ALWIDA A BAJOR Polskie Studio Teatralne w Wilnie 1960-2010

UDK

4

Teatr na Pohulance Nawet teatr by³ godnie postawiony na wzniesieniu, góruj¹cy jak nale y Nie takie sobie zwyczajne gmaszysko Coœ by³o w tej budowli osobliwego, zadziwiaj¹cego A mo e tak siê tylko im wydawa³o? A scena szeroka, scena Wielka otworem, z lo ami prosceniowymi, które tylekroæ w³¹czane by³y w teren gry Tak, ten ich teatr ile mia³ przytulnoœci, ile ujutnoœci, e nigdy ju potem na adnej innej scenie nie mo na by³o jej odnaleÿæ A widzowie? Te chyba niepowtarzalni Ch³onni, serdeczni, wielbi¹cy aktorów Prawdziwa wspólnota sceny z widowni¹ Nawet na próbach roi³o siê od m³odzie y, przyjació³, zaproszonych goœci Bez adnego za enowania, bez wstydu pokazywania chêtnym kuchniê zakulisow¹ adnego muru pomiêdzy scen¹, a widowni¹ Teatr prawdziwie otwarty Ten teatr nada³ siê miastu, a to miasto aktorom Szanowano ich Wiêcej chyba: kochano Jerzy Ronard Bujañski 5

Jean B Molier Œwiêtoszek Na zdjêciu Henryk Œwiêcicki i Lilija Kiejzik Jean B Moliero Tartiufas Nuotraukoje Henrikas Œwiêcickis ir Lilija Kiejzik Jean B Molier Œwiêtoszek Na zdjêciu Anna Gulbinowicz i Maria Stankiewicz Jean B Moliero Tartiufas Nuotraukoje Anna Gulbinoviè ir Maria Stankiewiè 6

Polskie Studio Teatralne w Wilnie (1960 2010) v Placówka ta powsta³a jako grupa m³odych ludzi, skupionych wokó³ lekarki Janiny Stru anowskiej, której dom w Kolonii Magistrackiej sta³ siê wspólnot¹ rodzinn¹, domem sztuki dramatycznej, æwiczeñ teatralnych, szukaniem polskiego wileñskiego oblicza teatru Zespó³ zawi¹za³ siê w okolicznoœciach domowych w listopadzie 1960 Miesi¹c mia³ znaczenie symboliczne: by³a to rocznica wybuchu niepodleg³oœciowego powstania listopadowego 1830, oraz 55 rocznica urodzin Janiny Stru anowskiej Pierwsze lata (praca nad dramatami pisanymi proz¹, przejœcie do poezji recytacje, œpiew) przynosi³y po ¹dane efekty Koncertowali, grali na przypadkowych wileñskich i podwileñskich scenach, w salach kinowych, klubach, domach kultury Przez pewien czas mieli sta³¹ siedzibê w wileñskim Klubie Pracowników ¹cznoœci (Pa³acu Paca obecnie siedzibie ambasady RP w Wilnie) v W 1963 odby³a siê premiera Matki Jerzego Szaniawskiego w opracowaniu Marii Wojtowicz W 1965 Janina Stru anowska nawi¹za³a kontakt z Adamem Hanuszkiewiczem v W 1966 wystawiono Szczêœcie Frania W³odzimierza Perzyñskiego w realizacji Janiny Pollak Wagner, aktorki Teatru Powszechnego w Warszawie, oddelegowanej przez Adama Hanuszkiewicza v W 1967 zagrano Niemców Leona Kruczkowskiego; spektakl zmaterializowa³ aktor litewski W³adys³aw Sipaitis v W 1968 Zespó³ wystawi³ Œwiêtoszka Jeana B Moliera w realizacji profesjonalnych aktorów litewskich Kazimiery Kymantaite i W³adys³awa Sipaitisa Spektakl przez dziesiêæ lat nie schodzi³ z afisza Wtedy to, w 1968 w Œwiêtoszku zadebiutowa³a Lilija Kiejzik w przysz³oœci wieloletnia kierowniczka artystyczna Zespo³u Wyst¹pi³a w roli Marianny Doryn¹ przemiennie by³y Zofia Kowalewska i Anna Gulbinowicz Walerym Józef Szostakowski W roli tytu³owej Tartuffe a wyst¹pi³ W³adys³aw Krawczun, Elmiry Alicja Ma³aszkina- Morka, Orgona Henryk Œwiêcicki, Damisa Mieczys³aw Pleskaczewski v Œwiêtoszek sta³ siê dla Zespo³u czymœ w rodzaju spektaklu pamiêtnika A ju szczególnie zapad³o w pamiêæ gorzkie sformu³owanie Moliera: Cz³owiek, trzeba to przyznaæ jest nikczemne zwierzê Pewnie nie brzmia³o to dumnie, jak tego wymagano w owych czasach na sowieckiej scenie Rola Tartuffe a jedna z najtrudniejszych streœci³a ambicje wykonawcy W³adys³awa Krawczuna: prostowanie gr¹ nieprawoœci tego œwiata Tartuffe towarzyszy³ mu od wielu lat v Kazimiera Kymantaite, aktorka o niespo ytej energii, z rozpêdu wyre yserowa³a w tym Zespole trzy nastêpne spektakle: Trzy ukochane Julii emaite, Maniak Kazysa Saji, oraz Niby by³o, niby nie Augustinasa Griciusa, z których to najwiêcej uznania zdoby³ Maniak autorstwa wspó³czesnego dramatopisarza, zbli- onego do litewskiej awangardy Maniak w wznowionej wersji, zrealizowanej przez Zbigniewa Maciejewskiego uœwietni póÿniej obchody 25 lecia Zespo³u 7

emaite Trzy ukocahne Þemaitë Trys mylimos Augustinas Gricius Niby by³o, niby nie Augustinas Gricius Buvo buvo, kaip nebuvo

Kazis Saja Maniak Kazys Saja Maniakas Kazis Saja Maniak Kazys Saja Maniakas

10 Jerzy Jesionowski Nowe piêkne czasy Jeþi Jesionovski Nauji puikûs laikai

v W miêdzyczasie Zespó³, z tzw przyczyn obiektywnych zmiany siedziby by³ zmuszony zmieniæ nazwê Po przenosinach z Klubu Pracowników ¹cznoœci do Klubu Farmaceutów wyl¹dowa³ ostatecznie w Klubie Pracowników Medycyny i przechrzci³ siê na medyków v Po œmierci za³o ycielki Zespo³u, Janiny Stru anowskiej (1984), kierownikiem artystycznym zosta³ Zbigniew Maciejewski, absolwent Uniwersytetu Wileñskiego pasjonuj¹cy siê poezj¹ i teatrem v Od 1986 przedstawienia re yseruje Lilija Kiejzik ( Dziura, czyli tajemnica pewnej pracowni naukowej Ewy Kaji Perkowskiej) W 1987 Lilija Kiejzik zostaje kierownikiem artystycznym Zespo³u (ukoñczy³a studia polonistyczne w wileñskim Instytucie Pedagogicznym oraz studia re yserskie w wileñskiej Szkole Kultury) v W tym samym, 1987 roku Zespó³ zostaje cz³onkiem Stowarzyszenia Wolnych Teatrów Litwy i przyjmuje now¹ nazwê Polskie Studio Teatralne v Rok 1988 przyniós³ 3 spektakle premierowe i jedn¹ prapremierê, wszystkie w re yserii Liliji Kiejzik A by³y to: Dziewczynka z zapa³kami w Krainie Baœni wg baœni Hansa Christiana Andersena, Nowe piêkne czasy Jerzego Jesionowskiego, Figurki pana Gracjana B Krasiñskiej Fluks oraz Proces S¹dowy prapremierowy spektakl poetycko muzyczny osnuty na fragmentach I, II, III i IV cz Mickiewiczowskich Dziadów i Improwizacji ( Wiersza ostatniej nocy ) Szymona Konarskiego; adaptacja, inscenizacja Alwida A Bajor Prapremiera Procesu s¹dowego odby³a siê 23 grudnia 1988 i cieszy³a siê nadspodziewanym sukcesem Od tamtej pory Adam Mickiewicz stanie siê szczêœliwym patronem Polskiego Studia Teatralnego w Wilnie v W 1990 re yserka, z uwagi na gor¹cy temat (krytyka ustroju sowieckiego) pokusi³a siê o wystawienie 2 sztuk wspó³czesnego dramatopisarza litewskiego Regimantasa Kaškauskasa: Nad granic¹ i Tajemnica motelu Wulkan (obie w przek³adzie Alwidy A Bajor) v W roku 1991 Zespó³ obchodzi³ jubileusz 30 lecia Z tej okazji wystawi³ spektakl prapremierowy pt Labirynt wg utworów Czes³awa Mi³osza (adaptacja, inscenizacja Alwida A Bajor) Spektakl by³ grany na scenie Teatru na Pohulance Sukces re yserki Liliji Kiejzik i licznego m³odego zespo³u odbi³ siê g³oœnym echem w Polsce (g³ównie za spraw¹ warszawskich aktorów, mediów) v W 1992 spektakl grany w Teatrze na Pohulance obejrza³ przebywaj¹cy naonczas w Wilnie Czes³aw Mi³osz v Rok 1991 przyniós³ jeszcze jeden spektakl prapremierowy pt Wigilia w Usolu, poœwiêcony œw Rafa³owi Kalinowskiemu (adaptacja, inscenizacja Alwida A Bajor) Rolê Kalinowskiego re yserka Lilija Kiejzik powierzy³a m³odemu wykonawcy Markowi Kubiakowi, nietypowemu œwiêtemu, bo aktywnemu cz³onkowi Klubu W³óczêgów Wileñskich; spisa³ siê znakomicie v Rok 1993 Zaplanowana i zrealizowana premiera Styks Zbigniewa Nienackiego w re yserii Liliji Kiejzik i prapremiera ponadplanowa, spektakl poetycko muzyczny pt Rozbite Stado przygotowany z okazji obchodów Dnia Konstytucji 3 Maja (Scenariusz, adaptacja Alwida A Bajor, realizacja Lilija Kiejzik) Grali w wileñskiej Celi Konrada w murach bazyliañskich To my jak rozbite stado/ Miast iœæ razem, byæ gromad¹/ Wci¹ siê remy jak przed wieki mówi Poeta w tym Rozbitym stadzie v Rok 1994 Z inicjatywy Liliji Kiejzik zostaje zorganizowany Miêdzynarodowy Festiwal I Wileñskie Spotkania Teatralne Scen Polskich Spektakle festiwalowe grane s¹ na scenie Teatru na Pohulance Re yserka na tê okazjê wystawia w swoim Studio Utarczki Catherine Hayes v W roku nastêpnym 1995 na tej samej scenie udaje siê zorganizowaæ II-i z rzêdu Festiwal Spotkania 11

Zbigniew Nienacki Styks Zbigniev Nienacki Stiksas Zbigniew Nienacki Styks Zbigniev Nienacki Stiksas

Rozbite Stado Suskaldyta kaimenë Regimantas Kaszkauskas Nad granic¹

Teatralne Scen Polskich Polskie Studio Teatralne w Wilnie daje premierê Koncert Feliksa Falka v 27 grudnia 1996 Polskie Studio Teatralne w Wilnie obchodzi jubileusz 35 lecia W Teatrze na Pohulance graj¹ dwa spektakle premierowe Serenadê S³awomira Mro ka w realizacji m³odej cz³onkini zespo³u Diany Lachowicz (debiut re yserski) i Poliglotê Kazysa Saji (re yseria Lilija Kiejzik) v Po obchodach 35 lecia Polskie Studio Teatralne w Wilnie zawiesi³o dzia³alnoœæ Wznowi³o j¹ w 2000 r W 2001 z okazji jubileuszu 40 lecia da³o prapremierê Jaryny Józefa Ignacego Kraszewsiego (adaptacja, inscenizacja Alwida A Bajor, realizacja Lilija Kiejzik) Siedzib¹ Zespo³u zosta³ œwie o zbudowany Dom Kultury Polskiej (pokój 402) v W 2002 Lilija Kiejzik wyre yserowa³a Brzydkie kacz¹tko wg H Ch Andersena v W 2003, w ramach Miêdzynarodowego Festiwalu Teatralnego Wilno na skrzy owaniu kultur wystawi³a autorski spektakl Na wileñskiej ulicy wg poezji Konstantego Ildefonsa Ga³czyñskiego Przedstawienie zosta- ³o zaprezentowane na Festiwalu Œwiatowe Spotkania Teatrów Polonijnych na Podkarpaciu (2003), na Festiwalu Œwiatowym Region Leszno w Europie 2004, w tym samym roku, w Domu Kultury Polskiej odby³o siê spotkanie cz³onków Polskiego Studia Teatralnego w Wilnie z córk¹ poety Kir¹ Ga³czyñsk¹ (Wczeœniej, w listopadzie 2003 Lilija Kiejzik zrealizowa³a imprezê poetycko muzyczn¹ w 50 rocznicê œmierci K I Ga³czyñskiego i 85 rocznicê Niepodleg³oœci Polski Udzia³ wzi¹³ ódzki Teatr Faktu i Publicystyki ) v W tym samym czasie œwiat³a rampy ujrza³a Kartoteka rozrzucona Tadeusza Ró ewicza w realizacji Liliji Kiejzik i Anny Dziedzic (Polska) Przedstawienie by³o prezentowane na Festiwalu Kresy 2003 w Warszawie, na rzeszowskim Festiwalu Œwiatowe Spotkania Teatrów Polonijnych na Podkarpaciu oraz w Le ajsku, w DKP w Wilnie, w obecnoœci asystentki T Ró ewicza Marii Dêbicz, na Dniach Kultury Polskiej w Niemczech (Hamburg, Elmshorn 2004) Po d³u szej przerwie Kartotekê rozrzucon¹ zespó³ wznowi³ w 2010 (w czêœciowo nowej obsadzie) v W 2004 na scenie DKP Zespó³ wystawi³ Powrót wg J Harasymowicza (scenariusz i re yseria Anna Dziedzic) W tym samym roku Lilija Kiejzik zrealizowa- ³a Króla Maciusia I Janusza Korczaka Przedstawienie by³o prezentowane w Warszawie na Festiwalu zorganizowanego z okazji Dnia Dziecka v W 2005 na scenie DKP pojawi³ siê Krawiec S³awomira Mro ka w re yserii Liliji Kiejzik, w tym samym roku przedstawienie prezentowano na Dniach Kultury Polskiej w Niemczech (Hamburg, Elmshorn) v W roku nastêpnym 2006 re yserka wystawi³a W ma³ym dworku Stanis³awa Ignacego Witkiewicza (Witkacego) Spektakl by³ prezentowany w Niemczech (Elmshorn), na Dniach Kultury Polskiej w Hamburgu, na Œwiatowym Festiwalu Teatrów Polonijnych z Zagranicy w Rzeszowie oraz na Festiwalu Kresy 2006 w Ostródzie (Polska) W tym samym roku re yserka na scenie wileñskiego DKP zrealizowa³a Kopciuszka (premiera 25 grudnia 2006 r ) v Rok 2007 przyniós³ 2 premiery w realizacji Liliji Kiejzik Zabawê S³awomira Mro ka oraz przedstawienie poetycko muzyczne pt Spacerkiem po Wilnie prezentowane w ramach Œwiatowego Festiwalu III Wileñskie Spotkania Teatralne Scen Polskich Premiera Zabawy odby³a siê 20 kwietnia 2007 r w Hamburgu (Niemcy) W czerwcu 2009 trupa Polskiego Studia Teatralnego w Wilnie wyst¹pi³a z Zabaw¹ na scenie Polskiego Teatru Ludowego we Lwowie v W roku 2008 Lilija Kiejzik zrealizowa³a bajkê pt Trzy pary pantofelków wg Ireny Prusickiej (premiera 1 czerwca 2008) na scenie DKP w Wilnie 14

v 28 grudnia 2008 roku przygotowano rzecz o Adamie Mickiewiczu w Kownie, premierê poetyckiego spektaklu pt Bard w Nadniemeñskiej Pustelni wg dramatu Petrasa Palilionisa Przek³ad z litewskiego, adaptacja, inscenizacja Alwida A Bajor, realizacja Lilija Kiejzik W roli Adama Mickiewicza wyst¹pi³ Witalis Masenas, Doktora Kowalskiego Edward Kiejzik Przedstawienie by³o grane na scenie wileñskiego Teatru na Pohulance, w maju 2009 prezentowane w Kownie na Miêdzynarodowym Festiwalu Teatrów Jednego Aktora v W 2009 Zespó³ wystawi³ na scenie DKP Dom na granicy S³awomira Mro ka w re yserii Liliji Kiejzik Przedstawienie w tym samym roku zagrano na scenie Teatru na Pohulance w ramach Festiwalu IV Wileñskie Spotkania Teatralne Scen Polskich zorganizowanych tradycyjnie przez Polskie Studio Teatralne w Wilnie v 6 wrzeœnia 2009 na scenie DKP w Wilnie Polskie Studio Teatralne wystawi³o spektakl prapremierowy pt Preliminaria peregrynacji do Ziemi Œwiêtej JO Ksiêcia Radziwi³³a Sierotki wg Juliusza S³owackiego ku czci 200 rocznicy urodzin poety Adaptacja, inscenizacja Alwida A Bajor, realizacja Lilija Kiejzik W roli S³owackiego Narratora Micha³a wyst¹pi³ Marcin Zoruba, Ksiêcia Radziwi³³a Sierotki Edward Kiejzik v W kwietniu 2010 Zespó³ Polskiego Studia Teatralnego wzi¹³ udzia³ w litewskim Festiwalu w Biržach, gdzie zawióz³ przedstawienie Na wileñskiej ulicy, w parê dni póÿniej zaprezentowa³ je w Kraslavie na otwie w tamtejszym oœrodku polskim Po powrocie do Wilna z okazji Œwiêta 3 Maja zagra³ je dla polskich odbiorców w wileñskiej restauracji Sakwa W sierpniu na wileñskim Zarzeczu trupa aktorska Polskiego Studia Teatralnego zagra³a spektakl w plenerze premierê pt Buty szewca Szymona v 6 listopada 2010 Polskie Studio Teatralne w Wilnie pod kierunkiem Liliji Kiejzik obchodzi jubileusz 50 lecia Z³oty Jubileusz Teatru po³¹czono z obchodami 200 rocznicy urodzin Fryderyka Chopina Na tê okazjê Zespó³ przygotowa³ prapremierê spektaklu pt Chochochochochopin autorstwa Alwidy A Bajor Tworzywo literackie osnute na utworach poetów polskich, listach Fryderyka Chopina do rodziców, sióstr i przyjació³, listach i pamiêtnikach George Sand Spektakl re yseruje Lilija Kiejzik Obsada: wykonawcy z dawnych lat oraz z m³odszej i najm³odszej formacji, ogó³em 35 osób W rolach g³ównych wyst¹pi¹ Jacek Orszewski (m³ody Chopinek) i Witold Rudzianiec (dojrza³y Chopin) Postacie pierwszoplanowe odtwarzaj¹: Agnieszka Rawdo (Konstancja G³adkowska), Agata Kiruzel (Maria Wodziñska), Marcin Zoruba (Juliusz S³owacki), Jolanta Butkiewicz Sza³kowska (Delfina Potocka), Agnieszka Œnie ko (George Sand) Spektakl bêdzie grany na scenie Wileñskiego Rosyjskiego Teatru Dramatycznego (d Teatr na Pohulance) Zaproszeni na obchody uroczystoœciowe goœcie przedstawiciele zaprzyjaÿnionych teatrów spod ró nej szerokoœci geograficznej ju potwierdzili swój przyjazd 15

Vilniaus lenkø teatro studija (1960-2010) 1 Ðis Kolektyvas kilo ið grupës jaunø þmoniø, kuriuos subûrë gydytoja Janina Struþanovska, kurios namai Valakampiuose tapo,,dramos meno namais,,,vilniaus lenkø teatro apraiðkos ieðkojimo vieta Kolektyvas buvo ákurtas,,namø sàlygomis, 1960 metø lapkritá Mënuo turëjo simbolinæ reikðmæ: tai buvo 1830 metø sukilimo metinës bei 55 Janinos Struþanovskos gimimo metinës Pirmieji metai (darbas prie dramos raðytos proza, perëjimas prie poezijos deklamavimai, dainavimas) davë pageidaujamus rezultatus Koncertavo, vaidino atsitiktinëse Vilniaus ir Vilniaus apylinkiø scenose, kinø salëse, klubuose, kultûros namuose Tam tikru laikotarpiu turëjo nuolatinæ buveinæ Vilniaus ryðiø darbuotojø klube (Paco rûmuose dabartinëje Lenkijos Respublikos ambasados buveinëje) 2 1963 metais ávyko Jeþio Ðaniavskio,,Motinos premjera, kurià parengë Marija Voitoviè 1965 metais Janina Struþanovska uþmezgë kontaktà su lenkø aktoriumi Adamu Hanuðkevièiumi 3 1966 metais buvo parodytas Vlodzimeþo Peþynskio spektaklis,,franio laimë, kurá pastatë Adamo Hanuðkevièiaus deleguota Varðuvos liaudies teatro aktorë Janina Pollak Wagner 4 1967 metais ávyko Leono Kruèkovskio,,Vokieèiø premjera; spektaklá pastatë lietuviø aktorius Vladas Sipaitis 5 1968 metais Kolektyvas pastatë Moliero,,Tartiufà, kurá pastatë profesionalûs lietuviø aktoriai Kazimiera Kymantaitë ir Vladas Sipaitis Deðimt metø spektaklis turëjo pasisekimà Bûtent tada, 1968 metais,,,tartiufe debiutavo Lilija Keizik (Lilija Kiejzik) ateityje daugiametë Kolektyvo meno vadovë Atliko Marijanos vaidmená 6 Neiðsenkamos energijos aktorë Kazimiera Kymantaitë, iðsyk sureþisavo ðiame Kolektyve tris sekanèius spektaklius: Julijos Þemaitaitës,,Trys mylimos, Kazio Sajos,,Maniakas bei Augustino Griciaus,,Buvo, buvo, kaip nebuvo, ið kuriø daugiausiai dëmesio sulaukë spektaklis,,maniakas 7 Tuo paèiu metu Kolektyvas dël,,objektyviø prieþasèiø, t y buveinës pakeitimo, buvo priverstas pakeisti pavadinimà Po persikëlimo ið ryðiø darbuotojø klubo á farmaceutø klubà, apsistojo medicinos darbuotojø klube ir persikrikðtijo á,,medikus 8 Po Janinos Struþanovskos (Janiny Struýanowskiej) (1984 m), Kolektyvo ákûrëjos mirties meno vadovu tapo Zbignevas Macejevskis (Zbigniew Maciejewski), Vilniaus universiteto absolventas, besidomintis poezija ir teatru 9 Nuo 1986 metø spektaklius reþisuoja Lilija Keizik Pirmasis Evos Kajos Perkovskos Skylë, arba vienos mokslo dirbtuvës paslaptis 1987 metais Lilija Keizik tampa Kolektyvo meno vadove (baigë lenkø kalbos studijas Vilniaus pedagoginiame institute ir reþisûros studijas Vilniaus meno mokykloje) 10 Tais paèiais, 1987 metais, Kolektyvas tampa Lietuvos nepriklausomø teatrø bendrijos nariu ir priima naujà pavadinimà lenkø teatro studija 11 1988 metai atneðë 3 premjerinius spektaklius, kuriuos reþisavo Lilija Keizik Tai buvo:,,mergaitë su degtukais pasakø ðakyje pagal Hanso Christiano Anderso pasakà, Jeþio Jesionovskio,,Nauji puikûs laikai, B Z Krasinskos - Fluks,,Pono Gracjano figûrëlës bei spektaklis,,teismo procesas pagrástas Adomo Mickevièiaus,,Vëlinëmis ir Ðymono,,Improvizacija (,,Paskutinës nakties eilëraðèiu ) Pritaikymas, pastatymas Alvida A Bajor Pirmoji,,Teismo proceso premjera ávyko 1998 metais gruodþio 23 dienà ir sulaukë netikëtos sëkmës Nuo to laiko Adomas Mickevièius tapo Vilniaus lenkø teatro studijos neoficialiu globëju 12 1990 metais reþisierë atsiþvelgdama á tuomeèius ávykius (Nepriklausomybës atkûrimo siekius) susigundë pastatyti du spektaklius Prie sienos ir Motelio Vulkanas paslaptis pagal ðiuolaikinio lietuviø dramaturgo Regimanto Kaðkausko pjeses (Abu á lenkø kalbà iðvertë Alvida A Bajor) 13 1991 metais Kolektyvas ðventë 30-àjá jubiliejø Ta proga pastatë spektaklá pavadinimu,,labirintas pagal Èeslovo Miloðo kûrinius (pritaikymas, pastatymas - Alvida A Bajor) Spektaklis buvo vaidintas Pohuliankos teatre (dabartinis Lietuvos rusø dramos teatras) Reþisierës Lilijos Keizik ir gausaus jauno Kolektyvo sëkmë sukëlë didþiulá atgarsá Lenkijoje (ypaè Varðuvos aktoriø ir þiniasklaidos pagalba) 14 1992 metais spektaklá vaidintà Pohuliankos teatre pamatë tuo metu buvæs Vilniuje Èeslovas Miloðas (Czeslaw Milosz) 15 1991 metai atneðë dar vienà premjerà spektaklá pavadinimu,,kûèios Osolëje, skirtà Ðv Rapolui Kalinovskiui (pritaikymas, pastatymas - Alvida A Bajor) Reþisierë Lilija Keizik Kalinovskio vaidmená patikëjo jaunam atlikëjui Markui Kubiakui, ðis pasirodë puikiai 16 1993 metais pastatyta Zbignevo Nenackio pjesë,,stiksas, kurià re isavo Lilija Kiejzik ir muzikinis poezijos spektaklis pavadinimu,,suskaldyta kaimenë, kuris buvo paruoðtas Geguþës 3-iosios Konstitucijos apeigoms (Scenarijus, pritaikymas Alvida A Bajor, pastatymas - Lilija Keizik) Vaidino Vilniaus Konrado celëje, bazilijonø pastate 17 1994 metai Lilijos Keizik iniciatyvos dëka suorganizuotas Tarptautinis festivalis I Pasaulinis lenkø scenos festivalis Vilniuje Festivalis vyko Pohuliankos teatro scenoje Ta proga reþisierë savo studijoje pastato Catherinos Hayes spektaklá,,ginèai (,,Utarczki ) 18 Kitais 1995 metais, toje paèioje scenoje pavyko suorganizuoti II-àjá ið eilës Pasauliná lenkø scenos festivalá Vilniuje Vilniaus lenkø teatro studija þiûrovams pristatë Felikso Falko pjesës,,koncertas premjerà 19 1996 metais gruodþio 27 d Vilniaus lenkø teatro studija ðvenèia 35-àjá jubiliejø Pohuliankos teatre vaidinami du premjeriniai spektakliai Slavomiro Mroþeko,,Serenada, kurá pastatë jaunoji Teatro narë Diana Liachoviè (reþisierinis debiutas), ir Kazio Sajos,,Poliglotas, reþisierë Lilija Keizik 16

20 Po 35-ojo jubiliejaus minëjimo Vilniaus lenkø teatro studija nutraukë veiklà 2000 metais jà atnaujino 2001 metais Teatras 40-ojo jubiliejaus proga parodë Juzefo Ignaco Kraševskio premjerà,,jarina (pritaikymas, pastatymas - Alvida A Bajor, reþisierë Lilija Keizik) Kolektyvo buveine tapo kà tik pastatyti lenkø kultûros namai (402 kambarys) 21 2002 metais Lilija Keizik sureþisavo Bjaurøjá anèiukas pagal H Ch Anderseno pasak¹ 22 2003 metais Tarptautiniame teatrø forume Vilnius - tautø kultûrø kryþkelë pristatë autoriná spektaklá,,vilniaus gatvelëmis pagal Konstanto Ildefonso Galèynskio poezijà Spektaklis buvo taip pat pristatytas festivalyje,,pasauliniai uþsienio lenkø teatrø susitikimai Pakarpatëje ( Œwiatowe Spotkania Teatrów Polonijnych na Podkarpaciu ) 2003 metais, Pasauliniame Festivalyje Leszno Regionas Europoje 2004, tais paèiais metais Vilniaus lenkø kultûros namuose ávyko Vilniaus lenkø teatro studijos susitikimas su poeto dukra Kira Galèinska (Aksèiau, 2003 metø lapkritá Lilija Kiejzik pastatë muzikiná poezijos spektaklá skirtà 50-osios K I Galèinskio mirties ir 85 osioms Lenkijos Nepriklausomybës Dienos metinëms paminëti Spektaklis realizuotas kartu su Lodzës fakto ir publicistikos teatru ( ódzki Teatr Faktu i Publicystyki)) 23 Tuo paèiu laiku rampos ðviesas iðvydo Tadeuðo Ruþevièiaus,,Iðmëtyta kartoteka, kurià pastatë Lilija Keizik ir Ana Dzedzic (Lenkija) Spektaklis buvo pristatytas Varðuvoje Festivalyje Kresy 2003, festivalyje,,pasauliniai uþsienio lenkø teatrø susitikimai Pakarpatëje, lenkø kultûros namuose Vilniuje, dalyvaujant T Ruþevièiaus asistentei Marijai Debiè, Vokietijoje lenkø kultûros dienø metu (Hamburgas, Elmshornas 2004) Po ilgesnës pertraukos, 2010 metais, Kolektyvas atnaujino,,iðmëtytà kartotekà (ið dalies atnaujintoje sudëtyje) 24 2004 metais Kolektyvas lenkø kultûros namø scenoje pristatë J Harasimovièiaus,,Sugráþimà (scenarijus ir reþisûra Anna Dziedzic) Tais paèiais metais Lilija Keizik pastatë Januðo Korèako,,Karaliø Motiejø I-àjá 25 2005 metais lenkø kultûros namø scenoje ávyko Slavomiro Mro eko pjesës,,siuvëjas premjera, kuria pastatë Lilija Keizik Tais paèiais metais spektaklis buvo pristatytas Vokietijoje lenkø kultûros dienø metu Hamburge ir Elmshorne 26 Kitais 2006 metais reþisierë pastatë Stanislovo Ignaco Vitkevièiaus (Vitkaco),,Maþame dvarelyje Spektaklis buvo pristatytas Vokietijoje Elmshorne, Hamburge lenkø kultûros dienø metu, Þeðove, pasauliniame uþsienio lenkø teatrø festivalyje bei Ostrudoje (Lenkija), festivalyje,,kresy 2006 Varšuvoje Tais paèiais metais lenkø kultûros namø scenoje reþisierë pastatë,,pelenê pagal Charles Pierrault pasakà (premjera 2006 m gruodþio 25 d ) 27 2007 metai atneðë dvi premjeras, pastatytas Slavomiro Mroþeko,,Pasilinksminimas (Premjera 2007 metø balandþio 20 d Elmshorne Vokietijoje) bei muzikinis poezijos spektaklis Pasivaikšèiojimas po Vilniø, kuris buvo pristatytas Vilniaus lenkø teatro studijos organizuotame tarptautiniame festivalyje III Pasaulinis lenkø scenos festivalis Vilniuje 2009 metais Vilniaus lenkø teatro studijos trupë pristatë,,pasilinksminimà Lvovo þiûrovams, Lenkø liaudies teatro scenoje 28 2008 metø birþelio 1 d, lenkø kultûros namø scenoje Lilija Keizik pristatë Irenos Prusickos pasakos,,trys poros bateliø premjer¹ 29 2008 metais gruodþio 28 d Lietuvos rusø dramos teatre ávyko spektaklio Bardas panemunës vienumoje pagal Petro Palilionio rapsodijà Vëjuota Saulë premjera Vertimas ið lietuviø kalbos, adaptacija ir inscenizacija Alvida A Bajor, reþisierë Lilija Keizik Adomo Mickevièiaus vaidmená atliko Vitalis Masenas, Daktaro Kovalskio Edvard Kiezjik 2009 metø birþelá spektaklis buvo pristatytas Kaune, vieno aktoriaus festivalio Monobaltija metu 30 2009 metø balandþio 20 d Vilniaus lenkø kultûros namuose ávyko Slavomiro Mroþeko pjesës Namas pasienyje premjera, reþisierë Lilija Kiejzik Tais paèiais metais spektaklis pristatytas Lietuvos rusø dramos teatre festivalio IV Pasaulinis lenkø scenos festivalis Vilniuje metu, kurá organizavo Vilniaus lenkø teatro studija 31 2009 metø rugsëjo 6 d, Vilniaus lenkø kultûros namø scenoje ávyko spektaklio Kunigaikðèio Radvilos Naðlaitëlio pasiruoðimas kelionei á Ðventàjà Þemæ pagal Juliuðà Slovacká - 200- øjø poeto gimimo metiniø garbei (adaptacija, pastatymas - Alvida A Bajor, reþsierë Lilija Keizik) Slovackio Pasakotojo- Michalo vaidmená atliko Martynas Zoruba, Kunigaikðèio Radvilos Naiðlaitëlio Edvardas Kiejzik 33 2010 metø rugpjûtá, Vilniaus lenkø teatro studijos trupë, Vilniaus senamiestyje, suvaidino spektaklá - premjer¹ pavadinimu,, Batsiuvio Šimono batai 34 2010 metais lapkrièio 6 d, Vilniaus lenkø teatro studija, vadovaujama Lilijos Keizik, minës 50-àjá jubiliejø Auksinis teatro jubiliejus buvo susietas su 200-øjø Frideriko Chopino gimimo metiniø minëjimu Ðia proga Teatras paruoðë autorës Alvidos A Bajor pirmos premjeros spektaklá pavadinimu,,chochochochochopinas Literatûrinis kûrinys yra pagrástas lenkø poetø kûriniais, Fryderyko Chopino laiðkais tëvams, seserims ir draugams, George Sand laiðkais ir dienoraðèiais Spektaklá reþisuoja Lilija Keizik Vaidina: atlikëjai,,ið senø laikø bei jaunesnës ir jauniausios sudëties atlikëjai, bendrai 35 asmenys Pagrindinius vaidmenis atliks Jacekas Orðevskis (jaunasis Chopinas) ir Vitoldas Rudzianecas (subrendæs Chopinas) Pirmaeilius vaidmenis atlieka: Agnieška Ravdo (Konstancija Gladkovska), Agata Kiruzel (Marija Wodzinska), Martynas Zoruba (Juliušas Slovackis), Jolanta Butkeviè - Ðalkovska (Delfina Potocka), Agnieðka Snieðko (George Sand) Spektaklis bus vaidinamas Vilniaus rusø dramos teatro scenoje (anksèiau Pohuliankos teatras) Sveèiai, ávairios geografinës platumos draugaujanèiø teatrø atstovai, kurie yra pakviesti á minëjimo iðkilmes, jau patvirtino savo atvykimà 17

18

D la niego Molier to by³o prawie wszystko Teatr Moliera mówi³ mi jest dla mnie ciekawszym dokumentem epoki ani eli teatr Szekspirowski G³êbiej siêga t³a Mo e siê myli³ Nie wiem Ale potrafi³ tak to udowadniaæ, umia³ tak przekonywaæ, e musia³em mu wierzyæ Z jak¹ godn¹ podziwu pasj¹ w era³ siê w materiê Molierowskiego teatru, jak zapamiêtale wertowa³ ju nie same dzie³a autora Sk¹pca, ale wszelakiego rodzaju dokumenty, ikonografiê Wszystko Nigdy nie mia³a to byæ dla niego sprawa zamkniêta Gdy np wznawia³ po raz któryœ tam Œwiêtoszka za ka dym razem chc¹c daæ jakieœ nowe opracowanie przystêpowa³ z nowym zapa³em do pracy i cieszy³ siê jak dziecko z nowej zabawki, gdy potrafi³ znaleÿæ, wydobyæ w swej nowej inscenizacji coœ œwie ego, zaskakuj¹cego Jerzy Ronard Bujañski 19

20

Janina Stru anowska Janina Stru anowska lekarka, za³o ycielka i wieloletnia kierowniczka Zespo³u (ówczesna nazwa: Polski Zespó³ Dramatyczny przy Wileñskim Klubie Pracowników ¹cznoœci; bazowa³ siê w dawnym Pa³acu Paca, obecnie siedziba ambasady RP w Wilnie) Pracowa³a w niezwykle trudnych warunkach ograniczonych sowieck¹ polityk¹ kulturaln¹ Aktywny udzia³ w pracy Zespo³u wziê³y jej dzieci Hanna i Jerzy Stru anowscy Janina Stru anowska kierowa³a Zespo³em do koñca ycia (zmar³a w 1984) Wyró niona Odznak¹ honorow¹ Zas³u ony dla Kultury Polskiej J anina Struþanovska gydytoja, Kolektyvo ákûrëja ir jo daugiametë vadovë (tuometis pavadinimas: Lenkø dramos kolektyvas prie Vilniaus ryðiø darbuotojø klubo) Teatras bazavosi senoviniuose Paco rûmuose, dabar Lenkijos Respublikos ambasados buveinë Vilniuje Dirbo neáprastai sunkiose sovietinës kultûrinës politikos sàlygose Kolektyvo veikloje aktyviai dalyvavo jos vaikai Hana ir Jeþis Struþanovskiai Janina Struþanovska vadovavo Kolektyvui iki gyvenimo pabaigos (mirë 1984 metais) Apdovanota Lenkijos Respublikos kultûros ministerijos garbës medaliu Nusipelnæs Lenkø kultûrai (,,Zasùuýony dla kultury polskiej ) 21

22

Zbigniew Maciejewski Po œmierci za³o ycielki Zespo³u, Janiny Stru anowskiej, kierownikiem artystycznym u medyków zosta³ Zbigniew Maciejewski, absolwent Uniwersytetu Wileñskiego Na scenie medyków zadebiutowa³ w 1985 wystawieniem kompozycji s³owno muzycznej pt Wyznanie poœwiêconej Kazimierze I³³akowiczównie W tym samym roku Maciejewski zrealizowa³ na scenie Dwie blizny Aleksandra Fredry oraz ycie na skróty, przedstawienie poetycko muzyczne poœwiêcone pamiêci Wilnianina S³awomira Worotyñskiego Nieco póÿniej Zbigniew Maciejewski ukoñczy wydzia³ re yserii w wileñskiej Szkole Kultury, ale z Zespo³em medyków po egna siê definitywnie M³ody gniewny podejmie próbê pracy samodzielnej W 1988 na scenie wileñskiego Rosyjskiego Teatru Dramatycznego (dawnego Teatru na Pohulance) zrealizuje przedstawienie autorskie pt Rzecz o egoizmie wg Edwarda Stachury M irus Kolektyvo ákûrëjai, Janinai Struþanovskai, meno vadovu,,pas medikus tapo Vilniaus universiteto absolventas Zbignevas Maciejevskis 1985 metais,,medikø scenoje debiutavo þodine muzikine kompozicija pavadinimu,,prisipaþinimas, skirta Kazimierai Ilakovièuvnai Tais paèiais metais scenoje Maciejevskis realizavo Aleksandro Fredro,,Du randus bei muzikiná poezijos spektaklá,,sutrumpintas gyvenimas, skirtà Vilniaus poeto Slavomiro Vorotynskio (Slawomira Worotyñskiego) atminimui Ðiek tiek vëliau Zbignevas Macejevskis (Zbigniew Maciejewski) baigs reþisûros skyriø Vilniaus menø mokykloje, bet su,,medikø kolektyvu atsisveikins galutinai Pradëjo savarankiðkà darbà 1988 metais Vilniaus rusø dramos teatro scenoje (ankstesnio Pohuliankos teatro) realizuoja autoriná spektaklá, pavadinimu,,dalykas apie egoizm¹ pagal Edvardà Stachurà 23

24

Lilija Kiejzik Lilija Kiejzik gra w Zespole od 1967 (ówczesna nazwa: Wileñski Polski Zespó³ Dramatyczny przy Klubie Pracowników Medycyny) Jako jeszcze panna Jezulewicz zagra³a tu szereg ról W 1986 zosta³a kierownikiem artystycznym i re yserem swego Zespo³u, który odt¹d przyj¹³ now¹ nazwê: Polskie Studio Teatralne w Wilnie Debiut re yserski: Dziura, czyli tajemnica pewnej pracowni naukowej E K Perkowskiej (1986) Od 1986 roku wyre yserowa³a dziesi¹tki przedstawieñ Ogó³em 43 lata pracy na scenie i dla sceny Zespó³ prowadzi drobn¹ kobiec¹, ale tward¹ mêsk¹ rêk¹ Nagrody, wyró nienia: Ogólnozwi¹zkowy Medal za Zas³ugi dla Kultury (1986) Nagroda Burmistrza Miasta Wilna (2004) Odznaka honorowa Zas³u ony dla Kultury Polskiej (2004, 2009) Nagroda Specjalna Fundacji Kultury Polskiej w Australii im Jerzego Bonieckiego (2006) Medal Komisji Edukacji Narodowej (2009) L ilija Keizik vaidina Kolektyve nuo 1967 metø (tuometis pavadinimas: Vilniaus lenkø dramos kolektyvas prie medicinos darbuotojø klubo) Dar bûdama panele Jezuleviè suvaidino èia eilæ vaidmenø 1986 metais tapo savo Kolektyvo meno vadovu ir reþisieriumi, kuris nuo ðiol buvo vadinamas: Vilniaus lenkø teatro studija Reþisierinis debiutas: E K Perkovskos (1986),,Skylë arba vienos mokslo dirbtuvës paslaptis Nuo 1986 metø sureþisavo deðimtis vaidmenø Bendrai - 43 metai darbo scenoje ir scenai Kolektyvui vadovauja smulkia moteriška, bet kieta vyriðka ranka Apdovanojimai: Bendras sàjungø medalis uþ nuopelnus Kultûrai (1986 ) Vilniaus mero apdovanojimas (2004) Lenkijos Respublikos kultûros ministerijos garbës medali,,nusipelnæs lenkø kultûrai (2004, 2009) Jeþio Boneckio Lenkø kultûros fondo Australijoje ypatingas apdovanojimas (2006) Lenkijos Respublikos nacionalinës ðvietimo komisijos medalis (2009) 25

26

Kiejzikowie Matka i Syn Teatr Kiejzików to nazwa Zespo³u w potocznym, artobliwym, towarzyskim obiegu Mój najwiêkszy sukces yciowy? Syn mówi Lilija Kiejzik, potem scena, a jeszcze i szko³a; lubiê moj¹ szko³ê (To polska Ludwinowska Szko³a Podstawowa w Wilnie, w której Lilija Kiejzik pracuje ju dziesi¹tki lat) Syn Edward Kiejzik gra w tym Zespole od dziecka Ma w swoim dorobku szereg udanych ról: v Dzieciê w spetaklu pt Proces s¹dowy wg Dziadów Adama Mickiewicza i Wiersza Ostatniej Nocy Szymona Konarskiego; v Rz¹dca w Jarynie wg J I Kraszewskiego; v Parobek w Zabawie S³awomira Mro ka; v Krawiec w Krawcu S³awomira Mro ka; v Dyapanazy Nibek w Ma³ym dworku Stanis³awa Ignacego Witkiewicza; v Bohater I w Kartotece rozrzuconej Tadeusza Ró ewicza; v Doktor Józef Kowalski w Bardzie w Nadniemeñœkiej Pustelni wg Wiatru w stronê s³oñca Petrasa Palilionisa; v Ks Radziwi³³ Sierotka w Preliminariach peregrynacji do Ziemi Œwiêtej JO Ksiêcia Radziwi³³a Sierotki wg Juliusza S³owackiego; v Szewc Szymon w Butach szewca Szymona wg K I Ga³czyñskiego v W przygotowaniu: rola Adama Mickiewicza i Bogumi³a w spektaklu pt Chochochochochopin Alwidy A Bajor Nadto Edward Kiejzik jest dyrektorem Oœrodka Kultury w podwileñskich Miednikach Królewskich, gdzie organizuje cykliczne okolicznoœciowe imprezy patriotyczne (obchody Dnia Niepodleg³oœci Polski, Konstytucji 3 Maja, rocznice powstañ i in ), tako przedsiêwziêcia obrzêdowe Jest tak e prezesem Polskiego Klubu Sztuki Teatralnej Klub funkcjonuje ju czwarty rok (za³o yli go cz³onkowie Polskiego Studia Teatralnego w Wilnie: Edward Kiejzik, Marcin Zoruba, Marek Pszczo³owski, Edwin Tonojan) Klub prowadzi szeroko zakrojon¹ dzia³alnoœæ artystyczn¹, szczególn¹ uwagê poœwiêca organizowaniu warsztatów dla szerokich rzesz zainteresowanych uczestników z Wilna i Wileñszczyzny (warsztaty prowadzi³a m in dyrektor Teatru Nowego w odzi Miros³awa Marcheluk) Z ka dym nowym rokiem Klub Sztuki Teatralnej podejmuje nowe wezwania 27

28

Trzy Filary Lilija i Edward Kiejzikowie oraz Marcin Zoruba Od 2001 roku siedzib¹ Studia jest Dom Kultury Polskiej w Wilnie (pokój 402) Lilija Kiejzik przebywa tu prawie ca³y dzieñ, nieraz do póÿnego wieczora Bo oprócz pracy czysto teatralnej, trzeba dodaæ, e wgl¹da siê tu w ka dy szczegó³ Jest dyrektork¹ i administratork¹ w jednej osobie W sukurs jej id¹ syn Edward Kiejzik i (jak artuje) syn przybrany Marcin Zoruba Studio nie ma ani sta³ego scenografa, ani sta³ego kierownika literackiego, b¹dÿ muzycznego, ani mened era od reklamy, ani nawet sprz¹taczki Najwiêcej czasu i wysi³ku poch³aniaj¹ sprawy gospodarcze, organizacyjne, zw³aszcza w okresie aran owanych cyklicznie imprez w skali miêdzynarodowej Wileñskich Spotkañ Teatralnych Scen Polskich, z udzia³em zespo³ów teatralnych spod ró nej szerokoœci geograficznej Marcin Zoruba to jeden z najm³odszych cz³onków Studia o nieprzeciêtnych uzdolnieniach Spisa³ siê znakomicie w licznych rolach, w szczególnoœci jako Juliusz S³owacki Micha³ Narrator w spektaklu pt Preliminaria peregrynacji do Ziemi Œwiêtej JO Ksiêcia Radziwi³³a Sierotki wg Juliusza S³owackiego Równie doskona³y jako Wrona w Kartotece rozrzuconej Tadeusza Ró ewicza Œwietny Parobek w Zabawie i Ojciec w Domu na granicy S³awomira Mro ka, oraz Byle Jaki Pijak w spektaklu pt Bard w Nadniemeñskiej Pustelni wg poematu Petrasa Palilionisa S³oñce wiatrem owiane Gra te w bajkach dla dzieci Niezawodny recytator w wieczorkach, imprezach poetycko muzycznych W przygotowaniu rola Juliusza S³owackiego w prapremierowym spektaklu Chochochochochopin Alwidy A Bajor 29

Spektakl Proces S¹dowy wg Dziadów Adama Mickiewicza oraz Wiersza Ostatniej Nocy Szymona Konarskiego Na zdjêciu Witold Rudzianiec Spektaklis Teismo procesas pagal Adomo Mickevièiaus Vëlines ir Ðimono Konarskio Paskutinës nakties eilëraðtá Nuotraukoje Vitoldas Rudzianecas Spektakl Proces S¹dowy wg Dziadów Adama Mickiewicza oraz Wiersza Ostatniej Nocy Szymona Konarskiego Spektaklis Teismo procesas pagal Adomo Mickevièiaus Vëlines ir Ðimono Konarskio Paskutinës nakties eilëraðtá 30