Strategia działania PZOS na lata 2016-2018 (projekt)

Strategia działania PZOS na lata 2016-2018 (projekt) Spis treści Wstęp 1. Diagnoza poziomu rozwoju Orientacji Sportowej w Polsce...str 2 1.1 Diagnoza aktualnego poziomu sportu wyczynowego oraz sportu dzieci i młodzieży w zakresie Orientacji Sportowej w Polsce 1.2 Diagnoza aktualnego stanu w OS w aspekcie pozostałych posiadanych zasobów 1.3 Diagnoza rozpoznawalności dyscypliny w polskim społeczeństwie (m.in. obecność w mediach) 1.4 Współpraca z organizacjami rządowymi i pozarządowymi 1.5. Współpraca ze środowiskiem (służbami mundurowymi, środowiskiem akademickim, harcerskim, szkolnym) 2. Cele działania PZOS...str 11 2.1 Cele nadrzędne 2.2 Cele szkoleniowe i wynikowe 2.3 Pozostałe cele działania PZOS 3. Działania strategiczne niezbędne do realizacji kluczowych celów...str 13 3.1 Ustalenie priorytetów w działaniach 3.2 Ustalenie optymalnej struktury PZOS niezbędnej do realizacji działań strategicznych 4. Efekty działania niezbędne do osiągnięcia kluczowych celów...str 15

Wstęp Polski Związek Orientacji Sportowej powstał w 2006 roku z przekształcenia Polskiego Związku Biegu na Orientację. Związane to było z potrzebą dostosowania nazwy związku do zmian, jakie zaszły w ostatnich latach, a związanych z prężnie rozwijającymi się innymi formami sportowej rywalizacji związanej z orientacją w terenie, a mianowicie: Rowerowej Jazdy na Orientację, Narciarskiego Biegu na Orientację i Orientacji Precyzyjnej. Orientacja Sportowa to sport o charakterze globalnym kładący duży nacisk na ochronę środowiska naturalnego, umożliwiający uczestnictwo sportowcom obu płci na równorzędnych zasadach. To także sport wolny od dopingu, rozwijający wszechstronnie umysł i ciało, zaś celem Międzynarodowej Federacji Orienteeringu (IOF) i Polskiego Związku Orientacji Sportowej jest włączenie poszczególnych form orienteeringu do programu Zimowych i Letnich Igrzysk Olimpijskich, a także igrzysk Paraolimpijskich. 1. Diagnoza stanu Orientacji Sportowej w Polsce 1.1 Diagnoza aktualnego poziomu sportu wyczynowego oraz sportu dzieci i młodzieży w zakresie Orientacji Sportowej w Polsce 1.1.1 Diagnoza aktualnego poziomu sportu wyczynowego Analiza osiąganych aktualnie wyników sportowych w BnO Seniorzy BnO W 2015 roku polscy zawodnicy kategorii senior uzyskali na MŚ następujące wyniki: sprint: - 16 miejsce Iwony Wichy - 19 miejsce Piotra Parfianowicza dystans średni: - 24 miejsce Pauliny Cygler - 39 miejsce Wojtka Kowalskiego dystans klasyczny: - 20 miejsce Wojtka Kowalskiego - 27 miejsce Pauliny Cygler sztafety klasyczne: - 22 miejsce sztafety kobiecej - 19 miejsce sztafety męskiej sztafety sprinterskie: - 11 miejsce zespołu mieszanego (dwie kobiety i dwóch mężczyzn) W zawodach The World Games w 2013 Polskę reprezentowały tylko kobiety i najlepsze miejsca, jakie zajęły to odpowiednio: Anna Morawska - 29 miejsce w biegu sprinterskim i Monika Gajda - 29 miejsce w biegu średniodystansowym na 40 startujących odpowiednio z 28% i 32 % stratą czasu do zwyciężczyni biegów.

Najlepsze wyniki, jakie uzyskiwali polscy zawodnicy biegu na orientację przypadały na pierwszą dekadę XXI wieku, bowiem w 2003 roku Barbara Bączek uzyskała 6 miejsce w biegu indywidualnym na MŚ na dystansie klasycznym, zaś Robert Banach na MŚ w 2001 roku zajął 12 lokatę w biegu na dystansie średnim i 13 lokatę na dystansie klasycznym. Ponadto 14 pozycję osiągnął Wojtek Kowalski w 2009 roku na dystansie sprinterskim, zaś sztafeta mężczyzn w tym samym roku zajęła 6 miejsce, choć należy wziąć pod uwagę, że cztery najlepsze sztafety nie były wtedy sklasyfikowane. Z pewnością największym osiągnięciem jest jednak jak do tej pory brązowy medal uzyskany przez Annę Górnicką na ME na średnim dystansie, a Robert Banach w tym samym roku, na tych samych mistrzostwach zajął 4 miejsce. Natomiast w zawodach The World Games najlepsze wyniki w biegach indywidualnych Polacy uzyskali: w 2001 roku - Janusz Porzycz -13 miejsce oraz Robert Banach 14 miejsce, a sztafeta mieszana na tych samych zawodach w 2001 roku zajęła doskonałe, czwarte miejsce. W klasyfikacji medalowej MŚ w kat. seniorów znajdujemy się poza klasyfikacją nie posiadając żadnego medalu (przed nami jest blisko 20 państw posiadających co najmniej 1 medal). Juniorzy BnO Dla kontrastu w klasyfikacji medalowej MŚ wszechczasów w kat. juniorów znajdujemy się pod koniec pierwszej dziesiątki posiadając 14 medali. W 2015 roku najbliżej medalu był zespół sztafetowy dziewcząt zajmując piąte miejsce, a w 2014 roku Piotr Parfianowicz zdobył srebrny medal w sprincie, zaś w 2013 ten sam zawodnik zdobył złoty medal na dystansie klasycznym. W kat. juniorek najlepsze miejsce w biegu indywidualnym w 2015 roku zajęła Aleksandra Hornik 15 miejsce na dystansie klasycznym. Natomiast polskie sztafety juniorów zajęły odpowiednio miejsce piąte juniorki (na 22 startujące zespoły), zaś 9 miejsce juniorzy (na 31 startujące zespoły męskie). Można więc śmiało stwierdzić, że obecnie posiadamy kilkunastoosobową grupę zdolnych juniorów (m.in.: Rzeńca, Wołowczyk, Piotrowski, Garbacik, Dzioba, Pryjma, Hornik, Morawska, Maciejewska, Cych, Drągowska, Wańczyk i kilku innych), która przy odpowiednim treningu i polityce startowej jest w stanie nawiązać za kilka lat równorzędną walkę z najlepszymi seniorami i seniorkami na Świecie. Analiza osiąganych aktualnie wyników sportowych w RJnO Seniorzy RJnO W 2015 roku polscy zawodnicy kategorii senior uzyskali na MŚ następujące wyniki: sprint: - 17 miejsce Anny Kamińskiej - 78 miejsce Radosława Jaroszka dystans średni: - 22 miejsce Anny Kamińskiej - 40 miejsce Macieja Gromadki - 57 miejsce Radosława Jaroszka - 22 miejsce Anny Kamińskiej dystans klasyczny: - 23 miejsce Anny Kamińskiej - 53 miejsce Radosława Jaroszka W 2015 roku polska reprezentacja nie zdobyła medalu na MŚ seniorów tak jak było to przez kilka minionych lat za sprawą Anny Kamińskiej (2010-złoto- sprint MŚ

Portugalia, 2011-srebro- średni MŚ Włochy, 2011-brąz- sprint ME Rosja, 2012- brąz- MŚ Węgry). Dokonując porównania uzyskiwanych w ostatnich latach wyników można stwierdzić, że bardzo nieliczna grupa objęta szkoleniem centralnym osiąga dobre wyniki. Maciek Gromadka to pięciokrotny medalista mistrzostw Świata juniorów, więc dobrze zna smak zwycięstwa i swoją dobrą dyspozycją w 2015 roku potwierdza, że ma potencjał na czołowego zawodnika światowej elity. Juniorzy RJnO W 2015 w Portugalii roku juniorzy na rowerach zdobyli trzy medale na Mistrzostwach Europy Juniorów: kat. M17-3m. Jakub Jaroszek (średni dystans) M17, 3m. Artur Żebrowski, Bartosz Nowak, Jakub Jaroszek (sztafeta) W17, 3m. Agnieszka Lisewska, Aleksandra Oleszek, Natalia Brejnak (sztafeta) Polscy juniorzy w RJnO zdobyli do tej pory pięć medali: 2008 24-31 sierpnia; Stare Jabłonki - Polska Srebrny medal Karol Myszkowski, Sebastian Wojtynek, Maciej Gromadka sztafety trzyzmianowe; 30.08.2008 Brązowy medal Maciej Gromadka dystans średni; 26.08.2008 2009 22-28 czerwca; Hillerod - Dania Srebrny medal Maciej Gromadka dystans średni; 24.06.2009 Srebrny medal Maciej Gromadka dystans klasyczny; 25.06.2009 2010 8-18 lipca; Montalegre - Portugalia Srebrny medal Maciej Gromadka dystans klasyczny; 16.07.2010 Przez ostatnie pięć lat nie zdobyto jednak medali. Łącznie w kategorii juniorów w RJnO zdobyto: 5 medali (w tym: 4 srebrne i 1 brązowy). Kobiety nie zdobyły do tej pory w juniorkach żadnego medalu), a najwyższe czwarte miejsce zajęła Sanocka Barbara w 2011 i 2012 roku. Analiza wyników i szkolenia w Narciarskim Biegu na Orientację Nigdy nie prowadziliśmy szkolenia w narciarskim biegu na orientację, zaś starty pojedynczych osób w MŚ nie miały wymiaru stricte sportowego. Przez szereg lat organizuje się jednak w Polsce MP w narciarskim biegu na orientację, którego uczestnikami są zawodnicy specjalizujący się w BnO oraz RJnO potrafiący jako tako poruszać się na nartach. Zawody narciarskie cieszą się sporą popularnością, jednak poziom sportowy jest bardzo niski. Analiza wyników i szkolenia w Orientacji Precyzyjnej W 2015 roku w MŚ w Orientacji Precyzyjnej udział wzięło troje Polaków. Najlepsze miejsca Polaków: - 48 miejsce Mazan Bartłomiej (kat. OPEN) - 38 miejsce Agata Ludwiczak (kat. PARA) 1.1.2 Diagnoza aktualnego poziomu sportu dzieci i młodzieży w zakresie Orientacji Sportowej w Polsce PZOS jest w Polsce kojarzony głównie z biegiem na orientację, gdyż to właśnie bieg na orientację jest najprostszą i wymagającą najmniej specjalistycznego sprzętu, formą aktywności, spośród wszystkich czterech form, nad jakimi PZOS sprawuje opiekę. Dzięki temu, że bieg na orientację może być sportem masowym

jest on popularyzowany jako sport szkolny. Przez szereg lat bieg na orientację znajdował się w programie letniej Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży, a także jest stale obecny w systemie współzawodnictwa sportowego. PZOS, a także prezesi okręgowych związków OS przez szereg lat starali się, aby bieg na orientację był obecny w programach WIMS. nie wszędzie się to udało, ale w kilku województwach zawody w ramach WIMS gromadzą co roku setki uczestników. Ponadto bieg na orientację znalazł się w programach kilku szkół jako program dla profilowanych klas (Warszawa, Gliwice, Zdzieszowice, kiedyś także Gdańsk). Przez szereg lat PZOS pozyskiwał fundusze z Departamentu Sportu powszechnego na wydawnictwa, które miały popularyzować poszczególne dyscypliny OS. Za pieniądze z MSiT udało się także zrealizować szereg kursów animatorów OS, a wcześniej biegu na orientację. W ostatniej dekadzie XX w. bieg na orientację był w pierwszej dziesiątce najbardziej popularnych w Polsce sekcji sportowych w masowo zakładanych UKS-ach, na które to sekcje udało się pozyskać w tamtym czasie znaczne ilości sprzętu do organizacji zajęć (lampionów, stojaków, mapników do RJnO, kompasów, wydawnictw itp.). W Polsce w 2015 roku szkolonych było kilkuset młodych ludzi w kilkudziesięciu klubach na terenie kilkunastu województw. Niestety marginalizowanie sportów nieolimpijskich przyniosło w ostatnich latach pogorszenie kondycji polskich klubów (m.in. likwidacja sekcji BnO Floty Gdynia. Gwardii W-wa, i zatrudnionych na etatach instruktorów i trenerów. Drastyczne zmniejszenie środków pochodzących z MSiT powoduje, że szkolenie młodzieży w wielu klubach zamiera (tak jest m.in. w województwie lubuskim i opolskim). Od dwóch lat dzięki wykorzystaniu programu rozwoju sportu masowego dzieci i młodzieży PZOS prowadzi działanie pn. Przygoda ze sportem. W ramach tego działania w 2014 dofinansowanych było 20 prowadzących, a w 2015 roku dziesięciu prowadzących zajęcia. jest to zdecydowanie za mało w stosunku do potrzeb środowiska, ale MSiT ma inne priorytety (np. promocja rugby i futbolu amerykańskiego). 1.2 Diagnoza OS w aspekcie aktualnie posiadanych pozostałych zasobów 1.2.1. Ewidencja klubów sportowych i sekcji OS oraz zawodników 1.2.2. Ewidencja kadr trenerskich i instruktorskich 1.2.3. Ewidencja kadr sędziowskich, topografów oraz budowniczych tras 1.2.4. Ewidencja map oraz sprzętu do organizacji zawodów i szkolenia 1.2.5. Ewidencja organizacji zawodów 1.2.6. Ewidencja zasobów finansowych 1.2.7. Ewidencja istniejących struktur związku 1.2.1. Ewidencja klubów sportowych i sekcji OS oraz zawodników W Polsce obecnie działa kilkadziesiąt klubów prowadzących działalność w OS. W większości z nich prowadzi się szkolenie w zakresie biegu na orientację, kilka zaś stawia większy nacisk na RJnO, choć jest także kilka klubów które starają się utrzymać równowagę pomiędzy RJnO i BnO. W 2013 roku za sprawą coraz większej popularności Orientacji Precyzyjnej w kilku klubach zarejestrowały się osoby pragnące specjalizować się w tej formie orienteeringu. Poniżej dokonano zestawienia klubów sportowych, które wykupiły licencję w 2015 roku:

Tab. 1. Liczba licencjonowanych w 2015 roku w PZOS zawodników z podziałem na dyscyplinę sportową liczba BnO RJnO NBnO OP ogółem* licencjonowanych klubów - - - - 61 zawodników 1519 703 800 1208 1533 *liczba ogółem nie jest równa sumie składowych, gdyż w niektórych klubach prowadzi się jednocześnie szkolenie w kilku dyscyplinach Tab. 2. Liczba licencjonowanych w PZOS zawodników z podziałem na grupę wiekową oraz zrzeszonych i indywidualnych. zrzeszonych indywidualnych do KM21 weterani OS w klubach liczba licencjonowanych zawodników 2014 r.- 1344 2015 r.- 1449 2014 r.- 25 2015 r.- 84 2014 r.-1054 2015 r.- 1187 2014 r.-315 2015 r.-346 1.2.2. Ewidencja kadr trenerskich i instruktorskich Uprawnienia trenerskie posiada w Polsce kilkadziesiąt osób, w tym dwie osoby uzyskały uprawnienia trenera I klasy, pozostałe posiadają uprawnienia trenera II klasy. Uprawnienia instruktorskie posiada ponad 100 osób, ale tylko niewielka część wykorzystuje je w praktyce. W 2015 roku było zarejestrowanych w Polsce 60 trenerów i instruktorów. BnO Większość zarejestrowanych w Polsce trenerów i instruktorów pracuje z zawodnikami uprawiającymi bieg na orientację. RJnO Podstawowy zespół trenerski to: Jan Cegiełka (trener kadry seniorów i juniorów). Ponadto w tzw. terenie szkolenie w RJnO prowadzą: Karol Kalsztein - trener w klubie Harpagan Gdańsk, Adam Hyjek (Azymek Zdzieszowice), Tomasz Polewka (Gliwice) i Stefan Niczyporuk (Trops Białystok). Niestety na tym lista szkoleniowców się kończy. OP Nie posiadamy kadr trenerskich specjalizujących się w OP. NBnO Nie posiadamy kadr trenerskich specjalizujących się w NBnO. 1.2.3. Ewidencja kadr sędziowskich, topografów oraz budowniczych tras W Polsce jest wielu sędziów OS, spośród których 151 wykupiło w 2015 roku licencje. Cztery osoby posiadają uprawnienia międzynarodowe IOF Adviser (Jerzy Antonowicz, Lech Trzpil, Jan Cegiełka, Ludomir Parfianowicz). Po zniesieniu stopni sędziowskich pozostali pełnoletni sędziowie mogą pełnić wszystkie funkcje sędziowskie na zawodach różnej rangi (do MP włącznie). W Polsce w 2015 roku było aktywnych 39 budowniczych tras i 54 kartografów.

1.2.4. Ewidencja map oraz sprzętu do organizacji zawodów i szkolenia Mapy W Polsce zarejestrowanych jest ponad 2300 map na przestrzeni lat 1973-2015. To bardzo dużo, ale obecnie tylko kilkadziesiąt map w Polsce spełnia wymogi stawiane mapom do biegu na orientację, kilkanaście map wymogi stawiane mapom do RJnO, a map, na których można zorganizować zawody w OP jest zaledwie kilka. Mapy do NBnO przygotowuje się pod konkretne zawody nanosząc na nie ślady, którymi potem, w trakcie trwania zawodów będą mogli poruszać się zawodnicy. Dlatego to zagadnienie nie będzie omawiane. Mapy do BnO wykorzystywane w Polsce przez wiele lat były bardzo różnej jakości, najczęściej bardzo niskiej, co zdaniem członków Zarządu PZOS, było w wielu przypadkach przyczyną ograniczenia prawidłowego rozwoju techniki orientacji polskich zawodników. Obecnie z pomocą przyszedł postęp technologiczny w tej dziedzinie (GPS, skanowanie laserowe terenu, wykorzystanie ręcznych dalmierzy laserowych itp.) i dlatego powstaje coraz więcej map dobrej i bardzo dobrej jakości, co z pewnością przyczynia się również do poprawy jakości wyszkolenia polskich zawodników BnO. Corocznie jest rejestrowanych w Polsce ok. 100-150 nowych map do OS. Mapy do RJnO w Polsce oceniane przez zawodników i trenerów rzadko spełniały wymogi dobrych map, nawet gdy były używane do organizacji na nich zawodów najwyższej rangi. Przyczyną niskiej jakości map były zwykle względy ekonomiczne, ale także zaniedbania osób odpowiedzialnych za ich wykonanie. Sprzęt Polskie kluby w większości dysponują niezbędnym sprzętem do organizacji szkolenia (stojaki, lampiony). Największym problemem jest nadal niewystarczająca liczba stacji Sport-Ident. Przez kilka lat do klubów trafiał sprzęt w ramach akcji MSiT Sport Wszystkich Dzieci. Natomiast sprzęt osobisty (ubiór, specjalistyczne buty, kompasy, chipy) jest na bieżąco uzupełniany przez poszczególne kluby, ale wielu klubów i osób nadal nie stać na profesjonalny sprzęt, który się stosunkowo szybko i w ostatnich latach, coraz szybciej zużywa. Kompletne wyposażenie zawodnika w w biegu na orientację w odpowiedni sprzęt to w tej chwili koszt około 1000-1200 zł/os. (350-600 zł - buty, 200 zł - strój, 200 zł - kompas i 200 zł - chip. Koszty są znacznie wyższe w NBnO (koszt nart, wiązań, butów, kijków i mapnika to około 1500-2000 zł, do tego dochodzi koszt smarowania nart uzależniony od częstości startów). Zdecydowanie najwyższe koszty sprzętu są w RJnO (wyczynowy rower to koszt od 5 tys. wzwyż, a do tego dochodzi jego serwisowanie i transport rowerów na zawody.) Wystarczający sprzęt do organizacji zawodów jest w dyspozycji kilku klubów w Polsce i z reguły większe zawody (na kilkaset osób) są organizowane wspólnym wysiłkiem okręgowych związków, rzadziej zaś pojedynczych klubów. W Polsce w ostatnich latach powstało kilkadziesiąt obszarów z siecią tzw., stałych punktów kontrolnych w ramach różnych projektów (ZPK, Znajdź się w Lesie itp.), co w wielu przypadkach ułatwia organizację procesu szkoleniowego, a także wpływa na popularyzację OS w różnych środowiskach. 1.2.5. Ewidencja organizacji zawodów W Polsce co roku organizowanych jest kilkaset zawodów w BnO, kilkanaście w RJnO i OP oraz kilka w NBnO. W BnO w zawodach ogólnopolskich lub międzynarodowych udział bierze średnio około 400-600 osób. Dla porównania największą liczbę uczestników na

polskich zawodach w biegu na orientację zgromadził Puchar Wawelu w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, gdzie do rywalizacji przystąpiło blisko 1300 osób, jednak połowa z zagranicy. W sumie liczbę osobo-startów w zawodach BnO można w Polsce szacować na kilkanaście tysięcy, ale należy pamiętać, że niektórzy zawodnicy biorą udział w kilkudziesięciu biegach na przestrzeni całego roku i kraju. Tak więc liczbę osób, która co roku bierze udział w zawodach w biegu na orientację należy szacować na kilka tysięcy. Oprócz zawodników licencjonowanych w zawodach udział bierze szerokie grono osób startujących na trasach popularyzacyjnych (OPEN) oraz w kategoriach dzieci i weteranów, gdzie organizatorzy nie przestrzegają ściśle wymogów licencyjnych. W tym miejscu warto kilka zdań poświęcić cyklom zawodów rozgrywanych w miastach zarówno w formule dziennej, jak i nocnej. Te zawody mają już swoje szerokie grono miłośników, a cykle takie jak: WNOF (Wrocław Night O-fight), Warszawa Nocą, Nocny Azymut, Łódź park Tour, Poznaj Poznań Nocą, Katowice Wieczorową Porą, Bielsko-Biała nocą, Zielony Wrocław, Szybki Mózg gromadzą na starcie od 100 do nawet 300 uczestników na każdym etapie. Popularności tych zawodów sprzyja kilka czynników (m.in.: łatwy dojazd, zurbanizowany teren, medialność; względnie niski poziom trudności, krótki czas wysiłku). Polska była trzykrotnie organizatorem Mistrzostw Świata Juniorów w biegu na orientację (ostatni raz w 2011 roku) i wszystkie zawody rangi mistrzowskiej odbyły się na Pomorzu (ok. Gdańska, Gdyni i Wejherowa). Jedną z najbardziej spektakularnych akcji jest cała Polska biega z mapą, która to akcja przyciąga wielu nowych miłośników biegu na orientację, dzięki obecności organizatorów w najbardziej popularnych miejscach wielu miast (rynki, centra handlowe). W RJnO organizowanych jest kilkanaście imprez w roku o charakterze zarówno sportowym, jak również popularyzacyjnym. W zawodach ogólnopolskich udział bierze zazwyczaj około 100 uczestników z kilku klubów. Za sprawą prężnie działającej w ostatnich latach Komisji RJnO w 2014 w Polsce zorganizowane zostały Mistrzostwa Świata, a w 2013 roku odbyły się Mistrzostwa Europy. W Narciarskim biegu na orientację organizowane są corocznie Mistrzostwa Polski, ale poza nimi nie ma żadnych zawodów w NBnO, głównie ze względów klimatycznych. W OP w 2013 roku zorganizowano po raz pierwszy ranking, w którym sklasyfikowano kilkadziesiąt osób, w tym spore grono osób, które przez lata uprawiały turystyczne marsze na orientację. W czternastu etapach, z których 10 odbyło się w Polsce (cztery w Czechach) rozgrywano zawody włącznie z MP, które odbyły się w Łodzi. W 2014 i 2015 roku ranking był kontynuowany, co także zaowocowało podniesieniem poziomu organizacyjnego i sportowego OP. 1.2.6. Ewidencja zasobów finansowych Polski Związek Orientacji Sportowej dysponuje rocznie budżetem w granicach 600 tys. zł. Na ten budżet w największej mierze składa się dotacja z MSiT na sport wyczynowy (w 2015 roku była to kwota 350 tys.) oraz dotacje z Departamentu Sportu dla wszystkich (w 2015 roku kwota około 100 tys.). Pozostała kwota pochodziła od członków PZOS (klubów, okręgowych związków, zawodników, działaczy, sędziów itp.). Bieżąca działalność związku (opłata za prowadzenie biura, pensje dla dwojga pracowników, opłaty dla IOF pochłaniają rocznie kwotę około 130 tys. PZOS nie posiada sponsora strategicznego. PZOS nie prowadzi działalności zarobkowej i brak mu środków na ufundowanie stypendiów dla najlepszych zawodników (np. dla Anny Kamińskiej - mistrzyni świata w RJnO.

1.2.7. Ewidencja istniejących struktur związku W 14-tu województwach istnieją okręgowe związki Orientacji Sportowej. OZOS nie ma w woj. opolskim i woj. świętokrzyskim. W PZOS funkcjonuje 11 komisji, z których najprężniej działające to: - Komisja Sportowo-techniczna (Podkomisja kartograficzna) - Komisja Kształcenia Kadr; - Komisja Kontroli i Organizacji Zawodów; - Komisja Marketingu; - Komisja Nowych Technologii. 1.3 Diagnoza rozpoznawalności dyscypliny w polskim społeczeństwie (m.in. obecność w mediach) Orientacja Sportowa jako dyscyplina sportowa (a raczej blok dyscyplin) jest słabo rozpoznawalna w polskim społeczeństwie, choć z pewnością można zauważyć spore zróżnicowanie tej rozpoznawalności w zależności od regionu kraju i rodzaju dyscypliny. Z pewnością największą rozpoznawalnością cieszy się bieg na orientację, mimo, że to w RJnO odnosimy w ostatnich latach największe sukcesy i organizujemy w tej dyscyplinie międzynarodowe zawody najwyższej rangi. Nie mniej jednak większą rozpoznawalność i popularność zawdzięcza BnO dzięki większej masowości, rozgrywkom szkolnym, wieloletniej obecności Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży oraz stałej obecności w ogólnopolskim systemie współzawodnictwa, a także organizacji imprez biegu na orientację w większości dużych miast polskich i za tą sprawą obecności w mediach. W telewizji publicznej od lat nie zaistniała żadna z dziedzin OS. W telewizjach lokalnych pojawiają się najczęściej imprezy międzynarodowe (w BnO i RJnO). Nieco lepiej sytuacja przedstawia się w stacjach radiowych. W radiowej trójce często imprezy na orientację (nie tylko sportowe) promuje Andrzej Krochmal. Kilkakrotnie również ogólnopolskie stacje radiowe obejmowały patronat nad zawodami najwyższej rangi. Najlepiej sytuacja wygląda w odniesieniu do prasy i internetu. W tej chwili funkcjonuje kilkadziesiąt stron internetowych poświęconych poszczególnym sekcjom, związkom oraz różnego rodzaju imprezom na orientację, a także dwa portale ogólnopolskie (zielonysport.pl, biegnaorientacje.pl). Ponadto OS, a szczególnie BnO, pojawia się na dobrze rozpoznawalnych stronach internetowych poświęconym bieganiu oraz wielu portalach społecznościowych i promujących lokalną działalność. Aby w sposób bardziej naukowy określić rozpoznawalność OS w polskim społeczeństwie, niezbędne byłoby przeprowadzenie krótkiego badania sondażowego opartego na wiarygodnej próbce Polaków (około 2000 osób w różnych zakątkach naszego kraju). 1.4 Współpraca z organizacjami rządowymi i poza rządowymi PZOS współpracuje z administracją rządową oraz organizacjami poza rządowymi. Przede wszystkim jest to MSiT, ale oprócz tego ministerstwa PZOS współpracuje np. z MON (w zakresie współpracy przy szkoleniu w

biegu na orientację). W poszczególnych województwach okręgowe związki, a także kluby sportowe współpracują z władzami wojewódzkimi, powiatowymi oraz gminnymi. Współpraca PZOS z organizacjami poza rządowymi (fundacjami, stowarzyszeniami) jest prowadzona w ograniczonym zakresie. 1.5. Współpraca ze środowiskiem (służbami mundurowymi, środowiskiem akademickim, harcerskim) PZOS najściślej ze wszystkich służb mundurowych współpracuje z wojskiem ze względu na istnienie wojskowych ośrodków szkolenia sportowego, w których przygotowują się zawodnicy uprawiający bieg na orientację i którzy uczestniczą w CISM, zarówno w biegu na orientację, jak również w narciarskim biegu na orientację. Zawodnicy znajdujący się na etatach we wspomnianych WOSS są najczęściej również reprezentantami Polski, dlatego konieczna jest współpraca i koordynacja działań, co często miało miejsce. PZOS współpracuje także z Lasami Państwowymi. Współpraca dotyczy m.in. udostępniania terenów leśnych pod organizację szeregu imprez na orientację, ale także pod tworzenie tzw. obszarów stałych punktów kontrolnych (Zielony Punkt Kontrolny). PZOS w 2013 roku współorganizował także Mistrzostwa Europy leśników (EFOL) wspierając merytorycznie leśników z Wejherowa. Ścisła współpraca była także widoczna przy organizacji Mistrzostw Świata w Rowerowej Jeździe na Orientację w 2014 roku. Współpraca ze środowiskiem akademickim jest ograniczona do wymiany korespondencji z Zarządem Głównym AZS dotyczącej udziału polskich zawodników w Akademickich Mistrzostwach Świata. Niestety Zarząd Główny AZS nie widzi sensu we wspieraniu finansowym osób uprawiających OS. Ponadto współpraca ze środowiskiem akademickim jest prowadzona przez osoby zatrudnione na uczelniach, na których realizowane są zajęcia dla studentów z OS (Wrocław, Gdańsk) i sporadycznie organizowane są kursy animatorów, instruktorów oraz kursy trenerskie. W ostatnich kilkunastu latach zanikła współpraca ze środowiskiem harcerskim, kiedyś bardzo prężna. Niestety przyczyny są prozaiczne brak środków finansowych po jednej i drugiej stronie.

2. Cele działania PZOS Cele te wynikają ze statutu: 1/ wspieranie i upowszechnianie kultury fizycznej; 2/ popularyzacja i prowadzenie szkolenia i współzawodnictwa w dyscyplinach orientacji sportowej; 3/ wspieranie działalności w obszarze kultury fizycznej osób niepełnosprawnych; 4/ wspieranie i organizowanie działalności edukacyjnej i wychowawczej oraz wypoczynku dzieci i młodzieży; 5/ promowanie ekologii, ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego; 6/ wspieranie działalności na rzecz integracji europejskiej, współpracy między społeczeństwami; 7/ reprezentowanie interesów dyscypliny w organizacjach krajowych i międzynarodowych; 8/ popularyzacja orientacji sportowej wśród dzieci, młodzieży szkolnej i akademickiej. 2.1. Cele nadrzędne Cele nadrzędne to cele w statucie nr 1,3,4,5,6. Mają one charakter zarówno prozdrowotny, ale też zawierają pierwiastek pedagogiczny, społeczny, a nawet ekologiczny. 2.2. Cele szkoleniowe i wynikowe Są to cele główne, do których należy dobrać adekwatne cele pośrednie przybliżające do realizacji celów głównych. Aby cele główne mogły być celami (a nie zamierzeniami czy wręcz ideałami) należy nadać im wartości i terminy realizacji. Celem głównym dla PZOS jako związku sportowego powinno być przede wszystkim osiąganie jak najlepszych wyników przez zawodników kategorii docelowej, którą jest kategoria seniorów. Planowanie celów głównych musi wynikać z analizy aktualnych możliwości na tle poziomu sportowego prezentowanego przez zawodników z innych krajów. Planowanie takie powinno także uwzględniać tendencje i kierunki zmian w rozwoju dyscypliny oraz aktualny potencjał młodszych zawodników. Przy planowaniu nie można także abstrahować od aktualnych i przyszłych warunków organizacyjnych oraz finansowych, w jakich trzeba będzie realizować postawione cele. Dla właściwego sformułowania celów głównych na lata 2016-2018 dla zawodników poszczególnych dyscyplin OS niezbędne jest dokonanie właściwej diagnozy aktualnego stanu oraz ocena silnych i słabych stron prowadzonego dotąd szkolenia w poprzednich latach. Analizy takiej należy dokonać przynajmniej na trzech poziomach: - sportu wyczynowego (kategorii senior) - sportu dzieci i młodzieży (kategorii młodzieżowiec, junior i junior młodszy); - sportu masowego i rekreacji (sportu ludzi dorosłych, w tym: weteranów, oraz sportu szkolnego, a także rekreacji ruchowej).

2.3. Pozostałe cele działania PZOS Do pozostałych celów działania związku należy m.in.: - popularyzacja Orientacji Sportowej wśród dzieci, młodzieży szkolnej i akademickiej (m.in. poprzez organizację zawodów, szkoleń, promocję działalności związku i klubów, publikacje dydaktyczne, szkoleniowe itp.); - popularyzacja Orientacji Sportowej pośród osób dorosłych (m.in. poprzez działania jw.) - popularyzacja Orientacji Sportowej w różnych środowiskach (np. środowisku służb mundurowych, akademickim itp.)

3. Działania strategiczne niezbędne do realizacji kluczowych celów Międzynarodowa Federacja Orienteeringu Ministerstwo Sportu i Turystyki władze samorządowe województw, powiatów i gmin PZOS inne związki sportowe (LA, PZN, PZKol) Wojsko Polskie Lasy Państwowe środowisko akademickie SZS media inne organizacje rządowe i pozarządowe sponsorzy Aby działania strategiczne były właściwie dobrane należy postrzegać działalność PZOS w ujęciu systemowym. PZOS jest podsystemem dla Międzynarodowej Organizacji Orienteeringu (IOF) oraz dla MSiT realizując ich cele, natomiast dla PZOS podsystemem są sekcje OS w klubach sportowych oraz wojewódzkie związki OS. Tab. 6 Działania strategiczne, jakie należy podjąć w okresie objętym strategią 2016-2018: organizacje/ środowiska IOF MSiT PKOl działania strategiczne - wzmocnienie pozycji PZOS w IOF poprzez organizację zawodów najwyższej rangi na światowym poziomie; - zwiększenie liczby bądź umocnienie pozycji polskich przedstawicieli we władzach i komisjach IOF; - sprawna wymiana informacji z IOF; - podniesienie pozycji Polski w rankingu wszechczasów klasyfikacji medalowej w BnO - przygotowanie grupy zawodników będących w stanie zrealizować postawione cele w poszczególnych subdyscyplinach OS; - wzmocnienie pozycji PZOS w MSiT jako związku sportowego odpowiedzialnego za rozwój sportu szkolnego i sportu masowego; - działania ukierunkowane na zwiększanie rozpoznawalności PZOS w PKOl i na rzecz wprowadzenia narciarskiego BnO do programu Zimowych IO 2022 (lub 2026);

- promocja Orientacji Precyzyjnej jako dyscypliny sportu dla osób niepełnosprawnych z możliwością rozgrywania jej w przyszłości w ramach Paralympic Games; inne związki sportowe (np. PZLA, PZKOl, PZN) władze samorządowe województw, powiatów i gmin Wojsko Polskie Lasy Państwowe środowisko akademickie SZS LZS inne organizacje rządowe i pozarządowe media sponsorzy PZOS - pozyskiwanie know how od pracowników innych związków sportowych w zakresie szkolenia w RJnO i NBnO oraz w zakresie zdobywania środków finansowych, kontaktów z mediami, przygotowań sportowców itp. - wspieranie klubów i okręgowych związków w ich działaniach na rzecz pozyskiwania środków i promocji OS w regionach; - współpraca w zakresie spójnych przygotowań do imprez międzynarodowych (CISM, WOC, World Games); - współpraca w zakresie utrzymania WOSS dla zawodników uprawiających bieg na orientację; - poszukiwanie możliwości rozwijania NBnO dla potrzeb udziału polskich zawodników w zimowych CISM; - współpraca z Wojskiem Polskim przy organizacji Mistrzostw Wojska Polskiego w biegu na orientację; - stymulacja środowiska wojskowego w kierunku promocji OS w jej strukturach; - podtrzymanie bardzo dobrych kontaktów z władzami Lasów Państwowych; - utrzymanie wizerunku OS jako sportu przyjaznego środowisku naturalnemu; - przygotowanie i udział zawodników w narciarskim biegu na orientację na Uniwersjadzie w 2019 r.) - promocja OS jako kwalifikowanego sportu akademickiego i sportu masowego dla wszystkich studentów. - promocja BnO jako sportu szkolnego; - promocja OS jako sportu wiejskiego. - poszukiwanie funduszy na promocję i rozwój OS jako sportu masowego; - współpraca przy pozyskiwaniu grantów na promocję aktywnego trybu życia; - dzielenie się know how z organizacjami zainteresowanymi szkoleniem swoich kadr bądź organizacją i popularyzacją orienteeringu; - promocja OS (wszystkich dyscyplin) zarówno jako sportu wyczynowego, jak i sportu masowego; - kształtowanie pozytywnego wizerunku OS dla potencjalnych sponsorów; - wybranie sponsora (sponsorów) strategicznych dla PZOS; - poszukiwanie sponsorów dla poszczególnych subdyscyplin OS; - zwiększanie liczby licencjonowanych zawodników;

- zwiększenie liczby uczestników imprez na orientację; - usprawnianie działania biura PZOS; - podnoszenie poziomu organizacji zawodów, szkolenia i organizacji systemu współzawodnictwa; - racjonalizacja struktur organizacyjnych; - usprawnienie komunikacji z otoczeniem.

4. Efekty działań niezbędne do osiągnięcia kluczowych celów Tab. 7. Spodziewane efekty działań w okresie objętym strategią 2016-2018 organizacje/ środowiska działania strategiczne 2016 2017 2018 IOF - wzmocnienie pozycji PZOS w IOF poprzez organizację zawodów najwyższej rangi na światowym poziomie; - zwiększenie liczby bądź umocnienie pozycji polskich przedstawicieli we władzach i komisjach IOF; - sprawna wymiana informacji z IOF; - podniesienie pozycji Polski w rankingu wszechczasów klasyfikacji medalowej w BnO - organizacja Pucharu Świata we Wrocławiu i jego okolicach; - zwiększenie liczby polskich IOF Adviserów (w BnO); - uzyskanie miejsc punktowanych w Mistrzostwach Świata gwarantujących większą liczbę zawodników w finałach kolejnych Mistrzostwach Świata; - organizacja The World Games w biegu na orientację we Wrocławiu i jego okolicach; - organizacja konferencji poświęconej organizacji zawodów na najwyższym poziomie z wykorzystaniem doświadczeń z organizacji TWG; - uzyskanie miejsc w pierwszej dziesiątce podczas TWG przez polskich zawodników; MSiT - przygotowanie grupy zawodników będących w stanie zrealizować postawione cele w poszczególnych subdyscyplinach OS; - przygotowanie warunków kontraktów; - wybór kryteriów doboru do wąskiej grupy WG 2017; - podpisanie kontraktów z zawodnikami przygotowującymi się do TWG i WOC; - postawienie celów na lata 2016-2017 zawodnikom wąskiej grupy TWG 2017; - ewaluacja i korekta składu grupy przygotowującej się do TWG 2017; - monitoring szkolenia i efektów współzawodnictwa; - korekta planów szkoleniowych i ocena systemu przygotowań; - uzyskanie zakładanych celów wynikowych. uzyskanie miejsc w pierwszej dziesiątce podczas Mistrzostw Świata przez polskich zawodników; - nie jest znany status PZOS po TWG

PKOl - wzmocnienie pozycji PZOS w MSiT jako związku sportowego odpowiedzialnego za rozwój sportu szkolnego i sportu masowego; - działania ukierunkowane na zwiększanie rozpoznawalności PZOS w PKOl i na rzecz wprowadzenia narciarskiego BnO do programu Zimowych IO 2022 (lub 2026) - promocja Orientacji Precyzyjnej jako dyscypliny sportu dla osób - finansowanie przygotowań i udziału wąskiej grupy kadry w WMTBOC; - dofinansowanie przygotowań i udziału kadry juniorów w JWOC i JWMTBOC; - lobbowanie na rzecz przywrócenia BnO do programu Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży; - utrzymanie BnO w systemie OSSM; - pozyskanie środków dla MSiT z programów na rozwój sportu masowego (w tym dzieci i młodzieży) w wysokości min. 150 tys. zł; - lobbowanie na rzecz wprowadzenia Orientacji Precyzyjnej do programu Olimpiady Sportów Umysłowych - lobbowanie w PKOl na rzecz umieszczenia w programie Zimowych IO 2022 (lub 2026) narciarskiego BnO poprzez udział w otwartych kongresach lub konferencjach przez PKOl; organizowanych - przywrócenie BnO do programu Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży; - pozyskanie środków dla MSiT z programów na rozwój sportu masowego (w tym dzieci i młodzieży) w wysokości min. 150 tys. zł; - wprowadzenie Orientacji Precyzyjnej do programu Olimpiady Sportów Umysłowych; - - wzmacnianie dobrego wizerunku PZOS w PKOl poprzez działania promocyjne związane z TWG

inne związki sportowe (np. PZLA, PZKOl, PZN) władze samorządowe województw, powiatów i gmin Wojsko Polskie niepełnosprawnych z możliwością rozgrywania jej w przyszłości w ramach Paralympic Games - pozyskiwanie know how od pracowników innych związków sportowych w zakresie szkolenia w RJnO i NBnO, zdobywania środków finansowych oraz kontaktów z mediami, przygotowań sportowców itp. - wspieranie klubów i okręgowych związków w ich działaniach na rzecz pozyskiwania środków i promocji OS w regionach; - współpraca w zakresie spójnych przygotowań do imprez międzynarodowych (CISM, WOC, World Games); - organizacja szkolenia dla trenerów z zakresu przygotowania zawodników w aspekcie techniki jazdy na nartach biegowych; - organizacja spotkań z członkami zarządu PZLA i PZN nt. pozyskiwania sponsorów i prowadzenia skutecznej strategii marketingowej we współpracy z pozyskanymi sponsorami; - organizacja spotkania z działaczami, której tematem będzie przekazanie informacji o możliwych źródłach finansowania działalności sportowej i organizacji zawodów oraz o praktycznych aspektach realizacji programów i rozliczania środków; - przygotowanie materiałów promujących OS (kalendarza, zdjęć reprezentantów kraju, - ustalenie jednego, spójnego kalendarza przygotowań kadry narodowej i kadry CISM w BnO; - - zaproszenie członków (członka) Zarządu PZN na The World Games celem zainteresowania narciarskim biegiem na orientację - współpraca w zakresie - zaproszenie notabli wojskowych

Lasy Państwowe środowisko akademickie utrzymania WOSS dla zawodników uprawiających bieg na orientację; - poszukiwanie możliwości rozwijania narciarskiego BnO dla potrzeb udziału w zimowych CISM; - współpraca z Wojskiem Polskim przy organizacji Mistrzostw Wojska Polskiego w biegu na orientację; - stymulacja środowiska wojskowego w kierunku promocji OS w jej strukturach; - podtrzymanie bardzo dobrych kontaktów z władzami Lasów Państwowych; - utrzymanie wizerunku OS jako sportu przyjaznego środowisku naturalnemu; - przygotowanie i udział zawodników w Narciarskim Biegu na Orientację na na uroczystości PZOS (rocznice, zjazdy sprawozdawcze itp.); - wręczenie odznaczeń PZOS osobom z władz wojskowych odpowiedzialnych za organizację OS w strukturach WP; - organizacja mistrzostw WP w ramach MP w NBnO; - udział przedstawiciela PZOS w komitecie organizacyjnym; - udział w ceremonii zakończenia MP WP; - - organizacja szkoleń z BnO dla kadr WP - przekazywanie informacji o kursach do poszczególnych formacji WP; - promocja ZPK na stronie zielonysport.pl - promocja LP podczas zawodów oraz na oficjalnej stronie PZOS (wzorem Czech); - egzekwowanie przepisów o ochronie lasów i zapisów zawartych w Poradniku ekologicznym; - dokonanie rozeznania w klubach akademickich pod katem możliwości otwarcia i działania - zaproszenie członków (członka) Zarządu Głównego AZS na The World Games celem

SZS Uniwesjadzie w 2019) - promocja OS jako kwalifikowanego sportu akademickiego i sportu masowego dla wszystkich studentów - promocja BnO jako sportu szkolnego tam sekcji NBnO (AZS Wrocław, AZS Katowice); - organizacja szkolenia dla potencjalnych trenerów NBnO - selekcja kadry na MŚ FISU w BnO; - promocja w środowisku akademickim popularyzacyjnych zawodów w BnO i NBnO; - utrzymanie w programach studiów AWF przedmiotów związanych z OS; - - zwiększenie liczby województw (z trzech do pięciu), w których organizowany będzie BnO w ramach WIMS zainteresowania narciarskim biegiem na orientację; - wsparcie szkoleniowe sekcji NBnO; - zwiększenie liczby województw do dziesięciu, w których organizowany będzie BnO w ramach WIMS; LZS inne organizacje rządowe i pozarządowe (np. PTTK, ZHP itp.) - promocja OS jako sportu wiejskiego - poszukiwanie funduszy na promocję i rozwój OS jako sportu masowego; - rozmowy z władzami LZS nt. możliwości organizacji Mistrzostw Krajowego Zrzeszenia LZS w BnO; - zatrudnienie osoby w PZOS, która będzie otrzymywać wynagrodzenie uzależnione od wielkości środków pozyskanych, a następnie rozliczonych; - stworzenie listy projektów UE wraz z terminami aplikacji oraz wymaganą dokumentacją oraz określeniem % ujętego wkładu własnego;

media sponsorzy - współpraca przy pozyskiwaniu grantów na promocję aktywnego trybu życia; - dzielenie się know how z organizacjami zainteresowanymi szkoleniem swoich kadr bądź organizacją i popularyzacją orienteeringu; - promocja OS w mediach (wszystkich subdyscyplin) zarówno jako sportu wyczynowego, jak i sportu masowego; - kształtowanie pozytywnego wizerunku OS dla potencjalnych sponsorów; - nawiązanie współpracy z przedstawicielami środowisk, z którymi możliwe byłoby wspólne wnioskowanie o granty UE i inne; - w przypadku zwrócenia się do PZOS przedstawicieli innych instytucji zainteresowanych pozyskaniem know how dot. organizacji orienteeringu, dzielenie się nim poprzez prowadzenie szkoleń lub nadzorowanie przebiegu imprez; - kontynuacja akcji Cała Polska biega z mapą - przeprowadzenie rozmów o włączenie BnO do programu Festiwalu Biegowego rozgrywanego w ramach Forum Ekonomicznego w Krynicy w 2017 - promocja Pucharu Świata w BnO w mediach ogólnokrajowych (radio); - prowadzenie rozmów z przedstawicielami mediów o objęcie patronatem medialnym i przeprowadzenie transmisji lub skrótów z TWG w BnO; - promocja orienteeringu jako sportu kwalifikowanego; - promocja orienteeringu jako sportu masowego; - organizacja zawodów w BnO (sprintu) dla przedstawicieli mediów podczas TWG; - współpraca z mediami przy realizacji transmisji i relacji z TWG; - kontynuacja akcji Cała Polska biega z mapą ; - współpraca z mediami przy realizacji transmisji i relacji z zawodów rozgrywanych w ramach Festiwalu Biegowego w Krynicy; - wybranie sponsora - diagnoza branży, w których - podpisanie umowy (umów)

PZOS strategicznego dla PZOS; - poszukiwanie sponsorów dla poszczególnych dyscyplin OS; - zwiększanie liczby licencjonowanych zawodników; - zwiększenie liczby uczestników zawodów na orientację; - usprawnianie działania biura PZOS; - usprawnienie komunikacji z otoczeniem należałoby poszukiwać sponsora dla PZOS; - wybór kilku branży i wybranie kilkunastu potencjalnych sponsorów; - specyfikacja oferty sponsorskiej; - specyfikacja oczekiwań względem sponsora (pieniądze, produkty, usługi); - ułatwianie procedur rejestracji nowych zawodników; - promocja orienteeringu jako sportu kwalifikowanego; - realizacja programów MSiT na upowszechnianie sportu dzieci i młodzieży; - pozyskiwanie finansów z MSiT na działalność PZOS; - wspieranie istniejących klubów oraz działania na rzecz powstawania nowych sekcji i klubów; - promocja imprez na orientację w różnych środowiskach (szkolnym, wielkomiejskim - pozyskanie finansów na zatrudnienie sekretarza; - - zwiększenie częstotliwości przesyłania informacji dla dziennikarzy (stworzenie listy mailingowej); sponsorskiej; - realizacja warunków umowy sponsorskiej;

- podnoszenie poziomu organizacji zawodów, szkolenia i organizacji systemu współzawodnictwa - zwiększenie częstotliwości publikowania treści na stronie zielonysport.pl; - opracowywanie na bieżąco materiałów dla mediów o dyscyplinie (wynikach zawodów, ważnych zdarzeniach, organizowanych zawodach itp.) - większa niż dotychczas aktywność w mediach społecznościowych (Facebook, Twitter); - wsparcie finansowe organizatorów MP w Narciarskim BnO; - prowadzenie kursów wg zapotrzebowania środowiska (trenerskich, instruktorskich, sędziowskich, kartograficznych, budowniczych tras itp.)