UCHWAŁA SEJMIKU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO. w sprawie przyjęcia Wojewódzkiego Programu Polityki i Pomocy Społecznej wobec Starości na lata

Transkrypt

1 UCHWAŁA SEJMIKU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO w sprawie przyjęcia Wojewódzkiego Programu Polityki i Pomocy Społecznej wobec Starości na lata Na podstawie art. 18 pkt 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 1998 r. Nr 91, poz. 576, z późniejszymi zmianami), art. 11b ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414 z późniejszymi zmianami) Sejmik Województwa Małopolskiego uchwala, co następuje: 1 Przyjmuje się Wojewódzki Program Polityki i Pomocy Społecznej wobec Starości na lata stanowiący załącznik nr 1. Wykonanie Uchwały powierza się Zarządowi Województwa Małopolskiego. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. 2 3 Uzasadnienie Zgodnie z ustawą z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej do zadań samorządu województwa należy opracowywanie i wdrażanie celowych programów służących poprawie jakości życia mieszkańców regionu. Cele programów naprawczych wynikają z opracowywanej diagnozy społecznej i na jej podstawie obranych kierunków polityki społecznej. Znaczącą część (14,8 %, ok. 476 tyś. osób) ludności Małopolski stanowią ludzie starsi, których problemy są marginalizowane, a możliwość pełnego korzystania z przysługujących praw jest ograniczona. Program Polityki i Pomocy Społecznej wobec Starości na lata stanowi propozycję działań, które mają na celu zmniejszenie zjawiska społecznego wykluczania pokolenia seniorów oraz kształtowanie warunków zewnętrznych tak, aby chronić starszych mieszkańców województwa przed atrybutami starości patologicznej. Podejmowanie działań na rzecz zapobiegania zjawisku marginalizacji problemów pokolenia Seniorów jest realizacją celu strategicznego A 3. Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego - "spójne, bezpieczne i solidarne społeczności" Koordynatorem działania wszystkich partnerów realizujących Program (tj. samorządowych jednostek organizacyjnych, organizacji pozarządowych działających w zakresie szeroko rozumianej pomocy społecznej, pracowników naukowych ośrodków uniwersyteckich, kadry pomocy społecznej) jest Samorząd Województwa poprzez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej.

2 Program zakłada, że zbliżenie się do celu nadrzędnego tj. ograniczenia procesu marginalizacji problemów ludzi starszych, zmniejszenia rozmiaru zjawiska społecznego wykluczania zostanie osiągnięte poprzez realizację celów strategicznych i przypisanych do nich zadań. Zadania wynikające z programu finansowane będą z budżetu samorządu województwa oraz w miarę możliwości ze środków pozabudżetowych. Na zadania przeznaczone do realizacji w 2001 roku przeznacza się kwotę PLN (Dział 853, Rozdział 85395, 85317). Wojewódzki Program polityki i pomocy społecznej wobec starości na lata Podstawa prawna: art. 18 pkt. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 1998 r.nr 91, poz. 576, z późniejszymi zmianami), art. 11b ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414 z późniejszymi zmianami) WSTĘP Województwo małopolskie zamieszkuje 3,2 mln osób, z czego blisko15% (ok. 476 tysięcy) to ludzie powyżej 65 roku życia. Prognozy demograficzne przewidują dalsze systematyczne zwiększanie się udziału ludzi starszych w całości populacji. Między rokiem 1900 a 1998 odsetek ludzi starszych, w skali kraju, wzrósł prawie trzykrotnie stanowiąc odbicie światowych tendencji. Ogólny kierunek zmian w Małopolsce jest zbieżny z ogólnopolskimi i ogólnoświatowymi trendami, co oznacza, że także w tym regionie nastąpi dalsze znaczne postarzenie populacji, bardziej wyraźne w miastach niż na wsi oraz w subpopulacji kobiet. Nasilenie procesu starzenia się ludności odznaczy się we wszystkich powiatach województwa. Obecnie najwyższy odsetek seniorów występuje w powiatach miechowskim (19,9%), proszowickim (17,2%), oraz grodzkim krakowskim (16,5%). Przewiduje się, że w latach największe przyrosty procentowych udziałów ludzi starszych wystąpią w powiatach: grodzkim tarnowskim (11,3%), olkuskim (10,5%), i grodzkim nowosądeckim (10,2%) (zob. tabela 1). Wzrost liczebności populacji ludzi starszych jest jedną z ważniejszych przesłanek prowadzenia polityki społecznej. Pokolenie Seniorów wyłączane jest z życia zawodowego i społecznego, podlega negatywnym stereotypom dotyczącym starości, ma ograniczone możliwości korzystania z przysługujących im praw. Niedostateczna oferta pomocy, stan zdrowia, samotność i brak aktywności staje się przyczyną izolacji społecznej i znacznego pogorszenia jakości życia tych osób.

3 Tabela 1. Prognoza ludności w wieku poprodukcyjnym w powiatach województwa małopolskiego na lata (w % ogółu mieszkańców) Powiat bocheński brzeski chrzanowski dąbrowski gorlicki krakowski limanowski miechowski myślenicki nowosądecki nowotarski olkuski oświęcimski proszowicki suski tarnowski tatrzański wadowicki wielicki m. Kraków m. Nowy Sącz m. Tarnów Lata Źródło: Prognoza ludności Polski wg województw na lata , GUS. Obliczenia własne. Główne problemy dotykające środowisko Seniorów to: samotność, ubóstwo, złe warunki mieszkaniowe, niemożność samodzielnego prowadzenia gospodarstwa domowego, problemy psychologiczne związane z poczuciem utraty dotychczasowej pozycji zawodowej i społecznej oraz brakiem zgody na własną starość, brak adekwatnej do wieku oferty spędzania czasu wolnego, co łączy się ze znaczną dezaktywizacją i nie uczestniczeniem w życiu ogółu. Badania naukowe dowodzą, że brak aktywności w starszym wieku, osamotnienie, izolacja społeczna, niewłaściwy stosunek otoczenia do ludzi starszych przyspiesza procesy starzenia, a przezwyciężanie tych problemów w miejsce ich profilaktyki jest niekorzystne także pod względem ekonomicznym. Brak działań zmierzających do ograniczenia problemów wynikających ze starzenia się populacji powodować może regres społeczny i ogranicza rozwój społeczności lokalnych. Poniższe dane wskazują, ze w społeczeństwie polskim upowszechniają się wzorce, które w społeczeństwach krajów Europy zachodniej są już mocno zakorzenione, a wyrażają się w samotnej egzystencji ludzi starych, poza obrębem nawet najbliższej rodziny. Analizując rezultaty przewidywań prognostycznych można zorientować się, w jakich typach gospodarstw domowych będą żyli polscy Seniorzy w ciągu najbliższych dekad. Z danych zawartych w tabeli 2. wynika, że obecnie większość reprezentantów tej kategorii wiekowej żyje w gospodarstwach dwuosobowych natomiast w niedalekiej przyszłości będzie egzystować samotnie tworząc gospodarstwa jednoosobowe. Tabela 2. Prognoza gospodarstw domowych seniorów w województwie małopolskim na lata według liczby osób w gospodarstwie i wieku głowy gospodarstwa (w % ogółu osób w danym wieku).

4 Typ gospodarstwa gospodarstwa prowadzone przez: osoby w wieku 60 i więcej lat 1 - osobowe 2 - osobowe 3 i więcej osobowe osoby w wieku 80 i więcej lat 1 - osobowe 2 - osobowe 3 i więcej osobowe Lata Źródło: Prognoza gospodarstw domowych w Polsce według województw na lata , Warszawa 2000, GUS, s.60 i 66. obliczenia własne. Upowszechnianie się takich wzorców życia jak i znaczny, systematyczny wzrost liczebności populacji ludzi starszych pociąga za sobą konieczność upowszechniania sieci pomocy dla Seniorów. Podejmowanie działań na rzecz ograniczenia społecznego wykluczania pokolenia Seniorów jest realizacją celu strategicznego A3. Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego "spójne, solidarne i bezpieczne społeczności". NAZWA PROGRAMU: Wojewódzki program polityki i pomocy społecznej wobec starości na lata MIEJSCE REALIZACJI: Obszar Województwa Małopolskiego. ADRESACI PROGRAMU: Program adresowany jest do pokolenia seniorów oraz organizacji pozarządowych działających na polu pomocy ludziom starszym. Obejmuje działania informacyjne, działania z zakresu organizacji czasu wolnego i rekreacji oraz świadczeń opiekuńczo - pomocowych. KOORDYNATOR PROGRAMU: Samorząd Województwa poprzez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie, ul. Radziwiłłowska 1. PARTNERZY: Organizacje Pozarządowe działające w zakresie szeroko rozumianej pomocy społecznej Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie Pracownicy naukowi ośrodków uniwersyteckich Uniwersytet Trzeciego Wieku UJ Kadra pomocy społecznej FINANSOWANIE: Zadania wynikające z programu finansowane będą z budżetu samorządu województwa oraz w miarę możliwości ze środków pozabudżetowych. CEL NADRZĘDNY: Ograniczenie procesu marginalizacji problemów ludzi starszych, zmniejszenie rozmiarów zjawiska społecznego wykluczania. Cel strategiczny I: Podniesienie poziomu i rozwój oferty świadczeń pomocy społecznej - usług instytucji opieki całodobowej i usług dla osób starszych świadczonych w miejscu zamieszkania.

5 Cele operacyjne Sposoby realizacji Planowane efekty działań 1.Tworzenie warunków do rozwijania oferty świadczeń pomocy społecznej dla ludzi starszych świadczonych w domach pomocy społecznej oraz w miejscu zamieszkania. Podniesienie poziomu usług. 2. Inicjowanie i promocja nowych rozwiązań w zakresie pomocy seniorom. 1. Organizowanie doskonalenia zawodowego pracowników środowiskowej pomocy społecznej - ośrodków pomocy społecznej 2. Organizowanie doskonalenia zawodowego kadry domów pomocy społecznej o profilu dla osób starszych i przewlekle somatycznie chorych 3. Organizowanie konferencji i sympozjów poświęconych problemom starzenia się społeczeństw i specyfice późnej fazy życia - odbiorcy: profesjonaliści różnych zawodów. 4. Opracowywanie, publikacja i dystrybucja edukacyjnych wydawnictw pokonferencyjnych 5. Ocena warunków i poziomu życia osób starszych w województwie małopolskim - opracowanie raportu 6. Identyfikacja zasobów instytucjonalnych pomocy społecznej dla seniorów (badania ankietowe) 7. Przygotowywanie i dystrybucja materiałów edukacyjnych z zakresu przezwyciężania problemów późnej fazy życia i pracy z ludźmi starymi 1. Organizacja giełd programów pomocowych na rzecz osób starszych dla organizacji pozarządowych. Dofinansowywanie najlepszych projektów. 2. Współpraca z organizacjami pozarządowymi wspierającymi środowisko Seniorów 3. Stałe publikacje prezentujące nowatorskie inicjatywy podejmowane na rzecz seniorów i propagowanie takiej działalności w cyklicznym wydawnictwie Regionalnego Ośrodka Pomocy Społecznej (2-miesięcznik "es-o-es") podniesienie poziomu wiedzy o problemach starzenia się społeczeństw wzrost poziomu wiedzy o specyfice i problemach późnej fazy życia podniesienie jakości usług w środowiskowej pomocy społecznej poprawa jakości życia osób starszych w placówkach opieki całodobowej umożliwienie pozostawania ludzi starszych w ich naturalnym środowisku zapobieganie nadmiernej instytucjonalizacji podniesienie poziomu życia ludzi starszych stworzenie warunków do realizacji wyznaczonych kierunków polityki społecznej wzrost inicjatyw podejmowanych na rzecz ograniczania niekorzystnej sytuacji osób starszych wzrost aktywności społecznej - aktywizacja organizacji pozarządowych działających na polu pomocy osobom starszym Włączenie w pomoc seniorom organizacji pozarządowych mających szersze cele statutowe Koordynacja działań na rzecz osób starszych podejmowanych na terenie województwa

6 Cel strategiczny II Podniesienie jakości życia osób starszych poprzez zwiększenie dostępności do szeroko pojętej oferty pomocowej i możliwych form aktywności. Cele operacyjne Sposoby realizacji Planowane efekty działań 1. Informowanie o prawach, uprawnieniach i możliwościach osób starszych w różnych aspektach życia. 1. Opracowywanie, publikacja i dystrybucja wydawnictw informacyjnych o dostępnych formach pomocy i możliwych formach aktywności 2. Redagowanie i rozpowszechnianie wydawnictw o domach pomocy społecznej informujących o świadczonych usługach i weryfikujących ich negatywny stereotyp funkcjonujący w środowisku osób starszych Cel strategiczny III Aktywizacja pokolenia Seniorów - promocja tzw. "dobrej starości" ograniczenie społecznej izolacji osób starszych poprzez umożliwienie orientacji w zmieniającej się rzeczywistości tworzenie warunków do społecznej integracji poprzez umożliwienie dostępu do aktywnego spędzania czasu wolnego wzrost kontaktów wewnątrz- pokoleniowych i między- pokoleniowych weryfikacja funkcjonujących stereotypów społecznych promocja zdrowia Cele operacyjne Sposoby realizacji Planowane efekty działań 1. Organizacja czasu wolnego 1. Organizacja "Dni Seniora" w wybranych powiatach województwa charakteryzujących się dużym odsetkiem ludności w wieku poprodukcyjnym 2. Organizacja wyjazdów rekreacyjno - aktywizujących dla osób starszych mieszkańców powiatów charakteryzujących się dużym odsetkiem ludności w wieku poprodukcyjnym 3. Organizacja działań aktywizujących o charakterze akcji (np. prasowy konkurs wspomnień) aktywizacja pokolenia seniorów umożliwienie podjęcia nowych ról społecznych ograniczenie społecznej izolacji osób starszych poprzez organizację czasu wolnego tworzenie warunków do społecznej integracji weryfikacja funkcjonujących stereotypów społecznych wzrost poziomu życia osób starszych