TYGODNIK TYGODNIK. str. 12. PAMIĘTAJMY! IPN/ludobókstwowołyńskie. str. 3-6

Transkrypt

1 BEZPŁATNY TYGODNIK - UKAZUJE SIĘ OD 2001 r. Nr specjalny 1/ lipca 2018 r. (ISSN ) Nakład: TYGODNIK str. 12 TYGODNIK str. 3-6 PAMIĘTAJMY! IPN/ludobókstwowołyńskie 75 lat temu - 11 lipca 1943 r. - w tzw. krwawą niedzielę miało miejsce apogeum rzezi wołyńskiej. Tego dnia o świcie oddziały #UPA często przy aktywnym wsparciu miejscowej ludności ukraińskiej otoczyły i zaatakowały jednocześnie 99 polskich wsi w pow. kowelskim, włodzimierskim, horochowskim i częściowo łuckim. Doszło tam do nieludzkich rzezi ludności cywilnej i zniszczeń. Wsie były palone, a dobytek grabiony. Badacze obliczają, iż tylko tego jednego dnia mogło zginąć ok. 8 tys. Polaków głównie kobiet, dzieci i starców. Ludność polska ginęła od kul, siekier, wideł, noży i innych narzędzi, nierzadko w kościołach podczas mszy św. i nabożeństw( ) Czytaj str. 2

2 2 1/S/ lipca 2018 PAMIĘTAJMY! Zofia Szwal: Nie będę przepraszać Ukraińców za to, że przeżyłam Wołyń Zofia Szwal: - Mieszkałam z rodzicami i bratem w polskiej miejscowości Orzeszyna, położonej w polskiej kolonii, która przechodziła podczas wojny różne koleje. W tej chwili nie istnieje, wtedy leżała na styku dwóch ziem - wołyńskiej i lwowskiej. Bawiłam się z ukraińskimi dziećmi, odwiedzaliśmy się nawzajem. Nie było między nami podziałów. Pamiętam, że kiedy Ukraińcy obchodzili swoje święta, to w polskich domach też dbało się o to, żeby nie wykonywać ciężkich prac i świętować tak jak oni. Także stosunki między sąsiadami były takie jakie powinny być, wzajemnie sobie pomagano, i ja - jako dziecko - nigdy nie odczuwałam zagrożenia. Pamiętam okres, kiedy ze wsi odeszli sowieci. Zorganizowali w sąsiedniej, ukraińskiej wsi kołchozy i zabrali im wszystko. Wtedy Polacy bardzo im pomagali, dawali mleko, wymieniali zboże. Czy wyczuła pani cokolwiek, co zapowiadałoby nadciągającą masakrę? - Nie, nic nie zapowiadało tej tragedii, nie pojawiła się w naszych relacjach żadna wrogość. Ale pamiętam, że przed samymi mordami nasi ukraińscy znajomi z sąsiedniej wsi przestali nas odwiedzać. Mój wujek poszedł wtedy do nich, żeby zapytać czy coś się stało, czy ktoś przypadkiem nie zachorował. Ale uspokajali go, mówili, że tak się po prostu złożyło. Myślę, że przygotowywali się do najgorszego. Przestali przychodzić, bo pewnie obawiali się, że coś się wyda. Ja miałam wtedy już ponad 10 lat, więc kojarzyłam, że coś się zmieniło. Choć przypuszczam, że tego, co się później wydarzyło, nie spodziewał się nikt. ( ) Pamięta pani moment napaści na pani wieś? - To była niedziela, ludzie szykowali się do wyjścia do kościoła, niektórzy zresztą już wyszli z domów. Rano przez wieś przeszła grupa mężczyzn - ukraińskich policjantów i cywili. Na ich czele szedł wysoki człowiek z karabinem maszynowym. Powchodzili do domów i polecili, żeby wszyscy dorośli mężczyźni pojechali furmankami do lasu. Mówili, że przygotowują się do walki z Niemcami. Zagrozili przy tym, że każdy kto odmówi zostanie surowo ukarany. W domach zostały tylko dzieci, kobiety i osoby starsze. Kiedy Polacy weszli na tę leśną polanę, padły strzały z karabinu. Pierwsza seria wystrzelona została za wysoko, druga okazała się celna. Część Polaków padła, część zaczęła uciekać, niektórym się udało. Ale oczywiście do domów nie mogli już wrócić. W tym samym czasie mord zaczął się też w kościele w Porycku, gdzie już zebrali się wierni. ( ) Co się stało z tymi, którzy zostali w Orzeszynie? - Wszystkich zabrali do lasu i tam rozpoczęła się masakra. W drodze słyszałam krzyk ludzi, ale nie wiedziałam, co się dzieje. Pamiętam, że ciocia trzymała mi dłonie na uszach, a konie pędziły jak szalone. W tym lesie rozpoczął się niesamowity mord. To było coś niesamowitego. Tam czekali już Ukraińcy. Krew ludzka płynęła strumieniami. Zabijano siekierami i młotkami, strzelano do tych, którzy uciekali. Kto zginął od kuli, przynajmniej nie cierpiał tak jak inni. Przeżyła tylko jedna kobieta, która wszystko to widziała. Czy można sobie to wyobrazić...? W sumie w Orzeszynie zginęło około 300 osób, niektóre źródła podają więcej, inne mniej. Nie sposób tego dzisiaj wyliczyć. ( ) Czy w zorganizowaniu tej masakry uczestniczyli również ludzie z pani okolicy? - Kiedy w lesie trwała rzeź, Ukraińcy furmankami podjeżdżali do polskich domów i zabierali wszystko, co tylko się dało zabrać. Akcja była przygotowana do tego stopnia, że ustalono, kto przyjedzie do czyjego domu i co będzie zabierał. Z lasu uciekło kilkoro dzieci. Błąkały się, głodne i przestraszone, wracały w okolice swoich domów, zasypiały tam. A Ukraińcy z sąsiednich wiosek - którzy sami byli ojcami - szli i pałkami je zabijali. I jeszcze chwalili się, że udało im się upolować dziecko. Szukała pani swojej rodziny, wierząc, że ktoś ocalał? - Kiedy udało nam się wyjechać z wujkiem z Orzeszyny, dotarliśmy do Sokala. Chodziliśmy po okolicy szukając naszych krewnych, w nadziei, że komuś udało się przeżyć. Tam spotkaliśmy tę kobietę, która przeżyła masakrę w lesie. Ona była świadkiem jak moja mama również próbowała podawać się za krewną Ukraińców; pozwolili jej odejść, ale zorientowali się kim jest i kazali zawrócić. Krzyknęłam wtedy: "I zabili?". Ale ta kobieta odpowiedziała, że nie, że mama żyje. Poszłam więc szukać jej do Orzeszyny. Kiedy zobaczyła mnie tam moja krewna, to powiedziała, że mamę zabili. I ja dopiero wtedy przejrzałam na oczy. Bo wcześniej myślałam, że skoro była ranna i zawrócili ją do lasu, to potem odwieźli ją do domu. Jak mogłam myśleć inaczej? Jakie były pani dalsze losy? - Z Niemiec przyjechał mój wujek, żeby zająć się mną i bratem. Mieszkaliśmy chwilę we Lwowie. W końcu przyjechaliśmy do Zamościa, gdzie trafiliśmy do domu dziecka u zakonnic. Ja skończyłam szkołę średnią, liceum pedagogiczne; bardzo chciałam być nauczycielką, co mi się udało. Kiedy pani pojechała na Wołyń po raz pierwszy po zbrodni? - Pojechałam tam dopiero po 23 latach od rzezi. Spotkałam się wtedy z Ukraińcami, których znałam z dzieciństwa - tymi, którzy w 1943 r. byli już dorośli i tymi, którzy przez te dwadzieścia lat dorośli. Kiedy mnie zobaczyli, to zaczęli płakać. Mówili, że przyszłam do nich z tamtego świata. To była tak szczegółowo zaplanowana akcja, że wydawało im się niemożliwe, że ja to przeżyłam. To spotkanie było wstrząsem i dla nich, i dla mnie. Pytałam ich: za co mordowaliście? Co ci ludzie wam zrobili? Odpowiadali: takie były czasy. A przecież czasami nie można tłumaczyć takiej zbrodni. Przecież ci ludzie nie byli niczemu winni. Narodowość nie może być powodem zabijania, zabijania dzieci, jeszcze w taki sposób. Ale Ukraińcy, którzy nie chcieli przyłączyć się do mordów lub wspierać mordujących, też ponosili konsekwencje? - Oczywiście, że tak. Kto nie poszedł mordować, temu zabijano rodzinę. Z kolei te polsko- -ukraińskie uciekały razem, bo to było jedyne wyjście, żeby mąż nie musiał mordować żony i dzieci. Były też ukraińskie rodziny, którym nie były zaufane, tzn. nie mówiło im się, co będzie się działo. Jak usłyszeli ten krzyk z lasu, to wtedy jeszcze myśleli, że to Niemcy robią czystkę, i chowali się. Opowiadano mi także, że kiedy w cerkwi w Gruszewie odbywało się poświęcenie narzędzi zbrodni, jeden z Ukraińców z tej miejscowości sprzeciwił się planowanym mordom. Krzyczał: "Ludzie, o czym wy mówicie, co wy chcecie zrobić?". Ukraińcy go powiesili, a dom jego rodziców spalili; mieszkali potem w lepiance. A czy teraz stosunki z Ukrainą są gorsze niż wtedy? - Kiedy po latach zaczęliśmy jeździć tam większą grupą ocalonych, była w Ukraińcach dobra wola. Nigdy nie spotkałam się tam z zaczepkami czy negatywnymi reakcjami. Natomiast w tej chwili panuje straszne zakłamanie. Tę kwestię trzeba było wyjaśnić od razu. Wtedy ludzie rozumieli - choć oczywiście nie wszyscy - że ta krew została przelana niepotrzebnie. Czy widzi pani teraz szanse na wypracowanie wspólnej, polsko- -ukraińskiej narracji na temat tamtych wydarzeń? - W tej chwili na Ukrainie mówi się, że Polacy się bronili, że to była wojna. Ale przecież nie było żadnej obrony, bo kto niby miał się bronić? Matka z dziećmi, kiedy widziała jak wrzucają je do dołów? Nie można takiego strasznego morderstwa tłumaczyć chęcią walki o wolną Ukrainę. Bo to nie była walka, tylko ludobójstwo, i to straszne. A teraz jeszcze zrzuca się winę na ofiary. Jeśli dzisiaj na Ukrainie Banderze stawia się pomniki, to nie jest to droga do pojednania. Na jakich zasadach byłoby ono według pani możliwe? - Jeśli dzisiaj Ukrainiec prosi mnie o przebaczenie i mówi, że sam też mi wybacza, to ja się zastanawiam: ale co? Co ty mi przebaczasz? Ja mu mam przebaczyć, że wymordowano mi 16 osób z najbliższej rodziny, a on mi ma przebaczyć to, że przeżyłam? Kiedy jeździłam na Wołyń mówiłam Ukraińcom, że gdyby ktoś przyszedł i powiedział: zamordowałem, i zapłakał, to ja zapłakałabym razem z nim, zapłakałabym, że ciąży na nim taka straszna zbrodnia. I to jest właśnie droga do pojednania. Co pani zdaniem obudziło się wtedy w człowieku, że zdolny był do tej zbrodni? - Niesamowite zło opanowało wtedy człowieka. Trudno to pojąć ludzkim rozumem. Jeden Ukrainiec - kiedy powiedziałam mu, że to było zezwierzęcenie - odpowiedział, że nawet dzikie zwierzę zabija wtedy, gdy jest głodne. A tu zabijali, bo byli głodni krwi. Mówił, że nie tylko Polacy się bali, ale Ukraińcy bali się swoich tak samo. Mówił: to nie był człowiek - postać ludzka, ale nie dusza ludzka. Ale na szczęście - zawsze powtarzam - każda zbrodnia ma swojego świadka. Rozmawiała: Nadia Senkowska Czytaj więcej na fakty.interia.pl/historia/ news-zofia-szwal-nie-bede- -przepraszac-ukraincow-za-to- -ze-przezyla,nid, #utm_ source=paste&utm_ medium=paste&utm_ campaign=firefox Wydawca: Firma Kordas E. Kordas Kozienice, ul. Konstytucji 3 Maja 3 Biuro redakcji: Kozienice, ul. Konstytucji 3 Maja 3 tel./fax Biuro ogłoszeń i reklamy: , reklama@tygodnikoko.pl TYGODNIK Kolejne Redaguje zespół: Redaktor naczelny: Edmund Kordas Skład i łamanie: SK@ Redakcja zastrzega sobie prawo zmiany tytułów, skracania i redagowania nadesłanych tekstów, nie zwraca materiałów niezamówionych oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń. Reklamodawca ponosi wyłączną odpowiedzialność za treść materiałów, a w szczególności za poprawność i zgodność z prawem, plików tekstowych i graficznych, dostarczonych celem umieszczenia w reklamie/ogłoszeniu. Pełny tekst regulaminu na stronie tygodnika: wydanie 26 lipca Ukazujemy się na terenie powiatów: grójeckiego, kozienickiego, ziemskiego radomskiego i zwoleńskiego w 200 punktach dystrybucji

3 1/S/ lipca

4 4 1/S/ lipca 2018

5 1/S/ lipca

6 6 1/S/ lipca 2018

7 1/S/ lipca DOM GOŚCINNY JOKER ul. Nadmorska Grzybowo tel W naszym obiekcie znajdują się pokoje 2, 3, 4 osobowe z łazienkami wyposażone; - łóżka małżeńskie, lodówkę, wifi, czajnik elektryczny, sprzęt plażowy, TV, naczynia, ręczniki W obiekcie do Państwa dyspozycji jest: - sala z kominkiem i aneksem kuchennym, gdzie można przyrządzić śniadania i kolacje, kącik zabaw dla dzieci, ogródek z altaną i grillem, miejsce parkingowe w miarę wolnych miejsc, wypożyczalnia rowerów oraz dmuchańce dla najmłodszych. Dom Gościnny Joker położony jest 300m od morza w samym centrum Grzybowa przy ul. Nadmorskiej. Obsługa w j. polskim i niemieckim.

8 8 1/S/ lipca 2018 CAŁKOWITA ZMIANA EKSPOZYCJI!!! TNIEMY CENY o -30%, -20%, -15% RABATU!!! ZAPRASZAMY DO PUNKTU SPRZEDAŻY TRANS-BUD ARKADIUSZ PAŁCZYŃSKI UL. PRZEMYSŁOWA KOZIENICE TELEFON KONTAKTOWY: POSIADAMY DOSTĘPNE OD RĘKI PONAD 500m 2 PANELI PODŁOGOWYCH!!! PANEL PODŁOGOWY DĄB MACCHIATO, SZAFIR PRESTIGE, KLASA ŚCIERALNOŚCI: AC4, GRUBOŚĆ: 10mm, V-FUGA, STRUKTURA SYNCHRONICZNA ZA JEDYNE 51,90 zł/m 2 PANEL PODŁOGOWY DĄB PASTELOWY KLASA ŚCIERALNOŚCI: AC4, GRUBOŚĆ: 8mm, ZA JEDYNE 23,90 zł/m 2 PANEL PODŁOGOWY DĄB EXCLUSIVE KLASA ŚCIERALNOŚCI: AC4, GRUBOŚĆ: 8mm ZA JEDYNE 29,90zł/m 2 PANEL PODŁOGOWY DĄB ALPEJSKI KLASA ŚCIERALNOŚCI: AC4, GRUBOŚĆ: 8mm, ZA JEDYNE 29,90 zł/m 2