofflera Alvin Toffler (ur. 3 października 1928), amerykański pisarz, socjolog i futurolog, jest przedstawicielem nurtu tzw. "nauki stosowanej. Mimo, że nie posiada formalnych tytułów naukowych i działa na obrzeżu współczesnej nauki, otrzymał pięć doktoratów honoris causa z dziedziny nauk przyrodniczych, społecznych, literatury i prawa. Do jego najważniejszych dzieł, obok "Trzeciej Fali", należą "Szok przyszłości", "Ekospazm" oraz "Wojna i Antywojna". Najważniejsze w teorii Tofflera jest teza o nachodzeniu na siebie różnych form i faz cywilizacyjnych. Wg niego Zjawisko to przybiera na sile zwłaszcza w ostatnim półwieczu, kiedy to nastąpiło ogromne przyśpieszenie rozwoju technologicznego przy jednoczesnej globalizacji i wciągnięciu niemal wszystkich krajów w wir gospodarki światowej.

7 Trzy fale Tofflera pierwsza fala - agrarna - związana była zdaniem Tofflera z pojawianiem się około lat temu wynalazkami i umiejętnościami związanymi z rolnictwem i upowszechnieniem osiadłego trybu życia druga fala - przemysłowa - to związane z wynalazkiem druku i maszyny parowej pojawienie się industrializmu; wzbierająca około 300 lat temu fala przyniosła wytwarzanie stali, elektryczność, nowe środki transportu i masowej komunikacji, standaryzację i uniformizację trzecia fala - doświadczana zdaniem Tofflera obecnie, związana jest bezpośrednio z powstaniem nowych technologii umożliwiających nieograniczoną komunikację między jednostkami dzięki rozwojowi usług i odejściu od masowej produkcji; trzecia fala jest jedynie w początkowej fazie i spotyka opór obrońców drugiej fali

8 Jak nazwać Trzecią Falę? Świat przeszedł z ery industrialnej (przemysłowej) do: gospodarki ery postindustrialnej, gospodarki postkapitalistycznej (P. Drucker), gospodarki cyfrowej (D. Tapscot), gospodarki społeczeństwa informacyjnego (A. Toffler), gospodarki opartej na wiedzy (OECD). Nowa gospodarka lub nowy paradygmat oznacza pogląd, w myśl którego innowacje w zaawansowanej technice i globalizacja rynków światowych zmieniły naszą gospodarkę na tyle, że musimy myśleć o niej i działać w niej w inny sposób. (Nakamura 2000),

9 Etap 4 - Kiedy się zaczęło? Społeczeństwo informacyjne - hasło w 1963 r. po raz pierwszy użył Japończyk Tadao Umesao w artykule poświęconym ewolucyjnej teorii społeczeństwa opartego na przetwarzaniu informacji. Model ekstensywny, polegający na kopiowaniu amerykańskich wzorców i ekspansji przemysłowej, wyczerpywał się. Należało szukać nowych kierunków rozwoju. Hasło społeczeństwa informacyjnego do Europy wprowadzili francuscy socjologowie Alain Minc i Simon Nora, którzy użyli tego sformułowania w raporcie przedstawionym w 1978 r. francuskiemu premierowi. Pokłosiem wdrażania ideałów nowej ideologii jest m.in. Minitel, pierwszy sieciowy serwis komunikacyjny, który odniósł komercyjny sukces. Amerykanie hasła społeczeństwo informacyjne nie znają. W obawie przed ideologiami zdecydowali się nie przebudowywać społeczeństwo, a tworzyć Narodową Infrastrukturę Informacyjną. Na razie najlepiej na tym wychodzą. Upowszechnienie komputera? Internet? Telefon komórkowy?

10 Gospodarka informacyjna GOW jest porządkiem ekonomicznym, w którym wiedza, a nie praca, surowce lub kapitał, jest kluczowym zasobem (P. Drucker, Społeczeństwo pokapitalistyczne, PWN, Warszawa 1999) GOW to gospodarka bezpośrednio bazującą na produkcji, dystrybucji oraz wykorzystaniu wiedzy i informacji (OECD, The Knowledge-Based Economy, Paris 1996) Gospodarka oparta na wiedzy, to taka, w której działa wiele przedsiębiorstw opierających o wiedzę swoją przewagę konkurencyjną (A.K.Koźmiński, Jak zbudować gospodarkę opartą na wiedzy?, WSPiZ, Warszawa 2002)

11 Nowa gospodarka nadrzędna struktura ekonomiczna zasilana przez innowacje w zakresie technologii informatycznych i telekomunikacyjnych, która wpływając na wszystkie gałęzie gospodarki przyspiesza wzrost wydajności i tempo wzrostu gospodarczego (M. Piątkowski, Infrastruktura instytucjonalna nowej gospodarki a rozwój krajów posocjalistycznych, WSPiZ, Warszawa 2002) gospodarka, w której wiedza jest tworzona, przyswajana, przenoszona i wykorzystywana bardziej efektywnie przez przedsiębiorstwa, organizacje, osoby fizyczne i społeczności, sprzyjając szybszemu rozwojowi gospodarczemu (C. Dahlman, T. Andersson (Edition), Korea and the Knowledge Based Economy. Making the Transition. Information Society, OECD, World Bank Institute 2000) gospodarka, w której kluczowymi z punktu widzenia tworzenia miejsc pracy i podwyższania standardów życia są innowacyjne pomysły i technologie ucieleśnione w produktach i usługach (D. Atkinson, R. H. Court, The New Economy Index: Understanding America s Economic Transformation, Progressive Policy Institute,November 1998)

12 IV rewolucja przemysłowa Nr I II III Umowny początek Wynalazek mechaniczne koniec XVIII wieku Wiek pary krosno tkackie (1784) początek XX wieku lata 70. XX wieku Wiek elektryczności Wiek komputerów linia produkcyjna (1870) Programowalny układ logiczny (1969) Charakterystyka Produkcja mechaniczna wspomagana siłą pary i wody Produkcja masowa z zastosowaniem energii elektrycznej. Automatyzacja produkcji przemysłowej przy wykorzystaniu TIK Inteligentne fabryki z cyberfizycznymi systemami produkcji w otoczeniu: IV lata 10. XXI wieku Wiek zanikania bariery ludzie/maszyny Internet (1991) Internetu ludzi (sieci społecznościowe i biznesowe) Internetu rzeczy (inteligentna mobilność) Internetu usług (inteligentne sieci i logistyka) Internetu danych (inteligentne budynki i mieszkania) Termin (w oryginale Industrie 4.0) pochodzi z projektu strategii technik wysokich rządu Niemiec, promującej komputeryzację procesów wytwórczych, i po raz pierwszy był użyty na targach w Hanowerze w roku 2011

13 New Economy - New Economics Czy stare prawa ekonomiczne wystarczy przekalibrować, czy też trzeba je sformułować od nowa? D Andrea Tyson, 1999 Czy tradycyjna ekonomia dysponuje odpowiednimi narzędziami analitycznymi pozwalającymi opisać i wyjaśnić nowe jakościowo zjawiska i zależności, czy też konieczne staje się rozwinięcie nowej ekonomii? A.Wojtyna, Nowa ekonomia i nowe prawa, Gazeta Bankowa, 29 styczeń 2001

14 Dylemat makroekonomiczny Dla zrozumienia nowej gospodarki bardziej przydatny od paradygmatu niewidzialnej ręki jest paradygmat twórczej destrukcji J. Schumpetera. Paradygmat doskonałej konkurencji odpowiadał dobrze warunkom przełomu wieków, kiedy dominowała bezpośrednia produkcja dóbr i usług. Paradygmat niewidzialnej ręki traktuje zarówno korzyści skali, jak i kreatywność (w tym postęp techniczny) jako wielkości egzogeniczne, znajdujące się zasadniczo poza zainteresowaniem ekonomii. (Nakamura 2000)

15 Pytania zadawane na przełomie wieków 1. Czy niekorzystna relacja między inflacją a bezrobociem powróci, gdy skończy się korzystne oddziaływanie szoków krótkookresowych, czy też uległa ona trwałej poprawie w wyniku zmian w technice oraz nasilenia się konkurencji międzynarodowej? (por. Tyson, 1999) 2. Czy gospodarka powróci do poprzedniego, niższego limitu prędkości, gdy dokona się już restrukturyzacja będąca konsekwencją zastosowania nowych technik, czy też techniki te w sposób trwały podniosą tempo produktywności i wzrostu gospodarczego? 3. Czy korzyści płynące z zastosowania technik informatycznych okażą się porównywalne z pozytywnymi skutkami wcześniejszych rewolucji technicznych?

16 Na koniec Dobrego gracza poznaje się po tym, że jedzie zawsze tam, gdzie akurat jest krążek. Natomiast wybitny jedzie tam, gdzie krążek będzie za chwilę. Wayne Gretzky - hokeista 1. Gdzie ten cywilizacyjny krążek zapewne wkrótce się znajdzie? 2. Jakie pytania o wspólna przyszłość w dobie 4 rewolucji przemysłowej powinniśmy postawić dzisiaj?