Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Izabelin do 2015 roku

Transkrypt

1 Strategia zrównoważonego rozwoju gminy Izabelin do 2015 roku

2 Wprowadzenie Reaktywowanie w 1990 roku samorządu terytorialnego na szczeblu gminnym i wyposażenie go w osobowość prawną, własne źródła dochodów oraz uprawnienia pozwalające na samodzielne rozwiązywanie lokalnych problemów spowodowało, że znaczna część odpowiedzialności za rozwój gminy oraz jakość środowiska życia mieszkańców (warunki zamieszkania, pracy, obsługi, środowiska przyrodniczego i kulturowego) została przeniesiona na lokalne władze i administrację samorządową. Skuteczne i efektywne rozwiązywanie lokalnych problemów w celu coraz lepszego zaspokajania potrzeb mieszkańców nie może być oparte na metodach prób i błędów, licząc na szczęśliwy przypadek, a także odbywać się na podstawie nie ukierunkowanych na przyszłość decyzji bieżących. 1 W tej sytuacji niezbędnym staje się stosowanie przez władze samorządowe aktywnych metod sterowania rozwojem gminy, w których decyzje bieżące wynikają z ustaleń o charakterze strategicznym. (perspektywicznym). Jest to również niezbędne w celu racjonalizacji i podnoszenia efektywności gospodarowania funduszami publicznymi. Wymogi tak rozumianego aktywnego procesu sterowania rozwojem gminy spełnia zarządzanie strategiczne, które jest ciągłym procesem zarządzania nastawionym na formułowanie i wdrażanie skutecznych strategii rozwoju. STRATEGIA to określona koncepcja świadomego i systemowego sterowania długofalowym rozwojem gminy, polegająca na określeniu preferencji co do strategicznych kierunków jej rozwoju (cele rozwoju), a także działań wykonawczych zmierzających do osiągnięcia wyznaczonych celów (zadania realizacyjne). Innymi słowy, STRATEGIA jest rozumiana jako długookresowy plan (program) działania, określający cele rozwoju gminy i przyjmujący takie kierunki oraz priorytety działania (cele operacyjne i zadania realizacyjne), a także alokację zasobów (kadrowych, technicznych i finansowych), które są niezbędne dla realizacji przyjętych zamierzeń rozwojowych. Ustalenia STRATEGII stanowią podstawę do prowadzenia przez władze gminy długookresowej polityki rozwoju społeczno-gospodarczego. 2 STRATEGIA winna być centralną osią, wokół której koncentrować się muszą wszelkie działania władz samorządowych, zmierzające do zapewnienia jak najlepszych warunków życia mieszkańców gminy oraz tworzenia sprzyjających warunków dla lokalnego rozwoju gospodarczego. 1 W praktyce samorządowej taki sposób postępowania jest określany mianem działania od budżetu do budżetu, czyli w cyklu rocznym. 2 Podstawą do prowadzenia długookresowej polityki przestrzennej jest STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY.

3 Proces formułowania STRATEGII nie może być oderwany od konkretnej rzeczywistości, czyli obecnego poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego, stanu zagospodarowania przestrzennego, uwarunkowań zewnętrznych (szanse i zagrożenia tkwiące w otoczeniu) oraz wewnętrznych (silne i słabe strony), a także możliwości finansowych gminy. W przeciwnym wypadku występuje ryzyko zbyt dowolnego kształtowania liczby oraz zakresu przedmiotowego celów i zadań realizacyjnych, co w praktyce oznacza ich nie zrealizowanie. Tym samym występuje konieczność dokonywania ich korekty lub odsuwania w czasie terminów ich osiągnięcia. Rodzi to sytuację, w której powstają określone straty społeczno-ekonomiczne, a w świadomości społecznej kształtuje się pogląd o obietnicach bez pokrycia. Stąd też mimo, że istnieje dotąd wiele nierozwiązanych problemów społeczno-gospodarczych i ekologiczno-przestrzennych - trzeba niestety zmniejszać liczbę i zakres przedmiotowy celów rozwojowych, a także wynikających z nich zadań realizacyjnych. Trzeba dokonać więc wyboru najpilniejszych z pilnych celów i zadań. Innymi słowy, proces formułowania STRATEGII nie może przerodzić się w koncert życzeń, a winien doprowadzić do wyboru najważniejszych i najpilniejszych - z punktu widzenia dynamizowania procesów rozwoju społeczno-gospodarczego, konieczności ochrony środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego oraz racjonalnego zagospodarowania przestrzennego celów oraz zadań realizacyjnych. Podstawowym czynnikiem ograniczającym nasze zamierzenia rozwojowe jest niestety niedobór środków finansowych, będących w dyspozycji władz samorządowych w stosunku do występujących potrzeb. 3 Funkcją STRATEGII jest także stworzenie merytorycznych podstaw (argumentacji) do prowadzenia negocjacji z sejmikiem województwa, w sprawie realizacji wojewódzkiej polityki rozwoju na obszarze gminy (zadania ponadlokalne) oraz wnioskowania o umieszczenie w strategii rozwoju województwa, wieloletnich programach wojewódzkich oraz planie zagospodarowania przestrzennego województwa zadań gminnych. STRATEGIA tworzy również merytoryczną podstawę do ubiegania się o zewnętrzne środki finansowe (krajowe i zagraniczne) na współfinansowanie zawartych w niej zadań realizacyjnych (np. dotacje, kredyty, środki pomocowe Unii Europejskiej). STRATEGIA stanowi również podstawę do nawiązywania oraz rozwoju współpracy władz gminy z podmiotami gospodarczymi, organizacjami społecznymi i zawodowymi, władzami gmin sąsiadujących, władzami powiatu w celu rozwiązywaniu wspólnych problemów m.in. w zakresie 3 Realizacja ustaleń STRATEGII dokonuje się poprzez wieloletnie (4-5 letnie) plany realizacyjne, w tym wieloletnie plany inwestycyjne, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz roczne plany realizacyjne. Stanowią one z kolei podstawę do corocznego sporządzania budżetu gminy.

4 stymulowania rozwoju gospodarczego, w tym turystyki oraz infrastruktury technicznej i społecznej, a także ochrony środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego. Ogólne biorąc, STRATEGIA ROZWOJU GMINY odpowiada na podstawowe pytanie: co musimy zrobić, aby funkcjonować i rozwijać się w przyszłości w celu jak najlepszego zaspokajania zbiorowych potrzeb mieszkańców?, mając oczywiście na uwadze istniejące ramowe warunki działania, takie jak: obowiązujące przepisy ustrojowo-prawne i finansowe, zasobność rzeczowo-finansową gminy, aktywność i skuteczność działania władz gminy, aktualny poziom rozwoju społeczno-gospodarczego i zagospodarowania przestrzennego gminy, konieczność ochrony zasobów i walorów środowiska przyrodniczego oraz dziedzictwa kulturowego gminy. * * * Dostrzegając konieczność wdrożenia zasad zarządzania strategicznego jako podstawy racjonalnego i efektywnego sterowania procesami rozwoju gminy w celu tworzenia możliwie jak najlepszego środowiska życia dla mieszkańców, Rada Gminy Izabelin przyjęła w dniu 3 czerwca 1998 roku Uchwałę nr XXXVII/206/98 w sprawie opracowania Strategii rozwoju oraz Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Izabelin. W wyniku przeprowadzonego przetargu (czerwiec 1999 roku) prace analityczno-koncepcyjne związane z opracowaniem STRATEGII ROZWOJU GMINY IZABELIN zostały powierzone prof. dr hab. Alojzemu Zalewskiemu i dr Markowi Ziółkowskiemu z Katedry Samorządu Terytorialnego i Gospodarki Lokalnej Szkoły Głównej Handlowej (d. SGPiS) w Warszawie. Jednocześnie wyłoniono wykonawcę Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Izabelin w postaci firmy URBIT doradztwo i projektowanie z Warszawy. Projektanci STRATEGII i STUDIUM ustalili (przy akceptacji ze strony Władz Gminy), że: oba dokumenty powstaną w ścisłej współpracy, co zapewni spójność celów rozwoju oraz zadań realizacyjnych w sferze społeczno-gospodarczej i funkcjonalno-przestrzennej w efekcie umożliwi to prowadzenie przez władze Izabelina kompleksowej polityki rozwoju gminy, Strategia rozwoju będzie koncentrować się na zagadnieniach społeczno-gospodarczych, Studium będzie koncentrować się na problemach funkcjonalno-przestrzennych, w tym związanych z ochroną środowiska przyrodniczego i infrastrukturą techniczną, Raport o stanie gminy Izabelin składać się będzie z dwóch tomów: tom I: sfera społecznogospodarcza, tom II: sfera funkcjonalno-przestrzenna, wspólnie zostaną określone cele rozwoju, tj. cel strategiczny i cele operacyjne w efekcie czego powstanie jeden katalog celów dla obu dokumentów.

5 Prace analityczno-planistyczne związane z opracowaniem STRATEGII ROZWOJU GMINY IZABELIN zostały podzielone na dwa merytoryczne etapy, a mianowicie: Etap I Diagnoza stanu istniejącego, obejmująca analizę dotychczasowych przekształceń strukturalnych i tendencji rozwoju społeczno-gospodarczego oraz sytuacji budżetowej gminy efektem prac jest RAPORT O STANIE GMINY IZABELIN tom I: sfera społeczno-gospodarcza (tom II: sfera funkcjonalno-przestrzenna znajdzie się w Studium), Etap II - Analiza możliwości rozwoju gminy, obejmująca identyfikację zewnętrznych (szans i zagrożeń) i wewnętrznych (silnych i słabych stron) uwarunkowań rozwojowych oraz sformułowanie strategicznych i operacyjnych celów rozwoju wraz z niezbędnym do ich wykonania katalogiem zadań realizacyjnych, a także sformułowanie priorytetów realizacyjnych wraz z prognozowaną wielkością dochodów i wydatków budżetowych gminy, co umożliwia skonfrontowanie potrzeb inwestycyjnych (wynikających z ustaleń strategii) z możliwościami ich sfinansowania z własnych środków (budżetu gminy) - efektem prac jest STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY IZABELIN DO 2015 ROKU.

6 Część i rozwój zrównoważony jako podstawa gospodarowania w gminie Ochrona środowiska przyrodniczego przed jego dalszą degradacją stanowi obecnie jedno z najtrudniejszych, a zarazem najpilniejszych wyzwań stojących przed współczesnymi pokoleniami. Przeciwdziałanie negatywnym skutkom degradacji środowiska przyrodniczego wymaga nowego podejścia do problemów jego ochrony. U jego podstaw winno leżeć po pierwsze przekonanie, że dalszy rozwój społeczno-gospodarczy będzie niemożliwy bez ochrony wszystkich ważnych elementów środowiska i że ochrona zasobów naturalnych jest podstawowym warunkiem od spełnienia którego zależy jakość życia społeczeństwa. Druga podstawowa konstatacja to ta, ze ochrona środowiska przyrodniczego nie jest celem samym w sobie, lecz musi przenikać wiele dziedzin ludzkiej aktywności. Wreszcie po trzecie nasze działania w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego nie mogą koncentrować się wyłącznie na likwidacji już zaistniałych zagrożeń ekologicznych, a więc koncentrować się na usuwaniu już zaistniałych skutków, lecz przede wszystkim winny dotyczyć działań eliminujących rzeczywiste przyczyny degradacji środowiska przyrodniczego. Prowadzone od wielu lat badania i dyskusje na temat zużycia zasobów naturalnych i racjonalizacji ich zużycia, a także przyczyn i skutków degradacji środowiska przyrodniczego doprowadziły do koncepcji zrównoważonego rozwoju (w Polsce stosuje się termin ekorozwój) jako nowej filozofii gospodarowania. Koncepcja ta przyjmuje za swoją podstawę założenie, że poprawa, a co najmniej nie pogarszanie stanu środowiska przyrodniczego winno być jednym z

7 podstawowych czynników warunkujących rozwój gospodarczy i poprawę jakości życia ludności. Dla osiągnięcia zrównoważonego rozwoju konieczne jest, aby ochrona środowiska przyrodniczego stanowiła nierozłączną część procesów rozwoju społeczno-gospodarczego i zagospodarowania przestrzennego i nie była rozpatrywana w oderwaniu od nich. Innymi słowy, rozwój zrównoważony to nadanie postępowi cywilizacyjnemu kierunku zachowującego w sposób trwały zasoby i walory środowiska przyrodniczego oraz czynna jego ochrona. Istotę rozwoju zrównoważonego (ekorozwoju) można również przedstawić za pomocą zbioru zasad tworzących filozofię nowego podejścia do rozwoju społeczno-gospodarczego i zagospodarowania przestrzennego. Stanowią one jednocześnie zbiór podstawowych kierunków praktycznych działań. Wśród tych zasad wymienić można podstawowe: Zasada ekologizacji gospodarki i jej rozwoju zwana też zasadą integralności systemu ekologicznego, społecznego i gospodarczego, Zasada praworządności oznacza to konieczność stworzenia takiego systemu prawa ekologicznego i metod (środków) jego realizacji w taki sposób, aby każdy przepis prawny był ściśle przestrzegany i aby nie było możliwe obchodzenie tych przepisów powołując się na taką argumentację, jak: interes społeczny, wyższa konieczność, jeszcze nas nie stać na ochronę środowiska, czy też jesteśmy jeszcze za biedni na ochronę środowiska przyrodniczego, Zasada likwidacji zanieczyszczeń u źródła - najskuteczniejszym sposobem ochrony środowiska przyrodniczego jest unikanie zanieczyszczeń, co w praktyce oznacza konieczność likwidacji skażeń i zagrożeń u źródła, Zasada uspołecznienia, zwana również zasadą partnerstwa i partycypacji społecznej - jej podstawą jest przekonanie, że żadne programy proekologiczne nie będą mogły być realizowane, jeśli nie uzyskają uprzednio poparcia społecznego, dlatego też należy tworzyć mechanizmy, które pozwolą na aktywne włączanie się grup obywatelskich, organizacji pozarządowych w proces zarządzania ochroną środowiska; zasada ta winna być również realizowana poprzez edukację i podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa, Zasada ekonomizacji nazywana też zasadą efektywności ekonomicznej, która zakłada osiąganie celów ekologicznych przy minimalnym koszcie społecznym, Zasada zanieczyszczający płaci - oznacza ona odpowiedzialność finansową sprawcy zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego; podmioty gospodarcze i obywatele nie mogą przerzucać kosztów jego restytucji na całe społeczeństwo i sami muszą ponieść koszty naprawy szkód ekologicznych. Wprowadzane od kilku lat w Polsce przepisy prawa tworzą warunki dla urzeczywistniania zasad zrównoważonego rozwoju, co znalazło swój wyraz w zapisach Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku oraz m.in. w ustawach o ochronie i kształtowaniu środowiska i zagospodarowaniu przestrzennym. Ponadto, Polska podpisała również w 1992 roku Deklarację z Rio de Janeiro oraz

8 Agendę 21 (Konferencja ONZ, tzw. Szczyt Ziemi) określające prawa i obowiązki państw w procesie realizacji podstawowych zasad zrównoważonego rozwoju oraz zestaw zaleceń dla działań na rzecz ekorozwoju. Także podpisany przez Polskę w 1991 roku Układ Stowarzyszeniowy ze Wspólnotami Europejskimi zawiera zapis, że polityka realizacji rozwoju społeczno-gospodarczego Polski powinna kierować się zasadą trwałego rozwoju (ekorozwoju). Tak więc, wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju wynika po pierwsze z uwarunkowań wewnętrznych, tj. konieczności zachowania bogactw natury dla obecnego i przyszłych pokoleń, po drugie z uwarunkowań zewnętrznych, tj. przyjętych przez Polskę zobowiązań międzynarodowych i konieczności osiągnięcia zachodnich standardów w dziedzinie ochrony środowiska, co jest jednym z podstawowych warunków integracji Polski z Unią Europejską. Wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju winno dokonywać się równolegle w różnych skalach przestrzennych, tj. globalnej (ogólnoświatowej), międzynarodowej (np. w ramach Unii Europejskiej), krajowej, regionalnej (wojewódzkiej) oraz lokalnej (powiatowej i gminnej). * * * Biorąc powyższe pod uwagę, podstawową przesłanką formułowania STRATEGII ROZWOJU GMINY IZABELIN DO 2015 ROKU było przyjęcie idei zrównoważonego rozwoju (ekorozwoju) jako podstawy kształtowania procesów rozwoju społeczno-gospodarczego i zagospodarowania przestrzennego w celu zapewnienia możliwie jak najlepszej jakości życia mieszkańców gminy. Oznacza to, że te procesy winny być powiązane z ochroną i racjonalnym kształtowaniem środowiska przyrodniczego. W przypadku gminy Izabelin jest to tym bardziej ważne, bowiem niemal 75% powierzchni gminy zajmuje Kampinoski Park Narodowy, a pozostała jej część wchodzi w skład jego otuliny. Jest to niewątpliwie fakt, który w sposób znaczący wpływać będzie na procesy rozwoju społeczno-gospodarczego i z zagospodarowania przestrzennego w gminie. Skala i dynamika tych procesów, już dziś podlega ograniczeniom ekologicznym wynikającym z wymogów ochrony walorów i zasobów Kampinoskiego Parku Narodowego oraz jego otuliny. Z drugiej strony ograniczenia te mogą stać się czynnikiem prorozwojowym dla funkcji mieszkaniowych o charakterze rezydencjalnym (domy mieszkalne na dużych działkach min m 2 i 70-80% powierzchni biologicznie czynnej) oraz funkcji turystyczno-rekreacyjnych. Wprowadzanie zasad zrównoważonego rozwoju to nie akt jednorazowy, lecz długotrwały proces, który winien przebiegać poprzez: powszechne uwzględnianie przyrodniczych uwarunkowań w sterowaniu procesami rozwoju społeczno-gospodarczego i zagospodarowania przestrzennego w stopniu społecznie, technicznie i ekonomicznie (możliwości sfinansowania przedsięwzięć proekologicznych) realistycznym,

9 promowanie ekologicznych kierunków i form w wybranych, a istotnych dla ekorozwoju gminy sferach i obszarach działalności mieszkańców (produkcja, usługi społeczne i bytowe, mieszkalnictwo, turystyka i rekreacja), ścisłą współpracę władz gminy z mieszkańcami oraz organizacjami społecznymi i kościelnymi, a także dyrekcją KPN w upowszechnianiu i praktycznemu wdrażaniu zasad zrównoważonego rozwoju, pozyskiwanie zewnętrznych środków finansowych na realizację przedsięwzięć proekologicznych. Tak więc, strategia zrównoważonego rozwoju to taka strategia, w której przy określaniu strategicznych celów wychodzi się od wartości środowiska przyrodniczego i na tej podstawie (bazie) formułuje się cele operacyjne i zadania realizacyjne. Granicą wyznaczania zakresu działań realizacyjnych jest trwałość zasobów środowiska przyrodniczego.

10 Część II Ocena sytuacji społeczno-gospodarczej gminy Izabelin GMINA IZABELIN należy do jednych z najmłodszych gmin w Polsce. 4 Powstała ona bowiem z dniem 1 stycznia 1995 roku w wyniku podziału Gminy Stare Babice. Gmina leży przy północnozachodniej granicy Warszawy. Poszczególne miejscowości, takie jak: Mościska, Laski, Izabelin Południowy (B), Izabelin Północny (C), Hornówek, Truskaw (wraz z Helenówkiem i Sony) oraz Sieraków, tworzą zwarte tereny osadnicze ciągnące się wzdłuż drogowych szlaków komunikacyjnych, które łączą je z warszawskim Żoliborzem i Bielanami oraz Starymi Babicami. Na terenie GMINY IZABELIN znajduje się Kampinoski Park Narodowy (KPN), w którego obrębie znajduje się niemal 75% ogólnej powierzchni gminy, zaś pozostała część wchodzi w skład jego otuliny. Ten jedyny w Europie park narodowy graniczący bezpośrednio ze stolicą państwa został utworzony w 1959 roku w celu ochrony unikatowych - w skali europejskiej - zespołów wydm śródlądowych, naturalnych zbiorowisk leśnych i bagiennych oraz fauny. Należy on do najstarszych i 4 Ocena stanu istniejącego jest niezmiernie ważnym i zarazem trudnym etapem prac planistycznych ze względu na fakt, iż wymaga on żmudnych i czasochłonnych działań na rzecz zgromadzenia aktualnych, kompleksowych, rzetelnych oraz wiarygodnych informacji wyjściowych (statystycznych i innych materiałów źródłowych). Jakość informacji wyjściowych wpływa bowiem w sposób bezpośredni na możliwość dokonania wszechstronnej analizy i oceny stanu istniejącego wraz ze wskazaniem dotychczasowych tendencji zmian. Czynnikami w istotny sposób ograniczającymi kompleksowość i głębokość prowadzonych analiz stanu istniejącego w gminie Izabelin były niedostatki informacji statystycznych (braki w tej sferze wynikają z faktu, że polski system statystyki państwowej nadal nie jest dostosowany do potrzeb analizy zjawisk społeczno-gospodarczych w wymiarze lokalnym, a także znaczne (bo ponadroczne) opóźnienia w publikacji materiałów statystycznych przez GUS i US w Warszawie. Ocena stanu istniejącego w gminie Izabelin w dużym stopniu odzwierciedla zatem taki stan wiedzy o gminie, jaki wynika ze zgromadzonych przez jej autorów informacji źródłowych (w tym statystycznych).

11 największych parków narodowych w Polsce i stanowi główny węzeł ekologiczny Mazowsza. Spośród 22 istniejących w Kampinoskim Parku Narodowym obszarów ochrony ścisłej cztery znajdują się na terenie gminy, w tym największy jeden z najstarszych i najcenniejszych Sieraków im. Prof. Romana Kobendzy. Obok funkcji ochronnych Kampinoski Park Narodowy wypełnia również bardzo istotne funkcje naukowe, dydaktyczne i popularyzatorskie. W jego skład wchodzi Dział Nauki i Monitoringu Przyrody, Stacja Zintegrowanego Monitoringu Przyrodniczego Pożary, Ośrodek Dydaktyczno-Muzealny w Granicy koło Kampinosu i nowo otwarte Centrum Edukacji przy siedzibie Dyrekcji Parku w Izabelinie. Funkcjom dydaktycznym służą również Leśny Ośrodek Botaniczny KPN w Laskach oraz przyrodnicza ścieżka poznawcza wokół Niepustu. KPN wydaje ilustrowany kwartalnik Puszcza Kampinoska. Działa też Towarzystwo Przyjaciół Kampinoskiego Parku Narodowego. W 1997 roku został zatwierdzony Plan Ochrony Kampinoskiego Parku Narodowego, będący podstawą działań na okres najbliższych 20 lat. Jest to pierwszy tego typu kompleksowy plan w polskich parkach narodowych. Kampinoski Park Narodowy odwiedza rocznie około miliona osób, głównie mieszkańców Warszawy i okolic. Mają oni do dyspozycji 350 szlaków turystycznych, 200 km tzw. Kampinoskiego Szlaku Rowerowego oraz 15 parkingów i 6 pól wypoczynkowych, znajdujących się na obrzeżach parku. Szlaki i obiekty obsługi turystycznej wyposażone są w liczne urządzenia towarzyszące i małą architekturę. Istotnym wyróżnikiem GMINY IZABELIN obok Kampinoskiego Parku Narodowego - jest bardzo znany w kraju i zagranicą Zakład dla Niewidomych w Laskach (został utworzony w 1922 roku) prowadzony przez Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi. Przygotowuje on niewidome dzieci i młodzież do samodzielnego życia (corocznie ok. 300 osób) a przede wszystkim umożliwia zdobycie wykształcenia, konkretnego zawodu, przygotowanie do wyższych studiów. W tym ogromnym dziele współpracują ze sobą siostry zakonne, pracownicy świeccy, niewidomi i wolontariusze. GMINA IZABELIN wraz z gminami: Błonie, Kampinos, Leszno, Łomianki, Ożarów Mazowiecki i Stare Babice wchodzi w skład Powiatu Warszawskiego Zachodniego, który obejmuje obszar 53,3 tys. ha i jest zamieszkały przez 86 tys. osób. Cechą szczególną GMINY IZABELIN jest jej położenie na styku Warszawy i Kampinoskiego Parku Narodowego oraz ścisłe związki funkcjonalne ze stolicą kraju. Ta sytuacja ma niewątpliwie istotny wpływ na wszystkie dziedziny życia gminy, a także determinuje przyszłe kierunki jej rozwoju i pełnione funkcje na rzecz otoczenia. Już obecnie GMINA IZABELIN postrzegana jest przede wszystkim przez mieszkańców Warszawy - jako atrakcyjne miejsce do zamieszkania (wśród ciszy, spokoju i zieleni), a więc pełni funkcję mieszkaniową. Pełni także choć w ograniczonym zakresie ze względu na niedorozwój odpowiedniej infrastruktury - funkcję obsługi ruchu turystyczno-rekreacyjnego (głównie sobotnioniedzielnego) mieszkańców Warszawy. Gmina jest również istotnym miejscem pracy w sferze produkcyjno-usługowej oraz instytucjach ze sfery infrastruktury społecznej.

12 Dalszy rozwój funkcji mieszkaniowych (zabudowa jednorodzinna typu rezydencjalnego), turystyczno-rekreacyjnych i produkcyjno-usługowych (bezpiecznych ekologicznie) gminy jest warunkowany rozwiązaniem palących problemów związanych z infrastrukturą techniczną, zwłaszcza w zakresie sieci wodociągowej, oczyszczalni ścieków wraz z systemem kanalizacyjnym, segregacji i usuwania odpadów komunalnych oraz drogownictwa. Jest to również istotne z punktu widzenia konieczności ochrony cennych walorów i zasobów środowiska przyrodniczego, znajdujących się na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego oraz w jego otulinie. GMINA IZABELIN wchodzi również na arenę współpracy międzynarodowej, czego wyrazem było podpisanie w sierpniu 1999 roku listów intencyjnych z władzami GMINY BORKEN z Hesji w Niemczech w sprawie podpisania porozumienia o gminach bliźniaczych. 1. Sfera społeczna 1.1. Sytuacja demograficzna Rzeczywiste zmiany liczby ludności dokonują się pod wpływem przyrostu naturalnego (urodzenia żywe minus zgony) i salda migracji (napływ minus odpływ). Kształtowanie się tych wielkości w gminie Izabelin w latach przedstawia tablica 1 Tablica 1 Ludność gminy Izabelin w latach Wyszczególnienie Liczba ludności Przyrost naturalny Migracje - napływ odpływ Saldo migracji Źródło: Roczniki statystyczne województwa warszawskiego oraz dane Urzędu Gminy Izabelin. Liczba stałych mieszkańców gminy Izabelin w tym okresie zwiększyła się o 363 osoby, tj. o 5%, przyrost naturalny wyniósł zaledwie 24 osoby, a saldo migracji 339 osób. Tak więc, udział migracji w przyroście ludności gminy przekraczał 93%. Należy przy tym dodać, że na terenie gminy zamieszkuje kilkaset osób na pobyt czasowy - w końcu 1998 roku ich liczba wynosiła 480. Łącznie w gminie zamieszkuje obecnie ponad 8100 osób. Ludność gminy jest skoncentrowana głównie w trzech miejscowościach: Izabelin Północny (26,8%), Laski (21,9%) i Truskaw (18,3%). W Hornówku mieszka 12,3% mieszkańców gminy, w Izabelinie Południowym 9,9%, w Mościskach 5,9% i najmniej w Sierakowie 4,9%. Gęstość

13 zaludnienia na 1 km 2 wynosi ok. 160 osób i odpowiada przeciętnej w powiecie. Jeśli jednak odejmiemy tereny Kampinoskiego Parku Narodowego, to faktyczna gęstość zaludnienia wyniesie ponad 600 osób na 1 km 2, co jest wskaźnikiem porównywalnym z terenami peryferyjnymi Warszawy. Strukturę ludności gminy według grup ekonomicznych przedstawia tablica 2. Tablica 2 Liczba i struktura ludności według grup ekonomicznych w 1998 roku Miejscowość Przedprodukcyjny 0-17 lat Produkcyjny K i 64 M Wiek Poprodukcyjny 60 K i 65 M i więcej Gmina ogółem Izabelin Północny Izabelin Południowy Laski Mościska Truskaw Hornówek Sieraków Struktura w % Gmina ogółem 23,8 60,8 15,4 100,0 Izabelin Północny 22,5 62,9 14,6 100,0 Izabelin Południowy 23,3 59,7 17,0 100,0 Laski 20,3 60,7 19,0 100,0 Mościska 22,2 60,0 17,8 100,0 Truskaw 25,4 61,4 13,2 100,0 Hornówek 28,0 61,5 10,5 100,0 Sieraków 33,1 49,9 17,0 100,0 Razem Źródło: Ekspertyza rozwoju demograficznego do 2020 roku gminy Izabelin..., Ekspert, Warszawa 1999 (Autorzy: J. Borkowska-Kitkiewicz i R. Kosiński) i obliczenia własne. Ludność gminy Izabelin w wieku produkcyjnym stanowiła 60,8% w 1998 roku, udział ludności w wieku przedprodukcyjnym wynosił 23,8%, a w wieku poprodukcyjnym 15,4%. Struktura ludności gminy Izabelin według grup ekonomicznych była więc mniej korzystna niż przeciętnie w kraju. Ludność Polski w wieku przedprodukcyjnym stanowiła bowiem 26,3%, a w wieku poprodukcyjnym 14,2%. Natomiast w b. województwie warszawskim struktura ta była mniej korzystna niż w gminie Izabelin, gdyż udział ludności w wieku przedprodukcyjnym wynosił 20,9%, a w wieku poprodukcyjnym 17,4%. Niższy udział ludności w wieku przedprodukcyjnym w gminie Izabelin może mieć w przyszłości niekorzystny wpływ na tempo przyrostu naturalnego. Najkorzystniejszą strukturę demograficzną w gminie Izabelin mają Hornówek oraz Truskaw, tj. niski udział ludności w

14 wieku poprodukcyjnym (10,5% i 13,2%) i wysoki udział ludności w wieku przedprodukcyjnym (28% i 25,4%). Najwyższy udział ludności w wieku przedprodukcyjnym ma Sieraków (33,1%), ale i najniższy udział ludności w wieku produkcyjnym - niespełna 50%. Najmniej korzystną strukturę demograficzną mają Laski, gdzie ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowi zaledwie 20,3%, udział zaś ludności w wieku poprodukcyjnym wynosi 19%. Biorąc pod uwagę strukturę demograficzną gminy Izabelin oraz malejące tempo przyrostu naturalnego, nie należy raczej spodziewać się w przyszłości większego endogenicznego zwiększenia liczby ludności (przyrost naturalny). Znaczący przyrost liczby ludności może i najprawdopodobniej nastąpi w wyniku migracji ze względu na wysoką atrakcyjność gminy Izabelin dla lokalizacji budownictwa mieszkaniowego, zwłaszcza o charakterze rezydencjalnym Infrastruktura społeczna Edukacja W gminie Izabelin do ubiegłego roku funkcjonowała jedna szkoła podstawowa. W 1998 roku oddano do użytku nowoczesny budynek szkolny wraz z halą gimnastyczną. W związku z reformą oświaty utworzone zostało również gimnazjum, które mieści się w starym budynku szkoły podstawowej (naukę w nim rozpoczęło 110 uczniów w czterech oddziałach). Wymaga on gruntownego remontu (w czasie wakacji kosztem 350 tys. zł rozpoczęto pierwszy etap prac, w którym wymieniono wszystkie okna). W gminie istnieje także prywatna szkoła muzyczna I i II stopnia. Oprócz tego działają również dwa przedszkola. Jedno w Izabelinie, do którego uczęszcza obecnie 118 dzieci, będących pod opieką 7 nauczycieli. Drugie przedszkole znajduje się w Laskach. Obejmuje ono swoją opieką 85 dzieci i zatrudnia 5 nauczycieli. Obydwa przedszkola są nadmiernie zagęszczone, gdyż według orzeczenia organizacyjnego powinny one liczyć po 75 dzieci każde. Stan obiektu w Laskach jest ogólnie oceniany jako dobry. Wymaga on jednak poprawy funkcjonalności i termoizolacji. Natomiast stan obiektu w Izabelinie jest oceniany jako średnio zadowalający, gdyż budynki tego przedszkola są stare i wymagają ciągłej konserwacji. W latach liczba uczniów uczęszczających do szkoły podstawowej praktycznie nie zmieniła się i wynosi obecnie 686. Kadra pedagogiczna w tym okresie zmniejszyła się z 49 do 42 nauczycieli. Pozytywnie należy ocenić rozwój zajęć pozalekcyjnych wzrost z 25 grup w roku szkolnym 1995/96 do 60 grup w roku szkolnym 1989/99. Baza oświatowa gminy w zakresie szkolnictwa podstawowego (szkoła podstawowa i gimnazjum) jest na dzień dzisiejszy wystarczająca. Obie szkoły mieszczą się w jednym budynku. Część dzieci ze względu na bliskość uczęszcza do szkoły podstawowej położonej w gminie Warszawa-Bielany przy granicy Mościsk. Nastąpił znaczny wzrost liczby dzieci podejmujących naukę w I-szej klasie szkoły podstawowej w Izabelinie (po raz pierwszy 4 równoległe klasy). Dalszy

15 wzrost liczby uczniów oznacza, że w 2002 roku nauka odbywać się będzie na 2 dwie zmiany. Stąd też celowym byłoby wybudowanie nowego gmachu gimnazjum (docelowo przynajmniej 12 oddziałów) Młodzież w wieku szkoły średniej jest zmuszona korzystać ze szkół warszawskich, gdyż występuje ich brak na terenie gminy. Liczba miejsc w przedszkolach jest niewystarczająca w stosunku do bieżących potrzeb, które w przyszłości prawdopodobnie zwiększą się znacznie. Instytucją oświatową szczególnego rodzaju o zasięgu ogólnopolskim Zakład dla Niewidomych w Laskach (utworzony w 1922 roku), którego główną funkcją jest edukacja niewidomych dzieci i młodzieży z całego kraju. Zakład ten ma długoletnią tradycję i znaczący dorobek, który znany jest nie tylko w kraju, ale i zagranicą. Przygotowuje on niewidome dzieci i młodzież do samodzielnego życia. Ci młodzi ludzie zdobywają tutaj konkretny zawód lub przygotowanie do podjęcia studiów wyższych, dzięki temu mają oni szansę na znalezienie pracy i usamodzielnienie się w życiu. Zakład posiada odpowiednią bazę do pełnienia swej funkcji, tj. budynki przedszkola, szkół, internatów, warsztatów i zaplecza technicznego. Ochrona zdrowia Służba zdrowia w gminie Izabelin zapewnia mieszkańcom jedynie podstawową opiekę medyczną. Ze specjalistycznych zaś usług medycznych korzystają mieszkańcy gminy w rejonowych placówkach opieki zdrowotnej w warszawskiej gminie Bielany. Ośrodek Zdrowia w Izabelinie świadczy opiekę medyczną w zakresie profilaktyki, diagnostyki i leczenia w zakresie pediatrii i interny zgodnie z zakresem kompetencji lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Sprawuje całodobową opiekę nad pacjentem w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, opiekę pielęgniarską: pielęgniarki środowiskowej i położnej środowiskowej. Świadczenia obejmują również pełny zakres diagnostyki laboratoryjnej, radiologicznej i ultrasonograficznej w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Ośrodek Zdrowia w gminie Izabelin posiada gabinet internistyczny, gabinet pediatryczny, gabinet stomatologiczny, gabinet zabiegowy i gabinet ginekologiczny. Gabinety te są wyposażone w urządzenia niezbędne do świadczenia usług medycznych w podstawowym zakresie. Zatrudnia on 5 lekarzy medycyny i 4 lekarzy stomatologów, 7 pielęgniarek, w tym jedną położną i 3 pielęgniarki środowiskowe. Spośród sześciu lekarzy medycyny 5 posiada specjalizacje: jeden internistyczną I stopnia, dwóch w zakresie pediatrii I i II stopnia, dwóch w zakresie ginekologii I stopnia. Jeden lekarz stomatolog również posiada specjalizację I stopnia. Aktualnie nie jest rozwiązany problem opieki ginekologicznej. Rada Gminy Izabelin natomiast przyjęła i będzie finansować program wczesnego wykrywania raka sutka i narządu rodnego. Ułatwi to nawiązanie współpracy ze Szpitalem Bielańskim i ulokowanie w Izabelińskim Ośrodku Zdrowia placówki ginekologicznej.

16 Od 1 stycznie 2000 roku Ośrodek Zdrowia funkcjonuje jako Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej z Gminą Izabelin jako organem założycielskim. 5 Oprócz Ośrodka Zdrowia w Izabelinie funkcjonuje od maja 1999 roku pierwsza w gminie Lekarska Praktyka Rodzinna dr Aliny i Witolda Galczaków, którzy podpisali kontrakt z Mazowiecką Regionalną Kasą Chorych. Określone kontraktem świadczenia w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej (gabinety: internistyczny i pediatryczny oraz diagnostyczno-zabiegowy) zapisani pacjenci (ubezpieczeni w tej Kasie) otrzymają bez żadnej odpłatności. Prowadzą oni także od 1994 roku Specjalistyczną Prywatną Przychodnię Lekarską. Opieka społeczna Transformacja systemowa w Polsce przyniosła nie tylko korzystne efekty, ale i spowodowała ujemne skutki w postaci obniżenia się poziomu życia emerytów i rencistów oraz innych osób, które w wyniku dokonujących się przemian znalazły się w trudnej sytuacji życiowej. Zadaniem opieki społecznej jest pomoc tym osobom i grupom społecznym, które nie mogą z rozmaitych przyczyn zapewnić sobie egzystencji na społecznie akceptowalnym poziomie. Pomoc ta przybiera różne formy: pieniężną, rzeczową i usługi opiekuńcze. W gminie Izabelin liczba gospodarstw domowych objętych pomocą społeczną (pieniężną) wynosiła: 184 w 1995 roku, 218 w 1996 roku, 248 w 1997 roku i 269 w 1998 roku. Liczba osób objętych tą pomocą wynosiła odpowiednio: 567, 703, 816 i 852. Widać więc, że mimo wysokiego tempa wzrostu gospodarczego kraju, zwłaszcza do 1997 roku, liczba podopiecznych pomocy społecznej w gminie Izabelin stale rośnie. Wskutek tego zwiększają się wydatki na opiekę społeczną, co obrazuje poniższe zestawienie: Wydatki na opiekę społeczną (tys. zł): Gminy 48,5 76,2 331,9 408,0 Zlecone 177,6 255,6 477,0 434,2 Źródło: Dane Urzędu Gminy Izabelin. Należy dodać, że w ramach wymienionych kwot wydatków w 1997 roku na inwestycje w sferze opieki społecznej przeznaczono 175 tys. zł ze środków własnych gminy i 150 tys. ze środków budżetu państwa. W 1998 roku gmina przeznaczyła na inwestycje w tej dziedzinie 162 tys. zł. W gminie Izabelin istnieje: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Dom Samotnej Matki w Laskach oraz Ogniska Środowiskowe TPD w Izabelinie i Laskach. Mimo bardzo niskiego bezrobocia w gminie Izabelin, odsetek mieszkańców gminy korzystających z pomocy społecznej jest wyższy niż 5 Do końca 1999 roku Ośrodek Zdrowia funkcjonował jako jedna z wielu przychodni w strukturze Samodzielnego Publicznego Zespołu Zakładów Lecznictwa Otwartego Warszawa-Żoliborz.

17 przeciętnie w kraju. W 1997 roku stanowił on 10,6%, a w kraju 7,2%. Z tego wynika, że klientami pomocy społecznej w gminie Izabelin są głównie renciści i emeryci, a także osoby niezdolne do pracy. Kultura i sztuka oraz sport i rekreacja Na terenie gminy Izabelin funkcjonuje kilka instytucji kultury. W Laskach działa Dom Kultury, który prowadzi rozmaite zajęcia dla mieszkańców w różnym wieku, wydaje także gazetę gminną Listy do sąsiada. W Izabelinie znajduje się Gminna Biblioteka Publiczna oraz Prywatna Szkoła Muzyczna I i II stopnia. W siedzibie urzędu gminy organizowane są spotkania okolicznościowe, wystawy i koncerty. W gminie Izabelin istnieją następujące miejsca pamięci narodowej: cmentarz wojenny w Laskach, Izba Pamięci w Szkole Podstawowej w Izabelinie, obelisk w Sierakowie i płyta upamiętniająca w Truskawiu. Należy zaznaczyć, że kaplica w Laskach (jedyna tego typu budowla na Mazowszu zbudowana w latach z bali niekorowanych i zachowana w pierwotnym stanie) została w 1997 roku wpisana do rejestru zabytków. Należy podkreślić, że z roku na rok zwiększa się liczba organizowanych w gminie koncertów, wystaw, odczytów i spotkań oraz konkursów. Działalność sportowo-rekreacyjna znajduje również swoje miejsce w życiu gminy. Czołową rolę odgrywa w niej Ludowy Klub Sportowy Ryś w Laskach, którego dwie drużyny piłki nożnej biorą udział w rozgrywkach ligi okręgowej. Działają również uczniowskie kluby sportowe koszykówki i siatkówki. Przy Domu Kultury w Laskach istnieje klub rowerowy EKO-START, który organizuje wycieczki rowerowe. W Truskawiu drużyna harcerska prowadzi stajnię. Aktywność społeczno-kulturalna mieszkańców gminy nie ogranicza się tylko do uczestnictwa w różnych imprezach kulturalno-rozrywkowych. W gminie istnieją różne towarzystwa i stowarzyszenia, a mianowicie: Towarzystwo Przyjaciół Kampinoskiego Parku Narodowego, Klub Miłośników Izabelina i Puszczy Kampinoskiej, Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych, Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Izabelin, Stowarzyszenie Zdrowa Woda, Polski Klub Ekologiczny oddział Izabelin. Biorąc pod uwagę krótki okres istnienia gminy (niespełna 5 lat) wydaje się, że zarówno jej władze, jak i mieszkańcy wkładają sporo energii w rozwój społeczny i kulturalny gminy. Bezpieczeństwo publiczne

18 Badania socjologiczne przeprowadzone w ostatnich latach w Polsce odnotowują zmniejszanie się poczucia bezpieczeństwa osobistego obywateli na skutek wzrostu przestępczości, niskiej wykrywalności przestępstw oraz niedoinwestowania i braków kadrowych służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo publiczne. Nad bezpieczeństwem publicznym czuwa w gminie Izabelin policja i straż pożarna. Komisariat Policji w Izabelinie został utworzony w październiku 1995 roku w wyniku podziału kadrowego i sprzętowego Komisariatu Policji w Starych Babicach. Komisariat w Izabelinie posiada 10 etatów policyjnych: 1 komendant, 3 starszych dzielnicowych, 2 dzielnicowych, 1 funkcjonariusz operacyjno-dochodzeniowy i 3 policjantów. Teren podległy komisariatowi policji został podzielony na pięć rejonów służbowych: Rejon I - obejmuje Laski i Mościska, Rejon II - obejmuje Izabelin Północny, Rejon III - obejmuje Izabelin Południowy, Rejon IV - obejmuje miejscowości Hornówek i Truskaw, Rejon V - obejmuje Truskaw i Sieraków. Służbę w terenie pełnią patrole zmotoryzowane, w skład których wchodzą dzielnicowi, policjanci i funkcjonariusz operacyjno-dochodzeniowy. Komisariat posiada trzy radiowozy: dwa polonezy zakupione ze środków gminy i jeden samochód terenowy UAZ. Środki łączności i innych sprzęt pozostający w dyspozycji komisariatu są wystarczające. Sytuacja sprzętowa jest uznawana za wystarczającą i pozwalającą na efektywne pełnienie służby, natomiast radiowozy są wyeksploatowane i często ulegają awarii. Na terenie gminy zanotowano w 1998 roku 59 przestępstw o jedno więcej niż w 1997 roku. Struktura przestępstw była następująca: rozboje 3, bójki i pobicia 3. kradzieże z włamaniem 32 (w tym: do mieszkań 17, do placówek handlowych, biur, urzędów 3, do samochodów 10. inne 2), kradzieże samochodów 6 oraz inne przestępstwa W 1998 roku wzrosła liczba kradzieży z włamaniem do domów mieszkalnych, których było o 15 więcej niż w 1997 roku. Odnotowano również wzrost liczby kradzieży z włamaniem do samochodów o 5 więcej. Natomiast znacznie ograniczono kradzież samochodów z 16 w 1997 do 6 w 1998 roku, przyczyniły się do tego wzmożone działania prewencyjno-operacyjne. Nieznaczny spadek zanotowano również w kategorii inne przestępstwa. Wskaźnik wykrywalności przestępstw oscylował wokół 48%, co należy uznać za wynik zadowalający w porównaniu ze średnią dla Warszawy (ok. 30%). Na terenie gminy wiele wykroczeń powodują osoby naruszające przepisy ruchu drogowego, przepisy porządkowe, przepisy o ochronie przyrody, a także przepisy przeciwpożarowe. Ochroną przeciwpożarową na terenie gminy zajmują się dwie Ochotnicze Straże Pożarne (OSP) w Laskach i Izabelinie oraz jedna jednostka Ochrony ppoż. w Dyrekcji Kampinoskiego Parku Narodowego. W gminie istnieją dwie strażnice: jedna w Laskach, druga w Izabelinie Północnym. Na

19 wyposażeniu OSP znajduje się 5 samochodów pożarniczych, z których tylko jeden jest nowoczesną jednostką ratowniczą. Występuje potrzeba rozbudowy istniejących strażnic oraz całkowitej wymiany podstawowego wyposażenia starych samochodów pożarniczych. Postulat ten wydaje się całkowicie zasadny w świetle zdarzeń wymagających interwencji straży pożarnej, których w ubiegłych 4 latach było 250, w tym 150 pożarów. Ogólnie biorąc, zwiększenie bezpieczeństwa publicznego w gminie Izabelin wymagać będzie m.in. poprawy wyposażenia technicznego policji i ochotniczej straży pożarnej. Zasoby i budownictwo mieszkaniowe Zasoby mieszkaniowe są głównym wyznacznikiem sytuacji mieszkaniowej gminy. W gminie Izabelin zasoby mieszkaniowe zwiększyły się od 1995 roku o około 10% (tablica 3), natomiast liczba izb w tym czasie wzrosła o niemal 20%. W rezultacie zwiększyła się przeciętna liczba izb w mieszkaniu z 3,1 do 3,4. Z kolei, wzrost powierzchni użytkowej mieszkań był jeszcze większy i wyniósł w omawianym okresie 31%. Dzięki temu zwiększyła się przeciętna powierzchnia użytkowa z 60,2 m 2 do 71,4 m 2, a przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkań w przeliczeniu na osobę z 17,3 m 2 do 20,9 m 2. Szybszy wzrost zasobów mieszkaniowych niż liczby mieszkańców przyczynił się do zmniejszenia przeciętnego zagęszczenia mieszkań z 3,48 osoby na mieszkanie do 3,43 osoby na mieszkanie oraz izb z 1,11 do 1,02 osoby na izbę. Tablica 3 Zasoby mieszkaniowe gminy Izabelin Wyszczególnienie Liczba mieszkań Liczba izb Powierzchnia użytkowa mieszkań w tys. m 2 126,8 152,9 166,4 Przeciętna liczba izb w mieszkaniu 3,12 3,29 3,38 Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania w m 2 60,2 68,3 71,4 Przeciętna powierzchnia użytkowa na osobę 17,3 19,9 20,9 Przeciętna liczba osób na mieszkanie 3,48 3,43 3,43 Przeciętna liczba osób na izbę 1,11 1,04 1,02 Liczba mieszkań na 1000 osób Źródło: Roczniki statystyczne województwa warszawskiego i dane Urzędu Gminy Izabelin oraz obliczenia własne. Dla dokonania oceny sytuacji mieszkaniowej w gminie Izabelin przedstawiono podstawowe wskaźniki w tym zakresie dla Polski i b. województwa warszawskiego w 1997 roku, które zostały zamieszczone w tablicy 4.

20 Tablica 4 Podstawowe wskaźniki sytuacji mieszkaniowej w Polsce i b. województwie warszawskim w 1997 roku Wskaźniki Gmina Izabelin Polska b. województwo warszawskie Przeciętna liczba izb w mieszkaniu 3,29 3,46 3,15 Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania w m 2 68,3 60,9 52,9 Przeciętna powierzchnia użytkowa na osobę 19,9 18,6 19,3 Przeciętna liczba osób na: - mieszkanie 3,43 3,26 2,74 - izbę 1,04 0,94 0,87 Liczba mieszkań na 1000 osób Źródło: Rocznik statystyczny GUS 1998 i Rocznik statystyczny województwa warszawskiego 1998 oraz obliczenia własne. Sytuacja mieszkaniowa w gminie Izabelin w 1997 roku była nieco gorsza niż przeciętnie w kraju i w b. województwie warszawskim. Niższy był wskaźnik nasycenia mieszkaniami (liczba mieszkań na 1000 mieszkańców), większe było zagęszczenie mieszkań (liczba osób na mieszkanie) i izb (liczba osób na izbę). Przeciętna liczba izb w mieszkaniu była w gminie Izabelin mniejsza niż w Polsce, ale nieco większa niż w b. województwie warszawskim. Natomiast przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania była w gminie Izabelin o 12% większa niż w kraju i o niemal 30% większa niż w b. województwie warszawskim, nieco większa była również przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania w przeliczeniu na osobę. Można więc powiedzieć, że standard ilościowy mieszkań w gminie Izabelin jest nieco niższy niż przeciętnie w kraju, natomiast wskaźniki wielkości mieszkań są wyższe w gminie Izabelin. Znacznie mniej korzystnie dla gminy Izabelin wypada porównanie wyposażenia mieszkań w instalacje sanitarne. W gminie Izabelin tylko ok. 35% mieszkań jest podłączonych do sieci wodociągowej (ponad 2-krotnie mniej niż przeciętnie na wsi w kraju i około 2-krotnie mniej niż na wsi w b. województwie warszawskim) brak sieci kanalizacyjnej. Znaczny odsetek mieszkańców korzysta z szamb przydomowych, co niewątpliwie wpływa niekorzystnie na stan środowiska przyrodniczego (jakość wód). Niedorozwój infrastruktury technicznej, zwłaszcza kanalizacji i oczyszczalni ścieków oraz wodociągów może stać się barierą dalszego rozwoju budownictwa mieszkaniowego, które w ostatnich kilku latach wykazują niezwykle wysoką dynamikę wzrostu (tablica 5). Tablica 5 Mieszkania oddane do użytku w gminie Izabelin w latach Wyszczególnienie Liczba mieszkań oddanych do użytku