Przedmiot ochrony w OSO i SOO Natura Łukasz Rejt Muzeum i Instytut Zoologii PAN

Transkrypt

1 Przedmiot ochrony w OSO i SOO Natura 2000 Łukasz Rejt Muzeum i Instytut Zoologii PAN

2 obszary specjalnej ochrony ptaków gatunki wymienione w zał. I i II Dyrektywy Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków gatunki wymienione w zał. II Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 (Dz. U. Nr 229, poz. 2313, z późn. zm.) oraz ich naturalne siedliska

3 specjalne obszary ochrony siedliska wymienione w zał. I i gatunki wymienione w zał. II, IV, V Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory w konkretnym obszarze Natura konkretne siedliska przyrodnicze i gatunki (rośliny, zwierzęta inne niż ptaki)

4 te i tylko te siedliska przyrodnicze (wraz z ich typowymi gatunkami) i gatunki (wraz z ich siedliskami i korytarzami ekologicznymi) muszą byd uwzględniane w planowaniu ochrony obszaru. Celem ochrony jest utrzymanie lub przywrócenie ich właściwego stanu ochrony te i tylko te siedliska przyrodnicze (wraz z ich typowymi gatunkami) i gatunki (wraz z ich siedliskami i korytarzami ekologicznymi), wraz z ich przewidywanymi potrzebami ochrony w przyszłości, muszą byd uwzględniane w ocenach oddziaływania na obszar

5 (Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Ocena ogólna siedliska Reprezentatywnośd Powierzchnia względna Stan zachowania stopieo zachowania struktury stopieo zachowania funkcji możliwośd odtworzenia gatunki Populacja Zachowanie stopieo zachowania siedliska możliwośd odtworzenia Izolacja

6 (Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Siedliska Reprezentatywnośd: ocena A doskonała ocena B dobra ocena C znacząca ocena D nieznaczące występowanie

7 (Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Siedliska Powierzchnia względna: ocena A 100 p 15% ocena B 15 p 2% ocena C 2 p 0%

8 (Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Siedliska Stan zachowania - podkryteria stopieo zachowania struktury struktura doskonała struktura dobrze zachowana struktura średnio lub częściowo zdegradowana stopieo zachowania funkcji doskonałe perspektywy dobre perspektywy średnie lub niekorzystne perspektywy możliwośd odtworzenia łatwe odtworzenie możliwe odtworzenie ze średnim wysiłkiem trudne lub niemożliwe do odtworzenia

9 (Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Siedliska Stan zachowania: ocena A doskonałe zachowanie doskonała struktura, niezależnie od klasyfikacji pozostałych dwóch podkryteriów dobrze zachowana struktura i doskonałe perspektywy niezależnie od klasyfikacji trzeciego kryterium ocena B dobre zachowanie dobrze zachowana struktura i dobre perspektywy dobrze zachowana struktura i średnie/ew. niekorzystne perspektywy i odtworzenie łatwe wymagające średniego wysiłku średnia struktura/częściowo zdegradowana i doskonałe perspektywy i odtworzenie łatwe lub możliwe ze średnim wysiłkiem średnia struktura/częściowo zdegradowana i dobre perspektywy i łatwe odtworzenie

10 (Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Siedliska Stan zachowania: ocena C średnie lub zmniejszone zachowanie wszystkie inne kombinacje

11 (Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Siedliska Ocena ogólna: ocena A doskonała wartośd ocena B dobra wartośd ocena C znacząca wartośd

12 (Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Gatunki Populacja: ocena A 100 p 15% ocena B 15 p 2% ocena C 2 p 0% ocena D populacja nieznacząca

13 (Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Gatunki Zachowanie - podkryteria stopieo zachowania cech siedliska przyrodniczego elementy w doskonałym stanie elementy dobrze zachowane elementy w średnim lub częściowo zdegradowanym stanie możliwośd odtworzenia łatwe do odtworzenie możliwe odtworzenie ze średnim wysiłkiem trudne lub niemożliwe odtworzenie

14 (Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Gatunki Zachowanie: ocena A doskonałe zachowanie elementy w doskonałym stanie, niezależnie od możliwości odtworzenia ocena B dobre zachowanie elementy dobrze zachowane, niezależnie od możliwości odtworzenia elementy w średnim lub częściowo zdegradowanym stanie i łatwe do odtworzenie ocena C średnie lub zmniejszone zachowanie wszystkie inne kombinacje

15 (Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Gatunki Izolacja: ocena A populacja (prawie odizolowana) ocena B populacja nie odizolowana, lecz na skraju obszaru rozmieszczenia ocena C populacja nie odizolowana w ramach poszerzonego przedziału rozmieszczenia

16 (Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Gatunki Ocena ogólna: ocena A doskonała wartośd ocena B dobra wartośd ocena C znacząca wartośd

17 Przedmiot ochrony w obszarach specjalnej ochrony ptaków Natura gatunków 1-(33) gatunków/obszar Nie-ptaki ocena D

18 SOO Inne niż siedliska Ptaki, siedliska ocena D ocena D

19 siedliska/gatunki ujęte w SDF z ogólną oceną A, B lub C gatunki z oceną D nie są przedmiotem założeo ochrony (C-304/05, Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Włoskiej z 19 kwietnia 2007 r.) ALE...

20 gatunki ujęte w SFD z ogólną oceną A, B lub C SDF przekazany Komisji Europejskiej weryfikacje/uaktualnienia/urealnienia poddane konsultacjom a bez akceptacji KE nie mogą byd brane pod uwagę stwierdzenie błędu powoduje usunięcie siedliska/gatunku z listy przedmiotów ochrony w procesie planowania» formalnie dopiero po notyfikacji aktualizacji SDF przez KE» wysoki stopieo pewności (zgoda ekspertów) stwierdzenie zaniku przedmiotu ochrony w wyniku naturalnych procesów powoduje usunięcie siedliska/gatunku z listy przedmiotów ochrony w procesie planowania

21 gatunki z oceną D nie są przedmiotem założeo ochrony (C-304/05, Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Włoskiej z 19 kwietnia 2007 r.) ale. z chwilą uzyskania wiedzy naukowej o znalezieniu w obszarze gatunków, które powinny byd w nim przedmiotami ochrony, korzystają one z ochrony (np. w przypadku ptaków w trybie art. 4.4 dyrektywy ptasiej)

22 rozszerzenie założeo ochrony ochrona siedlisk istotnych dla przedmiotów ochrony innego obszaru Natura 2000 reintrodukcje kluczowe przedmioty ochrony w obszarach o znacznej liczbie przedmiotów ochrony przedmioty ochrony o różnym ciężarze gatunkowym określenie, które przedmioty ochrony decydują o sensie wyznaczenia obszaru odzwierciedlenie wartości oceny w SDF (A, B) siedliska dynamika procesów szczególnie staranne zaplanowanie ochrony priorytet w przypadku konfliktu między potrzebami różnych przedmiotów ochrony monitoring

23 te i tylko te siedliska przyrodnicze (wraz z ich typowymi gatunkami) i gatunki (wraz z ich siedliskami i korytarzami ekologicznymi) muszą byd uwzględniane w planowaniu ochrony obszaru. Celem ochrony jest utrzymanie lub przywrócenie ich właściwego stanu ochrony te i tylko te siedliska przyrodnicze (wraz z ich typowymi gatunkami) i gatunki (wraz z ich siedliskami i korytarzami ekologicznymi), wraz z ich przewidywanymi potrzebami ochrony w przyszłości, muszą byd uwzględniane w ocenach oddziaływania na obszar

24 Celem planowania ochrony jest ochrona przedmiotów ochrony w obszarze

25 Celem planowania ochrony jest ochrona terenów poza granicą obszaru, jeśli są niezbędne dla przedmiotów ochrony w obszarze

26 Zasięg przestrzenny Projekt z dnia 28 stycznia 2010 r. Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie sporządzania projektu planu zadao ochronnych dla obszaru Natura Zakres prac koniecznych dla sporządzania projektu planu zadao ochronnych dla obszaru obejmuje: 7) ustalenie, w oparciu o analizę obowiązujących studiów uwarunkowao i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, planów zagospodarowania przestrzennego województw oraz planów zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej, wskazao do zmiany tych studiów lub planów, których realizacja naruszy lub stworzy ryzyko naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 33 ustawy; Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880, z późn. zm.) Art. 28. pkt 10. Plan zadao ochronnych dla obszaru Natura 2000 zawiera: 5) wskazania do zmian w istniejących studiach uwarunkowao i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, planach zagospodarowania przestrzennego województw oraz planach zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeo wewnętrznych lub zewnętrznych, jeżeli są niezbędne dla utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000; tereny poza granicami obszaru?

27 Wskazówki do wyznaczania "obszarów funkcjonalnych bociana czarnego, bielika, orlika krzykliwego, puchacza, żurawia i cietrzewia Decyzja nr 63 z 7 sierpnia 2006 r. wprowadzająca jednolity tekst decyzji nr 61 dyrektora generalnego Lasów Paostwowych z 25 lipca 2006 r. w sprawie przeprowadzenia w roku 2006 i 2007 powszechnej inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, o których mowa w dyrektywach Rady Europejskiej nr 92/43/EWG z 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, jak też 92/62/WE z 27 października 1997 r. w sprawie dostosowania do postępu naukowo-technicznego dyrektywy 93/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, a także uzupełnienia inwentaryzacji bociana czarnego, orła bielika, orlika krzykliwego, puchacza, żurawia i cietrzewia (ZO /2006)... Obszar funkcjonalny - suma obszarów: wykorzystywanych jako biotop lęgowy, wykorzystywanych regularnie jako miejsca żerowania, wykorzystywanych regularnie jako miejsca tokowania, wiosennych lub jesiennych koncentracji, przebywania stad ptaków nielęgowych, pierzowisk, regularnego przebywania. Wyznaczanie obszarów funkcjonalnych jest niezależne od tego, czy dla ochrony stanowiska wyznaczono strefę ochronną, czy też nie. Zwykle obszar funkcjonalny będzie znacznie większy od wyznaczonej 500- metrowej strefy ochronnej. Obszar trzeba wyznaczyd także wtedy, gdy strefa dla danego gniazda nie jest wyznaczona (np. informacja o gnieździe nie była wcześniej podawana)...

28 Orlik krzykliwy Rewiry lęgowe Bocian czarny Rewiry lęgowe

29 PLB Ostoja Warmioska

30 Odniesienia do innych planów Plan zadao ochronnych ma związek z: planem ochrony/zadaniami ochronnymi rezerwatu przyrody planem ochrony/zadaniami ochronnymi Parku Narodowego krajowym planem ochrony gatunku Planem Urządzenia Lasu R PN PGL LP PK

31 Źródła dostępnych informacji o przedmiotach ochrony Należy wykorzystad wszystkie dostępne źródła informacji o obszarze i przedmiotach ochrony, gdyż NIE ISTNIEJE ostateczny i w pełni kompletny dokument zawierający całą wiedzę o obszarze kompletowanie wiedzy o przedmiotach ochrony jest procesem inwentaryzacja to statyczny obraz stanu w konkretnym momencie żadnego ze źródeł nie należy traktowad jako ostateczne i w pełni kompetentne Dostępne dokumenty mają swoje ograniczenia (aktualnośd, zakres prac przestrzenny, przedmiotowy) i niekiedy wady (wiarygodnośd) kompilacja danych pochodzących z różnych źródeł

32 Źródła dostępnych informacji o przedmiotach ochrony Wytyczne GDOŚ Opracowanie planu zadao ochronnych dla obszaru Natura 2000 (załącznik 2): typowe źródła użytecznych informacji wykaz źródeł wykorzystanych w projekcie Transition Facility

33 Źródła dostępnych informacji o przedmiotach ochrony SDF przekazane do KE (2009)!, w posiadaniu GDOŚ inwentaryzacja siedlisk w posiadaniu LP, GDOŚ i gatunków w Lasach Paostwowych (2006) inwentaryzacja siedlisk w posiadaniu LP, GDOŚ na terenach nieleśnych Natura 2000 (2007) inwentaryzacja ornitologiczna 17 OSO Natura 2000 (2008) inwentaryzacja dotyczy kilku województw, w posiadaniu GDOŚ dane o siedliskach i gatunkach WZS (2009) w posiadaniu GDOŚ projekty planów ochrony z projektu PHARE wybranych obszarów, w posiadaniu GDOŚ 2003 dotyczą kilkunastu Plany ochrony rezerwaty, PK Plany Lokalnej Współpracy z projektu TF 2005 dotyczą kilkunastu wybranych obszarów, dokumentacja przyrodnicza dostępna w RDOŚ dokumentacje przyrodnicze ARiMR

34 Źródła dostępnych informacji o przedmiotach ochrony książki, podręczniki, poradniki, opracowania regionalne prace naukowe

35 Źródła dostępnych informacji o przedmiotach ochrony INNE ŹRÓDŁA - INTERNET... Kartoteka OTOP Kartoteka rzadkości BirdWatching Serwis rzadkości grupy CLANGA Kartoteka TP BOCIAN Fotonotes ptaków Północnego Podlasia Kartoteka Ptaków Pomorza Zachodniego Kartoteka gniazd i lęgów ZE UWr Kartoteka Awifauny Śląska Kartoteka Rzadkości Regionu Łódzkiego Kartoteka Lubelskiego Towarzystwa Ornitologicznego Kartoteka M-ŚTO Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków Polskie Towarzystwo Ochrony Ptaków Komitet Ochrony Orłów Grupa Badawcza Ptaków Wodnych KULING Mazowiecko-Świętokrzyskie Towarzystwo Ornitologiczne Towarzystwo Badao i Ochrony Przyrody Lubelskie Towarzystwo Ornitologiczne Towarzystwo Przyrodnicze BOCIAN Strona o ptakach Północnego Podlasia Podkarpacki serwis ornitologiczny Strona Leszczyoskiej Grupy OTOP Wortal obserwatorów ptaków Stacja Ornitologiczna Muzeum i Instytutu Zoologii PAN itd.., itd.., itd...

36 No i pięknie, tylko co tak naprawdę z tego wynika...?

37 Zawartośd PZO odnośnie przedmiotów ochrony Plan zadao ochronnych tworzony na podstawie istniejącej, nawet niepełnej wiedzy i prostego rozpoznania terenowego stanu przedmiotów ochrony jest prostą, ale niekoniecznie kompletną listą rzeczy do pilnego zrobienia, koniecznych z punktu widzenia przedmiotów ochrony może wskazywad na koniecznośd opracowania planu ochrony dla całości lub części obszaru Plan ochrony sporządzany na podstawie kompletnej wiedzy wymaga wykonania niezbędnej inwentaryzacji, ekspertyz itp.; sporządzenie może wymagad 1-2 lat

38 Zawartośd PZO odnośnie przedmiotów ochrony NIE ab ovo... powielanie ogólnie dostępnych komunałów niepotrzebne szczegóły (biologia/ekologia gatunku) nuda, dłużyzny i pseudonaukowy bełkot wymogi ochrony totalnej zakazy TAK spojrzenie pod kątem zarządzania przedmiotami ochrony co? ile? gdzie? SDF + info (inwentaryzacje, prace naukowe, itd.) SDF + info (inwentaryzacje, prace naukowe, itd.) PROBLEM inwentaryzacje PUL, publikacje naukowe siedliska potencjalne

39 Zawartośd PZO odnośnie przedmiotów ochrony TAK krytyczna analiza danych wyjściowych... błędy ocena kierunku i zasięgu zmian... zagrożenia propozycje monitoringu przedmiotów ochrony powierzchnie/punkty gatunki priorytetowe/wskaźnikowe/parasolowe aktualizacja SDF w oparciu o jasno określone kryteria wskazanie (braku) konieczności szczegółowych badao wskazanie zakresu szczegółowości (konkretny gatunek, grupa gatunków, siedlisko etc.) (ewentualne) propozycje korekty granic/likwidacji obszaru propozycje zmian do istniejących studiów i planów

40 Zmiany w SDF nowy format W 2008 rok - potrzeba wspierania przepływu danych w zakresie obu Dyrektyw W celu podniesienia efektywności i modernizacji prac raportowych z zakresu Dyrektywy Ptasiej i Siedliskowej została powołana Grupa Robocza ds. Raportowania Rewizja SDF - integralna częśd prac Grupy

41 Zmiany w SDF nowy format Zakres zmian 1. Skreślenie pól uznanych za nieefektywne np. relacja z innymi obszarami, historia, relacja z innymi formami ochrony przyrody i siecią CORINE,wysokośd, zdjęcia. 2. Znaczna modyfikacja w zakresie struktury danych i informacji ekologicznej (np. wprowadzenie oceny jakości danych, wprowadzenie wartości procentowych min. i max. populacji gatunków w stosunku do populacji krajowej oraz procentowego pokrycia siedlisk, dostosowanie danych przestrzennych do formatu wymaganego dyrektywą INSPIRE, itp., itd. 3. Wprowadzono pole informujące o % udziale obszaru morskiego w obszarze. Przewidywany termin przyjęcia formatu raportu - pierwszy kwartał 2010 r.

42 Zmiany w SDF nowy format Informacja przyrodnicza 3.1 Annex I Habitat types % cover in the Member State Site assessment Code Cover [ha] Data quality % Data quality A B C A B C Rel. Surface Represent. Cons. Global G 12.4 G B B B B G 1.4 M C A B C P 35.0 P A C A B

43 Zmiany w SDF nowy format Informacja przyrodnicza 3.2. Species Population on the site % of Population in the Member State Site assessment Group Code Name Type Size Unit Data quality [%] Data quality A B C D A B C Min Max Min Max Pop. Cons Isol. Glob B A038 B A038 B A038 P 1903 A 1166 Cygnus cygnus Cygnus cygnus Cygnus cygnus Liparis loeselii Triturus cristatus Breeding P G M B B B B Winter I M 2 5 P B B C B Staging I P M A B A B Permanent I G G C A C A Permanent I G P C B B B

44 Zmiany w SDF nowy format Terminy Po zaakceptowaniu formatu raportu kraje członkowskie będą miały 1 rok by dostosowad swoje SDF do nowego formatu, jednakże nie oczekuje się, iż tym okresie wszystkie pola zostaną wypełnione. Aby dokonad odpowiedniej ewaluacji obszaru Natura 2000 w nowym formacie raportu siedliskowego i ptasiego oczekuje się, iż pola zostaną uzupełnione mniej więcej do połowy 2013 r. Rewizji i uzupełnieo SDF dokonuje się obowiązkowo co 6 lat, jednakże KE zachęca by Kraje Członkowskie przesyłały aktualizację raz w roku.

45 Koniec...