NOWA MISJA- NISKA EMISJA. Warsztaty r. Warszawa

Transkrypt

1 NOWA MISJA- NISKA EMISJA Warsztaty

2 Nośniki energii w Polsce - zużycie Struktura zużycia nośników energii pierwotnej w Polsce 2

3 Odnawialne Źródła Energii Odnawialne źródło energii źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, PROMIENIOWANIA SŁONECZNEGO, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego a także biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych i zwierzęcych. Fotowoltaika to dziedzina nauki zajmująca się konwersją energii promieniowania słonecznego na energię elektryczną. Zgodnie z Ustawą Prawo Energetyczne z dnia 10 kwietnie 1997 r. ( z póź. zmianami ) instalacje fotowoltaiczne zaliczane są do Odnawialnych Źródeł Energii zgodnie z Art.. 3.ust. 20: 3

4 Potencjał Fotowoltaiki Fotowoltaika to dziedzina nauki zajmująca się konwersją energii promieniowania słonecznego na energię elektryczną. 4

5 Fotowoltaika na świecie Zestawienie krajów w hierarchii zainstalowanej mocy instalacji PV 5

6 Dopłaty do energii zielonej Zestawienie dopłat do 1 kwh energii OZE 6

7 Podział instalacji fotowoltaicznych Instalacje fotowoltaiczne można podzielić na grupy ze względu na: 1. Miejsce posadowienia: 1.1 Naziemne 1.2 Dachowe 1.3 Pływające 1.4 Inne 2. Wielkość instalacji: 2.1 Mikro instalacje: do 40 kw 2.2 Pozostałe > 40 kw 3. Schemat instalacji: 3.1 Systemy centralne 3.2 Systemy Rozproszone 4. Podłączenie instalacji: 4.1 Systemy OFF GRID 4.2 Systemy ON GRID 7

8 Podział instalacji fotowoltaicznych 1.1 Instalacje naziemne są najbardziej rozpowszechnionym typem instalacji wielkoskalowych, możemy je podzielić na instalacje: Z konstrukcją stałą: 8

9 Podział instalacji fotowoltaicznych 1.1 Instalacje naziemne ruchome: Wzrost efektywności o 30 % Wzrost kosztów o 20 % Z konstrukcją nadążną tzw. Trackerem 9

10 Podział instalacji fotowoltaicznych 1.1 Instalacje naziemne są najbardziej rozpowszechnionym typem instalacji wielkoskalowych, możemy je podzielić na instalacje: Pływające 10

11 Podział instalacji fotowoltaicznych 1.1 ON GRID instalacje pracujące w układzie z lokalną siecią energetyczną, wyprodukowana energia elektryczna sprzedawana jest do sieci poprzez dwukierunkowy licznik energii. 11

12 Podział instalacji fotowoltaicznych 1.2 OFF GRID instalacje pracujące w układzie tzw. wyspowym, gdzie wyprodukowana energia elektryczna zużywana jest w miejscu jej wytworzenia. 12

13 Podział instalacji fotowoltaicznych 1.3 OFF GRID drugiej generacji obecnie trendy rozwoju dążą do wykorzystania 100 % wyprodukowanej energii w miejscu jej produkcji. 13 Źródło: ww.sma.com

14 Podstawowe elementy instalacji PV Podstawowe elementy instalacji: 1. Moduły fotowoltaiczne : Tradycyjne: Polikrystaliczna Monokrystaliczne Cienkowarstwowe: CIGS ( mieszanina miedzi, indulu, galu i selenu ) CdTe ( Tellurk kadmu) Wysokosprawne 14

15 Sprawność modułów fotowoltaicznych Jednym z podstawowych kryteriów doboru modułów fotowoltaicznych do instalacji jest ich sprawność. Sprawność modułu to stosunek mocy jednostkowej W/m2 do natężenia w warunkach STC. Warunki STC Standard Test Condition 1000 W/m2 natężenie przy którym prowadzony jest test modułu 25 st. C temperatura ogniw oświetlanego panelu podczas testu AM 1.5spektruk promieniowania dla gęstości atmosfery równej 1,5 15

16 Sprawność modułów fotowoltaicznych Warunki NOTC Normal Operating Cell Temperatur 800 W/m2 natężenie przy którym prowadzony jest test modułu 20 st. C temperatura otoczenia 1 m/s prędkość wiatru Przy założeniu warunków innych nić STC koniecznie należy zwrócić uwagę na skoki napięć oraz bilans prądów wewnątrz łańcucha modułów. 16

17 Sprawność modułów fotowoltaicznych Zarówno przy projektowaniu jak i budowie instalacji należy mieć na uwadze fakt, iż warunki STC są warunkami wyłącznie laboratoryjnymi. Pozostałe czynniki które należy uwzględnić przy projektowaniu instalacji to: maksymalna oraz minimalna temperatura otoczenia wahania nasłonecznienia prędkość wiatru intensywność zmian pogody orientację instalacji spadki terenu roczna redukcja sprawności modułu fotowoltaicznego 17

18 Warunki nasłonecznienia POLSKA ( ) Niemcy ( )* Essen (910)* München (1050)* Rzym(1430)* Sudan (1840)* * Źródło: PVGIS (Photovoltaic Geographical Information System ) 18

19 Fotowoltaika w Polsce Źródło: 19

20 Brak potencjału? Główne przyczyny stagnacji rynku fotowoltaicznego w Polsce : 1. BRAK USTAWY O ODNAWIALNYCH ŹRÓDŁACH ENERGII na ustawę czekaliśmy już ponad 1300 dni!!! 2. Brak szczegółowych regulacji w prawie budowlanym 3. Brak szczegółowych regulacji w prawie podatkowym 4. Pełna procedura OOŚ 5. Długi okres związany z wydaniem warunków energetycznych. 6. Nieświadomość urzędnicza = wydłużone postępowanie administracyjne. 7. Minimalny udział finansowania zewnętrznego 20

21 Weryfikacja lokalizacji Realizacji inwestycji powinna zawierać : 1. Analiza administracyjna : Uwzględnienie terenów objętych specjalnymi formami ochrony przyrody w tym NATURA 2000 Ustalenie zgodności z MPZP / warunki zabudowy Warunki przyłączenia do sieci Inne. 2. Analizę produktywności energii : spadek terenu 3. Analizę ekonomiczną ukierunkowanie instalacji symulacja zacienienia. 4. Zabezpieczenie finansowania 21

22 Harmonogram projektu 1. Wybór lokalizacji : 7 dni 2. Mapy wypisy 14 dni 3. Warunki środowiskowe dni 4. Warunki zabudowy 90 dni 5. Zjazd z drogi 40 dni 6. Warunki energetyczne 150 dni 7. Promesa koncesji 60 dni 8. Projekt budowlany 30 dni 9. Prawomocna decyzja budowlana 74 dni Łącznie przygotowanie projektu może trwać ponad 500 dni tj. ponad 16 miesięcy!!!! Prawomocne pozwolenie na budowę jest jednym z załączników w części z programów aplikacyjnych. 22

23 Instalacje naziemne - przykład 1. Instalacje naziemne przykład 1 MW : Wymagana powierzchnia m modułów o mocy 240 W Inwertery system rozproszony 50 szt. o mocy 20 kw każdy. Kontenerowa stacja transformatorowa System monitoringu wewnętrznego oraz zewnętrznego Ogrodzenie instalacji Proces administracyjny zakończony pozwoleniem na budowę dni Czas budowy instalacji dni. 23

24 PZT projektu przykład 1 MW 1. Layout wstępny Instalacji: Ilość modułów 4160 szt Ilość stołów 208 System rozproszony 24

25 PZT szczegółowy projektu przykład 1 MW 1. Layout szczegółowy Instalacji: Ilość modułów 4160 szt Ilość stołów 208 System rozproszony 25

26 Rentowność instalacji farma PV Instalacje naziemne przykład 1 MW : 1. Założenia : Średnioroczne nasłonecznienie 1000 h Sprzedaż energii elektrycznej 204 zł/mwh Zielony certyfikat 286 zł/mwh Ilość wyprodukowanej energii : 1000 h * 1000 kw = 1000 MWh Przychód : ( ) zł/mwh * 1000 MWh = zł /rok PCZ * : 11,2 ( ) zł/mwh * 1000 MWh = zł /rok PCZ * : 14,4 Koszt wybudowania instalacji 1 MW w systemie pod klucz to ok. 5-6 mln zł 26

27 PV w systemie aukcyjnym Instalacje naziemne przykład 1 MW : 1. Założenia : Średnioroczne nasłonecznienie 1000 h Cena referencyjna 439,83 zł ( 200 zł + 239,83 zł ) Ilość wyprodukowanej energii : 1000 h * 1000 kw = 1000 MWh Przychód : 439,83 zł/mwh * 1000 MWh = zł /rok PCZ* : 12,5 lat. Założono koszt inwestycyjny 5,5 mln zł. 27

28 Rentowność instalacji mikroinstalacja PV Przychód generowany przez mikroinstalację fotowoltaiczną powinien być kalkulowany przez obecny koszt zakupu 1 kwh z sieci OSD!!!!! 1. Założenia : Moc instalacji 40 kw Średnioroczne nasłonecznienie 1000 h Koszt 1 kwh zakupionej z sieci OSD 0,55 gr/kwh Brak odsprzedaży energii do sieci Całkowity koszt instalacji zł Dotacja 40 % Wkład własny zł Ilość wyprodukowanej energii : 1000 h * 40 kw = kwh Przychód : 0,55 zł/kwh * MWh = zł /rok Czas zwrotu z powyższej instalacji wyniesie 6,5 roku!!! 28

29 Rentowność instalacji : PROSUMENT Wariant 1 Moc kw <3 <10 Czas pracy h Ilość wyprodukowanej energii kwh Przychód jednostkowy 0,75 zł 0,65 zł Przychód roczny 2 250,00 zł 6 500,00 zł Nakłady na 1 kw 6000 zł/kw zł zł dotacja 40% zł zł PCZ lat 4,80 5,54 dotacja 30% zł zł PCZ lat 5,60 6,46 dotacja 20% zł zł PCZ lat 6,40 7,38 dotacja 10% zł zł PCZ lat 7,20 8,31 dotacja 0% 0 zł 0 zł PCZ lat 8,00 9,23 29

30 Rentowność instalacji : PROSUMENT Wariant 1 Moc kw <3 <10 Czas pracy h Ilość wyprodukowanej energii kwh Przychód jednostkowy 0,75 zł 0,65 zł Przychód roczny 2 250,00 zł 6 500,00 zł Nakłady na 1 kw 8000 zł/kw zł zł dotacja 40% zł zł PCZ lat 6,40 7,38 dotacja 30% zł zł PCZ lat 7,47 8,62 dotacja 20% zł zł PCZ lat 8,53 9,85 dotacja 10% zł zł PCZ lat 9,60 11,08 dotacja 0% 0 zł 0 zł PCZ lat 10,67 12,31 30

31 Zapobieganie powstawaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami Obecnie obserwuje się rozwój niskoemisyjnych źródeł przetwarzania które realizują zasady tzw. RRR czyli Reduce Reuse Recycle. Zarówno powyższa teza RRR oraz pozostałe związane z powstawanie odpadów w największej części leżą u podstaw czyli po stronie WYTWÓRCY ODPADÓW Obecnie głównym ukierunkowaniem programów unijnych w zakresie Gospodarki Odpadami jest zwiększenie świadomości oraz odpowiedzialności ekologicznej. 31

32 Termiczne przekształcanie odpadów komunalnych w Polsce Jednym ze sposobów zagospodarowania frakcji podsitowej jest skierowanie strumienia odpadów biodegradowalnych do spalarni odpadów. Niestety w związku z licznymi protestami społecznymi oraz wysokimi kosztami inwestycyjnymi spalarnie odpadów w Polsce nie znalazły licznego zastosowania. Alternatywą dla spalarni jest wykorzystanie odpadów w kontrolowanym procesie zgazowania. Obecnie w Polsce istnieje jedna, niewielka spalarnia odpadów w Warszawie oraz procedowane są następujące spalarnie : 1.Kraków Mg/a 790 mln zł - 8 MW * = 98,75 mln zł / 1 MW 2.Poznań Mg/a mln zł ** 3.Konin Mg/a 364 mln zł ** 4.Szczecin Mg/a 666 mln zł ** 5.Bydgoszcz Mg/a 380 mln zł ** 6.Białystok Mg/a 650 mln zł ** *- **

33 Termiczne przekształcanie odpadów komunalnych Centrum Wiednia Zakład termicznego przekształcania odpadów w Wiedniu czyli Spalarnia Bajkowa 33

34 34 Inne instalacje do przetwarzania odpadów instalacje biogazowe Fermentacja proces beztlenowego rozkładu materii organicznej czego skutkiem jest powstanie energii. W zależności oda warunków prowadzenia procesu, fermentację możemy podzielić na : W zależności od temperatury : Psychrofilową C Mezofilową C Termofilową C Ze względów na stabilizację oraz elastyczność procesu najczęściej prowadzonym procesem jest fermentacja mezofilowa. W zależności od zawartości suchej masy : Fermentacja sucha > 15 % s.m. Fermentacja mokra - < 15 % s.m. Przebieg fermentacji : 1. Faza hydrolityczna ( hydroliza) rozkład białka, węglowodanów, tłuszczów do aminokwasów, wielocukrów oraz alkoholi i kwasów tłuszczowych. 2. Faza acidogenna ( kwasogeneza ) rozkład produktów hydrolizy do kwasów tłuszczowych ( mrówkowy, octowy, propinowy, etc.) oraz do alkoholi. 3. Faza acetogenna ( octanogeneza ) przetwarzanie etanolu oraz lotnych kwasów tłuszczowych do octanóworaz CO2 i H2. 4.Faza metanogenna produkcja metanu przez bakterie metanowe głównie z octanów i alkoholi. Oraz z redukcji dwutlenku węgla wodorem.

35 Proces fermentacji - produkty 1.Biogaz mieszanina gazów powstałych na wskutek rozkładu materii organicznej procesie fermentacji w warunkach kontrolowanych bądź naturalnych. Przybliżony skład biogazu to : Metan 40-80% Dwutlenek węgla 20-50% Siarkowodór, amoniak ilości śladowe. 2. Pulpa pofermentacyjna jest drugim produktem powstającym w procesie, na wskutek rozkładu substratów biorących udział w procesie. Pulpa może zostać wykorzystana jako doskonały nawóz rolniczy bądź polepszacz gleby, w przypadku braku takiej możliwości, po odwodnieniu pulpa może zostać skierowana do dodatkowej stabilizacji tlenowej a następnie skierowana na składowisko. 35

36 Wykorzystanie biogazu Po wyprodukowaniu biogazu należy się zastanowić w jaki, racjonalny sposób można go wykorzystać. Wybór najbardziej optymalnego sposobu zagospodarowania naszego produktu zależeć będzie przede wszystkim od uwarunkować techniczno ekonomicznych. Przykłady zastosowania biogazu: Silniki kogeneracyjne Turbiny gazowe Produkcja biometanu : Wtłaczanie do sieci gazowej Wykorzystanie jako paliwo samochodowe. Volkswagen Garbus na 1 m3 biogazu może przejechać 8,5 km. Audi A4 - najszybszy samochód zasilany biogazem, v max = 364,6 km/h 36

37 Podział instalacji biogazowych Głównym kryterium podziału instalacji opartych na biogazie jest źródło pochodzenia substratów. Instalacje możemy podzielić na : Biogazownie rolnicze Instalacje odgazowujące składowiska Instalacje przy oczyszczalniach Biogazownie przemysłowe Biogazownie komunalne Najczęściej wykorzystywane substraty: Kiszonki roślin energetycznych kiszonki traw Odpady z produkcji rolnej w tym gnojowica, obornik, gnojówka Odpady z przemysłu spożywczego Przeterminowana żywność Wywar pogorzelniany Odpady z przetwórstwa mięsnego Odpady mleczarskie Frakcja podsitowa odpadów komunalnych 37

38 Biogaz w Polsce Całkowita moc instalacji biogazowych : Ilość szt. Moc 136,319 MW Biogazownie przy oczyszczalniach : Ilość 79 szt. Moc - 42,24 MW Biogazownie rolnicze : Ilość 52 szt. Moc - 57,254 MW Biogaz składowiskowy: Ilość 97 szt. Moc 9,639 MW Biogaz z odpadów komunalnych: Ilość 0 Moc 0 38

39 Elementy instalacji

40 Elementy instalacji Hydropulper

41 Elementy instalacji Podajnik ko-substratów

42 Case Study - Frakcja podsitowa Analizowane składowisko odpadów przyjmuje dzienny strumień 200 Mg/d zmieszanych odpadów komunalnych w tym : 90 Mg odpadów odsiewanych na sitach : 0-40 mm-58,5 Mg/d 40-80mm -31,5 Mg/d

43 Frakcja podsitowa c.d. Skład odsiewanej na sitach bębnowych frakcji 0-80mm zależy przede wszystkim od terenów z którego zbierane są odpady oraz od sposobu prowadzonej zbiórki odpadów. odpady organiczne 30% tworzywa sztuczne 5% metale 3% szkło 10% odpady nieużyteczne 40% odpady organiczne 30% papier 10% drewno 2% odpady nieużyteczne 40% drewno 2% papier 10% szkło 10% metale 3% tworzywa sztuczne 5%

44 Wydajności instalacji Jednostkowa produktywności biogazowa wynosi dla 1 Mg : 1. Frakcji 0-40 mm 40,35 m3/mg substratu świeżego 2. Frakcja 40-80mm 114,5 m3/mg substratu świeżego 3. zmieszanej frakcji podsitowej wynosi 66,3025 m3/mg świeżego substratu, Wobec powyższego oraz przytoczonej poprzednio dziennej ilości substratów - dzienna produkcja biogazu wyniesie: 5967,22 m3/d co pozwala na zainstalowanie jednostki kogeneracyjne o mocy 600 kw. Zakładając czas pracy Kogeneracji na poziomie 8100 h, ilość wyprodukowanej energii w skali roku wyniesie : 8100 h * 0,6 MW = MWh/a

45 Kalkulacja przychodów Sprzedaż energii elektrycznej 204 zł/mwh Zielony certyfikat 286 zł/mwh Sprzedaż ciepła 0,00 /MWh Żółty certyfikat 130 zł/mwh Sumarycznie otrzymujemy : = 620 zł/mwh Przychód roczny: MWh * 520 zł/mwh = zł Zakładając koszty inwestycyjne na poziomie 17 mln zł czas zwrotu instalacji wynosi ok. 6 7 lat.

46 Wnioski 1. Biogazownie oparte na odpadach komunalnych przyczynią się do redukcji ilości składowanych odpadów ulegających biodegradacji 2. Biogazownie są duża tańsze oraz mniej kontrowersyjne w porównaniu do spalarni odpadów. 3. Biogazownie realizują system zdywersyfikowanej mikrogeneracji. 4. Proces fermentacji wykorzystuje w sposób racjonalny energie chemiczną zawartą w paliwie ( substratach) 5. Rentowność przedsięwzięcia można zwiększyć stosując ko-substraty które stanowią dodatkowe źródło przychodu po stronie wejścia do instalacji. 6. Polska znajduje się początkowej fazie wprowadzania na swój rynek technologii biogazowych. 7. Realizacja przedsięwzięć opartych na biogazie przybliża Polskę do osiągnięcia 15 % produkowanej energii z odnawialnych źródeł. 8. Zagospodarowanie frakcji organicznych w procesie fermentacji metanowej powoduje zmniejszenie odoro-twórczości oraz zapobiega niekontrolowanemu rozkładowi na kwaterach składowisk.

47 Finansowanie zewnętrzne Główne źródła finansowania zewnętrznego: 1. EOG Fundusze Norweskie 2. RPO - Regionalne Programy Operacyjne 3. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 4. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 5. PARP Państwowa Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości 6. NCBIR Narodowe Centrum Badania i Rozwoju 47

48 Prosument Program Prosument Dane podstawowe Okres wdrażania programu 1. Okres wdrażania w latach: Alokacja środków w latach: Wydatkowanie środków do 2020 r. Terminy i sposób składania wniosków 1. Nabór wniosków prowadzony jest w trybie ciągłym przez WFOŚiGW. 2. Ogłoszenie o rozpoczęciu naboru zamieszczone będzie na stronie 48

49 Prosument Program Prosument Cel Programu Ograniczenie lub uniknięcie emisji CO2 w wyniku zwiększenia produkcji energii z odnawialnych źródeł, poprzez zakup i montaż małych instalacji lub mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii, do produkcji energii elektrycznej lub ciepła i energii elektrycznej dla osób fizycznych oraz wspólnot lub spółdzielni mieszkaniowych. Efektem ekologicznym programu będzie coroczne ograniczenie emisji CO 2 w wysokości Mg oraz roczna produkcja energii z odnawialnych źródeł MWh. Budżet programu wynosi 800 mln zł na lata z możliwością zawierania umów pożyczek (kredytu) do

50 Prosument Program Prosument NFOŚIGW Dofinansowanie przedsięwzięć obejmie zakup i montaż nowych instalacji i mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii do produkcji: energii elektrycznej lub ciepła i energii elektrycznej (połaczone w jedna instalację lub oddzielne instalacje w budynku), dla potrzeb budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub wielorodzinnych, w tym dla wymiany istniejących instalacji na bardziej efektywne i przyjazne środowisku. Program nie przewiduje dofinansowania dla przedsięwzięć polegających na zakupie i montażu wyłącznie instalacji źródeł ciepła. 50

51 Prosument Program Prosument Budżet programu Maksymalna wysokość kosztów kwalifikowanych zakupu i montażu instalacji, o której mowa w ust.7.5 pkt. 2, na potrzeby budynku mieszkalnego wynosi: 100 tyś zł w przypadku osoby fizycznej 300 tys. zł - w przypadku wspólnoty lub spółdzielni mieszkaniowej oraz w każdym przypadku dla instalacji układu mikrokogeneracyjnego na biogaz; 7.5 pkt 2 finansowane będą następujące instalacje do produkcji energii elektrycznej lub do produkcji ciepła i energii elektrycznej: a) źródła ciepła opalane biomasą - o zainstalowanej mocy cieplnej do 300 kwt, b) pompy ciepła - o zainstalowanej mocy cieplnej do 300 kwt, c) kolektory słoneczne - o zainstalowanej mocy cieplnej do 300 kwt, d) systemy fotowoltaiczne - o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40kWp, e) małe elektrownie wiatrowe - o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40kWe, f) mikrokogeneracja - o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kwe,. 51

52 Prosument Program Prosument Załączniki do wniosku aplikacyjnego Z wnioskiem o kredyt wraz z dotacją składane są: 1) projekt instalacji, o którym mowa w ust. 9.1, zawierający w szczególności: a) schemat przedmiotowej instalacji wraz z licznikiem energii (jeśli instalacja licznika wynika z wymagań określonych w załączniku nr 3), b) opis instalacji wraz z parametrami technicznymi urządzeń (w tym: moc, sprawność, uzysk), c) kosztorys, d) potwierdzenie przez projektanta spełnienia wymagań programu dla każdego zastosowanego rodzaju przedsięwzięcia, zgodnie ze wzorem określonym przez NFOŚiGW, sporządzony przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej specjalności instalacyjnej; 52

53 Prosument Program Prosument Wydatki kwalifikowane 4 Systemy fotowoltaiczne dla instalacji o mocy poniżej 10 kw: zł/kwp, dla instalacji o mocy od 10 do 40 kw: zł/kwp. Jeżeli projekt instalacji przewiduje montaż akumulatorów do magazynowania energii elektrycznej maksymalny koszt kwalifikowany instalacji powiększa się o zł/kw. 53

54 Narodowy Program Gospodarki Niskoemisyjnej Rozwój niskoemisyjnych źródeł energii przykłady 1. Gmina Gniewino: Elektrownia Wodna Żarnowiec największa w Polsce elektrownia szczytowopompowa. Zbiornik o powierzchni 122 ha tj. 13 mln m3 wody. Moc zainstalowana 716 MW. Farma Wiatrowa w Lisewie 18 turbin wiatrowych o łącznej mocy 10,8 MW. Ogrzewanie krytej pływalni w Gniewinie dzięki kolektorom słonecznym oraz pompie ciepła 54

55 Narodowy Program Gospodarki Niskoemisyjnej Rozwój niskoemisyjnych źródeł energii przykłady 2. Gmina Karlino: Zespół elektrowni wiatrowych 69 MW Procedowana farma fotowoltaiczna o mocy 1 MW 55

56 Dziękujemy za uwagę Rybnik Polska Newcon Energy Polska Sp.zo.o. ul. Wiejska 1c Rybnik Artur Kalicki Tel fax Newcon Energy Polska Sp. z o.o.