BIZNES W ROSJI WPHI Moskwa, lipiec 2013

Transkrypt

1 BIZNES W ROSJI WPHI Moskwa, lipiec 2013

2 2013 WPHI w Moskwie

3 WPHI Moskwa, lipiec 2013

4 Opracowanie: Wydział Promocji Handlu i Inwestycji w Moskwie: Anna Madej, Anna Masajło, Piotr Masajło, Michał Szymczuk pod kierunkiem: Marka Ociepki Radcy-Ministra, Kierownika WPHI w Moskwie Konsultacja: Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy Viktoryia Kanapatskaya Julia Mironienko Vasilisa Nikitenkova Alena Rzepka Marcin Stępień

5 SPIS TREŚCI Wstęp Inwestycje zagraniczne w Federacji Rosyjskiej Uwagi ogólne Pojęcie inwestora zagranicznego w prawie rosyjskim Gwarancje dla inwestorów zagranicznych Specjalne strefy ekonomiczne Transfer płatności Formy organizacyjno-prawne inwestycji zagranicznych Uwagi ogólne: rozpowszechnione formy prowadzenia działalności gospodarczej w Federacji Rosyjskiej Cechy i atrybuty osoby prawnej Rejestracja osoby prawnej Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Wstęp Prawa i obowiązki wspólników Dokumenty założycielskie spółki Organy spółki Kapitał zakładowy Przejście własności udziałów Wyłączenie wspólnika ze spółki Reorganizacja i likwidacja osoby prawnej Przedstawicielstwo lub oddział zagranicznej osoby prawnej Podatki i ubezpieczenia społeczne w Federacji Rosyjskiej Uwagi ogólne Podatek od towarów i usług Podatek dochodowy od osób prawnych Podatek dochodowy od osób fizycznych Podatek akcyzowy Podatek od majątku

6 3.7. Specjalne reżimy podatkowe Polsko-rosyjska umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku Ubezpieczenia społeczne w Federacji Rosyjskiej Prowadzanie działalności gospodarczej w Federacji Rosyjskiej Uwagi ogólne: wybrane aspekty prowadzenia działalności gospodarczej w Federacji Rosyjskiej Zatrudnianie pracowników Zatrudnianie rosyjskich pracowników w Federacji Rosyjskiej Zatrudnienie pracowników-cudzoziemców w Federacji Rosyjskiej Zagadnienia dotyczące zwolnień, redukcji etatów, urlopów, zwolnień lekarskich Koncesje na prowadzenie działalności gospodarczej Umowy handlowe Rodzaje umów handlowych Sposoby zabezpieczenia wykonania zobowiązań Zdolność do czynności prawnych rosyjskiej strony umowy Rozwiązanie umowy Umowa międzynarodowej sprzedaży towarów Przedawnienie roszczeń Rozstrzyganie sporów Wstęp System sądowy w Federacji Rosyjskiej Sądy polubowne Prawo właściwe i właściwość sądu Uznawanie i wykonywanie w Federacji Rosyjskiej wyroków sądów polskich

7 5. Cła w Federacji Rosyjskiej Uwagi ogólne Opłaty celne. Postanowienia ogólne Zasady określania wysokości oraz tryb uiszczania ceł i podatków Zgłoszenie towarów do odprawy celnej Procedury celne Odwołanie od decyzji organów celnych Praktyczne zagadnienia prawa celnego Federacji Rosyjskiej Ochrona własności intelektualnej Uwagi ogólne Prawo autorskie Prawo własności przemysłowej Nabycie własność i inne czynności prawne mające za przedmiot nieruchomości w Federacji Rosyjskiej Uczestnictwo podmiotów zagranicznych w prywatyzacji nieruchomości w Federacji Rosyjskiej Zasady nabywania nieruchomości w Federacji Rosyjskiej przez cudzoziemców oraz przez spółki rosyjskie z kapitałem zagranicznym Nabycie działki przez właścicieli budynków położonych na tej działce Dzierżawa nieruchomości Zagadnienia dotyczące realizacji inwestycji budowlanych w Federacji Rosyjskiej Źródła prawa Źródła prawa międzynarodowego Źródła prawa krajowego

8

9 Wstęp Przez ostatnie dziesięciolecia rozwój zagranicznej działalności gospodarczej tzn. prowadzonej poza krajem, w którym przedsiębiorca ma siedzibę, pokazał nowe perspektywy dla aktywnego współdziałania i rozwoju międzynarodowej współpracy. Jednocześnie dokonały się głębokie przemiany w wewnętrznym ustawodawstwie krajów w zakresie prawnej regulacji działalności gospodarczej prowadzonej przez podmioty zagraniczne. Rosyjskie spółki za granicą i zagraniczne spółki w Rosji otrzymały szersze możliwości dla prowadzenia działalności inwestycyjnej i handlowej, z pomocą różnych form przedsiębiorczości. Ponadto eksport kapitału przyczynia się do tego, że spółki lub inne formy prowadzenia działalności gospodarczej, utworzone w jednym państwie, należą całkowicie lub częściowo do spółek lub innych podmiotów mających siedzibę w innym państwie. Niekiedy działalność dużych podmiotów rozprzestrzenia się na terytorium kilku, a nawet kilkunastu krajów. W miarę tego jak nasze społeczeństwa stają się coraz bardziej otwarte, tym łatwiejsze i częstsze będą podróże obywateli jednych państw do innych, co sprzyjać będzie rozwojowi procesów wymiany pracowników i specjalistów pomiędzy krajami. Rosja od dawna utożsamiana jest z państwem będącym dużym rynkiem zbytu dla towarów i usług z zagranicy. Ponadto Rosja to kraj zasobny w surowce naturalne, o dużym potencjale przemysłowym i gospodarczym. Dlatego od dawna cieszy się zainteresowaniem przedsiębiorców zagranicznych, w tym przedsiębiorców z Polski. Przedsiębiorcy zagraniczni, aby móc swobodnie poruszać się po wielki rynku rosyjskim, muszą znać nie tylko obowiązujące tym kraju przepisy prawa, ale praktykę i obyczaje prowadzania działalności gospodarczej w Rosji. Zamiarem autorów niniejszej publikacji, jest chęć wprowadzania polskiego przedsiębiorcy w kwestie prawe i praktykę prowadzania działalności 7

10 gospodarczej w Rosji. Mają oni świadomość, iż przedstawienie całości składających się na nie informacji nie jest możliwe w niniejszej publikacji, niemniej jednak jeżeli pozwoli ona choć na wstępnym etapie poznać polskiemu przedsiębiorcy zasady prawne rządzące rynkiem rosyjskim, to można uznać iż cel ten został osiągnięty. Wszelkie przedstawione w niniejszej publikacji uwagi i sądy mają charakter informacyjny i nie stanowią porady ani opinii prawnej jej autorów na temat stanu prawnego w Federacji Rosyjskiej i nie stanowią wiążącej interpretacji prawa w sprawach indywidualnych i w indywidualnych stanach faktycznych. 8

11 1. Inwestycje zagraniczne w Federacji Rosyjskiej 1.1. Uwagi ogólne Regulacje prawne dotyczące inwestycji zagranicznych zawarte zostały w Ustawie federalnej z dnia 9 lipca 1999 r. Nr 160-FZ o inwestycjach zagranicznych w Federacji Rosyjskiej (dalej: Ustawa o inwestycjach zagranicznych). Ustawy tej nie stosuje się jednak do inwestycji zagranicznych w sektorze bankowym, w stosunku do instytucji ubezpieczeniowych i organizacji niekomercyjnych (art. 1 Ustawy o inwestycjach zagranicznych). Inwestycje w tej materii podlegają przepisom innych ustaw. Federacja Rosyjska jest stroną wielu umów międzynarodowych, których przedmiotem jest ochrona inwestycji, są to umowy zarówno dwustronne, jak i wielostronne. Federacja Rosyjska jest m.in. stroną Konwencji o ustanowieniu Wielostronnej Agencji Gwarancji Inwestycyjnych, sporządzonej w Seulu dnia 11 października 1985 r. (Dz. U. z 2003 r., Nr 43, poz. 372). Polska również jest stroną tej konwencji. Z chwilą przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, Polska i Rosja, związane są nie tylko umowami międzynarodowymi, których bezpośrednio te państwa są stronami, ale również umowami, których stronami są Wspólnoty Europejskie i ich Państwa Członkowskie z jednej strony oraz Rosja z drugiej strony. Należy w tym miejscu przede wszystkim wspomnieć o Umowie o partnerstwie i współpracy ustanawiającej partnerstwo między Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi a Federacją Rosyjską podpisanej 24 czerwca 1994 r. (Dz. U. UE z 1997 r., Nr 327, poz. 3). Natomiast 5 listopada 2004 r. Rosja ratyfikowała Protokół do Porozumienia uwzględniający wstąpienie do Unii Europejskiej nowych krajów, w tym Polski. Za inwestycję zagraniczną uznaje się wniesienie kapitału zagranicznego do przedmiotu działalności gospodarczej na terytorium Federacji Rosyjskiej w postaci przysługujących inwestorom przedmiotów praw cywilnych, nie wyłączone z obrotu prawnego lub nie ograniczone w obrocie prawnym 9

12 Federacji Rosyjskiej, na podstawie przepisów prawnych, w tym w postaci pieniędzy, papierów wartościowych, innego majątku, praw majątkowych, praw wyłącznych (majątkowych) do rezultatów działalności intelektualnej a także w postaci usług i informacji. Natomiast pod pojęciem bezpośredniej inwestycji zagranicznej Ustawa o inwestycjach zagranicznych rozumie: nabycie przez inwestora zagranicznego nie mniej, niż 10 procent udziałów (wkładu) w kapitale zakładowym spółki handlowej zawiązanej na terytorium Federacji Rosyjskiej w formie spółki osobowej lub kapitałowej zgodnie z przepisami prawa cywilnego Federacji Rosyjskiej; wkłady pieniężne do głównego kapitału filii zagranicznej osoby prawnej tworzonej na terytorium Federacji Rosyjskiej; przekazanie przez inwestora zagranicznego na terytorium Federacji Rosyjskiej, jako leasingodawcy, na zasadach leasingu finansowego sprzętu wskazanego w rozdziałach XVI oraz XVII Jedynej Nomenklatury Towarowej działalności zagranicznej Unii Celnej w ramach EurAzES (dalej: Unia Celna) o wartości celnej wynoszącej nie mniej, niż 1 mln rubli. Zgodnie z Ustawą o inwestycjach zagranicznych projekt inwestycyjny oznacza uzasadnienie celowości ekonomicznej, zakresu i terminów realizacji bezpośredniej inwestycji zagranicznej, obejmujące dokumentację techniczno-kosztorysową, która opracowana została zgodnie z przepisami prawa Federacji Rosyjskiej. Z kolei jako priorytetowy projekt inwestycyjny Ustawa o inwestycjach zagranicznych traktuje projekt inwestycyjny, lub łączną ilość inwestycji zagranicznych o wartości co najmniej 1 mld rubli (nie mniej niż kwota stanowiąca ekwiwalent w walucie zagranicznej, wg kursu Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej na dzień wejścia w życie Ustawy o inwestycjach zagranicznych), a także projekt inwestycyjny, w którym minimalny udział (wkład) inwestorów zagranicznych w kapitale zakładowym organizacji 10

13 komercyjnej z kapitałem zagranicznym wynosi nie mniej niż 100 mln rubli rosyjskich (nie mniej niż kwota stanowiąca ekwiwalent w walucie zagranicznej, wg kursu Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej na dzień wejścia w życie Ustawy o inwestycjach zagranicznych), należące do spisu zatwierdzanego przez Rząd Federacji Rosyjskiej Pojęcie inwestora zagranicznego w prawie rosyjskim Zgodnie z art. 2 Ustawy o inwestycjach zagranicznych inwestorem zagranicznym jest: zagraniczna osoba prawna oraz podmiot zagraniczny nie posiadający osobowości prawnej, których zdolność prawna określana jest zgodnie z przepisami prawa państwa, w którym zostały one utworzone, i które zgodnie z prawem tego państwa mogą dokonywać inwestycji na terytorium Federacji Rosyjskiej; zagraniczna osoba fizyczna, której zdolność prawna oraz zdolność do czynności prawnych określana jest przez prawo państwa, którego jest obywatelem, i która zgodnie z prawem tego państwa może dokonywać inwestycji na terytorium Federacji Rosyjskiej; osoba fizyczna nie posiadająca obywatelstwa (bezpaństwowiec), która stale przebywa poza granicami Federacji Rosyjskiej, a której zdolność prawna oraz zdolność do czynności prawnych określana jest na podstawie przepisów prawa państwa gdzie stale ona przebywa, a także która zgodnie z prawem tego państwa może dokonywać inwestycji na terenie Federacji Rosyjskiej; organizacja międzynarodowa, która na podstawie umowy międzynarodowej, której stroną jest Federacja Rosyjska, może dokonywać inwestycji na terytorium tego państwa; inne państwa w trybie określonym przez ustawy federalne. 11

14 1.3. Gwarancje dla inwestorów zagranicznych Zgodnie z art. 5 Ustawy o inwestycjach zagranicznych inwestorowi zagranicznemu na terytorium Federacji Rosyjskiej zapewnia się bezwarunkową ochronę praw i interesów, na podstawie ustawy i innych aktów normatywnych Federacji Rosyjskiej oraz zgodnie z umowami międzynarodowymi wiążącymi Federację Rosyjską. Uregulowanie prawne działalności inwestora zagranicznego nie może być mniej korzystne niż uregulowanie prawne działalności przedsiębiorcy rosyjskiego. Na tej podstawie inwestorowi zagranicznemu, w oparciu o przepisy Ustawy o inwestycjach zagranicznych udziela się następujących gwarancji: 1) gwarancja korzystania z różnych form prowadzenia inwestycji na terytorium Federacji Rosyjskiej: zgodnie z art. 6 Ustawy o inwestycjach zagranicznych inwestor zagraniczny może prowadzić inwestycje na terytorium Federacji Rosyjskiej w dowolnych formach, nie zabronionych na podstawie przepisów prawa rosyjskiego; 2) gwarancja przejścia praw i obowiązków inwestora zagranicznego na inną osobę: inwestor zagraniczny na podstawie umowy może przenieść swoje prawa (scedować wierzytelności) i obowiązki (przenieść zobowiązanie), a na podstawie przepisów ustawy lub postanowień orzeczenia sądu obowiązany jest przenieść swoje prawa i obowiązki na inną osobę, zgodnie z prawem cywilnym Federacji Rosyjskiej; 3) gwarancja rekompensaty z tytułu nacjonalizacji i rekwizycji majątku inwestora zagranicznego lub osoby prawnej podmiotu komercyjnego z kapitałem zagranicznym: majątek inwestora zagranicznego lub osoby prawnej podmiotu komercyjnego z kapitałem zagranicznym nie podlega przymusowemu zajęciu, w tym nacjonalizacji, rekwizycji, za wyjątkiem przypadków i w warunkach, przewidzianych w ustawach federalnych lub umowach międzynarodowych, których stroną jest Federacja Rosyjska; 12

15 4) gwarancja ochrony od niekorzystnych zmian przepisów prawnych Federacji Rosyjskiej dla inwestora zagranicznego od osoby prawnej podmiotu komercyjnego z kapitałem zagranicznym: gwarantuje się w przypadku niekorzystnych zmian przepisów prawa rosyjskiego stabilność realizacji projektów inwestycyjnych, co polega na tym że okresie amortyzacji (ale nie dłuższym niż siedem lat) nie mają zastosowania nowe lub zmienione przepisy prawa rosyjskiego, prowadzące do zwiększenia całkowitego obciążenia podatkowego działalności inwestora zagranicznego (osoby prawnej podmiotu komercyjnego z kapitałem zagranicznym), a także w stosunku do uregulowań ustanawiających zakazy lub ograniczenia dla działalności gospodarczej prowadzonej przez inwestorów zagranicznych w porównaniu do całkowitego obciążania podatkowego i uregulowań ustanawiających zakazy i ograniczenia, obowiązujących w dniu rozpoczęcia finansowania projektu inwestycyjnego z kapitału zagranicznego; 5) gwarancja zapewnienia należytego rozstrzygnięcia sporu, powstałego w związku z wykonywaniem inwestycji i działalności gospodarczej na terytorium Federacji Rosyjskiej: spory inwestorów zagranicznych, powstałe w związku z prowadzeniem inwestycji i działalności gospodarczej na terytorium Federacji Rosyjskiej, rozstrzygane są zgodnie z międzynarodowymi umowami Federacji Rosyjskiej; 6) gwarancja korzystania na terytorium Federacji Rosyjskiej i przeniesienia poza granice Federacji Rosyjskiej dochodów, zysków i innych, uzyskanych zgodnie z prawem, środków pieniężnych: inwestor zagraniczny po uiszczeniu przewidzianych w prawie Federacji Rosyjskiej podatków i opłat państwowych ma prawo do swobodnego korzystania z dochodów i zysku na terytorium Federacji Rosyjskiej w celu reinwestowania, z uwzględnieniem postanowień Ustawy o inwestycjach zagranicznych; 13

16 7) gwarancja nabycia papierów wartościowych: inwestor zagraniczny może nabywać akcje i inne papiery wartościowe rosyjskich osób prawnych podmiotów komercyjnych i państwowe papiery wartościowe zgodnie z przepisami prawa Federacji Rosyjskiej o papierach wartościowych; 8) gwarancja uczestnictwa inwestora zagranicznego w prywatyzacjach: inwestor zagraniczny może uczestniczyć w prywatyzacji przedmiotów własności państwowej lub samorządowej w drodze nabycia prawa własności do majątku państwowego lub samorządowego albo udziału, udziałów w kapitale zakładowym prywatyzowanego podmiotu, na warunkach i w trybie, ustanowionych w przepisach prawnych Federacji Rosyjskiej o prywatyzacji majątku państwowego lub samorządowego; 9) gwarancja udzielenia inwestorowi zagranicznemu prawa do gruntu, innych zasobów naturalnych, budynków, budowli i innego majątku nieruchomego i innych podobnych: nabycie przez inwestora zagranicznego prawa do gruntu, innych zasobów naturalnych, budynków, budowli i innego majątku nieruchomego następuje zgodnie z przepisami prawnymi Federacji Rosyjskiej i przepisami prawnymi podmiotów Federacji Rosyjskiej. Ponadto inwestorom zagranicznym udzielane są ulgi przy naliczaniu należności celnych, w ramach wykonywanego przez nich priorytetowego projektu inwestycyjnego, zgodnie z celnymi przepisami prawnymi Federacji Rosyjskiej i rosyjskimi przepisami prawnymi o podatkach i opłatach państwowych. Należy również nadmienić, iż zgodnie z art. 17 Ustawy o inwestycjach zagranicznych, podmioty Federacji Rosyjskiej i organy władzy lokalnej w granicach swoich kompetencji mogą udzielać inwestorom zagranicznym ulg i gwarancji, finansować i zapewniać inne formy pomocy dla projektów inwestycyjnych realizowanych przez tych inwestorów ze środków z budżetu podmiotów Federacji Rosyjskiej i środków z budżetów lokalnych. 14

17 1.4. Specjalne strefy ekonomiczne Jednym z najbardziej efektywnych instrumentów, służących przyciągnięciu inwestycji zagranicznych do Federacji Rosyjskiej są Specjalne Strefy Ekonomiczne. Inwestorom prowadzącym działalność gospodarczą na terytorium Specjalnych Stref Ekonomicznych udzielane są państwowe warunki preferencyjne. Stosunki w ramach Specjalnych Stref Ekonomicznych w Rosji regulowane są przez przepisy Porozumienia w sprawie specjalnych stref ekonomicznych na terytorium celnym Unii Celnej i procedury celnej specjalnej strefy ekonomicznej z dnia 18 czerwca 2010 roku (dalej: Porozumienie o specjalnych strefach ekonomicznych), a także przez inne akty prawa celnego Unii Celnej oraz ustawy Federacji Rosyjskiej o specjalnych strefach ekonomicznych oraz inne akty prawne Federacji Rosyjskiej. Zgodnie z art. 1 część 1 pkt. 1 Porozumienia o specjalnych strefach ekonomicznych, Specjalne Strefy Ekonomiczne to część terytorium państwa strony Unii Celnej w granicach, ustanowionych w przepisach prawnych państwa strony Unii Celnej, na którym obowiązują specjalne regulacje dotyczące wykonywania działalności gospodarczej lub innej działalności, oraz na którym może być stosowana procedura celna specjalnej strefy ekonomicznej. Na terytorium Federacji Rosyjskiej mogą być tworzone następujące rodzaje Specjalnych Stref Ekonomicznych: (1) Przemysłowo-produkcyjne Specjalne Strefy Ekonomiczne, (2) Techniczno-innowacyjne Specjalne Strefy Ekonomiczne, (3) Turystyczno-rekreacyjne Specjalne Strefy Ekonomiczne, (4) Portowe Specjalne Strefy Ekonomiczne. W stosunku do przedsiębiorców oraz inwestorów prowadzących działalność na terytorium Specjalnej Strefy Ekonomicznej, ulgi podatkowe i celne stosowane są po uzyskaniu statusu rezydenta Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Inwestor, który planuje rozpocząć działalność gospodarczą w Specjalnej Strefie Ekonomicznej i korzystać z tego tytułu 15

18 z warunków preferencyjnych przyznanych przez państwo powinien uzyskać najpierw status rezydenta. Zgodnie z art. 284 Kodeksu podatkowego Federacji Rosyjskiej dla rezydentów wszystkich rodzajów stref ustanowiona jest obniżona stawka podatku dochodowego płaconego do budżetu podmiotów Federacji Rosyjskiej w wysokości 13,5%, przy czym należy zaznaczyć, że standardowa stawka podatku dochodowego płaconego do budżetu podmiotów Federacji Rosyjskiej wynosi 18%. Rezydenci Specjalnych Stref Ekonomicznych zwolnieni są z obowiązku ponoszenia podatku od majątku na okres od 5 do 10 lat, w zależności od strefy, i zwolnienie następuje od momentu zarejestrowania majątku oraz przy spełnieniu następujących warunków: (1) majątek utworzono lub nabyto w celu prowadzenia działalności na terytorium strefy; (2) dany majątek znajduje się na terytorium strefy; (3) majątek rzeczywiście wykorzystywany jest na terytorium strefy (art. 381 Kodeksu podatkowego Federacji Rosyjskiej). Warunki preferencyjne w zakresie podatku od środków transportowych ustanawiane są przez podmioty federalne Federacji Rosyjskiej, na których terytorium utworzone zostały Specjalne Strefy Ekonomiczne (art. 356 Kodeksu podatkowego Federacji Rosyjskiej). Dla inwestorów ulgi w zakresie podatku od środków transportu powstają z chwilą rejestracji środku transportu. Na poziomie federalnym inwestorzy zwolnieni są od zapłaty podatku od nieruchomości gruntowych na okres od 5 do 10 lat w zależności od strefy i od momentu powstania prawa własności do gruntu, położonego na jej terytorium (art. 395 pkt. 9 Kodeksu Podatkowego Federacji Rosyjskiej). Zgodnie z art. 58 część 1 pkt. 5 Ustawy federalnej z dnia 24 lipca 2009 r. Nr 212-FZ o składkach ubezpieczeniowych na Fundusz Emerytalny Federacji Rosyjskiej, Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Federacji Rosyjskiej, Federalny Fundusz Obowiązkowego Ubezpieczenia Medycznego i Lokalne Fundusze 16

19 Obowiązkowego Ubezpieczenia Medycznego ustanowione zostały obniżone taryfy składek ubezpieczeniowych w okresie przejściowym, w latach , dla podmiotów posiadających status rezydenta Techniczno-innowacyjnej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Ponadto na obszarze Przemysłowo-produkcyjnej, Technicznoinnowacyjnej i Portowej Specjalnej Strefy Ekonomicznej stosowana jest procedura specjalnych stref ekonomicznych, w ramach której wwożone na terytorium Strefy towary (urządzenia, surowce, materiały budowlane) składowane są i wykorzystywane bez konieczności ponoszenia wwozowych opłat celnych lub podatków. Natomiast towary znajdujące się na terytorium Unii Celnej podlegają procedurze celnej strefy wolnocłowej, bez konieczności ponoszenia wywozowej cła, a także bez stosowania do nich zakazów i ograniczeń (art. 10 część 1 Porozumienia o specjalnych strefach ekonomicznych) Transfer płatności Zgodnie z art. 11 Ustawy o inwestycjach zagranicznych, inwestor zagraniczny może swobodnie dysponować środkami pieniężnymi (np. zysk, dywidenda, odsetki, środki pieniężne uzyskane w z związku z likwidacją osoby prawnej z kapitałem zagranicznym, sprzedażą praw majątkowych, etc.) uzyskanymi w Rosji oraz dokonywać przelewu tych środków za granicę. Tak samo inwestor zagraniczny, który wwiózł na terytorium Rosji mienie lub informacje, zawarte w formie pisemnej lub elektronicznej, jako inwestycję zagraniczną, może swobodnie dokonać wywozu z Rosji tego mienia lub informacji. Natomiast przy transferze płatności polski inwestor powinien mieć na uwadze przepisy prawa rosyjskiego dotyczące tzw. paszportu czynności prawnych (ros. Паспорт сделки). Otóż na podstawie przepisów Ustawy federalnej Nr 173-FZ z dnia 10 grudnia 2003 r. o regulacji dewizowej i kontroli dewizowej i innych aktów prawnych regulujących tę materię, umowy eksportu towarów, usług, robót pomiędzy rezydentami i nierezydentami Federacji Rosyjskiej, których wartość 17

20 zobowiązań przekracza kwotę dolarów amerykańskich, wymaga uzyskania paszportu czynności prawnej. Paszport czynności prawnej uzyskuje się w banku, w którym rachunek posiada rezydent Federacji Rosyjskiej. Paszport czynności prawnej pozwala bankom na sprawowanie kontroli nad transakcjami płatniczymi, np. pozwala im ustalić czy w zamian za dostarczony towar przez stronę rosyjską, strona ta uzyskała zapłatę w terminie wskazanym w umowie lub w przypadku nieprzyjęcia towaru, został on zwrócony stronie rosyjskiej. Także w odwrotnej sytuacji pozwala ustalić czy strona rosyjska dokonała opłaty w zamiana za dostarczony jej towar, czy w razie jego nieprzyjęcia zwróciła towar stronie umowy z innego państwa. Aby uzyskać paszport czynności prawnej, strona tej czynności prawnej rezydent Federacji Rosyjskiej, powinien wystąpić do właściwego banku ze stosownym wnioskiem, który stanowi formularz paszportu czynności prawnej. W przypadku złożenia prawidłowo wypełnionego formularza, przez stronę czynności prawnej, bank zatwierdza paszport czynności prawnej. 18

21 2. Formy organizacyjno-prawne inwestycji zagranicznych 2.1. Uwagi ogólne: rozpowszechnione formy prowadzenia działalności gospodarczej w Federacji Rosyjskiej Podmiotami gospodarczymi w Federacji Rosyjskiej są osoby prawne, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą oraz Państwo. Dla prowadzenia działalności gospodarczej w Rosji inwestorzy zagraniczni mogą utworzyć: spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (ros. общество с ограниченной ответственностью); spółkę z dodatkową odpowiedzialnością (ros. общество с дополнительной ответственностью); spółkę akcyjną (ros. акционерное общество); towarzystwo na wierze (ros. товарищество на вере, z uwagi na charakter tej formy organizacyjno-prawnej niekiedy spotyka się tłumaczenie spółka komandytowa); towarzystwo pełne (ros. полное товарищество z uwagi na charakter tej formy organizacyjno-prawnej niekiedy spotyka się tłumaczenie spółka jawna); spółdzielnię produkcyjną (ros. производственный кооператив); oddział (ros. филиал); przedstawicielstwo (ros. представительство) lub działać jako inwestor zagraniczny. Rodzaje spółek w Federacji Rosyjskiej określone są w przepisach Kodeksu cywilnego Federacji Rosyjskiej, Części pierwszej Ustawa federalna z dnia Nr 51-FZ (dalej: Kodeks cywilny Federacji Rosyjskiej), oraz przepisach szczególnych ustaw federalnych Federacji Rosyjskiej: 19

22 Ustawy federalnej z dnia 08 lutego1998 r. Nr 14-FZ o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: Ustawa o sp. z o.o.); Ustawy federalnej z dnia 26 grudnia 1995 r. Nr 208-FZ o spółkach akcyjnych; Ustawy federalnej z dnia 08 maja 1996 r. Nr 41-FZ o spółdzielniach produkcyjnych. Poniżej zostaną opisane poszczególne formy organizacyjnoprawne prowadzenia działalności gospodarczej w Rosji. W oddzielnych rozdziałach natomiast, z uwagi na to, iż cieszą się one największą popularnością wśród polskich przedsiębiorców, omówione zostaną spółki z ograniczona odpowiedzialnością oraz przedstawicielstwa i oddziały. Towarzystwo pełne Towarzystwem pełnym zgodnie z prawem rosyjskim jest spółka, w której wspólnicy zgodnie z zawartą między nimi umową, prowadzą działalność gospodarczą w imieniu tej spółki i odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. Wspólnikami towarzystwa pełnego (wspólnikami pełnymi ros. полными товарищами) mogą być osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą indywidualni przedsiębiorcy i (lub) osoby prawne podmioty komercyjne. Towarzystwo pełne może utworzyć minimum dwóch wspólników. Wspólnik towarzystwa pełnego nie może być wspólnikiem innego towarzystwa pełnego. Dokumentem założycielskim towarzystwa pełnego jest umowa zawarta między wspólnikami w formie pisemnej umowa założycielska. Towarzystwo pełne odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem. Wierzyciel towarzystwa pełnego może żądać wykonania zobowiązania lub naprawienia szkody w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez wspólników towarzystwa pełnego (odpowiedzialność subsydiarna). Przy czym należy zaznaczyć, iż odpowiedzialność 20

23 wspólników za zobowiązania towarzystwa jest subsydiarna i pełna, bez względu na wysokość wkładu, a wspólnik odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z innymi wspólnikami. Uchwały w towarzystwie pełnym podejmowane są jednomyślnie przez wszystkich wspólników, a jeżeli umowa towarzystwa pełnego stanowi inaczej większością głosów. Każdemu wspólnikowi przysługuje jeden głos (chyba że umowa stanowi inaczej). Każdemu wspólnikowi towarzystwa pełnego przysługuje prawo do reprezentowania towarzystwa pełnego chyba, że umowa towarzystwa stanowi inaczej, tj. przyznaje prawo do reprezentowania towarzystwa wszystkim wspólnikom łącznie lub prawo to przyznaje tylko poszczególnym wspólnikom. Zyski i straty towarzystwa pełnego podlegają podziałowi między wspólników proporcjonalnie do wysokości ich udziałów, chyba że inne postanowienia wynikają z umowy założycielskiej lub innego porozumienia wspólników. Towarzystwo na wierze Towarzystwem na wierze zgodnie z przepisami prawa rosyjskiego jest spółka, w której obok wspólników prowadzących działalność gospodarczą w imieniu tej spółki i odpowiadającymi za zobowiązania spółki sowim majątkiem (wspólników pełnych ros. полными товарищами), występuje jeden lub kilku wspólników (komandytariuszy ros. коммандитистов), którzy nie prowadzą działalności gospodarczej w imieniu tej spółki i odpowiadają za jej zobowiązania tylko do wysokości wniesionych przez nich wkładów. Wspólnikami pełnymi mogą być osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą indywidualni przedsiębiorcy i (lub) osoby prawne podmioty komercyjne, natomiast komandytariuszami osoby prawne i (lub) osoby fizyczne. Towarzystwo na wierze może utworzyć minimum dwóch wspólników. 21

24 Dokumentem założycielskim towarzystwa na wierze jest umowa zawarta między wspólnikami w formie pisemnej umowa założycielska. Towarzystwo na wierze odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem. Odpowiedzialność wspólników pełnych za zobowiązania towarzystwa na wierze jest subsydiarna i pełna bez względu na wysokość wkładu. Przy czym, wspólnik pełny ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem solidarnie z innymi wspólnikami pełnymi. Wspólnik pełny nie może być wspólnikiem pełnym innego towarzystwa pełnego. Prowadzenie spraw oraz reprezentowanie towarzystwa na wierze należy do wspólników pełnych. Komandytariusze nie prowadzą spraw towarzystwa na wierze oraz nie reprezentują go, chyba że w oparciu o udzielone im pełnomocnictwo. Ponadto komandytariusze nie mogą zaskarżać czynności wspólników pełnych podejmowanych w zakresie prowadzenia spraw i reprezentowania towarzystwa na wierze. Spółka akcyjna Spółka akcyjna to spółka, której kapitał zakładowy dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. Akcjonariusze natomiast nie odpowiadają za zobowiązania spółki i ponoszą ryzyko szkody, w związku z działalnością spółki, jedynie do wysokości wartości przysługujących im akcji. Dla utworzenia spółki akcyjnej założyciele spółki zawierają umowę o utworzeniu spółki akcyjnej. Natomiast jak stanowią przepisy art. 98 Kodeksu cywilnego Federacji Rosyjskiej dokumentem założycielskim spółki akcyjnej jest statut. W prawie rosyjskim wyróżniamy spółki akcyjne typu otwartego i zamkniętego. Posługując się poniższą tabelą, postaramy się przybliżyć podstawowe różnice pomiędzy spółką akcyjną otwartą i spółką akcyjną zamkniętą 22