Wykonywanie pracy przez cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Wykonywanie pracy przez cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Warunki wykonywania przez cudzoziemców pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uregulowane zostały przepisami ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity Dz.U. z 2013 roku poz. 674, dalej: ustawa o promocji zatrudnienia ) oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2009 roku w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (Dz.U. nr 16, poz. 84, dalej: rozporządzenie ). Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 40 ustawy o promocji zatrudnienia, wykonywanie pracy przez cudzoziemca oznacza zatrudnienie, wykonywanie innej pracy zarobkowej lub pełnienie funkcji w zarządach osób prawnych, które uzyskały wpis do rejestru przedsiębiorców na podstawie przepisów o Krajowym Rejestrze Sądowym lub są spółkami kapitałowymi w organizacji. Zatrudnieniem jest wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego oraz umowy o pracę nakładczą (art. 2 ust. 1 pkt 43 ustawy o promocji zatrudnienia). Z kolei wykonywaniem innej pracy zarobkowej jest wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych (art. 2 ust. 1 pkt 11 ustawy o promocji zatrudnienia). Zgodnie z brzmieniem art. 87 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia, cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jeżeli: 1) posiada status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej, 2) udzielono mu ochrony uzupełniającej w Rzeczypospolitej Polskiej, 3) posiada zezwolenie na osiedlenie się w Rzeczypospolitej Polskiej, 4) posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich w Rzeczypospolitej Polskiej, 5) posiada zgodę na pobyt tolerowany w Rzeczypospolitej Polskiej, 6) korzysta z ochrony czasowej w Rzeczypospolitej Polskiej, 7) jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej,
8) jest obywatelem państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego, nienależącego do Unii Europejskiej, 9) jest obywatelem państwa niebędącego stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, który może korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umowy zawartej przez to państwo ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, 10) jest członkiem rodziny cudzoziemca, o którym mowa w pkt 7-9, lub jest zstępnym małżonka tego cudzoziemca, w wieku do 21 lat lub pozostającym na utrzymaniu tego cudzoziemca lub jego małżonka lub jest wstępnym tego cudzoziemca lub jego małżonka, pozostającym na utrzymaniu tego cudzoziemca lub jego małżonka, 11) jest osobą, o której mowa w art. 19 ust. 2-3 ustawy z dnia 14 lipca 2006 roku o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. nr 144, poz. 1043, ze zm.), tj.: członkiem rodziny niebędącym obywatelem UE zachowującym prawo pobytu w przypadku śmierci obywatela UE, któremu przysługiwało prawo pobytu przez okres dłuższy niż 3 miesiące, jeżeli przebywał z nim na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres nie krótszy niż rok przed dniem śmierci obywatela UE, członkiem rodziny niebędącym obywatelem UE zachowującym prawo pobytu w przypadku rozwodu lub unieważnienia małżeństwa z obywatelem UE, któremu przysługiwało prawo pobytu przez okres dłuższy niż 3 miesiące, przebywającym i uczącym się lub studiującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dzieckiem obywatela UE (któremu przysługiwało prawo pobytu przez okres dłuższy niż 3 miesiące) oraz rodzicem sprawującym nad nim opiekę, bez względu na posiadane obywatelstwo - w przypadku śmierci lub wyjazdu obywatela UE, 12) posiada w Rzeczypospolitej Polskiej zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 63a ustawy z dnia 13 czerwca 2003 roku o cudzoziemcach (tekst jednolity Dz.U. z 2011 roku nr 263, poz. 1573 ze zm., dalej: ustawa o cudzoziemcach ), tj. zamiarem wykonywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji przez okres dłuższy niż 3 miesiące. 13) posiada zezwolenie na pracę oraz przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej: a) na podstawie wizy, z wyjątkiem wizy, o której mowa w art. 26 ust. 1 pkt 1, 20, 25 i 26 ustawy o cudzoziemcach (tj. wydanej w celu: turystycznym, udziału w postępowaniu w sprawie o udzielenie azylu, korzystania z ochrony czasowej, przyjazdu ze względów humanitarnych, ze względu na interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe), lub b) na podstawie art. 61 ust. 3 lub art. 71a ust. 3 ustawy o cudzoziemcach (tj. jeżeli cudzoziemiec złożył w terminie wniosek o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub wniosek o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE w czasie zgodnego z prawem pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i wnioski te nie zawierały braków formalnych), jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku był uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub c) na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, z wyjątkiem zezwolenia udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 53a ust. 2 ustawy o cudzoziemcach (tj. zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego cudzoziemcowi, który przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nielegalnie), lub d) na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen, lub
e) na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen, lub f) w ruchu bezwizowym, o ile postanowienia umowy o ruchu bezwizowym przewidują możliwość wykonywania pracy przez cudzoziemców. W myśl art. 88 ustawy o promocji zatrudnienia, zezwolenie na pracę jest wymagane, jeżeli cudzoziemiec: 1) wykonuje pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tzw. zezwolenie typu A, zgodnie z 2 pkt 1 rozporządzenia; 2) w związku z pełnieniem funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres przekraczający łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy tzw. zezwolenie typu B, zgodnie z 2 pkt 2 rozporządzenia; 3) wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego albo podmiotu powiązanego, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, z pracodawcą zagranicznym tzw. zezwolenie typu C, zgodnie z 2 pkt 3 rozporządzenia; 4) wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego, nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa) tzw. zezwolenie typu D, zgodnie z 2 pkt 4 rozporządzenia; 5) wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 3 miesiące w ciągu kolejnych 6 miesięcy w innym celu niż wskazany w pkt 2-4 tzw. zezwolenie typu E, zgodnie z 2 pkt 5 rozporządzenia. Zezwolenie na pracę jest wydawane na wniosek podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, zaś podmiot ten jest wyłączną stroną postępowania (art. 88a ust. 1 i 2 ustawy o promocji zatrudnienia oraz 3 ust. 1 rozporządzenia). Zgodnie z art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o promocji zatrudnienia organem wydającym zezwolenie jest wojewoda, którego właściwość została określona w art. 88b tej ustawy. W wymienionych powyżej przypadkach, o których mowa w art. 88 pkt 1 i 2 ustawy o promocji zatrudnienia, właściwym jest wojewoda ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi. W przypadku, o którym mowa w art. 88 pkt 3 ustawy o promocji zatrudnienia, właściwym jest wojewoda ze względu na siedzibę podmiotu, do którego cudzoziemiec jest delegowany. Z kolei w przypadku, o którym mowa w art. 88 pkt 4 ustawy o promocji zatrudnienia, właściwość wojewody ustalona została ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu, na rzecz którego jest świadczona usługa, a jeżeli podmiot ten ma siedzibę lub miejsce zamieszkania za granicą - ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wreszcie w przypadku, o którym mowa w art. 88 pkt 5 ustawy o promocji zatrudnienia, właściwym jest wojewoda ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej. Gdy specyfika wykonywanej przez cudzoziemca pracy nie pozwala na wskazanie głównego miejsca jej wykonywania, zezwolenie wydaje wojewoda mazowiecki. Ustawa o promocji zatrudnienia przewiduje zwolnienie z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę dla cudzoziemca, który w myśl art. 87 ust. 2 tej ustawy: 1) posiada w Rzeczypospolitej Polskiej zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 53 ust. 1 pkt 10, 11, 13 i 15-18 ustawy o cudzoziemcach (tj.: na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub na pobyt rezydenta długoterminowego UE; jest ofiarą handlu ludźmi; przybywa lub przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu podjęcia lub kontynuacji stacjonarnych studiów; jest naukowcem, który przybywa lub przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu prowadzenia badań naukowych; posiada dokument pobytowy, określony w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1030/2002 z dnia 13 czerwca 2002 r., z adnotacją "naukowiec", wydany przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej), 2) jest małżonkiem obywatela polskiego lub cudzoziemca, o którym mowa w punkcie poprzedzającym i omówionym już powyżej ust. 1 pkt 1-6, posiadającym zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielone w związku z zawarciem związku małżeńskiego, 3) jest zstępnym w wieku do 21 lat lub pozostającym na utrzymaniu obywatela polskiego lub cudzoziemca, o którym mowa w poprzedzających pkt 1-2 i omówionym już powyżej ust. 1 pkt 1-6, posiadającym zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, 4) posiada zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielone na podstawie art. 53 ust. 1 pkt 7 lub 14 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, tj. jeżeli jako członek rodziny cudzoziemca (który posiada zezwolenie na czas oznaczony), przybywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przebywa na tym terytorium w celu połączenia z rodziną, 5) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 61 ust. 3 lub art. 71a ust. 3 ustawy o cudzoziemcach (tj. jeżeli cudzoziemiec złożył w terminie wniosek o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub wniosek o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE w czasie zgodnego z prawem pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i wnioski te nie zawierały braków formalnych lub braki formalne zostały uzupełnione w terminie), jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku był zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę na podstawie poprzedzających pkt 1-4; 6) posiada ważną Kartę Polaka; 7) ubiega się o nadanie statusu uchodźcy lub jest małżonkiem, w imieniu którego został złożony wniosek o nadanie statusu uchodźcy, pod warunkiem posiadania zaświadczenia wydanego na podstawie art. 36 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tj. zaświadczenia wydawanego w przypadku, jeżeli po upływie 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku o nadanie statusu uchodźcy nie została wydana decyzja w pierwszej instancji i przyczyna niewydania decyzji w tym terminie nie leży po stronie wnioskodawcy,
8) jest uprawniony do przebywania i wykonywania pracy na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależącego do Unii Europejskiej lub Konfederacji Szwajcarskiej, który jest zatrudniony przez pracodawcę mającego siedzibę na terytorium tego państwa oraz czasowo delegowany przez tego pracodawcę w celu świadczenia usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 9) w stosunku do którego umowy międzynarodowe lub odrębne przepisy dopuszczają wykonywanie pracy bez konieczności posiadania zezwolenia. Zgodnie z art. 88e ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia zasadą jest, że zezwolenie na pracę jest wydawane na czas określony, nie dłuższy niż 3 lata i może być przedłużane. Powyższy przepis uszczegółowiony został w 3 ust. 3 rozporządzenia, w myśl którego zezwolenie jest wydawane na okres oznaczony datami. W przypadku jednak, gdy cudzoziemiec pełni funkcję w zarządzie osoby prawnej, która na dzień złożenia wniosku zatrudnia powyżej 25 osób, wojewoda może wydać zezwolenie na pracę na okres nie dłuższy niż 5 lat (art. 88e ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia). Zgodnie z art. 88e ust. 3 ustawy o promocji zatrudnienia wojewoda wydaje zezwolenie na pracę na okres delegowania w przypadku delegowania cudzoziemca przez pracodawcę zagranicznego w celu realizacji usługi eksportowej. Dodatkowo w przypadkach określonych w kryteriach wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców, które mogą zostać ustalone przez wojewodę po zasięgnięciu opinii marszałka województwa oraz wojewódzkiej rady zatrudnienia (art. 10 ust. 3 ustawy o promocji zatrudnienia), wojewoda może ograniczyć okres, na który wydaje zezwolenie na pracę (art. 88e ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia). W województwie małopolskim obowiązuje rozporządzenie nr 6/10 Wojewody Małopolskiego z dnia 13 sierpnia 2010 roku w sprawie kryteriów wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców, zgodnie z którym zezwolenie na pracę może być wydane na okres krótszy, niż wskazany we wniosku, w przypadku, gdy wniosek jest złożony przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą, jeżeli od rozpoczęcia jej prowadzenia nie upłynął okres dłuższy niż 1 rok. Okres, na który wydawane jest takie zezwolenie wynosi maksymalnie 12 miesięcy. Autor: Tomasz Bernady, radca prawny w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER adwokaci i radcowie prawni sp.p. (www.ghmw.pl) Jeśli byliby Państwo zainteresowani przeanalizowaniem tej kwestii prosimy o kontakt z naszymi ekspertami. Osoby kontaktowe:
Joanna Mizińska, adwokat partner w kancelarii Gach Hulist Mizińska Wawer - adwokaci i radcowie prawni sp.p. +48 668 017 220 e-mail: j.mizinska@ghmw.pl