Zastosowanie wybranych metod aktywizujących na przedmiocie historia i społeczeństwo w szkole ponadgimnazjalnej

Transkrypt

1 Zastosowanie wybranych metod aktywizujących na przedmiocie historia i społeczeństwo w szkole ponadgimnazjalnej Grażyna Bochenkiewicz nauczyciel-konsultant redaktor Częstochowskiego Biuletynu Oświatowego RODN WOM w Częstochowie

2 Metody aktywizujące - metody nauczania zwiększające czynny udział uczniów w zajęciach dydaktycznych i ograniczające rolę nauczyciela do pomagania uczącym się w realizacji celów kształcenia i kontroli postępów

3 Co należy uwzględnić przy wyborze metody nauczania dostępne środki dydaktyczne cele lekcji treści nauczania osobowość nauczyciela liczebność klasy wybierając metodę uwzględnij wiedzę ucznia czas, porę dnia, długość zajęć miejsce, przestrzeń wiek ucznia oprac. Magdalena Bajan,

4 Najlepiej sprawdzają się cykle planowane zgodnie z zasadą kształcenia polimetodycznego: dobieranie różnorodnych metod (zgodnie z przyjętymi i realnymi potrzebami) do przekazu treści oraz do aktywizowania młodzieży. Cz. Nowarski

5 Wprowadzając metody aktywizujące uczniów należy pamiętać o podstawach psychologicznych dotyczących preferencji i percepcji uczniów, koncentracji i dekoncentracji, aktywizowania i wyciszania. Należy uwzględnić, że od zastosowanej metody zależy średnia zdolność zapamiętywania uczniów. Piramida zapamiętywania Cooper P. J.: Sprawne porozumiewanie się. 114 scenariuszy ćwiczeń z mówienia i słuchania. Warszawa 1994

6 mapa myśli debata oksfordzka projekt edukacyjny METODY AKTYWIZUJACE będące tematem wystąpienia gra biograficzna portfolio drzewo decyzyjne

7 Mapa myśli (mapa mentalna) z j. ang. Mind Mapping (dosłownie: mapowanie myśli)

8 Mapa myśli Paul Foreman,

9 Polecane książki Jak rysować mapy myśli Na środku kartki narysuj związany z tematem obrazek składający się z minimum trzech kolorów. Używaj obrazów i symboli na całej mapie. Najważniejsze słowa powinny być najsilniej oznaczone. Na jednej linii może się znajdować tylko jedno słowo lub rysunek. Linie powinny być takiej długości jak słowa. Używaj różnych wielkości i stylów liter. Używaj wielu różnych kolorów. Daj się ponieść swojej wyobraźni - twórz nawet mapy najbardziej abstrakcyjne, absurdalne. Wykreuj swój własny styl tworzenia Map Myśli. Umieszczaj na Mapie Myśli nie tylko same fakty, ale także problemy, skojarzenia, etc. T. Bazan

10 Mapa myśli (ujęcie tradycyjne) źródło: Agata Baj: Mapy myśli w 10 krokach,

11 FreeMind (offline) Przykłady bezpłatnych programów do tworzenia map myśli MindMeister bezpłatny w wersji podstawowej (online) Star Tree Studio (offline) XMind (offline)

12 Jak obsługiwać FreeMind - najpotężniejszy darmowy program [offline]

13 Zalety portfolio rozwija umiejętność indywidualnej pracy aktywizuje do twórczych poszukiwań informacji i materiałów na dany temat inspiruje do proponowania własnych pomysłów uczy krytycznego stosunku do źródeł informacji skłania do formułowania własnych poglądów na wybrany temat wyrabia systematyczność (proces tworzenia teczki trwa kilka tygodni).

14 Serwis pod adresem redaktorzy: Lechosław Hojnacki, Sabina Furgoł, Agnieszka Chrząszcz

15 Warto wcześniej ustalić i podać kryteria podlegające ocenie kryteria merytoryczne: ilość i jakość informacji różnorodność źródeł, sposób uporządkowania informacji propozycja działania przygotowanie dodatkowych pomocy (zdjęcia, mapa, multimedia) kryteria prezentacji: język wypowiedzi głos (pewny, doniosły) kontakt wzrokowy ze słuchaczem komunikacja niewerbalna

16 negatywne negatywne pozytywne pozytywne decyzja cele wartości skutki możliwe 2 3 rozwiązania Sytuacja wymagająca podjęcia decyzji

17 Zalety pracy z zastosowaniem drzewa decyzyjnego pobudza myślenie uczniów (tworzenie hipotez danego problemu, a potem możliwych konsekwencji oraz określanie wartości) uczy rozwiązywania problemów uczy myślenia i formułowania sądów uzmysławia, że podejmowanie decyzji jest zawsze powiązane z różnorodnymi skutkami uczy, jak należy dokonać wyboru zgodnie z akceptowanymi wartościami.

18 Drzewo decyzyjne jest zapisem procesu podejmowania decyzji Elementy drzewa decyzyjnego: określenie problemu lub stworzenie sytuacji wymagającej podjęcia decyzji znalezienie możliwych rozwiązań, przy czym drzewo może mieć tyle gałęzi, ile możliwości znajdą uczniowie określenie pozytywnych i negatywnych skutków każdej z tych możliwości - z punktu widzenia stawianych celów i przyjętych wartości podjęcie decyzji

19 Drzewo decyzyjne dostępne online

20 Metoda biograficzna etapy realizacji wybór postaci, której życiorys posłuży do poznania szerszego kontekstu określenie tematyki gry zebranie materiałów przygotowanie zestawu problemów i pytań dla eksperta / -ów opracowanie scenariusza wystąpień do planowanej gry wyznaczenie zadań dla pozostałych uczniów: z uwzględnieniem podziału na eksperta / -ów i pracujących w grupach odegranie roli danej postaci i zadania pracujących w grupach omówienie gry - zebranie najważniejszych informacji na temat kontekstów

21 Walory debaty oksfordzkiej uczy pracy w grupie rozwija w uczestnikach kulturę dyskusji uczy demokratyzmu i tolerancji uczy krytycznego myślenia i jasnego, sugestywnego formułowania poglądów uczy zajmować własne stanowisko; silnie angażuje emocjonalnie uczy słuchać racji przeciwnika i podważać jego argumentację skłania mówców do dobrego przygotowania i konkretnych wypowiedzi gdy uczestnicy są dobrymi mówcami, debata oksfordzka może mieć widowiskowy charakter pomimo, że głównych uczestników jest zazwyczaj około dziesięciu, to jest możliwość częściowego zaangażowania publiczności; w pośredni sposób w debacie oksfordzkiej może więc wziąć udział wiele osób.

22 Układ sali podczas debaty oksfordzkiej marszałek sekretarz mównica fotele głównych mówców propozycji fotele głównych mówców opozycji publiczność po stronie propozycji publiczność po stronie opozycji publiczność neutralna

23 Przykładowa debata oksfordzka teza: Polska jest krajem nietolerancyjnym

24 Polecam poniższe zasoby internetowe dot. projektów edukacyjnych 1. Ośrodek Rozwoju Edukacji: Projekt edukacyjny - zasoby: Materiały z warsztatów, Scenariusz warsztatów, Projekt jako metoda, Projekt edukacyjny w prawie oświatowym, Narzędzia TIK a projekt gimnazjalny, Jak organizować i prowadzić gimnazjalne projekty edukacyjne, Poradnik dla dyrektorów, szkolnych organizatorów i opiekunów projektów, Metoda projektów w gimnazjum. Poradnik dla nauczycieli i dyrektorów gimnazjów. 2. Centrum Edukacji Obywatelskiej: Gimnazjalny Projekt Edukacyjny - zakładki: O projekcie, Projekt na skróty, Ocenianie w projekcie, Prezentacja w projekcie, Materiały (Dla opiekunów projektu i wychowawców szkolnych; Dla dyrektorów i koordynatorów projektu; Dla uczniów; Biblioteka projektów), Szkolenia. 3. Zestawienia bibliograficzne 4. Zasoby serwisu You Tube

25 Zalety metod aktywizujących rozwijają samodzielne myślenie i kreatywność mobilizują do prezentowania postawy otwartej, poszukiwania nowych rozwiązań umożliwiają osobiste zaangażowanie licznej grupie uczniów zwiększają motywację do nauki (różnorodność, atrakcyjność, elementy zabawy ) kształcą umiejętności kluczowe, ponadprzedmiotowe dobrze przygotowują do egzaminów zewnętrznych nastawionych na sprawdzanie raczej umiejętności niż wiedzy są ciekawsze dla uczniów w odbiorze, w codzienności szkolnej stanowią absorbującą odmianę poziom zaangażowania emocjonalnego pozwala w znacznym stopniu internalizować treści i umiejętności

26 Bibliografia 1. Bernacka D., Od słowa do działania, Warszawa, Wydaw. Akademickie Żak, Bazan T., Mapy myśli, Wydawnictwo RAVI [bez daty] 3. Bazan T., Rusz głową, Wydawnictwo RAVI [bez daty] 4. Biesiadecka E., Strategie aktywizujące ucznia w nauczaniu historii w szkolnictwie ponadgimnazjalnym, Wiadomości Historyczne 2003 nr 4 5. Brudnik E., Moszyńska A., Owczarska B., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Zakład Wydawniczy SFS, Kielce, Bryła R., Wybrane metody aktywizujące i ich zastosowanie w praktyce szkolnej, Edukacja, 2000, nr 3 7. Choroszczyńska M., Aktywizujące metody nauczania, Gazeta Szkolna, 2004, nr: 47, 48, Cooper P. J., Sprawne porozumiewanie się. 114 scenariuszy ćwiczeń z mówienia i słuchania, Warszawa, Dzierzgowska I., Jak uczyć metodami aktywnymi [przy współpr. aut. Marii Kotowskiej], Warszawa, Fraszka Edukacyjna Goźlińska E., Jak skonstruować grę dydaktyczną, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Kędracka Feldman E., Aktywizować? ależ to całkiem proste : wybrane metody i techniki aktywizacji uczniów, Warszawa, CODN, Kudła L., Czesław Nowarski, Dydaktyka historii jako dyscyplina akademicka wobec wyzwań współczesności, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, Rzeźniczak K., Jak się uczyć, żeby się nauczyć? Notatka tradycyjna i mind-map, Biblioteka w Szkole, 1998 nr 11/ Taraszkiewicz M., Jak uczyć lepiej? : czyli refleksyjny praktyk w działaniu, Warszawa, CODN, Taraszkiewicz M., Metody aktywizujące proces uczenia się, Gazeta Szkolna, 2001, nr Wójcik E., Metody aktywizujące w pedagogice grup, Kraków, Rubikon, 2000

27 Netografia [stan z dn r.] 1. Baj A., Mapy myśli w 10 krokach, 2. CEO, 3. Chańko J., Wykorzystanie Internetu w dydaktyce historii, 4. Czerwiński M, Charakterystyka metod aktywizujących w nauczaniu historii w szkole średniej, 5. Debata oksfordzka, Liceum Katolickie w Tczewie, Teza: Polska jest krajem nietolerancyjnym 6. Jurecka J., Aktywne metody pracy na lekcjach historii i wiedzy o społeczeństwie, 7. Lewandowska I., Aktywne metody naucznania uczenia się historii, 8. MEN Osińska M., Metody pracy nauczyciela wiedzy o społeczeństwie, Projekt Sukces, Rybak E., Metody aktywizujące na lekcjach historii, Serwis e-nauczanie : redaktorzy: Lechosław Hojnacki, Sabina Furgoł, Agnieszka Chrząszcz 13. Zielińska-Koza M., Metody aktywizujące, brak autora, Metody aktywizujące w nauczaniu historii,

28 Dziękuję Państwu za uwagę. Grażyna Bochenkiewicz nauczyciel-konsultant redaktor Częstochowskiego Biuletynu Oświatowego RODN WOM w Częstochowie tel wew bochenkiewicz@womczest.edu.pl