W dobrym kierunku BUSOLA, program profilaktyki pozytywnej wsparciem szkoły dla rodziców

Transkrypt

1 W dobrym kierunku BUSOLA, program profilaktyki pozytywnej wsparciem szkoły dla rodziców O projekcie W lutym 2017 roku rozpoczęły się działania w ramach projektu W dobrym kierunku BUSOLA, program profilaktyki pozytywnej wsparciem szkoły dla rodziców. Zadanie jest realizowane przy wsparciu Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, ze środków Funduszu Inicjatyw Społecznych (priorytet 2: Aktywne społeczeństwo, numer i kierunek działania: 5 Wspieranie aktywnych form integracji społecznej, Sfera pożytku publicznego: działalności na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw dziecka). Termin realizacji zadania: luty 2017 grudzień 2017 Analiza problemów w zakresie działań profilaktycznych realizowanych na terenie województwa warmińsko mazurskiego, w tym powiatu ostródzkiego, wskazała na: 1. Brak spójnej polityki oddziaływań profilaktycznych adresowanych do dzieci i młodzieży z powiatu ostródzkiego, która miałaby na celu również wsparcie rodziców w zakresie doskonalenia umiejętności wychowawczych. 2. Brak nowatorskich programów profilaktycznych bazujących na założeniach profilaktyki pozytywnej i zintegrowanej, angażujących rodziców w kompleksowe działania wychowawcze szkoły. 3. Niskie nakłady finansowe na doskonalenie i szkolenia specjalistyczne kadry pedagogicznej, realizującej działania profilaktyczne na terenie szkół, umożliwiające wsparcie rodziny w jej prawidłowym funkcjonowaniu. Realizowane przez Fundację Centrum Rozwoju Rodziny Progresja zadanie W dobrym kierunku BUSOLA, program profilaktyki pozytywnej wsparciem szkoły dla rodziców, jest społeczną odpowiedzią na zdiagnozowane problemy. O programie BUSOLA Zintegrowany program profilaktyki pozytywnej BUSOLA adresowany jest do uczniów szkół podstawowych powiatu ostródzkiego (program składa się z dwóch części i dostosowany jest do zmian wynikających z reformy oświaty wprowadzanej w roku szkolnym 2017/2018). W ramach projektu W dobrym kierunku BUSOLA realizowane będą zajęcia dla uczniów klas IV-VI i uczniów klasy VII (rok szkolny 2017/2018). Stanowi on profesjonalne wsparcie rodziców w pełnieniu przez nich funkcji wychowawczych, ze strony szkoły. Program jest propozycją autorską, z nowatorskim ujęciem

2 poruszanych w nim zagadnień. Nowatorski charakter programu BUSOLA polega w głównej mierze na założeniach profilaktyki pozytywnej (bazującej na przekonaniu, że skuteczna obrona przed zagrożeniami wymaga zdobycia pozytywnych umiejętności i kompetencji) i profilaktyki zintegrowanej (zadania programu koncentrują się na zagadnieniach ważnych dla danego okresu rozwojowego). Innowacyjność programu polega również na tym, że w proces zmian włączona zostaje także rodzina ucznia. Dodatkowym atutem programu BUSOLA jest jego dostosowanie do organizacji pracy w szkole (zajęcia prowadzone są w systemie lekcyjnym). Całość programu, dla każdej grupy wiekowej tworzy 2 miesięczny cykl cotygodniowych warsztatów. I część "BUSOLA PODRÓŻ W BEZPIECZNY ŚWIAT" adresowana jest do dzieci w wieku od 9 do 12 lat (uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej). Obejmuje zagadnienia związane z poznaniem samego siebie, umiejętnością radzenia sobie z problemami, rozumieniem zasad społecznych. Uczestnicy pracują wykorzystując zeszyty pracy indywidualnej: Co o sobie wiem? Mam problem, jak go rozwiązać? Po co nam zasady?

3 A co jeśli złamię zasady? Magiczny czas Zeszyty zawierają przystępnie podane wiadomości na temat wybranego zagadnienia oraz zestaw ćwiczeń. W każdym z zeszytów znajduje się również część zatytułowana zrób to z rodzicem, pozwalająca na włączenie się rodziców w proces nabywania nowych umiejętności społecznych przez dziecko i towarzyszeniu mu w rozwoju. Chronią dziecko przed niebezpieczeństwami otaczającego go świata. II część "BUSOLA NA MORZU UCZUĆ I EMOCJI" Ta część programu adresowana będzie do dzieci starszych klas (klasy VII VIII), gdzie największym problemem wynikającym z prawidłowości rozwoju okresu dorastania jest umiejętność radzenia sobie z własnymi emocjami i relacjami z rówieśnikami i dorosłymi oraz umiejętność zaspakajania własnych potrzeb, w sposób bezpieczny, bez wspomagania się substancjami niebezpiecznymi dla zdrowia. Opracowane zostaną zeszyty indywidualnej pracy uczniów, które zawierać będą podstawowe informacje o poruszanym zagadnieniu oraz zestawy ćwiczeń i zadań do pracy indywidualnej i grupowej. Zwiększą świadomość uczniów dotyczącą szkodliwości i braku skuteczności w rozwiązywaniu własnych problemów takich używek jak środki psychoaktywne, papierosy, alkohol. Omówione zostaną zagrożenia związane z Internetem i telefonią komórkową. Poruszone zostaną również problemy niskiej i nieadekwatnej samooceny i jej wpływ na funkcjonowanie człowieka. Autorzy zadbają o atrakcyjną formę graficzną zeszytów. W zakres realizowanego zadania publicznego BUSOLA wchodzić będzie: wdrożenie po korekcie opracowanej już I części programu BUSOLA (objęcie nim 800 uczniów szkół podstawowych z klas IV- VI) oraz opracowanie II części programu BUSOLA i objęcie nim 200 uczniów klas VII z powiatu ostródzkiego (w roku szkolnym 2017/2018).

4 W ramach zadania przeszkolonych zostanie również 50 realizatorów, którzy otrzymają zaświadczenia o ukończeniu szkolenia, zobowiązujące każdego z nich do bezpłatnego przeprowadzenia zajęć programu BUSOLA dla uczniów. Działania te pozwolą na stworzenie autorskiego innowacyjnego programu profilaktycznego, integrując jednocześnie lokalne środowisko zaangażowane w oddziaływania edukacyjne i profilaktyczne adresowane do dzieci w powiecie ostródzkim, wspierając jednocześnie rodziców w pełnieniu funkcji wychowawczej (cel projektu). Adresaci zadania Bezpośrednimi adresatami zadania publicznego są następujące grupy: 1) UCZNIOWIE szkół podstawowych z terenu powiatu ostródzkiego. Zajęciami profilaktycznymi programu BUSOLA zostanie objętych łącznie 1000 uczniów biorących bezpośredni udział w działaniach prowadzonych w ramach projektu, w tym 800 uczniów klas IV-VI szkół podstawowych i 200 uczniów szkół podstawowych z klas VII (w roku szkolnym 2017/18) z terenu powiatu ostródzkiego. Oferentowi szczególnie zależy na jak najszerszym dostępie do profilaktyki pozytywnej uczniów szkół z obszarów wiejskich (szkoły prowadzone przez gminy powiatu ostródzkiego). Realizacja programu dla każdej grupy uczniów trwać będzie przez okres 2 miesięcy. W tym czasie przeprowadzonych zostanie 7 spotkań. Zajęcia będą odbywać się z częstotliwością jednego spotkania tygodniowo. PRZYDATNOŚĆ UDZIAŁU W PROJEKCIE DLA GRUPY UCZNIÓW: udział w projekcie wyposaży uczniów w wiedzę i umiejętności prawidłowego funkcjonowania społecznego, pozwoli budować tożsamość w oparciu o wiedzę na swój własny temat, polepszy ich umiejętności radzenia sobie ze stresem i umiejętności konstruktywnego rozwiązywania problemów. Zintensyfikuje także proces uwewnętrznienia norm społecznych. W projekcie nie uwzględniono uczniów z placówek specjalnych, z uwagi na to, że przedmiotowy program profilaktyczny nie dotyczy grup uczniów tych szkół. Po zakończeniu badania na grupie uczniów, do których skierowany jest projekt, bazując na uzyskanych wynikach Oferent podejmie dalsze działania nad przystosowaniem przedmiotowego programu do tej grupy odbiorców (nie dotyczy to przedmiotowego projektu). 2) RODZICE. W realizację programu BUSOLA zostaną zaangażowani rodzice uczniów szkół podstawowych (planowany udział 70% rodziców) realizujących program. Rodzice będą mieli możliwość zapoznania się z założeniami i celami programu BUSOLA (spotkanie informacyjne). Otrzymają ulotki dotyczące programu, zostaną też włączeni do realizacji programu poprzez wspólne

5 działania z dzieckiem zgodnie ze scenariuszami zajęć warsztatowych (wydzielona część zeszytu: Zrób to z rodzicem ). Będą również uczestniczyć w pierwszym spotkaniu rozpoczynającym cykl zajęć wspólnie z dziećmi oraz w spotkaniu podsumowującym, z prezentacją prac dzieci. PRZYDATNOŚĆ UDZIAŁU W PROJEKCIE: dzięki zaangażowaniu rodziców w proponowane działania profilaktyczne nawiążą oni bliższy kontakt emocjonalny ze swoimi dziećmi, będą mieli szansę poznać lepiej swoje dziecko, jego problemy, sposoby reagowania na stres. Pogłębią się także kontakty rodziców ze szkołą do której uczęszcza dziecka. 3) ŚRODOWISKA PEDAGOGICZNE, NAUCZYCIELSKIE, od których w dużej mierze zależy zrozumienie znaczenia profilaktyki pozytywnej w kształtowaniu prawidłowych postaw społecznych młodych ludzi. W ramach realizacji Programu Profilaktycznego BUSOLA nieodpłatnie przeszkolonych zostanie 50 nauczycieli szkół podstawowych z terenu powiatu ostródzkiego. Każdy z przeszkolonych nauczycieli otrzyma certyfikat uprawniający do prowadzenia zajęć zgodnie z programem BUSOLA. Rekrutacja nauczycieli realizatorów do projektu przeprowadzona zostanie w oparciu o: 1) referencje dyrektorów placówek edukacyjnych oraz 2) zasadę proporcjonalności (ilość zakwalifikowanych nauczycieli z danej placówki zależna od ilości dzieci). PRZYDATNOŚĆ UDZIAŁU W PROJEKCIE DLA GRUPY NAUCZYCIELI: Nauczyciele objęci zadaniem zostaną wyposażeni w konkretne narzędzie profilaktyczne, oparte o atrakcyjne materiały dla uczniów, co umożliwi prowadzenia bardziej skutecznych zajęć profilaktycznych na terenie szkół. CEL GŁÓWNY PROJEKTU Zaktywizowanie środowisk lokalnych z terenu powiatu ostródzkiego, zaangażowanych na rzecz prawidłowego rozwoju 1000 dzieci w wieku szkolnym, poprzez opracowanie i wdrożenie zintegrowanego programu profilaktyki pozytywnej BUSOLA, wspierającego 700 rodziców w pełnieniu funkcji wychowawczej, w okresie od lutego 2017 do grudnia 2017 roku. Poprzez założony cel, Fundacja przyczynia się do realizacji celu głównego programu FIO, który zakłada iż dzięki jego wdrożeniu nastąpi zwiększenie zaangażowania obywateli i organizacji pozarządowych w życie publiczne. Niewątpliwie etap edukacji szkolnej na poziomie podstawowym stanowi bardzo duży wycinek życia publicznego lokalnej społeczności, zaangażowanie w planowany program nie tylko dzieci ale i rodziców daje szansę na wysoki pozytywny oddźwięk podejmowanych działań. Objęcie

6 zadaniem aż 1000 uczniów stwarza możliwość na przeprowadzenie wartościowej, spójnej, porównywalnej profilaktyki pozytywnej w szkołach. Bez wsparcia z programu tego typu akcja, trafia na przeszkody w postaci niedostatecznych środków finansowych. Poprzez wspólne działanie osób zaangażowanych w program BUSOLA, propagowanie go w szkołach i wśród władz lokalnych, włączenie rodziców pokażemy, że we współpracy tkwi prawdziwa siła, która daje wymierne efekty na rzecz naszych małych społeczności, a także to iż podmioty pozarządowe typu fundacje, stowarzyszenia poprzez swoje działania mogą być odpowiedzią na wiele problemów dnia codziennego. Cele projektu w dużym stopniu uwzględnia cel szczegółowy wskazane dla priorytetu 2 P FIO tj. zwiększenie ilości inicjatyw oddolnych - wdrożenie nowatorskiego programu profilaktycznego BUSOLA dla uczniów szkół podstawowych z terenu Powiatu Ostródzkiego. PROGRAM PROFILAKTYCZNY BUSOLA NA MORZU UCZUĆ I EMOCJI Autorzy: Mariola Niedoba, Adam Just Fundacja Centrum Rozwoju Rodziny PROGRESJA OPIS PROGRAMU Zajęcia programu BUSOLA NA MORZU UCZUĆ I EMOCJI stanowią cykl 13 spotkań i oparte są o aktywną pracę warsztatową z małą grupą. Na zajęciach uczniowie starają się analizować i przekształcać różnego rodzaju sytuacje życiowe w sytuacje zadaniowe. Wspólnie poszukują konstruktywnych i społecznie akceptowalnych rozwiązań, bazując na własnych zasobach. Program

7 nawiązuje również do zmian w metodyce pracy z uczniem, która w dużej mierze opiera się obecnie o komunikację wielostronną umożliwiającą zdobywanie wiedzy w procesie współpracy. Program BUSOLA NA MORZU UCZUĆ I EMOCJI został pomyślany jako pewien rodzaj gry zespołowej. Uczniowie zostają przez autorów zaproszeni do odbycia symbolicznego rejsu życia. Zostają również uprzedzeni, że na swojej drodze, jak to w życiu bywa mogą napotkać utrudnienia, przeszkody, niebezpieczeństwa, w programie nazwane rafami, o które łatwo się rozbić. Prowadzący przedstawia uczniom założenia programu BUSOLA. Uczestnicy zajęć dzielą się na osobowe załogi okrętów (w zależności od liczebności zespołu klasowego). Uczniowie zostają zaokrętowani : każda załoga wybiera swojego kapitana (lider grupy), wspólnie wypracowują zasady pracy w zespołach, które będą obowiązywać przez cały okres trwania programu. Rejs rozpoczynają od nauki nawigacji. Żeglarze uczą się, w jaki sposób można sterować okrętem, nadając mu określony, zaplanowany kurs. Poznają więc sposoby wpływania na własne życie poprzez: rozpoznawanie i kontrolowanie własnych emocji, kształtowanie własnego myślenia, naukę optymizmu oraz określone działania i zachowanie. Uczniowie poznają zasady wzajemnego oddziaływania na siebie emocji, myśli i działania. Po zapoznaniu się z zasadami nawigacji prowadzący uznaje, że członkowie załóg są gotowi by wyruszyć w podróż. Wiedzą już, że swoim życiem można sterować jak żaglowcem wpływając na swoje emocje, myśli i działanie. Uczniowie otrzymują mapę z zaznaczonym celem podróży, którym jest BEZPIECZNE, SATYSFAKCJONUJĄCE ŻYCIE WŚRÓD INNYCH. Szlaki morskie prowadzące do tego celu, zaznaczone na mapie nawigacyjnej biegną obok wielu raf. Zadaniem załóg będzie bezpieczne dotarcie do portu, omijając po drodze wszystkie napotkane rafy. Rafy, na które natrafiają żeglarze to: ALKOHOL, PAPIEROSY, NARKOTYKI, DOPALACZE, INTERNET, TELEFON, AGRESJA I PRZEMOC RÓWIEŚNICZA ORAZ LUSTRO (odbijające obraz samego siebie). Na każdym etapie podróży (na każdym spotkaniu) uczniowie starają się bezpiecznie ominąć jedną z raf. Każde spotkanie odbywa się wg ustalonego schematu: 1) uczestnicy starają się zdefiniować dane zjawisko, opierając się o posiadana wiedzę oraz własne doświadczenia 2) ustalają z jakiego powodu opisywane zjawisko można traktować jako rafę, grożącą niebezpieczeństwem roztrzaskania okrętu 3) wspólnie zastanawiają się, w jaki sposób można ominąć tę rafę i przygotowują koła ratunkowe, po które sięgać będzie można w sytuacji zagrożenia zderzenia z rafą. Atutem programu są opracowane zeszyty pracy indywidualnej dla każdego ucznia, zawierające ćwiczenia wykonywane wspólnie w grupie lub indywidualnie podczas spotkań w szkole. Zeszyty indywidualne mają atrakcyjną formę i kolorową szatę graficzną, co stanowi kontynuację przyjętej

8 koncepcji w pierwszej części programu Busola ( Busola Podróż w bezpieczny świat ). Mają przejrzysty, czytelny i powtarzalny układ. Istotnym elementem programu jest również aspekt motywacyjny. Po każdym spotkaniu nauczyciel nagradza, wg ustalonych zasad, aktywność każdej z załóg. Na zakończenie programu, członkowie załogi, która uzyskała większą ilość punktów, zyskują prawo wyboru formy spędzenia czasu wolnego dla całego zespołu klasowego (np. ogniska, rajdu rowerowego, wycieczki do kina). Program BUSOLA NA MORZU UCZUĆ I EMOCJI ma strukturę specyficznej gry drużynowej. Z jednej strony pozwala na podejmowanie indywidualnych wyborów i własną ocenę skuteczności proponowanych rozwiązań (uczeń typuje i zapisuje w zeszycie te rozwiązania, które dopasowane są do jego temperamentu, cech osobowościowych czy doświadczeń), z drugiej strony każdy z uczestników jest członkiem zespołu i od jego indywidualnej aktywności, umiejętności współpracy, kreatywności, zależy wynik jaki uzyska cały zespół. W ocenie autorów taka konstrukcja programu zwiększa motywację uczestników zajęć, wpływając na ich aktywność i kreatywność oraz podnosi skuteczność wspólnego działania. Ważnym elementem programu jest również udział Rodziców. Z uwagi na wiek uczestników programu Busola Na morzu uczuć i emocji (okres dojrzewania) rodzice uczniów czynnie włączają się w początkowym okresie i na zakończenie programu: zostają zaproszeni na spotkanie rozpoczynające program, zapoznają się z założeniami i treściami programu BUSOLA, biorą udział w symbolicznym zaokrętowaniu swoich dzieci oraz uczestniczą w spotkaniu podsumowującym, witając dzieci w porcie (przygotowują wtedy dla swoich dzieci np. poczęstunek i uczestniczą we wspólnych zajęciach). Oprócz przewidywanego czynnego uczestnictwa rodziców w dwóch spotkaniach, autorzy programu zachęcają rodziców do rozmów z dziećmi na tematy poruszane w trakcie realizacji zajęć. Istotnym elementem jest ewaluacja programu Busola Na morzu uczuć i emocji. Ewaluacja będzie prowadzona w trakcie realizacji programu, jako dwukrotne badanie ankietowe (przed rozpoczęciem zajęć i bezpośrednio po zakończeniu), mające na celu uchwycenie różnic w zakresie świadomości zagrożeń oraz nabyciu nowych umiejętności rozwiązywania sytuacji problemowych przez uczestników programu Busola. Badania ewaluacyjne, dzięki sposobowi realizacji (online), pozwolą na uczestnictwo w nich maksymalne dużej ilości adresatów: rodziców i uczniów. Wyniki zostaną opracowane w formie raportu ewaluacyjnego.

9 PROGRAM PROFILAKTYCZNY BUSOLA PODRÓŻ W BEZPIECZNY ŚWIAT Autorzy: Mariola Niedoba, Adam Just, Anna Karczewska Fundacja Centrum Rozwoju Rodziny PROGRESJA Opis problemu: Pomimo szeroko prowadzonej profilaktyki na terenie szkół, statystyka nadal wskazuje na wzrost pewnych specyficznych zachowań problemowych dzieci i młodzieży. Poza typowymi, znanymi od lat formami zachowań problemowych (np. spożywanie alkoholu, palenie papierosów, zażywanie tradycyjnych narkotyków), w ostatnich latach doszła cała gama specyficznych zachowań problemowych, na które zwracają uwagę specjaliści, nauczyciele, rodzice oraz media. Do zachowań tych zaliczyć można: zażywanie środków psychoaktywnych, cyberprzemoc, dręczenie rówieśników (bullying), próby samobójcze, uzależnienia od komputera i Internetu, telefonów komórkowych (fonoholizm), drastyczne diety będące wynikiem zaburzonego obrazu siebie (zaburzenia anorektyczce i bulimiczce). Jak wynika z opracowań zawartych w Rządowym programie na lata Bezpieczna i Przyjazna Szkoła, przyjętym Uchwałą Rady Ministrów 8 lipca 2014 roku, nadal realnymi problemami pozostają ww. zachowania dzieci i młodzieży. W ostatnich 5 latach wzrósł o około 5 % odsetek uczniów z klas V i VI szkoły podstawowej doświadczających dręczenia ze strony rówieśników (bullying) i odsetek przyznających się do dręczenia kolegów. Istotnie wzrósł wpływ portali społecznościowych na codzienne życie nastolatków. Jak wynika z badań 90% młodzieży gimnazjalnej posiada konto przynajmniej na jednym z portali społecznościowych. Kontakty w sieci stanowią więc realne zagrożenie bezpieczeństwa korzystającej z niej młodzieży. Potwierdzają to badania z 2011 roku: Ponad 31% badanych gimnazjalistów przynajmniej raz celowo wykluczało kogoś lub nie

10 dopuszczało do grona znajomych w Internecie, żeby mu dokuczyć. Niemal 2/5 wysyłało przynajmniej raz wiadomości przez komunikator, aby kogoś obrazić lub wystraszyć. Ponad 36% obrażało lub wyzywało podczas gier online, niemal co dziesiąty robił to raz lub kilka razy dziennie (Rządowy program Bezpieczna 2014, s.13). Także z danych Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego wynika, że liczba samobójstw wśród uczniów ostatniej klasy gimnazjum i uczniów liceum systematycznie rośnie. Wyniki prowadzonych badań, których celem jest analiza zjawiska i dynamika zmian w obszarze zachowań problemowych dzieci i młodzieży szkolnej wskazują jednoznacznie, że mimo podejmowanych działań profilaktycznych ich skuteczność nie jest dostateczna. Wnioski z badań często zawierają sugestie o konieczności zmian w podejściu do profilaktyki. Akcentuje się znaczenie jakie odgrywają w profilaktyce: 1) odkrywanie i wzmacnianie zasobów i potencjału jednostki, w tym promowanie pozytywnych umiejętności życiowych u dzieci i młodzieży oraz 2) odkrywanie i wzmacnianie zasobów i potencjałów bliskiego dziecku środowiska, rodzinnego i szkolnego (Bernard B., Resnick MD, Ireland M, BorowskyI.) Cel główny programu BUSOLA: Kształtowanie prawidłowego procesu adaptacji i zmian rozwojowych oraz odporności dzieci na czynniki ryzyka i trudności sytuacji życiowych - zapobieganie problemom i zachowaniom problemowym dzieci Cel szczegółowy 1: Zwiększenie świadomości w zakresie własnych zasobów i możliwości oraz ich wykorzystania w budowaniu prawidłowych relacji z innymi, poprzez: zwiększenie wiedzy na temat ról społecznych jakie pełni każdy człowiek poszerzenie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach społecznych, kiedy pełnimy jednocześnie kilka ról ugruntowanie i rozbudowanie obrazu samego siebie w oparciu o analizę działań podejmowanych przez dzieci i analizę źródeł samooceny (zeszyt: CO O SOBIE WIEM?) Cel szczegółowy 2: Zwiększenie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach problemowych oraz zwiększenie liczby zachowań o charakterze pomocy rówieśniczej, poprzez: poszerzenie wiedzy na temat sposobów przekształcania sytuacji problemowej w oczekiwaną, korzystną zmianę doskonalenie umiejętności poszukiwania rozwiązań własnych problemów zbudowanie przekonania, że w sytuacjach problemowych mogą zawsze liczyć na pomoc ze strony bliskich osób (zeszyt: MAM PROBLEM JAK GO ROZWIĄZAĆ?)

11 Cel szczegółowy 3: Zwiększenie stopnia uwewnętrznienia podstawowych norm i zasad społecznego funkcjonowania i pozytywnych postaw i wartości, poprzez: zwiększenie wiedzy na temat funkcji i roli jaką pełnią normy oraz zasady społecznego funkcjonowania zwiększenie ilości pozytywnych zachowań w stosunku do rówieśników, zgodnych z promowanymi normami współżycia społecznego zwiększenie rozumienia zasadności stosowania określonych zasad i norm społecznych oraz związku pomiędzy zasadami postępowania a poczuciem bezpieczeństwa (zeszyt: PO CO NAM ZASADY?) Cel szczegółowy 4: Zwiększenie umiejętności empatycznych oraz doskonalenie umiejętności podejmowania działań o charakterze naprawczym w celu naprawienie wyrządzonej szkody, poprzez: poszerzenie wiedzy na temat świadomego i nieświadomego przekraczania zasad i reguł społecznego funkcjonowania zwiększenie wrażliwości na krzywdzące działania innych osób (zeszyt: A CO JEŚLI ZŁAMIĘ ZASADY?) Cel szczegółowy 5: Doskonalenie umiejętności planowania czasu wolnego i przeciwdziałania zjawisku nudy, poprzez: dokonanie analizy własnych aktywności pod kątem atrakcyjności podejmowanych działań zwiększenie umiejętności planowania i korzystania z technik zarządzania czasem zwiększenie świadomości w zakresie własnych pasji i zainteresowań (zeszyt: MAGICZNY CZAS) Podstawowe założenia programu: Program profilaktyczny BUSOLA ukierunkowany jest na rozwijanie umiejętności osobistych i społecznych dzieci w wieku 9 13 lat, poprawę ich psychospołecznego funkcjonowania oraz zapobieganie zachowaniom problemowym. Wpływa na kształtowanie prawidłowego procesu adaptacji oraz odporności dzieci na czynniki ryzyka i trudności sytuacji życiowych, z uwzględnieniem prawidłowości dotyczących zmian rozwojowych. Opracowany w 2014 roku przez specjalistów Fundacji Progresja program stanowi propozycję nowoczesnych działań profilaktycznych opartych na dwóch podstawowych filarach: profilaktyce pozytywnej oraz profilaktyce zintegrowanej. Zdaniem autorów profilaktyka adresowana do

12 najmłodszych, opierająca się czynnikach chroniących dziecko i umożliwiających prawidłowy przebieg rozwoju dziecka oraz prawidłową adaptację pomimo czynników ryzyka i trudnych sytuacji życiowych z którymi dziecko się styka, zwiększa istotnie skuteczność oddziaływań profilaktycznych o charakterze pozytywnym (wskazują na to także wyniki najnowszych badań, cyt. w Rządowym Programie Bezpieczna Szkoła; 2014). Podstawą przy konstruowaniu programu BUSOLA było również założenie, że tematyka zajęć i dobór problemów musi uwzględniać wiek rozwojowy dziecka i to właśnie problemy wieku rozwojowego, w jakim znajduje się dziecko muszą znajdować swoje odzwierciedlenie w treściach programu oraz metodyce. Kluczowym jest więc ujęcie różnego rodzaju zachowań problemowych (np. picia alkoholu, sięgania po substancje psychoaktywne, przemocy), mających to samo źródło. Program BUSOLA koncentruje się wiec na zagadnieniach ważnych dla danego okresu rozwojowego oraz zmianach, nie tyle określonych zachowań lecz zmianach w obrębie stylu życia (wyborów prozdrowotnych i prospołecznych postaw). Założenia profilaktyki zintegrowanej odzwierciedla też sama struktura programu. Program profilaktyczny BUSOLA jest programem modułowym. W roku 2014 powstał moduł II adresowany do uczniów szkół podstawowych (klas IV VI): BUSOLA Podróż w bezpieczny świat. W trakcie opracowywania są dwa pozostałe moduły, adresowane do uczniów najmłodszych klas szkoły podstawowej (I III): BUSOLA. Klik klak, poznajemy świat oraz uczniów gimnazjum ( BUSOLA Na morzu uczuć i emocji ). Jednym z założeń programu było stworzenie takiej formy aby mógł on być realizowany w trakcie godzin lekcyjnych (dostosowanie czasu trwania pojedynczych zajęć do systemu lekcyjnego), a prowadzącym był nauczyciel wychowawca, pełniący rolę profesjonalisty. Opis programu: Zajęcia programu BUSOLA Podróż w bezpieczny świat stanowią zamknięty cykl 7 spotkań i oparte są o aktywną pracę warsztatową z małą grupą. Atutem programu są także opracowane zeszyty pracy indywidualnej dla każdego dziecka, zawierające ćwiczenia wykonywane wspólnie w grupie lub indywidualnie podczas spotkania w szkole, dodatkowo wzbogacone o dwa ćwiczenia do pracy z rodzicem w domu (forma ta pozwala włączyć w proces zmian rodziców). Zeszyty indywidualne mają bardzo atrakcyjną formę i kolorową szatę graficzną, co zostało dostrzeżone, docenione i wysoko ocenione przez wszystkie dzieci uczestniczące w pilotażu programu.

13 Historia powstania programu: Pomysł opracowania nowatorskiego, opartego o założenia profilaktyki pozytywnej i profilaktyki zintegrowanej programu profilaktycznego, powstał w Fundacji Progresja w roku Wtedy to ruszyły pierwsze prace nad koncepcją programu BUSOLA. Stanowiły one odpowiedź na zgłaszane do fundacji częste pytania nauczycieli o nowe programy profilaktyczne adresowane do dzieci, które miałyby atrakcyjną formę. Ponieważ autorzy programu wywodzą się z różnych środowisk zawodowych (psychologia, pedagogika - socjoterapia, resocjalizacja) oraz posiadają wieloletnie doświadczenie w pracy profilaktycznej z dziećmi, młodzieżą jak również w pracy z rodzinami, umożliwiło im to spojrzenie z wielu różnych płaszczyzn na problemy dotyczące zachowań, rozwoju i funkcjonowania dzieci i młodzieży. W 2014 roku, dzięki pomocy finansowej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko Mazurskiego w Olsztynie opracowane zostały scenariusze konkretnych zajęć, zeszyty pracy indywidualnej dla uczniów, podręcznik realizatora oraz przeprowadzone zostało szkolenie dla 10 nauczycieli. Uczestniczy szkolenia przeprowadzili zajęcia pilotażowe programem BUSOLA Podróż w bezpieczny świat, w których wzięło udział 100 uczniów szkół podstawowych. Na tej podstawie, w oparciu o ocenę uczestników i realizatorów, przeprowadzona została także ewaluacja programu. Ciekawą i atrakcyjną formę graficzną zeszytom pracy indywidualnej zapewnili graficy biura projektowego z Gdyni. Fundacja Centrum Rozwoju Rodziny PROGRESJA, z siedzibą w Ostródzie aktualnie realizuje szkolenia dla realizatorów programu profilaktycznego BUSOLA Podróż w bezpieczny świat. Istnieje także możliwość zorganizowania szkolenia w miejscu wskazanym przez zamawiającego (po uzgodnieniach z realizatorem). Grupa szkoleniowa: osób Czas trwania szkolenia: 10 godzin i 5 godzin konsultacji indywidualnych Koszt uczestnictwa w szkoleniu: 300 zł / osoba Uczestnicy, którzy ukończą szkolenie otrzymują: certyfikat uprawniający do prowadzenia zajęć Programem BUSOLA, otrzymują także podręcznik dla realizatora, zawierający szczegółowe scenariusze zajęć, komplet zeszytów do pracy indywidualnej dla ucznia oraz zeszyty w formie elektronicznej. Informacje udzielane są pod numerem tel