Wykopy Główne zagrożenia 1. Wpadnięcie do wykopu 2. Przysypanie w wykopie 3. Uderzenie przez osypujący się ze skarp grunt / kamienie 4. Uderzenie / przygniecenie przez ruchome elementy maszyn do robót ziemnych 5. Najechanie / potrącenie przez maszyny do robót ziemnych 6. Porażenie prądem w przypadku uszkodzenia kablowej linii elektroenergetycznej 7. Wybuch / emisja medium w przypadku uszkodzenia sieci gazowej 8. Poparzenie w przypadku uszkodzenia sieci ciepłowniczej Przeciwdziałanie Organizator prac Nadzorujący prace Wykonujący prace Środki organizacyjne 1. Sprawdzenie przed przystąpieniem do prac położenia instalacji i urządzeń podziemnych 2. Opracowanie przed przystąpieniem do prac Instrukcji Bezpiecznego Wykonania Robót (IBWR) w oparciu o projekt budowlany i wymogi określone w Planie BiOZ 3. W przypadku prowadzenia wykopów w bezpośrednim sąsiedztwie sieci: elektroenergetycznych, gazowych, telekomunikacyjnych, ciepłowniczych, wodociągowych i kanalizacyjnych określenie (w porozumieniu z zarządcą lub użytkownikiem) bezpiecznej odległości oraz sposobu ich zabezpieczenia 4. Zapewnienie środków do bezpiecznego prowadzenia prac w tym zapewnienie elementów obudowy skarp wykopów 5. Zapewnienie nadzoru, posiadającego niezbędne kwalifikacje 6. Zaplanowanie bezpiecznego dostępu do stanowisk pracy w wykopach oraz dróg ewakuacji, a także opracowanie organizacji ruchu pieszego i kołowego 1. Zapoznanie pracowników z zapisami IBWR przed przystąpieniem do prac 2. Prowadzenie bezpośredniego nadzoru zgodnie z wytycznymi zawartymi w IBWR 3. Zapewnienie bezpiecznego dostępu do stanowisk pracy w wykopach oraz dróg ewakuacyjnych 4. Kontrola stanu technicznego wykopów każdorazowo przed dopuszczeniem pracowników do wykonywania pracy w wykopach, a także po wystąpieniu deszczu lub mrozu 5. Prowadzenie wykopów z uwzględnieniem projektu określającego położenie instalacji i urządzeń podziemnych 1. Zapoznanie się z treścią IBWR przed przystąpieniem do prac 2. Prowadzenie prac zgodnie z wytycznymi zawartymi w IBWR 3. Stosowanie się do zaleceń osób nadzorujących prace
Dokumentacja Instrukcja Bezpiecznego Wykonania Robót (IBWR), w której zostaną określone następujące elementy: 1. Metodyka bezpiecznego wykonania robót w pobliżu sieci, takich jak: elektroenergetyczne, gazowe, telekomunikacyjne, ciepłownicze, wodociągowe i kanalizacyjne 2. Sposób wydzielenia, oznakowania i zabezpieczenia przed dostępem osób nieupoważnionych, stref niebezpiecznych 3. Zabezpieczenie wykopów dostępnych dla osób niezatrudnionych przy ich wykonaniu 4. Przyjęty sposób zabezpieczenia ścian wykopów oraz metodyka montażu i demontażu stosowanych zabezpieczeń 5. Wymagania w zakresie uprawnień, kwalifikacji, doświadczenia i umiejętności osób zatrudnionych do wykonania określonych robót 6. Środki, sprzęt oraz urządzenia przewidziane do wykonania robót 7. Określenie bezpiecznego dostępu do stanowisk pracy 8. Określenie sposobu zabezpieczenia stanowisk pracy ludzi zorganizowanych w bezpośrednim sąsiedztwie strefy pracy maszyn do robót ziemnych 9. Metodyka kontroli stanu wykopów przed dopuszczeniem do wykonywania robót 10. Sposoby transportu urobku oraz miejsce jego składowania 11. Kolejność realizacji poszczególnych robót oraz zasady bezpiecznego ich wykonania 12. Inne szczegółowe informacje, dotyczące bezpieczeństwa prowadzonych robót
Stosowanie środków ochrony zbiorowej 1.Zapewnienie elementów obudowy skarp wykopów 2. Zapewnienie środków do: - ogrodzenia, oznakowania, przykrycia i oświetlenia wykopów - wygrodzenia, oznakowania stref niebezpiecznych - wykonania pionowych ciągów komunikacyjnych - odwodnienia wykopu 3. Zapewnienie maszyn do wykonania wykopów: - z aktualnymi badaniami technicznymi - ze sprawnym sygnalizatorem ostrzegawczym barwy pomarańczowej - sprawny dźwiękowy sygnalizator cofania - z kompletnym wyposażeniem kabiny operatora w gaśnicę posiadającą aktualny przegląd oraz apteczkę pierwszej pomocy 4. Zapewnienie operatora maszyny : - z aktualnymi i odpowiednimi uprawnieniami do obsługiwanej maszyny budowlanej lub drogowej 1. Kontrola prawidłowego wykonania obudowy skarp wykopów lub odpowiedniego nachylenia skarp, a także poprawnego ogrodzenia i oznakowania wykopów 2. Kontrola prawidłowego wygrodzenia stref niebezpiecznych pracy maszyn, egzekwowanie przestrzegania przez pracowników ograniczeń wynikających z bezpośredniej bliskości strefy pracy maszyn 3. Bieżące monitorowanie prawidłowego składowania urobku z wykopów 1. Wygradzanie i oznakowanie wykopów 2. Wygradzanie i oznakowanie stref niebezpiecznych 3. Bieżące usuwanie nawisów ziemnych 4. Przebywanie tylko w wykopach, których skarpy zostały obudowane lub są odpowiednio nachylone 5. Przebywanie w bezpiecznej odległości od ruchomych elementów maszyn
Metody zabezpieczenia skarp wykopów: Ściany wykopu wykonane w formie bezpiecznego skarpowania. Środki ochrony zbiorowej schemat postępowania - opis działań : 1:n (wysokość skarpy: szerokość skarpy) Proponowane nachylenie skarp dla gruntów jednorodnych przy F=1.3 n szerokość skarpy, zalecenia dla H= 1m Piasek Φ = 30 0 Glina il = 0,25 H Skarpy Naziom bez Naziom Naziom bez Naziom obciążony obciążenia obciążony obciążenia 2 m 1,5 1,8 0 0,2 4 m 2,1 2,4 0,5 0,75 6 m 2,2 2,4 1 1,2 8 m 2,4 2,4 1,35 1,5 10 m 2,4 2,5 1,65 1,75 Szerokość skarpy zależy od głębokości wykopu i wynosi L=H n. Zaproponowane wartości n obliczono przy zastosowaniu kołowej powierzchni poślizgu. Podane wartości są wielkościami orientacyjnymi dla gruntów jednorodnych. W przypadku obciążenia naziomu zaleca się, żeby obciążenie było oddalone o co najmniej 1,5m od skarpy. Ze względu na ogólne dane przyjęte do analizy i zgodnie z PN-B-06050 B35 Geotechnika. Roboty ziemne. Wymagania ogólne, stateczność skarp i dna wykopu zaleca się sprawdzać obliczeniowo za każdym razem. Zaleca się stosowanie ochrony powierzchniowej za pomocą przynajmniej folii lub geowłókniny. Zaleca się stosować do zasad przyjętych w Budownictwo. Praca w wykopach PIP 2010.
Przygotował: dr inż. Grzegorz Kacprzak Specjalista ds. geotechniki i fundamentowania Warbud SA Biuro Techniczne, Dział techniczny, 48 (22) 567 64 68, 48 668 402 343, grzegorz.kacprzak@warbud.pl Proponowane nachylenie skarp dla gruntów jednorodnych przy F=1,2 1 : n (wysokość skarpy : szerokość skarpy 2. Zabezpieczenie krawędzi wykopu Wykonanie stałego zabezpieczenia krawędzi za pomocą systemowej balustrady (w postaci poręcz ochronna na wysokości min. 110 cm, poręcz pośrednia, oraz deska krawężnikowa o wys. 15 cm.) oddalonego o min. 100 cm od krawędzi wykopu Zastosowanie uchwytu wbijanego, uchwytu z przeciwwagą, lub uchwytu wkręcanego,
Ściany wykopu zabezpieczone ścianką szczelną typu Larsen. - schemat postępowania - opis działań : 1. Zabezpieczenie krawędzi wykopu Wykonanie stałego zabezpieczenia krawędzi za pomocą systemowej balustrady (w postaci poręcz ochronna na wysokości min. 110 cm, poręcz pośrednia, oraz deska krawężnikowa o wys. 15 cm.) - wariant I oddalonego o min. 100 cm od krawędzi wykopu z zastosowaniem uchwytu wbijanego, z przeciwwagą lub uchwytu wkręcanego - wariant II w osi lica wewnętrznego profilu stalowego z zastosowaniem uchwytu do grodzic
Ściany wykopu zabezpieczone ściana szczelinową, palisada JET-Grouting lub ścianką Berlinecką - schemat postępowania - opis działań : 1. Zabezpieczenie krawędzi wykopu Wykonanie stałego zabezpieczenia krawędzi za pomocą systemowej balustrady (w postaci poręcz ochronna na wysokości min. 110 cm, poręcz pośrednia, oraz deska krawężnikowa o wys. 15 cm.), oddalonego o min. 100 cm od krawędzi wykopu z zastosowaniem uchwytu wbijanego, z przeciwwagą lub uchwytu wkręcanego
Wykop usytuowany w miejscu dostępnym przez osoby trzecie - schemat postępowania - opis działań : Wariant I - Jeżeli wielkość wykopu jest niewielka należy zastosować szczelne przykrycie wykopu oraz dodatkowo oznaczyć graficznie wykonanie przykrycie (np. jaskrawym znakiem X) celem informacji o zagrożeniu, wykonanie wygrodzenia otworu w sposób informujący o zagrożeniu ( słupki + taśma ostrzegawcza + tabliczka ostrzegawcza). Wariant II - brak możliwości wykonania szczelnego przykrycia, wykonanie systemowego stałego wygrodzenia w postaci poręcz ochronna na wysokości min. 110 cm, poręcz pośrednia, oraz deska krawężnikowa o wys. 15 cm.
Wykopy liniowe w szalunkach systemowych - schemat postępowania - opis działań : Wariant I spełnienie wymagania wyniesienia szalunku powyżej poziom terenu o min 15 cm - wykonanie stałego systemowego wygrodzenia w postaci poręcz ochronna na wysokości min. 110 cm, poręcz pośrednia, oddalonego min o 1 m od krawędzi szalunku. Wariant II brak spełnionego minimalnego wymagania wyniesienia szalunku wykopu - wykonanie stałego systemowego wygrodzenia w postaci poręcz ochronna na wysokości min. 110 cm, poręcz pośrednia, deska krawężnikowa o wys. 15 cm, oddalonego min o 1 m od krawędzi szalunku.
Rodzaje i sposoby oznakowania i zabezpieczenia wykopów Oznakowanie graficzne : każdy prowadzony lub wykonany wykop należy oznakować w miejscu widocznym, przynajmniej od strony stałych ciągów komunikacyjnych, strefa pracy maszyny powinna zostać wytyczona ( wyznaczenie za pomocą taśmy biało czerwonej lub żółto czarnej ) oraz oznakowana graficznie dobrą praktyką jest ustanowienie osoby odpowiedzialnej za przestrzeganie zasad bezpieczeństwa w strefie pracy maszyny oraz współpracy między operatorem koparki i wozidła. Przykładowe znaki graficzne:
Zabezpieczenie wykopów : w sposób trwały ( wykopy długotrwałe oraz wykopu do których dostęp mają osoby trzecie) za pomocą dostępnych systemowych zabezpieczeń krawędziowych, zabezpieczenie ciesielskie wykonane na podstawie projektu sporządzonego przez uprawnioną osobę z drewna klasy C18, gr min 32 mm oraz szerokości 15 cm tymczasowe ( wykopy krótkotrwałe, do 1 zmiany roboczej) wykop zabezpieczony w postaci wygrodzenia płotkami ażurowymi ze stopami, taśmą biało czerwoną lub żółto czarną z ciągłym nadzorem osób pracujących przy wykopie Przykładowe wygrodzenia:
Schematy montażowe systemów zabezpieczeń : 1. Schemat poprawnie wykonanego zabezpieczenia krawędzi.
1. Uchwyt z przeciwwagą 2. Uchwyt wbijany 3. Uchwyt wkręcany 4. Uchwyt do grodzic stalowych
Komunikacja pionowa w wykopie - schodnia systemowa -zasady stosowania : Montaż i demontaż wyłącznie przez osoby posiadające uprawnienia do montażu rusztowań. Odbiór schodni komisyjny w udziale montażysta, kierownik robót/budowy, kierownik robót/brygadzista firmy użytkującej, sporządzenie protokołu odbioru na podstawie dokumentacji producenta. Oznakowanie i dopuszczenie do użytkowania: zamieszczenie oznaczenia dopuszczającego do użytkowania z informacjami o systemie schodni, osoby montującej, dopuszczanego obciążenia, lokalizacji. Dokonywanie przeglądów okresowych komisyjnie w składzie Kierownik robót, majster budowy/inżynier budowy : co 10 dni należy wykonywać przeglądy okresowe mające na celu weryfikację posadowienia, zakotwienia, kompletności elementów, poprawności złączy. Spisanie protokołu przeglądu z zauważonymi nieścisłościami, zaznaczeniem zlecenia naprawy lub usunięcia braków, zaznaczeniem terminu kolejnego przeglądu.
- drabiny -zasady stosowania : Drabiny mogą być stosowane na budowie jedynie za pisemną zgodą kierownictwa budowy w której powinno się zawierać: miejsce stosowania, przeznaczenie oraz dodatkowe zasady bezpieczeństwa podczas pracy na drabinie. Przed dopuszczeniem drabiny do użytkowania należy wizualnie sprawdzić kompletność elementów drabiny, uszkodzenia oraz deformacje. Drabiny stosowane na budowie powinny posiadać deklaracje zgodności. Stosowanie środków ochrony indywidualnej 1. Zapewnienie sprawnych środków ochrony indywidualnej ( hełm ochronny, kamizelka odblaskowa, obuwie ochronne, okulary ochronne itp. ) 2. Zapewnienie wymaganej przepisami dokumentacji inwentaryzacyjnej oraz monitorowanie terminów przydatności środków ochrony indywidualnej 1. Wycofywanie z użytkowania uszkodzonych lub zużytych środków ochrony indywidualnych 2. Nadzór nad prawidłowym stosowaniem środków ochrony indywidualnej 1. Stosowanie środków ochrony indywidualnej zgodnie z Instrukcjami ich użytkowania 2. Dokonywanie przeglądu powierzonych środków ochrony indywidualnej każdorazowo przed ich powtórnym użyciem, w celu wykrycia ewentualnych uszkodzeń