CENTRUM KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH RAMOWY PROGRAM KURSU SPECJALISTYCZNEGO. KOMPRESJOTERAPIA (Nr 04/10)

Transkrypt

1 RAMOWY PROGRAM KURSU SPECJALISTYCZNEGO KOMPRESJOTERAPIA (Nr 04/) Program przeznaczony dla pielęgniarek Warszawa 20

2 AUTORZY WSPÓŁPRACUJĄCY Z CENTRUM KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH W OPRACOWANIU PROGRAMU dr hab. n. med. Maria T. Szewczyk Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy, Wydział Nauk o Zdrowiu Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego Szpital Uniwersytecki nr 2 im. dr J. Biziela Poradnia Leczenia Owrzodzeń Żylnych Bydgoszcz mgr Justyna Cwajda-Białasik Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Collegium Medicum im. L. Rydygiera Wydział Nauk o Zdrowiu Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego Bydgoszcz RECENZENCI PROGRAMU prof. dr hab. med. Arkadiusz Jawień Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy, Wydział Lekarski Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej Bydgoszcz dr hab. n. hum. Maria Kózka Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Wydział Nauk o Zdrowiu Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego Kraków Program opracowany w porozumieniu z Naczelną Radą Pielęgniarek i Położnych Program zatwierdził Dyrektor Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych 2

3 ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE Rodzaj kształcenia Kurs specjalistyczny jest to rodzaj kształcenia, który zgodnie z ustawą z dnia 5 lipca 1996r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2001 r. Nr 57, poz. 602 z późn. zm.) ma na celu uzyskanie przez pielęgniarkę kwalifikacji do wykonywania określonych czynności zawodowych przy udzielaniu świadczeń pielęgnacyjnych, zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych lub rehabilitacyjnych. Organizator kształcenia podyplomowego, na podstawie ramowego programu, sporządza program kształcenia. Program kształcenia musi uwzględniać wszystkie elementy modułów wskazanych w planie nauczania ramowego programu, jednak treści nauczania mogą być dostosowane do warunków i potrzeb lokalnych. Wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia ramowego programu jest dla organizatora i uczestnika kształcenia obowiązującym elementem programu. Osiągnięcie wskazanych umiejętności gwarantuje, że każdy absolwent kursu specjalistycznego będzie posiadać takie same kwalifikacje, niezależnie od miejsca ukończenia kształcenia, podmiotu organizującego kształcenie podyplomowe oraz trybu kształcenia. Poszczególne moduły ramowego programu zawierają cel, treści nauczania oraz wykaz umiejętności wynikowych, odnoszące się zarówno do zajęć teoretycznych jak i praktycznych. W planie nauczania wskazane są wyłącznie miejsca realizacji zajęć praktycznych, dlatego też organizator oprócz programu kształcenia teoretycznego obowiązany jest opracować program szkolenia praktycznego dla każdej placówki. Program ten powinien zawierać cel i umiejętności. Jednocześnie program zajęć praktycznych powinien uwzględniać wykaz świadczeń zdrowotnych (opracowany na podstawie wykazu umiejętności), do zaliczenia których zobowiązany jest uczestnik kursu. Dokumentację zawierającą potwierdzenie zaliczenia poszczególnych świadczeń opracowuje organizator kształcenia. Stanowi ona wewnętrzny dokument organizatora. Cel kształcenia Pielęgniarka zastosuje kompresjoterapię profilaktyczną i/lub leczniczą adekwatnie do wskazań. Czas kształcenia Łączna liczba godzin przeznaczonych na realizację programu kształcenia kursu specjalistycznego Kompresjoterapia (Nr 04/) wynosi 1 godzin dydaktycznych, w tym: zajęcia teoretyczne 40 godzin, ćwiczenia w warunkach symulowanych 35 godzin, zajęcia praktyczne 35 godzin, Określona, w planie nauczania, liczba godzin poszczególnych modułów odnosi się do realizacji programu w trybie dziennym. Z uwagi jednak na lokalne preferencje i potrzeby, gdy realizacja programu będzie odbywała się w trybie innym niż dzienny, organizator kształcenia w porozumieniu z kierownikiem kursu i wykładowcami ma prawo dokonać modyfikacji czasu trwania zajęć teoretycznych w wymiarze nie większym niż 20%. Oznacza to, że 80% czasu przeznaczonego na realizację poszczególnych modułów nie podlega zmianie. Wskazane 20% może być wykorzystane na przesunięcia pomiędzy poszczególnymi modułami lub w części może zostać przeznaczone na realizację zadań w ramach samokształcenia. 3

4 Sposób organizacji Za przebieg i organizację kursu specjalistycznego odpowiedzialny jest organizator kształcenia. Planując realizację kursu organizator powinien: 1. Opracować program kształcenia: zajęć teoretycznych, w tym ćwiczeń zajęć praktycznych. 2. Opracować regulamin organizacyjny kursu specjalistycznego, który w szczególności określa: organizację, zasady i sposób naboru osób, prawa i obowiązki osób uczestniczących, zakres obowiązków wykładowców i innych osób prowadzących nauczanie teoretyczne i szkolenie praktyczne, zasady przeprowadzenia egzaminu końcowego. 3. Powołać kierownika kursu specjalistycznego. Do zadań kierownika kursu oprócz zadań określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2003 r. w sprawie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych (Dz. U. Nr 197 poz.1923) powinno należeć: współdecydowanie o doborze kadry dydaktycznej, przedstawienie uczestnikom kursu: celu, programu i organizacji szkolenia, ocenianie placówek szkolenia praktycznego wg specyfiki i organizacji zajęć, pomaganie w rozwiązywaniu problemów, udzielanie indywidualnych konsultacji uczestnikom kursu, zbieranie i analizowanie opinii o przebiegu kursu. W dniu rozpoczęcia kursu każdy uczestnik powinien otrzymać: harmonogram zajęć teoretycznych i praktycznych, wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia. 4. Przeprowadzić postępowanie kwalifikacyjne. 5. Wskazać kadrę dydaktyczną posiadającą kwalifikacje określone w programie ramowym. 6. Powołać, w uzgodnieniu z kierownikiem kursu, opiekunów szkolenia praktycznego, którzy powinni być merytorycznymi pracownikami placówek, w których odbywa się szkolenie praktyczne. Do zadań opiekuna szkolenia praktycznego należy: instruktaż wstępny (zapoznanie z celem szkolenia praktycznego, z organizacją pracy, wyposażeniem placówki, jego personelem, zakresem udzielanych świadczeń i in.), instruktaż bieżący (organizacja i prowadzenie zajęć, kontrola nad ich prawidłowym przebiegiem, pomoc w rozwiązywaniu problemów i in.), instruktaż końcowy (omówienie i podsumowanie zajęć, zaliczenie świadczeń zdrowotnych określonych w programie kształcenia i ocena uzyskanych umiejętności). 7. Zapewnić bazę dydaktyczną dostosowaną do liczby uczestników kursu: sale wykładowe, sale warsztatowe pomieszczenia wyposażone w specjalistyczny sprzęt, aparaturę diagnostyczną, aparaty do sekwencyjnego masażu pneumatycznego wraz z mankietami na kończynę górną i dolną, symulatory części ciała człowieka: ręce i nogi oraz oryginalne systemy kompresji warstwowej i pończochowej. 8. Zaprojektować, w odniesieniu do poszczególnych modułów, środki dydaktyczne oraz formy zajęć, ze szczególnym uwzględnieniem form aktywizujących. 4

5 9. Wskazać literaturę do poszczególnych modułów uwzględniając kryterium aktualności i adekwatności doboru do treści nauczania.. Dobrać placówki stażowe zgodnie z planem nauczania, w których możliwe będzie zdobywanie umiejętności niezbędnych do wykonywania określonych świadczeń zdrowotnych (procedur medycznych). Wykaz i minimalna liczba świadczeń zdrowotnych (procedur medycznych), w których pielęgniarka ma obowiązek uczestniczyć podczas stażu Liczba 1) pomiar wskaźnika kostka-ramię 2) bandażowanie kończyny dolnej metodą kompresji warstwowej 3) bandażowanie kończyny górnej metodą kompresji warstwowej 4) ocena i pomiar ciśnienia międzypowierzchniowego 5) dobór kompresyjnych wyrobów dziewiarskich do rozmiaru kończyny 6) pomiar obrzęku metodą wolumetrii, miarą krawiecką 11. Posiadać wewnętrzny system monitorowania jakości kształcenia. Sposób sprawdzania efektów nauczania W toku realizacji programu kształcenia przewiduje się ocenianie: 1. Bieżące - rozumiane jako zaliczanie poszczególnych modułów (sprawdzenie stopnia opanowania wiedzy i umiejętności będących przedmiotem nauczania teoretycznego i praktycznego, w tym świadczeń zdrowotnych przewidzianych w programie kształcenia). Warunki zaliczania ustala wykładowca/opiekun szkolenia praktycznego, w porozumieniu z kierownikiem kursu specjalistycznego. 2. Końcowe - egzamin teoretyczny lub praktyczny złożony przed komisją egzaminacyjną powołaną przez organizatora kształcenia podyplomowego. Wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia W wyniku realizacji programu kształcenia kursu specjalistycznego Kompresjoterapia (Nr 04/) pielęgniarka powinna: omówić fizjologię i patofizjologię krążenia żylnego i limfatycznego, ocenić wskazania i przeciwwskazania do stosowania kompresjoterapii, ocenić obwodowe ukrwienie kończyn dolnych poprzez palpacyjną ocenę tętna i pomiar wskaźnika kostka-ramię, różnicować obrzęk żylny i limfatyczny, dokonać pomiaru obrzęku i objętości kończyny, uzasadnić konieczność stosowania kompresjoterapii w profilaktyce chorób układu żylnego (m.in. u kobiet w ciąży, w przypadku żylaków, u chorych w okresie okołooperacyjnym, pourazowym i osób unieruchomionych), uzasadnić konieczność stosowania kompresjoterapii w wybranych jednostkach i stanach chorobowych (przewlekła niewydolność żylna, owrzodzenia żylne, zespół pozakrzepowy, obrzęk limfatyczny), dobrać optymalną formę i klasę kompresji, dobrać kompresyjne wyroby dziewiarskie (rękawy i pończochy) do rozmiaru kończyny, założyć opatrunek kompresyjny jedno- i wielowarstwowy, zmierzyć ciśnienie międzypowierzchniowe, wykonać masaż pneumatyczny, 5

6 edukować chorego w zakresie stosowania kompresjoterapii, zasad samoopieki i samopielęgnacji, monitorować przebieg i skuteczność kompresjoterapii, dokumentować stosowanie kompresjoterapii, współpracować z zespołem terapeutycznym w zakresie diagnozowania, terapii i rehabilitacji chorych stosujących kompresjoterapię. 6

7 L.p. I II III Moduł Podstawy kompresjoterapii Badania wykonywane w kompresjoterapii Kompresjoterapia w chorobach układu żylnego i limfatycznego PLAN NAUCZANIA Teoria (liczba godzin) Ćwiczenia (liczba godzin) Staż * Placówka oddział chirurgii naczyniowej albo poradnia chorób naczyń Liczba godzin 35 Łączna liczba godzin Łączna liczba godzin PROGRAM NAUCZANIA MODUŁ I PODSTAWY KOMPRESJOTERAPII Cel modułu Pielęgniarka omówi zasady kompresjoterapii, oceni wskazania i przeciwwskazania do zastosowania kompresjoterapii profilaktycznej i terapeutycznej. Wykaz umiejętności wynikowych W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna: omówić działanie kompresjoterapii (w oparciu o prawo Starlinga), opisać fizjologiczne i patofizjologiczne mechanizmy przepływu krwi i chłonki, wymienić fizjologiczne skutki i wpływ kompresjoterapii na układ żylny, limfatyczny, naczynia tętnicze i mikrokrążenie, omówić czynniki determinujące wartość ciśnienia międzypowierzchniowego (prawo Laplace a), scharakteryzować właściwości materiałów kompresyjnych, omówić wpływ histerezy na właściwości materiałów kompresyjnych, scharakteryzować kompresję sztywną (nierozciągliwą), mało rozciągliwą (short-stretch) i wysoko rozciągliwą (long-stretch), ocenić wskazania do zastosowania kompresjoterapii, ocenić ryzyko przewlekłej niewydolności żylnej, omówić przebieg kliniczny przewlekłej niewydolności żylnej z uwzględnieniem etiologii (pierwotna, wtórna), omówić klasyfikację kliniczną CEAP przewlekłych zaburzeń żylnych, scharakteryzować powikłania przewlekłej niewydolności żylnej, omówić metody leczenia chirurgicznego i zachowawczego przewlekłej niewydolności żylnej, * Uwaga! Zajęcia stażowe mogą odbyć się dopiero po zaliczeniu zajęć teoretycznych, w tym ćwiczeń w warunkach symulowanych. 7

8 ocenić ryzyko zakrzepicy żylnej (triada Virchowa), scharakteryzować zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych i żylną chorobę zakrzepowo-zatorową, omówić mechanizm powikłań wczesnych (zatorowość płucna) i późnych (zespół pozakrzepowy) żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, omówić metody leczenia zakrzepicy żylnej, omówić patofizjologię, przebieg kliniczny i stadia obrzęku limfatycznego, scharakteryzować metody leczenia obrzęku chłonnego, wymienić powikłania obrzęku chłonnego, uzasadnić konieczność stosowania kompresjoterapii profilaktycznej u chorych z grupy ryzyka (w tym u kobiet w okresie ciąży i połogu, u chorych w okresie okołooperacyjnym, pourazowym i osób unieruchomionych), uzasadnić konieczność stosowania kompresjoterapii u chorych z przewlekłą niewydolnością żylną, uzasadnić konieczność stosowania kompresjoterapii u chorych z owrzodzeniem żylnym czynnym i wygojonym, uzasadnić konieczność stosowania kompresjoterapii w obrzęku limfatycznym pierwotnym i wtórnym, omówić przeciwwskazania miejscowe i ogólne do stosowania kompresjoterapii, omówić powikłania kompresjoterapii (w tym u chorych z przewlekłym niedokrwieniem kończyn dolnych, niewydolnością sercowo-naczyniową, reumatoidalnym zapaleniem stawów). Treści nauczania 1. Założenia teoretyczne kompresjoterapii: 1) definicja kompresjoterapii; 2) hemodynamika krążenia żylnego i limfatycznego (podstawy anatomii obwodowego układu żylnego, fizjologia i patofizjologia powrotu krwi żylnej i chłonki); 3) skutki hemodynamiczne kompresji (prawo Starlinga); 4) ciśnienie międzypowierzchniowe: a) prawo Laplace a, b) właściwości materiałów kompresyjnych (napięcie, elastyczność, rozciągliwość, siła, dostosowanie, kompresja), c) klasy kompresji, d) pojęcie histerezy (właściwości kompresji long-stretch i short-stretch); 5) uzasadnienie naukowe stosowania kompresjoterapii: a) wyniki badań, b) zalecenia ekspertów (Międzynarodowe i Polskie Towarzystwo Flebologiczne, Polskie Towarzystwo Leczenia Ran, Polskie Towarzystwo Pielęgniarstwa Angiologicznego). 2. Wskazania do stosowania kompresjoterapii w profilaktyce i leczeniu chorób układu żylnego: 1) przewlekłe zaburzenia żylne i przewlekła niewydolność żylna (epidemiologia, czynniki ryzyka, objawy i przebieg kliniczny klasyfikacja CEAP, profilaktyka pierwotna, wtórna i trzeciorzędowa, leczenie); 2) owrzodzenia żylne kończyn dolnych; 3) zakrzepica żylna (epidemiologia, czynniki ryzyka, objawy i przebieg kliniczny, profilaktyka, leczenie): a) zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych, b) żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (zatorowość płucna, zespół pozakrzepowy). 8

9 3. Wskazania do stosowania kompresjoterapii w profilaktyce i leczeniu obrzęku limfatycznego: 1) patofizjologia i epidemiologia obrzęku chłonnego: a) obrzęk pierwotny (wrodzony, wczesny, późny), b) obrzęk wtórny (pooperacyjny, pozapalny, nowotworowy, po radioterapii, pourazowy, pasożytniczy, w przebiegu zespołu pozakrzepowego); 2) stadia obrzęku; 3) leczenie zachowawcze obrzęku chłonnego. 4. Przeciwwskazania do stosowania kompresjoterapii: 1) ogólnoustrojowe: a) przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych, b) inne schorzenia (m.in. niewydolność sercowo-naczyniowa, reumatoidalne zapalenie stawów, obrzęk metaboliczny); 2) miejscowe. MODUŁ II BADANIA WYKONYWANE W KOMPRESJOTERAPII Cel modułu Pielęgniarka wykona badania specjalistyczne podczas stosowania kompresjoterapii i oceni wyniki wykonywanych badań oraz zapozna się z wynikami badań USG żył lub duplex-scan. Wykaz umiejętności wynikowych W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna: omówić udział pielęgniarki w diagnozowaniu osób stosujących kompresjoterapię, przygotować chorego do specjalistycznych badań diagnostycznych, scharakteryzować obrzęk żylny i limfatyczny oraz obrzęki o innej etiologii, dokonać pomiaru obrzęku kończyny za pomocą miary krawieckiej, dokonać pomiaru obrzęku kończyny metodą wolumetrii, uzasadnić konieczność oceny układu tętniczego w czasie stosowania kompresjoterapii, zmierzyć tętno obwodowe na tętnicach: udowej, podkolanowej, piszczelowej tylnej i grzbietowej stopy, dokonać pomiaru wskaźnika kostka-ramię i zinterpretować wynik pomiaru, uzasadnić konieczność pomiaru ciśnienia międzypowierzchniowego pod opatrunkiem kompresyjnym, zmierzyć ciśnienie międzypowierzchniowe, udokumentować wyniki przeprowadzonych badań, zinterpretować wyniki specjalistycznych badań diagnostycznych układu żylnego i limfatycznego, współpracować z zespołem terapeutycznym w zakresie diagnostyki chorych stosujących kompresjoterapię. Treści nauczania 1. Diagnostyka obrzęku żylnego i limfatycznego: 1) charakterystyka obrzęków o różnej etiologii; 2) pomiar obrzęku: a) pomiar obwodów kończyny (technika pomiaru miarą krawiecką), b) pomiar objętości kończyny (technika pomiaru metodą wolumetrii). 2. Diagnostyka niedokrwienia kończyn dolnych: 1) badanie podmiotowe (wywiad) i przedmiotowe (ocena palpacyjna tętna) wykluczające niedokrwienie kończyn dolnych; 2) pomiar wskaźnika kostka-ramię: a) cel badania, 9

10 b) warunki wykonania (potrzebny sprzęt, przygotowanie chorego), c) technika pomiaru wskaźnika kostka-ramię, d) interpretacja wyników. 3. Pomiar ciśnienia międzypowierzchniowego pod opatrunkiem kompresyjnym: 1) cel badania; 2) warunki wykonania (potrzebny sprzęt, przygotowanie chorego); 3) technika pomiaru ciśnienia międzypowierzchniowego; 4) interpretacja wyników. 4. Badania lekarskie wykonywane u chorych stosujących kompresjoterapię: 1) rodzaje specjalistycznych badań diagnostycznych (w tym ultrasonografia, duplex-scan); 2) interpretacja wyników. MODUŁ III KOMPRESJOTERAPIA W PROFILAKTYCE I LECZENIU CHORÓB UKŁADU ŻYLNEGO I LIMFATYCZNEGO Cel modułu Pielęgniarka dobierze i zastosuje, zgodnie z zasadami, optymalną formę kompresjoterapii. Wykaz umiejętności wynikowych W wyniku realizacji treści nauczania pielęgniarka powinna: omówić kryteria doboru kompresjoterapii, dobrać optymalną klasę kompresji, dobrać formę kompresji adekwatnie do wskazań (profilaktyka, terapia), etiologii (żylna pierwotna, zespół pozakrzepowy, limfatyczna) i zaawansowania klinicznego zaburzeń oraz poziomu aktywności i sprawności fizycznej pacjenta, dobrać rozmiar wyrobów dziewiarskich (pończochy, rękaw) do rozmiaru kończyny, dobrać szerokość bandaża kompresyjnego do aktualnego obwodu kończyny, założyć opatrunek kompresyjny jedno- i wielowarstwowy, założyć opatrunek kompresyjny techniką spiralną i ósemkową, ocenić poprawność wykonanego opatrunku kompresyjnego, wykonać masaż pneumatyczny kończyny górnej i dolnej, zaplanować i przeprowadzić edukację chorego lub jego rodziny, motywować chorych do systematycznego stosowania kompresjoterapii, nauczyć chorego zasad kompresjoterapii, techniki zakładania bandaży i wyrobów dziewiarskich, nauczyć chorego korzystania z przyrządów pomocniczych do zakładania wyrobów dziewiarskich, nauczyć chorego ćwiczeń gimnastycznych zwiększających efektywność kompresjoterapii, monitorować przebieg i skuteczność kompresjoterapii, dokumentować stosowanie kompresjoterapii, współpracować z zespołem terapeutycznym w zakresie leczenia i rehabilitacji chorych wymagających kompresjoterapii. Treści nauczania 1. Formy kompresjoterapii: 1) wyroby dziewiarskie: a) wyroby klasy A (pończochy elastyczne), b) wyroby kompresyjne klasy I-IV, w tym podkolanówki, pończochy, rajstopy, rajstopy dla kobiet w ciąży,

11 c) rękawy kompresyjne na kończynę górną, d) sprzęt pomocniczy ułatwiający zakładanie pończoch kompresyjnych; 2) bandaże kompresyjne: a) nierozciągliwe, b) bandaże short-stretch (mało rozciągliwe), c) bandaże long-stretch (wysoko rozciągliwe), d) kompresja dwu- i czterowarstwowa; 3) kompresja pneumatyczna: a) urządzenia jednokomorowe, b) komory sekwencyjne. 2. Zasady stosowania kompresjoterapii: 1) dobór gotowych wyrobów kompresyjnych technika pomiaru kończyny górnej i dolnej; 2) technika bandażowania jedno- i wielowarstwowego; 3) pomiar ciśnienia międzypowierzchniowego; 4) czynniki warunkujące skuteczność kompresjoterapii; 5) terapie wspomagające (fizykoterapia, zabiegi i ćwiczenia usprawniające, styl życia, zabiegi pielęgnacyjne). 3. Edukacja pacjenta i jego rodziny w zakresie samoopieki i samopielęgnacji (zasady kompresjoterapii, technika i sposoby zakładania kompresji, samoobserwacja, zalecenia dotyczące stylu życia, zalecenia dotyczące wizyt kontrolnych). 4. Specjalistyczna, interdyscyplinarna opieka nad grupą chorych wymagających kompresjoterapii. 5. Aspekty prawne dotyczące stosowania kompresjoterapii przez pielęgniarkę. KWALIFIKACJE KADRY DYDAKTYCZNEJ Wykładowcami, opiekunami stażu mogą być osoby mające nie mniej niż pięcioletni staż w przedmiotowym zakresie i aktualnie udzielające świadczeń zdrowotnych będących przedmiotem kształcenia oraz spełniają, co najmniej jeden z warunków: 1. Posiadają tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa. 2. Posiadają tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa chirurgicznego. 3. Posiadają specjalizację lekarską w dziedzinie chirurgii naczyń lub angiologii. 4. Posiadają tytuł zawodowy magistra fizjoterapii. 11