Tradycje Bożego Narodzenia w moim przedszkolu Jasełka, jasełka, zielona jodełka.. Grupa IV 5 6 latki 18.12.2012r. Ewa Sikorska
Cele: kultywowanie tradycji Świąt Bożego Narodzenia wzmacnianie więzi rodzinnych wprowadzenie w atmosferę Świąt integrowanie grupy poprzez podejmowanie wspólnych, twórczych działań związanych z organizacją uroczystości poprzez umiejętność porozumiewania się w działaniach czerpanie radości ze wspólnego bycia razem aktywizowanie oraz integrowanie rodziców i dzieci podczas pracy plastycznej wspólne kolędowanie Metody : czynnościowa, percepcyjna, słowna Środki dydaktyczne : kostiumy - aniołków, gwiazdeczek, pasterzy, trzech króli, Józefa, Maryi, dzieci rekwizyty - szalik, talerzyki, pudełko, rękawiczki, laska, łóżeczko z siankiem, lalka, przybory papiernicze.
TRADYCJE BOŻONARODZENIOWE Dzieci w przedszkolu wykonują stroiki bożonarodzeniowe, ozdoby choinkowe, kartki okolicznościowe, wystawiają Jasełka, uczą się także składać życzenia. Kultywowanie w przedszkolu tradycji spełnia ważną rolę w wychowaniu młodego pokolenia. Święta i związane z nimi zwyczaje i obyczaje są źródłem radości, wzruszeń, niezwykłych przeżyć, świadectwem łączących nas więzi i naszej odrębności, świadectwem więzów rodzinnych i więzi między pokoleniami, są świadectwem naszego przywiązania do swojej historii i tradycji" (B. Ogrodowska, Krągły rok, Warszawa 1997, s. 5).
Boże Narodzenie obok Wielkanocy jest najuroczyściej obchodzonym świętem. Jest to święto rodzinne, przeważnie spędzane w gronie najbliższych ludzi - sięga tradycjami dawnych czasów. Zachowały sie nawet ślady obrzędów z czasów słowiańskich. Do wieczerzy wigilijnej zasiadano z zapadnięciem zmroku, z chwilą ukazania się pierwszej gwiazdy pilnie wypatrywanej przez dzieci. Zaczynano od dzielenia sie opłatkiem połączonym ze składaniem sobie życzeń. Piękny ten zwyczaj zachował sie w Polsce do czasów obecnych. Dla dzieci jest to chyba najpiękniejszy wieczór w roku, w którym atmosfera baśni urzeczywistnia sie na parę godzin, gdy pod pięknie ubraną choinką, w świetle kolorowych światełek znajdują prezenty, o których marzyły.
Niektóre obyczaje, charakterystyczne dla polskiego Bożego Narodzenia: Na wsi stawiano kiedyś często niewymłócone snopy zboża w czerech katach izby, w której odbywała sie wigilijna wieczerza. Wierzono również, że o północy zwierzęta rozmawiają ludzkim językiem, lecz podsłuchanie takiej rozmowy nie przynosiło szczęścia. Powszechnym obyczajem jest kładzenie siana pod obrus, którym nakryto stół wigilijny.
DZIELNIE SIE OPLATKIEM Najważniejszym i najbardziej wzruszającym momentem było i jest dzielenie się poświeconym opłatkiem. Staropolskie opłatki były różnokolorowe i bardzo ozdobne. Dziś opłatki są białe i ozdobnie wytłaczane. Nazwa "opłatek" pochodzi od łacińskiego słowa "oblatum", czyli dar ofiarny. Dawniej człowiek składał ofiary nieznanym siłom - wodzie, piorunom, wiatrom, trzęsieniom ziemi, by ustrzec się od tego wszystkiego, co mogło mu zagrażać. Praktyka pieczenia chleba przaśnego, niekwaszonego, takiego, jakiego używał Pan Jezus przy Ostatniej Wieczerzy, pochodziła z czasów biblijnych, od Mojżesza i zachowała się w Kościele do dziś, choć obecnie ten chleb ma inny wygląd, jest bielszy, cieńszy i delikatniejszy. Opłatki, jakie my dziś znamy (nebula - mgiełka) pierwsi zaczęli wypiekać zakonnicy z klasztoru benedyktyńskiego we Francji. Stamtąd zwyczaj ten rozpowszechnił się na całą Europę i wraz z chrześcijaństwem przybył także do Polski. Opłatek używany był jednak wyłącznie do Mszy św. i do konsekracji komunikantów dla wiernych. Dopiero od XV wieku stał się bardziej popularny, kiedy nastąpił jego masowy wypiek. Był przekąską do wina, środkiem do pieczętowania listów, smarowany miodem był przysmakiem dzieci.
KOLĘDA Nierozłącznym elementem Świąt Bożego Narodzenia jest kolęda. Nazwa kolęda pojawiła się dawno temu. Wywodzi się ona od słowa "calendae", tak bowiem Rzymianie nazywali początek każdego miesiąca. Owe kalendy, szczególnie styczniowe, czyli noworoczne, obchodzili bardzo radośnie, bawili się, śpiewali, składali sobie życzenia i obdarowywali prezentami. Kościół katolicki zniósł stary, pogański zwyczaj obchodzenia Z biegiem czasu kolędą zwano nie tylko pieśń na Boże Narodzenie, ale także zwyczaj chodzenia po domach z życzeniami świąteczno - noworocznymi czy odwiedzanie przez kapłana parafian w ich domach. Trudno dziś ustalić dokładnie czas, kiedy pierwsze kolędy pojawiły się w Polsce. Prawdopodobnie mogło to być już w XIII wieku, kiedy to przybyli do nas ojcowie franciszkanie. Wzorem założyciela swego Zakonu, św. Franciszka z Asyżu, który pierwszy urządził żłóbek wyobrażający Boże Narodzenie, propagowali kult Dzieciątka Jezus. Oni to zaczęli urządzać po kościołach szopki, oni też pierwsi organizowali jasełka - ruchome przedstawienia scen Bożego Narodzenia.
KOLĘDA - ODWIEDZINY DUSZPASTERSKIE Dawniej odwiedziny duszpasterskie rozpoczynano w Nowy Rok lub dnia następnego, a kończono w święto Matki Boskiej Gromniczej. Obecnie wizyty duszpasterskie trwają zazwyczaj dłużej, gdyż ludność Polski znacznie sie zwiększyła. Z. Kolberg pisał: "Proboszcz lub wikary nawiedza "po kolędzie" domy wszystkich parafian. Towarzyszy mu organista z dzwonkiem i chłopiec z kobiałką. Ksiądz winszuje w każdej chacie Nowego Roku, wgląda w pożycie rodziny, wysłuchuje dzieci pacierza i katechizmu". Pierwsze wzmianki o kolędzie mamy w XVII w. Wówczas to prowincjonalny synod piotrkowski w 1607 r. i gnieźnieński w 1628 r. zobowiązywał księży, aby "na kolędzie grzeszników napominali, każdego do pełnienia obowiązków i przyzwoitości nakłaniali, nieszczęśliwych pocieszali". Na wsiach utarł sie zwyczaj, że gdy ksiądz, chodzący po kolędzie, wychodził z czyjegoś domu, panny i dziewczęta starały sie usiąść na krześle lub stołku, na którym siedział duchowny. Wierzono bowiem, ze ta, która pierwsza usiądzie, w tym roku za mąż wyjdzie.
JASEŁKA Pierwsze jasełka urządził dawno temu, w roku 1223, wielki miłośnik Dzieciątka Jezus - św. Franciszek z Asyżu w skalnej grocie w Greccio Zaczęto je wystawiać w różnych miejscach (większych domach, placach, ulicach). Jasełka zawsze rozpoczynają się sceną zbudzenia pasterzy przez aniołów. Zawsze jest też w nich scena na dworze okrutnego króla Heroda, jest śmierć krążąca wokół jego tronu, która kosą ścina mu głowę, jest niesforny diabeł namawiający go do zabicia dzieci w Betlejem. Jest oczywiście Święta Rodzina przy żłóbku małego Jezusa, są pasterze i Trzej Królowie przychodzący z darami. Nazwa - jasełka pochodzi od słowa "jasła", czyli żłób bydlęcy w stajni. Od tego "żłobu" powstał żłóbek, a od "jasła" - jasełka, w których głównym elementem jest żłóbek z małym Dzieciątkiem. Były okresy w naszej historii, gdy zabraniano wystawiania jasełek, tak było w zaborze pruskim i rosyjskim w czasie niewoli narodowej, tak było w okresie ostatniej wojny, tak było i w czasach stalinizmu.
CHOINKA Na wigilię Bożego Narodzenia niemal każda polska rodzina umieszcza w swoim mieszkaniu i dekoruje choinkę. Jest to jedna z najmłodszych tradycji wigilijnych. Początkowo, w tym również na ziemiach polskich, popularna była "jodełka", czyli wierzchołek sosny, jodły lub świerku zawieszony u pułapu. Drzewko to miało chronić dom i jego mieszkańców od złych mocy.
Choinka w obecnej formie przyjęła sie w Polsce dopiero w XVIII w. i zwyczaj ten przeniósł sie z Niemiec. Opisuje to m.in. Zygmunt Gloger w "Encyklopedii Staropolskiej": "Za czasów pruskich, tj. w latach 1795-1806, przyjęto od Niemców zwyczaj w Wigilię Bożego Narodzenia ubierania dla dzieci sosenki lub jodełki orzechami, cukierkami, jabłuszkami i mnóstwem świeczek woskowych". Kościół był początkowo niechętny temu zwyczajowi, lecz szybko nadał choince chrześcijańską symbolikę "biblijnego drzewa wiadomości dobra i zła" pod którym rozpoczęła sie historia ludzkości. Choinkę wnosi sie do domu w dniu, w którym wspominamy pierwszych ludzi - Adama i Ewę. Na choince nie może zabraknąć jabłek, bo właśnie te owoce były na owym biblijnym drzewie, a ponadto jabłko symbolizuje zdrowie. Wśród iglastych gałązek wiją sie łańcuchy, lekkie, słomkowe i bibułkowe, są pamiątką po wężu-kusicielu. Gwiazda na szczycie drzewka symbolizuje gwiazdę betlejemska, która wiodła Trzech Króli do Dzieciątka Jezus. Świeczki na gałązkach to jak okruchy ognia, który dawniej płonął w izbie przez całą noc wigilijna, aby przychodzące na ten czas dusze przodków mogły sie ogrzać. Choinki ubierano także w piernikowe figurki ludzi i zwierząt, lukrowane kolorowo, posypane makiem, szczególnie okazale prezentowała sie postać Św. Mikołaja. Tak ustrojona choinka stała w domu do Trzech Króli.
PREZENTY Wigilijny zwyczaj obdarowywania sie prezentami początek swój bierze jeszcze z rzymskich Saturnaliów. W późniejszych wiekach przez Kościół został nazwany Gwiazdką, gdyż prezenty wręczano, gdy na niebie zauważono pierwsza gwiazdę. Owa gwiazda utożsamiana z Gwiazdą Betlejemską. Ponieważ tą częścią wieczoru wigilijnego najbardziej zainteresowane były dzieci, nic zatem dziwnego, ze to one z niecierpliwością wypatrywały pierwszej gwiazdki na niebie.
ŚW.MIKOLAJ Uwielbiają go wszyscy - dorośli i dzieci, bogaci i biedni, mieszkańcy dużych miast i małych miasteczek. Święty Mikołaj odwiedza nas 6 grudnia lub w wieczór wigilijny. Wieść głosi, iż urodził się na przełomie wieków III i IV w Turcji. Krąży o nim wiele legend. Niegdyś był patronem żeglarzy i wędrownych kupców (urodził się w rodzinie bogatych kupców). Chronił ich od niebezpieczeństw podróży i zapewniał powodzenie w handlu. Patronował też wielkim przedświątecznym jarmarkom. Niektóre miasta uczyniły go swoim patronem: Nowy Jork, Amsterdam. Za opiekuna obrali go również uczeni, pasterze, bankierzy, a nawet więźniowie. Święty Mikołaj ukończył seminarium duchowne i przez wiele lat był biskupem Miry, portowego miasteczka w Azji Mniejszej. Był człowiekiem wielkiego serca, pomagał biednym i potrzebującym. Rozdał cały swój majątek ubogim. Obecnie Święty Mikołaj przynosi co roku prezenty 90 milionom dzieci na całym świecie. Zostawia je pod poduszką, w skarpetach, bucikach czy pod choinką.
W Polsce czekamy na niego 6 grudnia oraz w wigilię Bożego Narodzenia. Ubrany jest w czerwony płaszcz, a na plecach dźwiga ogromny wór z prezentami. Jeszcze nie tak dawno do polskich dzieci przychodził w asyście anioła i diabła. Anioł rozdawał grzecznym maluchom słodycze, a niegrzecznym diabeł wręczał rózgi. W Stanach Zjednoczonych Święty Mikołaj - Santa Claus ma długą białą brodę, czerwony żakiet, czerwone spodnie i duży wór z prezentami. Wchodzi do domów przez komin. Dzieci dostają prezenty w pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia.
"Jasełka tradycją naszego przedszkola" Święta Bożego Narodzenia są świętami rodzinnymi, fakt ten zainspirował nas do kultywowania tradycji jasełkowej w przedszkolu małej rodzinie jaką tworzymy my pracownicy, dzieci i rodzice. W naszym przedszkolu od blisko 10 lat istnieje tradycja wystawiania Jasełek w okresie Świąt Bożego Narodzenia. Przygotowanie i zaprezentowanie przedstawienia jasełkowego to domena grup najstarszych. Dzieci wraz z rodzicami aktywnie uczestniczą w przygotowywaniu dekoracji do Jasełek oraz strojów dla wszystkich postaci. Każde dziecko bierze czynny udział w przedstawieniu, każde ma do odegrania jakąś rolę, zgodnie z wyrażoną ochotą oraz predyspozycjami indywidualnymi. Co roku nasze Jasełka mają inną oprawę i inny scenariusz. W treść scenariusza wplatamy główne zadania planu rocznego przedszkola, własne pomysły i wizje przedstawienia.
Jasełka cieszą się dużą popularnością wśród dzieci z różnych grup wiekowych uczęszczających do naszego przedszkola. Wystawiamy je także dla przedstawicieli Rady Miejskiej w Rykach. Forma Jasełek zmienia się co roku. Jak już wspomniałam, zależy od zadań planu rocznego przedszkola oraz od pomysłów nauczycielki prowadzącej aktualnie grupę 6-latków. Wszyscy widzowie, którzy mają okazję oglądać przedszkolne Jasełka poddają się nastrojowi chwili. Blask gwiazdy betlejemskiej w przyćmionej sali, melodię kolęd, solowy śpiew Maryi czy innych postaci, wywołują wspomnienia z dzieciństwa, skłaniają do refleksji. Wielu gości śpiewając wspólnie z naszymi małymi aktorami popularne kolędy, czy słuchając piosenek świątecznych w wykonaniu nauczycielek, ma łzy w oczach. Po przedstawieniu są brawa, gratulacje, a co ważniejsze dla nas wszystkich, naszej małej rodziny przedszkolnej, dalszym ciągiem przedstawienia są zawsze tzw. wieczory wigilijne z zaproszonymi gośćmi, rodzicami.
Przy blasku świec, lampionów, dzielimy się po staropolsku opłatkiem, składając sobie wzajemnie życzenia, śpiewamy wspólnie kolędy, próbujemy słodkich, wigilijnych potraw i obdarowujemy się symbolicznymi upominkami. Zawsze z niecierpliwością oczekujemy na nadejście okresu Świąt Bożego Narodzenia. Choć pracy przy przygotowaniach do tych świątecznych spotkań nie brakuje jest to dla wszystkich czas radości z przygotowywania dla bliskich niespodzianki. Przedświąteczny okres w naszym przedszkolu corocznie rozpoczyna Kiermasz Bożonarodzeniowy. Już od początku grudnia w pracę zaangażowani są rodzice, nauczyciele i dzieci. Wszyscy wykonują z dostępnych materiałów stroiki i ozdoby świąteczne. W ich wykonanie wszyscy wkładają maksimum pracy, wyobraźni i serca. Corocznie prac jest bardzo dużo cieszą się bardzo dużym zainteresowaniem zarówno oglądających jak i kupujących. Przygotowywane ozdoby są bowiem wystawione na sprzedaż przez rodziców ich wykonawców. Uzyskane cegiełki są przeznaczone na potrzeby naszej placówki. Część stroików i ozdób świątecznych rozwieźliśmy do instytucji, które są przyjaciółmi naszego przedszkola i pomagają nam finansowo przy realizacji naszych niektórych zamierzeń.
Okres świąteczny jest dla wszystkich okazją do refleksji nad przemijającym czasem, do wspomnień, wzruszeń, do pojednania z bliskimi, do czynienia dobra dla innych ludzi. Wspólnie z dziećmi otwieramy serca dla ludzi starszych, mieszkańców Domu Opieki Społecznej w Leopoldowie przedstawiając im Jasełka i razem śpiewając kolędy. Uczmy nasze dzieci nie tylko brać, ale przede wszystkim dawać innym radość i miłość. Bo miłość się mnoży, kiedy się ją dzieli.
PRZEBIEG ZAJĘĆ : I. Przywitanie gości przybyłych na przedstawienie. II. Przedstawienie Jasełek : 1. Wprowadzenie. Zaśpiewanie wspólnie z rodzicami( pastorałki Dzień jeden w roku ) Dlaczego są Święta Bożego Narodzenia? Dlaczego wpatrujemy się w gwiazdkę na niebie? Dlaczego śpiewamy kolędy? Dlatego, żeby się uczyć miłości. Dlatego, żeby podawać sobie ręce. Dlatego, żeby się uśmiechać do siebie. Dlatego, żeby sobie przebaczać.
Święta Bożego Narodzenia są najpiękniejszymi świętami, na które czekają nie tylko dzieci, ale i dorośli. Są to święta najbliższe i najdroższe naszym sercom, gdyż towarzyszy im niepowtarzalna i wyjątkowa atmosfera. Jest to również okazja do wspólnego kolędowania w przedszkolu dzieci, nauczycieli i rodziców nim na niebie zabłyśnie pierwsza gwiazdka. ( czyta nauczycielka ) Grudniowa piękna noc, z kolędą przyszła do nas. Grudniowa piękna noc przez dzieci wymarzona Są święta w naszym kalendarzu najbliższe i najdroższe Bo wywołują fale marzeń i najmilszych wspomnień.
* Porzućcie swoje myśli o pięknym rowerze, o telewizorze czy też komputerze. Niech wasza myśl teraz stanie się czysta, właśnie nadchodzi wieść uroczysta. * Przyszliśmy tu do Was z nie lada kolędą, ciekawe rzeczy przedstawiać się będą. Więc ucha nadstawiajcie w tej sprawie, ku naszej radości i naszej zabawie. Ujrzycie na sianie Jezuska małego w gronie aniołków słodko leżącego. Pastuszków z darami, królów z ofiarami małe dzieci przed stajenki drzwiami.
Anioł: (Ania P.) Jasełka, jasełka, zielona jodełka Światełkami błyska a przed nią kołyska. W kołysce Pan Jezus właśnie się narodził Będzie kochał ludzi, wśród nich żył i chodził. Maleńki Pan Jezus przy żłóbku nas spotkał Jasełka, jasełka, pełna wzruszeń szopka. Kolęda Śliczna gwiazdka Gwiazda Betlejemska (Łucja C.) Jestem pierwszą gwiazdą, światełkiem dla ludzi, Zaraz pierwsza gwiazda inne gwiazdy zbudzi. Wstańcie, wstańcie gwiazdy moje i otwórzcie oczy. Jeszcze nie widziałam takiej pięknej nocy.
Gwiazdka I (Magda J.) Świeci gwiazdka, jedna, druga I na inne gwiazdki mruga Chodźcie, chodźcie me gwiazdeczki Poszukamy stajeneczki Gdzie na sianku położony, Leży Jezus narodzony Gwiazdka II (Ola J.) Już gwiazdeczki migotają I za rączki się chwytają Biegną wszystkie do stajenki Do Jezusa i Panienki.
Gwiazdka III (Ania M.) Spocznijcie gwiazdeczki Na tym świętym niebie Kogo teraz zbudzić ja doprawdy nie wiem Zaraz, zaraz się rozejrzę o widzę pastuszka Biegnę, biegnę już do niego szepnę mu do uszka Niech pastuszek nas posłucha Czy słyszałeś o nowinie? O stajence? O dziecinie? Pastuszek: (Tomek C.) O nowinie nie słyszałem Dzieciątka nie widziałem Daj nam spać. Pastorałka Pastuszek bosy
Pastuszek (Tomasz C., Marcin W., Mateusz S.) Olaboga słońce świeci Jakieś wojsko z nieba leci Zdaje mi się, że śpiewają Ognię ziemię zapalają. Anioł (Emilka Sz.) Wstawajcie pasterze, wstawajcie Nie bójcie się pasterze, nie bójcie Ta gwiazda to radość dla świata Bóg wam się rodzi ludziom oswobodzi. Idźcie do Betlejem, tam dziecię zrodzone w pieluszki spowite, w żłobie położone. Oddajcie Mu pokłon Boski on osłodzi Wasze troski. Pasterze: Chodźmy już byśmy się nie spóźnili i abyśmy swe dary złożyli. Gwiazda świeci coraz jaśniej Trzej królowie idą właśnie. Pastorałka Skrzypi mróz
Królowie: (Kuba K., Kacper W., Kalwin W.) Dla dzieciątka mamy oto mirrę, kadzidło i złoto. Maryja: (Marysia M.) Nie płacz synku, nie płacz mały Ukołyszę Cię ( Maryja śpiewa 1 zwrotkę kolędy Lulaj że Jezuniu.) Popatrz wokół Ci przybysze Chcą powitać Cię. Aniołek (Wiktoria J.) Jestem aniołkiem, skrzydełka mam Lecz nie zawsze jestem grzeczna, Po cichu powiem Wam Więc Ci Jezu obiecuję Grzeczną zawsze być i pomagać innym ludziom Na twą chwałę żyć.
Pasterze: A my pastuszkowie mali powiemy Ci jeszcze więcej Że nasze serduszka małe kochają Cię najgoręcej. Dzieci: ( Patrycja R.,Amelka S., Gabrysia Ś., Jagoda W.) Witamy cię Jezu zbawicielu świata Kochamy Cię serdecznie My, nasza mama i nasz tata. Józef: (Bartek G.) Niech Wam Bóg zapłaci, Goście mili Żeście dziś Jezusa Tak pięknie uczcili.
Dziecko: Zosia J. W wieczór wigilijny niech kolęda płynie, O biednej stajence i małej dziecinie. Śpiewaj nam mamusiu poprzez wieczór cały, Jak w stajence przyszedł, na świat Jezus mały. Dziecko: (Julia P.) Weźmiemy sukienki, koszule, fartuszki Otulimy jego przemarznięte nóżki, Aby mu się w żłóbku nie dłużyły nocki, Damy mu swe lalki, piłki, misie, klocki.
Anioł: Ania P. A gdy zabłyśnie gwiazda W błękitnej dalekości Będziemy z sobą dzielić opłatek chleb miłości. A łamiąc okruch biały Wśród nocy świętej ciszy Niechaj się serca nasze Jak dzwony rozkołyszą. Wszyscy: Oto już cud się spełnia Już bija z nieba dzwony O witajże nam Jezu nowo narodzony Kolęda: Kolędnicy wędrownicy 2. Wspólne kolędowanie, Życzenia świąteczne, dzielenie się opłatkiem. 3. Praca plastyczna Witraże świąteczne.
W dniu 18.12.2012r. o godzinie 14³, w Przedszkolu Samorządowym nr 5 w Rykach, w grupie 5 6 latków odbyło się spotkanie przedświąteczne. Swoim przybyciem zaszczycili nas rodzice dzieci i pani dyrektor.
Odegraliśmy przedstawienie Jasełka, które zostały przez uczestników odebrane gromkimi brawami.
Połamaliśmy się opłatkiem, składaliśmy sobie wspólnie życzenia.
Dzieci rozdały rodzicom piękne karty świąteczne, które wykonały samodzielnie na dzisiejszych zajęciach.
Po czym odbyło się wspólne kolędowanie.
Na koniec dzieci z pomocą rodziców wykonały wspólne świąteczne witraże, które rozlśniewają zdobiąc dolny korytarz.