Przygotowanie Programu Rewitalizacji w okresie

Transkrypt

1 Przygotowanie Programu Rewitalizacji w okresie Beata Bujak Szwaczka Jarosław

2 Mieszkania w śródmieściach Centra miast Przestrzeń publiczna Tereny zielone, skwery, miejsca wypoczynku i rekreacji Podwórka i części wspólne Obiekty poprzemysłowe

3 Czym jest rewitalizacja? Rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji.

4 Miejsce rewitalizacji w umowie partnerstwa Obszar wsparcia: spójność społeczna i aktywizacja zawodowa Kierunek działania: kompleksowa rewitalizacja Podporządkowany celowi: Włączenie społeczności zamieszkałych obszary peryferyjne i zdegradowane

5 Umowa Partnerstwa główne akcenty rewitalizacji Program rewitalizacji powinien: koncentrować się na najbardziej problemowych (zdegradowanych) obszarach, przedstawiać spójną wizję obszaru zdegradowanego po wyjściu z kryzysu wypracowaną przez samorząd i interesariuszy, zapewniać kompleksowość działań, koordynację i synergię działań w sferze infrastrukturalnej, społecznej, środowiskowej, efektywności energetycznej itd., umożliwiać większe zaangażowanie organizacji pozarządowych i podmiotów bezpośrednio zainteresowanych w działania rewitalizacyjne.

6 Prace nad przygotowaniem systemu wspierania rewitalizacji w Polsce Jego elementami są m.in. ustawa o rewitalizacji, Narodowy Plan Rewitalizacji Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata Działania dotyczące rewitalizacji wpisują się także w szerszy kontekst działań Ministerstwa dotyczących polityki przestrzennej kraju, w szczególności Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego i Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030,

7 Ustawa rewitalizacyjna Podpisana przez Prezydenta

8 Cel ustawy Podstawowym celem ustawy jest zapewnienie skuteczności i powszechnego charakteru działań rewitalizacyjnych, a także ich kompleksowości i wprowadzenia mechanizmów koordynacji, co pozwoli na wyprowadzenie obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysowego. Zadaniem ustawy jest stworzenie skutecznych narzędzi, które pozwolą na sprawniejsze wyprowadzanie zdegradowanych obszarów ze stanu kryzysowości.

9 Rewitalizacja Rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji. Gmina przygotowuje, koordynuje i tworzy warunki do prowadzenia rewitalizacji, ALE rewitalizacja prowadzona jest przez wielu interesariuszy!

10 Interesariusze ustawy 1) mieszkańcy obszaru rewitalizacji oraz właściciele, użytkownicy wieczyści nieruchomości i podmioty zarządzające nieruchomościami znajdującymi się na tym obszarze ( ); 2) mieszkańcy gminy inni niż wymienieni w pkt 1; 3) podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność gospodarczą; 4) podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność społeczną, w tym organizacje pozarządowe i grupy nieformalne; 5) jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne; 6) organy władzy publicznej; 7) podmioty, inne niż wymienione w pkt 6, realizujące na obszarze rewitalizacji uprawnienia Skarbu Państwa.

11 Rewitalizacja - zadanie własne gminy art Przygotowanie, koordynowanie i tworzenie warunków do prowadzenia rewitalizacji, a także jej prowadzenie w zakresie właściwości gminy, stanowią jej zadania własne. 2. Zadania, o których mowa w ust. 1, gmina realizuje: 1) w sposób jawny i przejrzysty, z zapewnieniem aktywnego udziału interesariuszy na każdym etapie (partycypacja społeczna); 2) w sposób zapobiegający wykluczeniu mieszkańców obszaru rewitalizacji z możliwości korzystania z pozytywnych efektów procesu rewitalizacji, w szczególności w zakresie warunków korzystania z gminnego zasobu mieszkaniowego; 3) z uwzględnieniem zasad uniwersalnego projektowania w rozumieniu art. 2 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 1169). 3. Realizując zadania, o których mowa w ust. 1, gmina współpracuje z powiatem, województwem, administracją rządową oraz innymi podmiotami realizującymi na obszarze rewitalizacji uprawnienia Skarbu Państwa.

12 Rewitalizacja w oparciu o weryfikowalne dane Art W celu opracowania diagnoz służących: 1) wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, 2) sporządzeniu albo zmianie gminnego programu rewitalizacji, 3) ocenie aktualności i stopnia realizacji gminnego programu rewitalizacji wójt, burmistrz albo prezydent miasta prowadzi analizy, w których wykorzystuje obiektywne i weryfikowalne mierniki i metody badawcze dostosowane do lokalnych uwarunkowań.

13 Podstawy prowadzenia rewitalizacji wg. ustawy Z ustawy wynika, że podstawowym sposobem prowadzenia rewitalizacji jest uchwalenie gminnego programu rewitalizacji, a następnie realizowanie go. Opis zasad tworzenia gminnego programu rewitalizacji zawiera przede wszystkim rozdział 4 ustawy, zatytułowany: Gminny program rewitalizacji Ustawa stwarza jednak (w art. 52) istotny wyjątek: do końca roku 2023 rewitalizację można realizować na podstawie innego niż GPR gminnego programu przyjętego uchwałą Rady Gminy.

14 Program rewitalizacji Gminny Program Rewitalizacji ustawa rewitalizacyjna Lokalny Program Rewitalizacji Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata

15 Podstawy Programów Rewitalizacji Krajowa Polityka Miejska wyznacza ramy pojęciowe i zasady programowania oraz prowadzenia działań rewitalizacyjnych. Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata wyznaczają reguły sporządzania lokalnych programów rewitalizacji oraz korzystania ze środków unijnych dedykowanych rewitalizacji i działaniom bezpośrednio z nią powiązanym. Ustawa o rewitalizacji określa reguły sporządzania gminnych programów rewitalizacji oraz zestaw fakultatywnych narzędzi wspomagających prowadzenie działań rewitalizacyjnych, których zastosowanie jest możliwe, gdy gmina spełni wymogi ustawowe.

16 Ustawa okres przejściowy Do może być PR, LPR (wg. KPM, Wytycznych) - Rozdział 7 Przepisy przejściowe i końcowe, Art kiedy gmina nie zamierza korzystać z narzędzi ustawowych Po jedyną podstawą realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych w gminach będzie gminny program rewitalizacji przyjęty uchwałą gminy zgodnie z wymogami wskazanymi w ustawie z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji. W okresie przejściowym można pod pewnymi warunkami PLR (uchwalony przed przyjęciem ustawy) przekształcić później w GPR Art

17 Modelowa rewitalizacja miast

18 Cechy wspólne Niezależnie od tego, jaki typ programu rewitalizacji wybierzemy, wszystkie muszą spełniać określone cechy. Wszystkie te elementy są przedmiotem weryfikacji w trakcie prowadzenia oceny i rejestracji programu w urzędzie marszałkowskim

19 Cechy programu rewitalizacji 1/5 a. kompletności uwzględnienia w treści programu rewitalizacji wskazanych cech i elementów; (Treść programu rewitalizacji powinna zawierać wszystkie minimalne elementy określone przez Wytyczne oraz (dla GPR) ustawę. Program powinien charakteryzować się wszystkimi poniższymi cechami!!!!!) b. kompleksowości programu rewitalizacji, stopnia koncentracji i komplementarności planowanych działań rewitalizacyjnych; Projekty rewitalizacyjne zarówno współfinansowanych ze środków unijnych oraz innych publicznych lub prywatnych, obejmujące aspekty społeczne, gospodarcze, przestrzenne Nie są dopuszczalne inwestycje wybiórcze, nastawione na szybki wynik, celem jest strukturalna zmiana na obszarze rewitalizacji.

20 Cechy programu rewitalizacji 2/5 c. wewnętrznej spójności działań; Diagnoza (czynniki i przyczyny degradacji) - cele i zamierzenia do osiągnięcia wskutek rewitalizacji oraz działaniami i zamierzeniami pozwalającymi na osiągnięcie celów (jakie działania i na jakich obszarach są konieczne dla skierowania dotkniętego kryzysem obszaru na ścieżkę rozwoju). d. powiązań z politykami w gminie; SRRPS, Polityka transportowa, Gospodarcza, Lokalowa, Środowiska.

21 Cechy programu rewitalizacji 3/5 e. Koncentracja programu rewitalizacji Działania rewitalizacyjne z definicji skierowane są na określony i zidentyfikowany dzięki diagnozie obszar rewitalizacji, przy założeniu zastosowania adekwatnych narzędzi oraz możliwości finansowania rewitalizacji. Programy rewitalizacji dotyczą najbardziej zdegradowanych obszarów w gminie, tj. tam gdzie skala problemów i zjawisk kryzysowych jest największa. max. 20% powierzchni, 30% mieszkańców Projekty rewitalizacyjne mogą warunkowo wykraczać poza obszar rewitalizacji, jeśli realizują cele służące społeczności obszaru.

22 Modelowa rewitalizacja miast Cechy programu rewitalizacji 4/5 f. Komplementarność. Komplementarność przestrzenna Wzajemne dopełnianie się działań w przestrzeni gminy Zapobieganie przenoszeniu problemów na inne tereny Ciągła analiza następstw podejmowanych decyzji dla polityki przestrzennej gminy Komplementarność problemowa Komplementarność proceduralnoinstytucjonalna Komplementarność międzyokresowa Wzajemne dopełnianie się działań sektorowych Parametryzacja pożądanego stanu, do którego osiągnięcia prowadzi realizacja programu Ocena spójności działań z efektami analiz na obszarze województwa Efektywny system zarządzania rewitalizacją Spójność działań i procedur Wypracowanie trwałych standardów Analiza dotychczasowych działań gminu, ocena skuteczności, osiągnięć i efektywności Wykorzystanie wniosków z dotychczasowych działań i ewaluacji Komplementarność źródeł finansowania uzupełnianie i łączenie form wsparcia (EFRR, EFS, FS, publiczne środki krajowe) tworzenie warunków do włączenia środków prywatnych w finansowanie procesów rewitalizacji

23 Cechy programu rewitalizacji 5/5 g. Realizacja zasady partnerstwa i partycypacja Stanowi fundament działań na każdym etapie procesu rewitalizacji: diagnozowania, programowania, wdrażania, monitorowania i oceniania. Musi mieć realny charakter, włączając wszystkich zainteresowanych (nie sprowadzać się do umieszczenia informacji w Internecie czy organizowania spotkań ale dążyć do zaawansowanych metod jak współdecydowanie czy kontrola obywatelska). W programie rewitalizacji znajduje się opis procesu jego przygotowania dokumentujący udział w nim różnych grup interesariuszy w taki sposób, by możliwe było zweryfikowanie i ocena stopnia osiągniętego uspołecznienia, jak również określenie, w jaki sposób wybrana forma zarządzania programem rewitalizacji realizuje zasadę udziału w niej interesariuszy.

24 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata

25 Co zawierają wytyczne? Kwestie definicyjne i wyjaśnienie pojęć Wsparcie dla projektów rewitalizacyjnych Wsparcie rewitalizacji w regionalnych programach rewitalizacyjnych Preferencje dla projektów rewitalizacyjnych w krajowych programach operacyjnych Wykorzystanie instrumentów finansowych we wsparciu projektów rewitalizacyjnych Wybór projektów rewitalizacyjnych Monitorowanie wydatków ze środków UE na projekty rewitalizacyjne Sprawozdawczość z realizacji projektów rewitalizacyjnych Cechy i zawartość (elementy) programów rewitalizacji

26 Definicje Rewitalizacja w wytycznych Kompleksowy proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez działania całościowe (powiązane wzajemnie przedsięwzięcia obejmujące kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe) integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone w sposób zaplanowany oraz zintegrowany poprzez programy rewitalizacji.

27 Definicje Obszar zdegradowany, stan kryzysowy Obszar zdegradowany obszar, na którym zidentyfikowano stan kryzysowy. Dotyczy to najczęściej obszarów miejskich, ale także wiejskich. Stan kryzysowy sytuacja, w której mierniki poziomu rozwoju społecznego oraz gospodarczego i przestrzennego, infrastrukturalnego lub środowiskowego są na niskim poziomie lub obserwuje się ich silną tendencję spadkową. Za stan kryzysowy można uznać także sytuację występowania intensywnych problemów społecznych i gospodarczych lub przestrzennych.

28 Definicje Obszar rewitalizacji Obszar rewitalizacji - obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechującego się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, o których mowa w pkt 2, na którym, z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego, zamierza się prowadzić rewitalizację. Obszar rewitalizacji może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, lecz nie może obejmować terenów większych niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkałych przez więcej niż 30% mieszkańców gminy. W skład obszaru rewitalizacji mogą wejść obszary występowania problemów przestrzennych, takich jak tereny poprzemysłowe (w tym poportowe i powydobywcze), powojskowe lub pokolejowe, wyłącznie w przypadku, gdy przewidziane dla nich działania są ściśle powiązane z celami rewitalizacji dla danego obszaru rewitalizacji.

29 Definicje Program Rewitalizacji - LPR Program rewitalizacji - inicjowany, opracowany i uchwalony przez radę gminy, na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, z późn. zm.), wieloletni program działań w sferze społecznej, ekonomicznej, przestrzennej, infrastrukturalnej, środowiskowej, kulturowej, zmierzający do wyprowadzenia obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysu oraz stworzenia warunków do ich zrównoważonego rozwoju, stanowiący narzędzie planowania, koordynowania i integrowania różnorodnych aktywności w ramach rewitalizacji.

30 Definicje Projekt rewitalizacji Projekt rewitalizacyjny - projekt w rozumieniu art. 2 pkt 18 ustawy, wynikający z programu rewitalizacji tj. zaplanowany w programie rewitalizacji i ukierunkowany na osiągnięcie jego celów lub logicznie powiązany z treścią i celami programu, zgłoszony do objęcia albo objęty współfinansowaniem UE z jednego z funduszy strukturalnych albo Funduszu Spójności w ramach programu operacyjnego. Wynikanie projektu rewitalizacyjnego z programu rewitalizacji oznacza wskazanie go wprost w programie rewitalizacji albo określenie go w ogólnym (zbiorczym) opisie innych, uzupełniających rodzajów działań rewitalizacyjnych.

31 5. Minimalna zawartość (elementy) programu rewitalizacji wytyczne krajowe a. Opis powiązań programu z dokumentami strategicznymi i planistycznymi gminy Należy wymienić części, które odnoszą się do rewitalizacji, bądź obszaru rewitalizacji. b. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych c. Zasięgi przestrzenne obszaru/obszarów rewitalizacji, tj. określenie, w oparciu o inne dokumenty strategiczne gminy lub diagnozę i identyfikację potrzeb rewitalizacyjnych, terytorium/terytoriów najbardziej wymagających wsparcia;

32 b. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych Diagnoza (o której mowa w pkt 1 lit. b) zawarta w programie rewitalizacji (o ile nie została dokonana w innym dokumencie strategicznym lub planistycznym gminy przyjętym uchwałą rady gminy) obejmuje analizę wszystkich sfer, o których mowa w Rozdziale 3 pkt 2, (tj. sfery społecznej, gospodarczej, środowiskowej, przestrzennofunkcjonalnej oraz technicznej) dla całego obszaru gminy oraz pogłębioną diagnozę obszaru rewitalizacji. Szczególne znaczenie ma pogłębiona analiza kwestii społecznych dla określenia potrzeb podjęcia wyprzedzających działań o charakterze społecznym (dotyczącym rozwiązywania problemów społecznych oraz pobudzającym aktywność lokalną), co pozwoli na przygotowanie działań rewitalizacyjnych o bardziej złożonym, kompleksowym charakterze i oddziaływaniu. Diagnoza powinna zawierać podsumowanie: Problemy Potencjały/wyzwania

33 c. zasięgi przestrzenne obszaru/obszarów rewitalizacji, tj. określenie, w oparciu o inne dokumenty strategiczne gminy lub diagnozę i identyfikację potrzeb rewitalizacyjnych, terytorium/terytoriów najbardziej wymagających wsparcia; Zasięgi przestrzenne obszaru lub obszarów rewitalizacji (o których mowa w pkt 1 lit. c) dokonywane są (o ile nie zostały dokonane w innym dokumencie strategicznym lub planistycznym gminy przyjętym uchwałą rady gminy) przy założeniu, że dany program rewitalizacji może obejmować więcej niż jedno terytorium wymagające wsparcia. Zasięg każdego z tych obszarów wyznaczany jest przy założeniu, że jest to terytorium ograniczone przestrzennie, tj. obejmujące tereny o szczególnej koncentracji negatywnych zjawisk istotne dla rozwoju danej gminy. Ustalenia zasięgu przestrzennego obszaru lub obszarów rewitalizacji dokonuje samorząd gminny, w oparciu o rozstrzygnięcia wynikające z innych dokumentów strategicznych lub planistycznych gminy lub w oparciu o indywidualne kryteria (wraz z odniesieniem ich do wartości referencyjnych dla danej gminy) i przy uwzględnieniu kryteriów wskazanych przez IZ RPO, jeśli IZ RPO takie określi. Program rewitalizacji łącznie nie obejmuje więcej niż 20% powierzchni gminy i dotyczy liczby ludności nie większej niż 30% jej mieszkańców.

34 Wizja i cele rewitalizacji d. wizję stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji (planowany efekt rewitalizacji); e. cele rewitalizacji oraz odpowiadające zidentyfikowanym potrzebom rewitalizacyjnym kierunki działań mających na celu eliminację lub ograniczenie negatywnych zjawisk;

35 f. i g. przedsięwzięcia rewitalizacji f. listę planowanych, podstawowych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych wraz z ich opisami zawierającymi, w odniesieniu do każdego projektu/przedsięwzięcia rewitalizacyjnego, co najmniej: nazwę i wskazanie podmiotów go realizujących, zakres realizowanych zadań, lokalizację (miejsce przeprowadzenia danego projektu), szacowaną wartość, prognozowane rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celów rewitalizacji; g. charakterystykę pozostałych rodzajów przedsięwzięć rewitalizacyjnych realizujących kierunki działań, mających na celu eliminację lub ograniczenie negatywnych zjawisk powodujących sytuację kryzysową; Zarówno przedsięwzięcia główne (podstawowe), jak i uzupełniające (pozostałe), są przedsięwzięciami zaplanowanymi/wynikającymi z programu rewitalizacji.

36 h. mechanizmy zapewnienia komplementarności między poszczególnymi projektami/przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi oraz pomiędzy działaniami różnych podmiotów i funduszy na obszarze objętym programem rewitalizacji; Przestrzenna Problemowa Proceduralno-instytucjonalna Międzyokresowa Źródeł finansowania

37 j. mechanizmy włączenia mieszkańców, przedsiębiorców i innych podmiotów i grup aktywnych na terenie gminy w proces rewitalizacji; Partycypacja społeczna Elementy komunikacji społecznej w programie Uspołecznione wdrażanie

38 k. system realizacji (wdrażania) programu rewitalizacji; Schemat wdrażania i zarządzania programem Koordynator Zespół Komitet Rewitalizacji

39 l. system monitoringu i oceny skuteczności działań i system wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu programu. Wskaźniki, źródła weryfikacji, odpowiedzialni Raporty, Ocena i zmiany w programie

40 Realizacja zasady partnerstwa i partycypacja 1. Prace nad przygotowaniem programu, bądź jego aktualizacją, jak również wdrażanie (realizacja) programu oparte są na współpracy ze wszystkimi grupami interesariuszy, w tym szczególnie ze społecznością obszarów rewitalizacji, innymi ich użytkownikami, przedsiębiorcami i organizacjami pozarządowymi. 2. W programie rewitalizacji znajduje się opis procesu jego przygotowania dokumentujący udział w nim różnych grup interesariuszy w taki sposób, by możliwe było zweryfikowanie i ocena stopnia osiągniętego uspołecznienia, jak również określenie, w jaki sposób wybrana forma zarządzania programem rewitalizacji realizuje zasadę udziału w niej interesariuszy.

41 Realizacja zasady partnerstwa i partycypacja 3. Partycypacja społeczna jest wpisana w proces rewitalizacji jako fundament działań na każdym etapie tego procesu (diagnozowanie, programowanie, wdrażanie, monitorowanie). Skonsolidowanie wysiłków różnych podmiotów na rzecz obszaru rewitalizacji jest ważnym warunkiem sukcesu. 4. Partycypacja ukierunkowana jest na możliwie dojrzałe jej formy, a więc nieograniczające się jedynie do informacji czy konsultacji działań władz lokalnych, ale dążące do zaawansowanych metod partycypacji, takich jak współdecydowanie czy kontrola obywatelska.

42 Partycypacja na wszystkich etapach rewitalizacji Art Partycypacja społeczna obejmuje przygotowanie, prowadzenie i ocenę rewitalizacji w sposób zapewniający aktywny udział interesariuszy, w tym poprzez uczestnictwo w konsultacjach społecznych oraz w pracach Komitetu Rewitalizacji, o którym mowa w art. 7.

43 Partycypacja społeczna Art Przygotowanie, prowadzenie i ocena rewitalizacji, o których mowa w ust. 1, polegają w szczególności na: 1) poznaniu potrzeb i oczekiwań interesariuszy oraz dążeniu do spójności planowanych działań z tymi potrzebami i oczekiwaniami; 2) prowadzeniu, skierowanych do interesariuszy, działań edukacyjnych i informacyjnych o procesie rewitalizacji, w tym o istocie, celach, zasadach prowadzenia rewitalizacji, wynikających z ustawy, oraz o przebiegu tego procesu; 3) inicjowaniu, umożliwianiu i wspieraniu działań służących rozwijaniu dialogu między interesariuszami oraz ich integracji wokół rewitalizacji; 4) zapewnieniu udziału interesariuszy w przygotowaniu dokumentów dotyczących rewitalizacji, w szczególności gminnego programu rewitalizacji; 5) wspieraniu inicjatyw zmierzających do zwiększania udziału interesariuszy w przygotowaniu i realizacji gminnego programu rewitalizacji; 6) zapewnieniu w czasie przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji możliwości wypowiedzenia się przez interesariuszy.

44 KPM Partycypacja Publiczna Udział mieszkańców w definiowaniu i rozwiązywaniu problemów lokalnych i podejmowaniu kluczowych decyzji dotyczących wspólnoty lokalnej. W tym kontekście partycypację należy przedstawić jako platformę budowania relacji i więzi na poziomie społeczności lokalnych. Inspirowanie procesu zwiększania znaczenia partycypacji w procesie decyzyjnym leży po stronie władz. Celem działań władz samorządowych powinno być budowanie miasta otwartego na dialog, w którym każdy ma poczucie bycia wysłuchanym. Partycypację miasta powinny postrzegać jako metodę zarządzania i codziennego działania na rzecz rozwoju. Zobowiązanie do uwzględnienia partycypacji oraz jej zakres powinny być usankcjonowane na poziomie miejskich dokumentów strategicznych.

45 KPM Podstawowe zasady partycypacji publicznej budowanie obopólnego poczucia odpowiedzialności za dobro wspólne zwiększania świadomości i kompetencji obywatelskich otwartość na dialog i poszukiwanie kompromisu, dobra wola i zaufanie włączać mieszkańców w proces planistyczny i decyzyjny na jak najwcześniejszym etapie podejmowania ostatecznych rozstrzygnięć po stronie przedstawicieli władz

46 KPM Priorytety w zakresie rozwijania partycypacji publicznej Edukacja Komunikacja dostępna i budująca zaufanie Przejrzystość Wspieranie oddolnej aktywności mieszkańców Atrakcyjne metody współpracy Doskonalenie umiejętności zarządzania kryzysem w dialogu społecznym Budowanie odpowiedzialności i troski o dobro wspólne Ocena (ewaluacja) i monitoring Konsultowanie jako podstawowa forma partycypacji społecznej

47 KPM Formy, narzędzia i instrumenty partycypacji publicznej Budżety obywatelskie (partycypacyjne). Obywatelska inicjatywa uchwałodawcza Narzędzia informatyczno-komunikacyjne (np. konsultacje on-line) Spotkania robocze. Działania animacyjne towarzyszące konsultacjom (pikniki osiedlowe, wspólne akcje na rzecz najbliższego otoczenia, działania kulturalne i artystyczne) Badania ankietowe Spacery studyjne Spotkania warsztatowe z użyciem modeli trójwymiarowych

48 Obszar zdegradowany oraz obszar rewitalizacji

49 Obszar rewitalizacji - Wytyczne Delimitacja i diagnoza mogą być w jednym dokumencie Nie ma wymogu stosowania mapy zasadniczej, czy ewidencyjnej Nie ma uchwały o wyznaczeniu obszaru Konsultacje obszaru w oparciu o ustawę o samorządzie Obszar rewitalizacji przyjmowany w uchwale o przejęciu LPR

50 Typy obszarów w gminie w świetle Ustawy o rewitalizacji Typ I Zasadniczy przedmiot rewitalizacji Obszary koncentracji problemów społecznych (tereny z przeważającą funkcją mieszkaniową) Typ II Obszary warunkowej rewitalizacji Obszary poprzemysłowe (w tym powydobywcze), powojskowe, pokolejowe i in. zdegradowane Typ III Obszary niepodlegające rewitalizacji Tereny niezurbanizowane: pola, łąki, lasy, wody powierzchniowe (poza wyjątkami), nieużytki i in. Tereny zurbanizowane: przemysłowe, wojskowe, kolejowe i in.

51 Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji Obszar zdegradowany obszar, na którym zidentyfikowano stan kryzysowy. Dotyczy to najczęściej obszarów miejskich, ale także wiejskich. Obszar zdegradowany może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic pod warunkiem stwierdzenia sytuacji kryzysowej na każdym z podobszarów. Obszar rewitalizacji - obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechującego się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, o których mowa w pkt 2, na którym, z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego, zamierza się prowadzić rewitalizację. Obszar rewitalizacji może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, lecz nie może obejmować terenów większych niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkałych przez więcej niż 30% mieszkańców gminy. W skład obszaru rewitalizacji mogą wejść obszary występowania problemów przestrzennych, takich jak tereny poprzemysłowe (w tym poportowe i powydobywcze), powojskowe lub pokolejowe, wyłącznie w przypadku, gdy przewidziane dla nich działania są ściśle powiązane z celami rewitalizacji dla danego obszaru rewitalizacji.

52 Przeprowadzenie diagnozy wskaźniki podstawowe dla obszarów typu I Wskaźniki podstawowe (kryzys w sferze społecznej) 1. poziom bezrobocia: odsetek bezrobotnych w stosunku do liczby osób w wieku produkcyjnym; dane z Powiatowych Urzędów Pracy 2. poziom ubóstwa: odsetek osób pobierających zasiłki z ośrodków pomocy społecznej w stosunku do liczby mieszkańców; dane z ośrodków pomocy społecznej 3. przestępczość: liczba przestępstw w przeliczeniu na 1000 mieszkańców; dane od Policji 4a. poziom edukacji: średnia ocena z egzaminu gimnazjalnego; dane z Okręgowych Komisji Egzaminacyjnych LUB 4b. liczba organizacji społecznych/liczba członków (fundacje, stowarzyszenia) na 1000 mieszkańców; dane Klon/Jawor lub własne badania 5. frekwencja w wyborach (np. do rady gminy); dane z Komisji Wyborczej

53 Diagnoza - wskaźniki dodatkowe Co najmniej jednej z następujących sfer: a. gospodarcza (niskie stopnień przedsiębiorczości, słaba kondycji przedsiębiorstw), b. środowiskowa (przekroczenie standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia, ludzi bądź stanu środowiska), c. przestrzenno-funkcjonalna (niewystarczające wyposażenie w infrastrukturę techniczną i społeczną, brak dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, deficytu lub niskiej jakości terenów publicznych), d. techniczna (degradacja stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz braku funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska).

54 Wyznaczenie jednostek Pierwszym krokiem, poprzedzającym etap diagnozy i delimitacji obszarów zdegradowanych, jest wyznaczenie jednostek urbanistycznych obszarów homogennych pod względem fizjonomicznym, funkcjonalnym i społecznym. Podział na mniejsze jednostki przestrzenne ma na celu uchwycenie specyfiki poszczególnych terenów, (funkcji dominującej na określonym obszarze), sposobu zagospodarowania przestrzennego oraz intensywności użytkowania dzielnice, obwody spisowe, okręgi wyborcze, rejony szkolne lub takie, które wyznaczone są w studium

55 Wskazanie obszarów zdegradowanych zgodnie z Ustawą Dla obszarów poprzemysłowych i zdegradowanych nie wskazano w ustawie procedury diagnozowania i delimitowania. Na etapie diagnozy tego typu obszary (jednostki urbanistyczne) powinny zostać opisane ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk kryzysowych. Włączenie tego typu terenów do obszarów zdegradowanych i rewitalizacji, zgodnie z ustawą, może się odbyć wyłącznie w powiązaniu z obszarami mieszkaniowymi

56 W ramach diagnozy musimy: zgromadzić dane, Delimitacja - wyzwania przetworzyć je, często ze źródeł tradycyjnych, do postaci cyfrowej lub bazodanowej (najczęściej pliki w arkuszu kalkulacyjnym), pogrupować wg rodzajów przewidzianych do wykonania analiz, wykonać analizy, zinterpretować wyniki, opracować syntetyczną ocenę zjawisk kryzysowych Wyzwania: Źródła pozyskania danych do diagnozy Interpretacja i wizualizacja pozyskanych danych

57 Współpraca przy diagnozie konieczna! Współpraca w pozyskiwaniu, obrazowaniu przestrzennym i intepretowaniu danych jest niezbędnym warunkiem powodzenia diagnozy. Na każdym etapie potrzebna jest wiedza specjalistyczna: pracownicy zespołu ds. rewitalizacji wiedzą, które zjawiska powinny być przeanalizowane, dysponenci danych mają dostęp do danych ilościowych, mogą je przetworzyć i dostarczyć w sposób zapewniający ochronę danych osobowych, specjaliści zajmujący się systemami informacji przestrzennej lub pracownicy wydziałów geodezji umieją przetworzyć dane i przedstawić je na mapach, pracownicy zespołu ds. rewitalizacji otrzymują dane na mapach i interpretują je.