Stowarzyszenie P O L A R I S

Stowarzyszenie P O L A R I S OPP Sopotnia Wielka nr 174, 34-340 Jeleśnia, Organizacja Pożytku Publicznego KRS 0000076686 Stowarzyszenie POLARIS-OPP

Spis treści I. Struktura organizacji 4 1.1 Dane podstawowe 4 1.2 Władze stowarzyszenia 6 1.3 Organy dodatkowe 6 1.4 Poczet 7 II. Czynności prawne i statutowe 8 2.1 Cele statutowe 8 2.2 Formy realizacji 8 2.3 Odpisy uchwał Zarządu 9 2.4 Odpisy uchwał Walnego Zebrania 9 2.5 Odpisy uchwał Komisji Inspekcyjnej 10 2.6 Informacje dodatkowe 10 III. Wykaz głównych działań statutowych 11 3.1 Projekty 11 3.1.1 Własne 11 3.1.2 Obce 12 3.2 Programy 12 3.3 Zjazdy generalne 14 3.4 Konkursy 18 3.5 Akcje 19 3.6 Publikacje 20 3.6.1 Własne 20 3.6.2 Obce 22 3.7 Raport społeczny - dodatek OPP 22 3.8 Odpłatna działalność statutowa 24 3.9 Współpraca instytucyjna 24 3.10 Inne działania statutowe 25 IV. Informacje finansowo-kadrowe 28 4.1 Uzyskane przychody 28 4.2 Poniesione koszty 29 4.3 Zasoby kadrowe 29 Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 2

4.4 Informacje dodatkowe 29 V. Wyróżnienia i podziękowania 30 5.1 Tytuł Polarisowca Roku 30 5.2 Odznaczenia 30 5.3 Nominacje 31 5.4 Podziękowania 31 Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 3

I. Struktura organizacji 1.1 Dane podstawowe W 2013 roku organizacja posługiwała się następującymi danymi: a) nazwa pełna: Stowarzyszenie POLARIS OPP b) nazwa skrócona: POLARIS-OPP c) siedziba i adres: Sopotnia Wielka nr bud. 174, skr. poczt. nr 1, 34-340 Jeleśnia, gmina Jeleśnia, powiat Żywiec, woj. śląskie. d) data założenia: marzec 1994r. e) data rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym: 28.12.2001r. f) data przerejestrowania na organizację pożytku publicznego: 21.02.2005r. g) organ rejestrujący: Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej, VIII Wydz. Gosp. KRS h) numer KRS-u: 0000076686 i) statystyczny numer identyfikacyjny w systemie REGON: 072748515 j) numer Polskiej Klasyfikacji Działalności (wg. wykazu w KRS): I. Działalność nieodpłatna statutowa: 85 32 C pomoc społeczna bez zakwaterowania działalność pozostałych organizacji członkowskich 91 33 Z gdzie indziej niesklasyfikowana działalność usługowa w zakresie instalowania, naprawy 33 20 B i konserwacji instrumentów i przyrządów pomiarowych, kontrolnych, badawczych, testujących, nawigacyjnych miejsca krótkotrwałego zakwaterowania pozostałe, 55 23 Z gdzie indziej niesklasyfikowane prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk 73 10 A matematyczno-fizycznych i astronomii 73 10 C prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk o ziemi prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk 73 10 D biologicznych i środowiska naturalnego prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk 73 10 G technicznych prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie pozostałych 73 10 H 73 20 I nauk przyrodniczych i technicznych prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie pozostałych nauk humanistycznych i społecznych 74 81 Z działalność fotograficzna 74 30 Z badania i analizy techniczne 75 12 Z kierowanie w zakresie działalności społecznej 74 14 A 92 72 Z 93 05 Z doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania działalność rekreacyjna pozostała, gdzie indziej niesklasyfikowana działalność usługowa pozostała, gdzie indziej niesklasyfikowana 22 25 Z działalność graficzna pomocnicza 70 20 Z wynajem nieruchomości na własny rachunek 71 33 Z wynajem maszyn i urządzeń biurowych i sprzętu komputerowego 71 34 Z wynajem pozostałych maszyn i urządzeń Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 4

91 12 Z działalność organizacji profesjonalnych II. Działalność odpłatna statutowa: 22 11 Z wydawanie książek 22 13 Z wydawanie czasopism i wydawnictw periodycznych działalność usługowa w zakresie instalowania, naprawy 33 20 B i konserwacji instrumentów i przyrządów pomiarowych, kontrolnych, badawczych, testujących, nawigacyjnych 55 23 Z miejsca krótkotrwałego zakwaterowania pozostałe, gdzie indziej niesklasyfikowane 73 10 A prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk matematyczno-fizycznych i astronomii 73 10 C prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk o ziemi 73 10 D prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk biologicznych i środowiska naturalnego 73 10 G prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk technicznych 73 10 H prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie pozostałych 73 20 I nauk przyrodniczych i technicznych prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie pozostałych nauk humanistycznych i społecznych 74 81 Z działalność fotograficzna 74 30 Z badania i analizy techniczne 75 12 Z kierowanie w zakresie działalności społecznej 91 33 Z 74 14 A 92 72 Z 93 05 Z działalność pozostałych organizacji członkowskich, gdzie indziej niesklasyfikowana doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania działalność rekreacyjna pozostała, gdzie indziej niesklasyfikowana działalność usługowa pozostała, gdzie indziej niesklasyfikowana 22 25 Z działalność graficzna pomocnicza 70 20 Z wynajem nieruchomości na własny rachunek 71 33 Z wynajem maszyn i urządzeń biurowych i sprzętu komputerowego 71 34 Z wynajem pozostałych maszyn i urządzeń 91 12 Z działalność organizacji profesjonalnych k) numer NIP: 553-22-26-730 l) oficjalne dane teleadresowe: tel. 33 863-46-93, tel./fax. 32 749-28-19, adresy e-mail: polaris@op.pl ; biuro@polaris.org.pl ; ciemneniebo@op.pl ; astroprocent@op.pl m) oficjalne strony internetowe: www.polaris.org.pl oficjalna witryna Stowarzyszenia POLARIS-OPP www.ciemneniebo.pl - serwis Programu Ciemne Niebo Polska, www.astroprocent.pl strona informacyjna Akcji 1% na astronomię, www.astroevents.pl strona dot. działalności odpłatnej statutowej. Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 5

1.2 Władze stowarzyszenia W 2013 roku odbyło się jedno Walne Zebranie członków POLARIS-OPP, które zgromadziło w terminie drugim: - 04.05.2013r. 8 członków z 20 osób uprawnionych do głosowania. Zebranie to miało charakter sprawozdawczy. Organami władzy Stowarzyszenia na przestrzeni 2013 roku były: Zarząd: - Prezes Zarządu - Piotr Nawalkowski - Wiceprezes Zarządu - Michał Goraus - Sekretarz Zarządu - Krzysztof Dwornik Komisja Inspekcyjna: - Przewodniczący Komisji Inspekcyjnej - Grzegorz Olek - Członek Komisji Inspekcyjnej - Dorota Witas 1.3 Organy dodatkowe Walne Zebranie z dn. 04.05.2013r. udzieliło absolutorium dla 11-tu działów tematycznych POLARIS-OPP za okres działalności 2012/2013: dział obserwacyjny - Michał Goraus, Krzysztof Dwornik dział ekologiczny - Izabela Jonkowska dział informatyczny - Jacek Kędzierski 1 dział ochrony Polarisu (DOP) - Grzegorz Olek dział współpracy międzynarodowej (DIC) - Julia Romanowska dział administracyjno-księgowy - Elżbieta Nawalkowska dział literacki - Julia Nawalkowska dział artystyczny - Weronika Myśliwiecka dział muzyczny - Przemysław Szczotka dział techniczny - Wojciech Nawalkowski 2 Sebastian Pikul dział lokalny SOP - Dorota Witas Jednocześnie dwójka koordynatorów nie otrzymała absolutorium przez co w jednym dziale nastąpił wakat, który objął nowy koordynator: dział fizyczny - Krzysztof Saroski 1 koordynatorzy / członkowie honorowi. Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 6

Jeden dział zmienił nazwę oraz założono nowy, 21 dział tematycznych POLARIS- OPP na wniosek kandydata na koordynatora: dział audiowizualny - Łukasz Magiera 2 Podsumowując, Walne Zebranie z dnia 04.05.2013r. ustanowiło strukturę trzynastu działów tematycznych POLARIS-OPP z następującą obsadą: dział obserwacyjny - Michał Goraus, Krzysztof Dwornik dział ekologiczny - Izabela Jonkowska dział informatyczny - Jacek Kędzierski 3 dział ochrony Polarisu (DOP) - Grzegorz Olek dział współpracy międzynarodowej (DIC) - Julia Romanowska dział administracyjno-księgowy - Elżbieta Nawalkowska dział redakcyjny - Julia Nawalkowska dział artystyczny - Weronika Myśliwiecka dział muzyczny - Przemysław Szczotka dział techniczny - Wojciech Nawalkowski 2 - Sebastian Pikul dział lokalny SOP - Dorota Witas dział fizyczny - Krzysztof Saroski dział audiowizualny - Łukasz Magiera 2 1.4 Poczet W 2013 roku w strukturach Stowarzyszenia POLARIS - OPP zarejestrowanych łącznie było 26 osób z terenu całej Polski (w 2012 roku było 21 osób). W okresie tym Zarząd Stowarzyszenia POLARIS OPP zawiesił w prawach członkowskich dwie osoby i przyjął do grona organizacji sześć nowych osób. Poczet łącznie składał się z: 10 koordynatorów, 2 zwyczajny, 4 korespondencyjnych, 6 początkujący i 4 członków honorowych. Na dzień 31 grudnia 2013 rok, poczet członków Stowarzyszenia POLARIS - OPP składał się z 24 osób. Dodatkowe statystyki dostępne są w siedzibie Stowarzyszenia POLARIS OPP za pośrednictwem Wiceprezesa Zarządu. 2 osoba niezrzeszona na dzień założenia działu tematycznego. 3 koordynatorzy / członkowie honorowi. Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 7

II. Czynności prawne i statutowe 2.1 Cele statutowe W 2013 roku obowiązywał następujący cel statutowy Stowarzyszenia POLARIS OPP: podejmowanie działań z zakresu pomocy społecznej oraz nauki, a w szczególności przeciwdziałanie defaworyzacji społecznej poprzez astronomię, meteorologię, ekologię i inne pokrewne nauki ścisłe na rzecz społeczeństwa ze szczególnym uwzględnieniem terenów wiejskich i małomiasteczkowych, a zwłaszcza dzieci, młodzieży oraz członków stowarzyszenia. 2.2 Formy realizacji Cel statutowy realizowany był w następujących formach i zakresach zgodnie z 6 Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP: a) grupowe i indywidualne przeprowadzanie naukowych sesji obserwacyjnych zarówno w czasie dnia jak i nocy opartych na równouprawnieniu wszystkich ich uczestników oraz szerzących aktywne postawy, b) powoływanie działów tematycznych w zakresie różnorodnej tematyki odwołującej się bezpośrednio lub pośrednio do astronomii, przeciwdziałających defaworyzacji społecznej, c) przeciwdziałanie marginalizacji osób i popadaniu w patologie poprzez angażowanie ich w prace naukowe i dydaktyczne na polach astronomii, ekologii i meteorologii oraz innych dziedzin reprezentowanych przez działy tematyczne, d) podejmowanie działań w zakresie poprawy stanu środowiska naturalnego w kontekście ekologii na rzecz mieszkańców i przyrody rodzimej, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony ciemnego nieba, e) organizowanie przedsięwzięć edukacyjnych dla zainteresowanych ww. naukami, szerząc wzajemną współpracę i tolerancję kulturową, f) działalność wydawniczą w postaci publikacji opracowań, periodyków, książek, informatorów, stron internetowych i innych materiałów dot. tematyki działalności Stowarzyszenia, g) współpracę i wspieranie innych podmiotów organizacyjnych oraz osób indywidualnych działających w zakresie realizacji celu statutowego włącznie z udostępnianiem wyników działań Stowarzyszenia do własnych prac naukowych, h) prowadzenie badań naukowych w zakresie astronomii, ekologii i meteorologii oraz innych dziedzin reprezentowanych przez działy tematyczne przy zaangażowaniu młodzieży wiejskiej i zagrożonej patologiami, i) organizowanie programów, konkursów, projektów, akcji i innych prac przeciwdziałających defaworyzacji, j) wykonywanie analiz, pomiarów, prac badawczo-rozwojowych, usług specjalistycznych, makiet i modeli, szkiców, obserwacji technicznych i innych czynności dotyczących dziedzin reprezentowanych przez działy tematyczne angażujące do aktywności osoby zagrożone defaworyzacją społeczną, k) udzielanie pomocy merytorycznej, technicznej, społecznej, personalnej i doradczej na rzecz sektora społecznego, samorządowego i gospodarczego w zakresie dziedzin reprezentowanych przez działy tematyczne i angażujące do aktywności osoby zagrożone defaworyzacją społeczną, l) podejmowanie działań związanych z astroturystyką przy zaangażowaniu osób Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 8

pozostających w sferze defaworyzacji społecznej, włącznie z organizowaniem miejsc krótkotrwałego zakwaterowania, ł) wynajmowanie lokali, nieruchomości, maszyn, urządzeń i innego sprzętu dla podmiotów, których działania dotyczą osób pozostających lub zagrożonych defaworyzacją społeczną. Szczegółowy opis realizacji celu statutowego w rozdziale III. 2.3 Odpisy uchwał Zarządu Przez okres 2013 roku Zarząd Stowarzyszenia POLARIS OPP zbierał się łącznie 4 razy w następujących terminach i miejscach: 1) 03.02.2013r. Sopotnia Wielka, 2) 12.05.2013r. Palowice, 3) 12.08.2013r. Sopotnia Wielka, 4) 10.11.2013r. Sopotnia Wielka. W trakcie ww. zebrań podjęto tylko 2 uchwały o następującej treści: Nr uchwały Data podjęcia Treść uchwały dot. uchwalenia terminów, miejsca i ZZ/03/02/2013/A/14. 03.02.2013r. proponowanego porządku obrad Walnego Zebrania sprawozdawczego za 2012 rok Stowarzyszenia POLARIS-OPP dot. nowych wzorów legitymacji ZZ/03/02/2013/B/16. 03.02.2013r. członkowskich Stowarzyszenia POLARIS- OPP Pełna treść uchwał oraz protokołów z Zebrań Zarządu dostępna jest w siedzibie Stowarzyszenia POLARIS OPP za pośrednictwem Sekretarza Zarządu. 2.4 Odpisy uchwał Walnego Zebrania W 2013 roku miało miejsce jedno Walne Zebranie członków POLARIS-OPP, które podjęło łącznie 3 uchwały dot. następujących sfer działalności: Lp. Nr uchwały Treść uchwały 1. WZ/04/05/2013/A/5 dot. Sprawozdania z działalności Stowarzyszenia POLARIS-OPP za 2012 rok 2. WZ/04/05/2013/B/6 dot. zatwierdzenia protokołu z kontroli Stowarzyszenia POLARIS-OPP za 2012 rok 3. WZ/04/05/2013/C/7 dot. wysokości składek członkowskich na sezon 2013/2014 Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 9

2.5 Odpisy uchwał Komisji Inspekcyjnej OPP: W 2013 roku miało miejsce jedno zebranie Komisji Inspekcyjnej POLARIS- a) 30.11.2013r. Sopotnia Wielka. na których podjęła 2 uchwały dot. następujących zagadnień komisyjnych i kontrolnych: Lp. Nr uchwały Treść uchwały 1. KI/30/11/2013/A/4a dot. wniosku o zawieszenie w prawach członkowskich Julii Romanowskiej 2. KI/30/11/2013/A/4b dot. wniosku o zawieszenie działu DIC Jednocześnie Komisja Inspekcyjna wykonała kontrolę Stowarzyszenia POLARIS OPP w dniu 30.11.2013r. 2.6 Informacje dodatkowe 30.04.2013r. złożono sprawozdanie statystyczne SOF1 za 2012 rok z działalności Stowarzyszenia POLARIS OPP do Głównego Urzędu Statystycznego. 14.05.2013r. opublikowano sprawozdanie z działalności Stowarzyszenia POLARIS OPP za 2012 rok na stronach Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej Departament Pożytku Publicznego. Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 10

III. Wykaz głównych działań statutowych 3.1 Projekty 3.1.1 Własne Stowarzyszenie POLARIS OPP złożyło w 2013 roku 1 wniosek na projekt dotacyjny (sygn. wew. akt Ophiuchus) do jednej instytucji krajowej, który otrzymał zgodę na finansowanie. W 2013 roku kontynuowano projekt Mensa z 2012 roku oraz zawarto umowę na realizację złożonego w 2011 roku projektu Hydra 1. Specyfika projektów dotacyjnych prowadzonych przez Stowarzyszenie POLARIS OPP w 2013 roku: Mensa okres realizacji od czerwca 2012 do 31 lipca 2013 rok. Tytuł projektu: "Kosmos możliwości (...)". Dotujący: Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, Wydział Terenów Wiejskich, oś IV PROW, program LEADER. Operacja polegająca na organizacji szeregu warsztatów astronomicznych na terenie gmin Łękawica, Ślemień, Świnna i Gilowice, została wybrana do dofinansowania przez Radę LGD Partnerstwo Dorzecza Kocierzanki i Koszarawy w ramach naboru wniosków. W ramach harmonogramu tego projektu wykonano liczne obserwacje nocnego i wieczornego nieba jako forma edukacji nieformalnej wśród mieszkańców, po raz pierwszy promowano na terenie ww. gmin astroturystykę podczas imprez masowych i lokalnych wydarzeń, zorganizowano seanse astronomiczne pod kopułą małego planetarium pneumatycznego, a także odbyła się wystawa meteorytów i poszukiwanie tego typu okazów w terenie w ramach zorganizowanych wycieczek po okolicy. Łącznie w projekcie wzięło udział ok. 100 osób z terenu 4 gminy należących do LGD, w tym także turystów. 4 Ophiuchus okres realizacji od 01 marca 2013r. do 30 listopada 2013 roku. Tytuł projektu: "YSS 2013". Dotujący: Urząd Gminy Jeleśnia. Kolejny projekt wsparty przez JST odpowiednią dla siedziby Stowarzyszenia POLARIS-OPP. Głównym celem projektu było zapewnienie na wzór lat poprzednich, stałej oferty spędzania wolnego czasu i działań aktywizujących dla młodzieży lokalnej z gminy. Głównym odbiorcami była młodzież zamieszkująca jednak Sopotnię Wielką i okolice, ale nie zabrakło również uczestników z pobliskich sołectw, którzy gromadnie odwiedzali Młodzieżową Stację Kosmiczną YSS oraz spotykali się na obserwacjach astronomicznych. W ramach projektu powstał nowy interfejs do sterowania symulacjami misji kosmicznych na pokładzie, a także zaprojektowano kolejne scenariusze warsztatów dla grup zorganizowanych. Pośrednio projekt przyczynił się także do powstania chodnika wejściowego do modułu YSS dzięki pozyskanym sponsorom i zwiększeniu zainteresowania zwiedzających. Młodzież wzbogaciła również swoją wiedzę o zagadnienia związane z obserwacjami astronomicznymi dzięki uczestnictwu w wielu obserwacjach dziennych i nocnych, jak również podczas zjazdu I FCN na terenie Sopotni Wielkiej. W projekcie 4 realizacja projektu zgodna z 6 Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP. Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 11

uczestniczyło około 40 osób. 5 Hydra 1 okres realizacji od 29 października 2013r. do 30 listopada 2014 roku. Tytuł projektu: "Budowa obserwatorium na budynku Zespołu Szkół nr 4". Refundujący: Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, Wydział Terenów Wiejskich, oś IV PROW 2007-2013, program LEADER, działanie Odnowa i Rozwój Wsi. Operacja polegająca na budowie kopuły obserwatorium astronomicznego na dachu budynku szkoły w Sopotni Wielkiej, została złożona jako wniosek do LGD Żywiecki Raj w 2011 roku i przyjęta przez Radę Programową do finansowania. Niestety z tytułu początkowej odmowy przez urzędników UMWŚ w Katowicach i zaskarżeniu decyzji oraz wielu późniejszych uzupełnień i poprawek, projekt został pozytywnie rozpatrzony dopiero końcem 2013 roku i zakontraktowany 29 października tegoż roku. Do tego czasu opracowano całą kompletną dokumentację budowlaną wraz z niezbędnymi pozwoleniami i decyzjami urzędowymi. Rozpoczęcie prac ma nastąpić jednak w 2014 roku po przeprowadzeniu procedury wyboru oferenta. Operacja w trakcie realizacji nie przewiduje udziału bezpośredniego uczestników prócz przedstawicieli inwestora i wykonawcy oraz podmiotów uczestniczących w budowie. 6 3.1.2 Obce W 2013 roku Stowarzyszenie POLARIS-OPP nie współrealizowało oficjalnie jako partner żadnego projektu innych instytucji lub podmiotów. 3.2 Programy W 2013 roku funkcjonowały następujące programy własne POLARIS-OPP, powołane przez Zarząd Stowarzyszenia w celu skuteczniejszej realizacji celów statutowych: Przybliżmy dzieciom niebo na przestrzeni 2013 roku program realizowany był w głównej mierze za pośrednictwem opracowanego końcem 2012 roku, Wirtualnego Obserwatorium Ciemnego Nieba. Ten innowacyjny na skalę kraju model edukacji o obserwacjach astronomicznych, opierający się na symulacjach teleskopowych pokazów nocnego nieba, stał się głównym narzędziem realizacji celów statutowych zarówno wśród szkół jak i szerokiego grona odbiorców indywidualnych. Namiot eksponowany był także wśród dzieci i młodzieży uczęszczającej na zajęcia w ramach projektu Ophiuchus, podczas Astroeventów wyjazdowych i Pikników z Astronomią na terenie galerii handlowych i obiektów prywatnych, a także jako atrakcja imprez otwartych i okolicznościowych. 5 realizacja projektu zgodna z 6 Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP. 6 realizacja projekt zgodna z 6 Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP. Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 12

Program miał także odzwierciedlenie podczas tradycyjnych form przybliżania tematyki obserwacji astronomicznych podczas zjazdów i obozów na terenie Sopotni Wielkiej czy pokazów w Palowicach lub Czerwionce-Leszczyny, a także w trakcie realizacji zajęć lokalnych pn. ASTROTURYSTYKA dla grup zamiejscowych i osób indywidualnych przyjeżdżających na obserwacje nocnego nieba do siedziby POLARIS-OPP. Szacuje się, iż w działaniach programu popularyzacji nieba wśród najmłodszych w 2013 roku, łącznie udział wzięło ok. 2tys. dzieci i młodzieży. 7 Ciemne Niebo rok 2013 był kontynuacją działań zmierzających do zwiększenia świadomości społecznej na temat problematyki zanieczyszczenia nocnego nieba sztucznym światłem. W tym celu do podstawowego programu Wirtualnego Obserwatorium Ciemnego Nieba wpisano elementy prezentujące zjawisko zanikania gwiazd w sztucznym świetle jak i szkolenia uczestników w zakresie oceny skali Bortle a. Namiot i tematyka ochrony ciemnego nieba gościła podczas ASTROEVENTÓW w dwóch, dużych galeriach handlowych na terenie Rzeszowa i Łodzi, gdzie setki osób mogło poznać problematykę zwaną jako light pollution. Istotnym wydarzeniem w 2013 roku była z pewnością konferencja nt. zanieczyszczenia świetlnego zorganizowana przez środowiska akademickie na Uniwersytecie Warszawskim. Program Ciemne Niebo objął niniejsze wydarzenie patronatem honorowym i wydelegował przedstawicieli promujących racjonalną politykę oświetleniową. Drugim ważnym wydarzeniem była organizacja I Festiwalu Ciemnego Nieba w Sopotni Wielkiej, jako cyklicznej imprezy otwartej polegającej na publicznych pokazach nocnego nieba oraz przeprowadzeniu cyklu prelekcji na temat sposobów ochrony naturalnej ciemności. Wydarzeniu towarzyszyły liczne relacje w mediach jak chociażby Radio Bielsko, Gazeta Wyborcza czy TVP Katowice. Jednak najistotniejszym otwarciem nowego rozdziału w działalności Programu Ciemne Niebo, była jesienna kampania korespondencyjna i wyjazdowa w Polsce w celu przeniesienia dobrych praktyk z obszaru CN-001 Sopotnia Wielka na inne regiony kraju. Za cel szczególny obrano Bieszczady, a przede wszystkim gminę Baligród, gdzie rozpoczęto starania o utworzenie strefy buforowej dla parku ciemnego nieba PGNB i zarazem obszaru chronionego CN-000. W tym celu zorganizowany został pierwszy w historii zjazd zamiejscowy Stowarzyszenia POLARIS-OPP w Stężnicy oraz rozpoczęto konsultacje z przedstawicielami JST jak i zarządcami oświetlenia prywatnego na tym terenie. Działania te zbiegły się praktycznie w czasie z inicjatywą podjętą przez miłośników astronomii na terenie gminy Sieraków w okolicy Puszczy Noteckiej. Zapoczątkowano tym samym kolejne działania polegające na negocjacjach z samorządem o ochronę ciemnego nieba w tamtym rejonie jak i przy okazji w obszarze Drawieńskiego Parku Narodowego. Apel o racjonalną politykę oświetleniową wystosowano do kilkunastu gmin i urzędów miast w regionie, jednak wyniki tej kampanii krajowej będą odnotowane dopiero w 2014 roku i później. Śmiało można jednak uznać, że Program Ciemne Niebo wkroczył tym samym do etapu działań ogólnokrajowych determinowanych jedynie możliwościami personalnymi i finansowymi POLARIS-OPP. W 2013 roku rozpoczęto również prace nad nowym serwisem www.ciemneniebo.pl w wersji portalu poradniczego. W jego powstanie zaangażowano nie tylko pracowników i koordynatorów POLARIS-OPP, ale i podmioty współpracujące jak i wolontariuszy z zewnątrz. O astroturystyce i ochronie ciemnego nieba mówiono dużo także w ramach realizacji projektów Mensa i Ophiuchus. Główne warsztaty w tym zakresie odbywały się w oparciu o ciemne niebo na Żywiecczyźnie oraz edukację mieszkańców na temat wyboru prawidłowych lamp 7 realizacja programu zgodna z 6 Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP. Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 13

oświetlenia przydomowego. W ramach nawiązanej współpracy z redakcją Astronomii Amatorskiej powstała na przestrzeni 2013 roku seria artykułów tematycznych o ochronie ciemnego nieba, a końcem roku zapoczątkowano negocjacje z redakcją Uranii-PA. Rozwijała się także współpraca z Instytutem Astronomicznym UWr w ramach realizowanych imprez i działań w Izerskim Parku Ciemnego Nieba jak i w innych miejscach. Końcem roku rozpoczęto starania o wzmocnienie ochrony ciemnego nieba na terenie obszarów Natura2000 w woj. śląskim oraz o wpisanie w plan rozwoju gminy Jeleśnia racjonalnej polityki oświetleniowej. Niestety Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach po raz kolejny zbagatelizowała problem zasłaniając się brakiem regulacji prawnych. Współpraca z gminą Jeleśnia jest natomiast kontynuowana z racji rozpoczętej budowy obserwatorium w Sopotni Wielkiej. Łącznie przez cały 2013 rok w działaniach programu Ciemne Niebo wzięło udział co najmniej 3 tysiące osób. 8 Wypadowa Grupa Wykładowa WGW koncepcja wyjazdowego prowadzenia prelekcji o astronomii okazała się być doskonałym rozwiązaniem także w 2013 roku, kiedy to grupa WGW znów miała zastosowanie, ale tym razem z wykorzystaniem namiotu WOCN. Szczególnie aktywny pod tym względem okazał się być I i II kwartał 2013 roku, podczas których wykonano wypady wykładowe do takich miejscowości jak Bielsko-Biała, Świnna, Milówka, Żywiec, Rajcza, Pewel Mała, Węgierska Górka, Istebna, Koszarawa, Czaniec, Porąbka, Jizerka, Rzeszów, Andrychów, Glinnik i inne. Łącznie w 2013 roku przeprowadzono około 180 prelekcji na terenie 18 miast przy zaangażowaniu 27 koordynatorów / wykładowców / asystentów, a w działaniach udział wzięło ponad 3tys. osób. Podobnie jak w 2012 roku, działania WGW opierały się często na całodziennych i wielodniowych zajęciach, podczas których prowadzono od kilku do kilkuset prezentacji, prelekcji czy pokazów. W prace WGW na przestrzeni 2013 roku najczęściej angażowali się: Piotr i Julia Nawalkowscy (~150 prelekcji), Krzysztof Dwornik (~100 prelekcji), Grzegorz Olek, Łukasz Magiera, Wojciech Nawalkowski, Sebastian Pikul (~80 prelekcji). W statystykach przyjęto zasadę: 1 wyjazd WGW = 1 prelekcja + 1 za każdą 1h. działań / wystąpień / szkoleń itp. lub x n za Astroeventy, w których podczas jednej godziny szkolono więcej niż jedną grupę, gdzie litera n oznacza ilość przeszkolonych grup. 9 3.3 Zjazdy generalne W dniach 01-04 lutego 2013r. odbył się w Sopotni Wielkiej pierwszy tego roku, zimowy zjazd Ferie 2013 koordynatorów i współpracowników Stowarzyszenia POLARIS-OPP. Z dziewiątki działaczy część uczestniczyła w nocnej sesji obserwacyjnej ciemnego nieba, przygotowywano sprzęt i materiały do działań tego roku oraz testowano nową ciekawostkę dydaktyczną w postaci gry planszowej Planisfera I w siedzibie POLARIS- OPP. Był także czas na spacery po zimowej okolicy Żywieckiego Parku Krajobrazowego oraz oczywiście przymusowe odśnieżanie wejścia do siedziby jak i samochodów, którymi przyjechali uczestnicy na zjazd. 8 realizacja programu zgodna z 6 Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP. 9 realizacja programu zgodna z 6 Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP. Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 14

Jedną pochmurną noc poświęcono także na przegląd zdjęć i gry pokładowe we wnętrzu Youth Space Station. 10 Tradycyjnie jak co roku w okresie długiego weekendu majowego, w Sopotni Wielkiej odbył się wiosenny zjazd Stowarzyszenia POLARIS OPP pt. Majówka z Astronomią 2013, na który oprócz członków i koordynatorów naszej organizacji, pojawili się także liczni turyści i miłośnicy gór jak i inni goście, wybierających za cel majówkowej podróży w tym roku Beskid Żywiecki. Niestety był to chyba najbardziej nieudany zjazd majówkowy w porównaniu do ostatnich lat, a to za sprawą niesprzyjającej pogody i komplikacjom z dojazdami uczestników. Problemy w połączeniach PKP i PKS, choroby i kontuzje uczestników występujące już po przyjeździe, a nawet samobójca na torach potwierdziły, iż rok Wężownika jako trzynastego gwiazdozbioru miał jednak coś wspólnego z pechem... Mimo jednak tych wszystkich przeciwności, do Sopotni Wielkiej zawitało osiem osób zrzeszonych w naszym Stowarzyszeniu oraz blisko tuzin gości w różne dni zjazdu między 1 a 5 maja 2013r. W trakcie zlotu zaprezentowano m.in. nowy Astroevent KOSMICZNE ZDERZENIA, działania programu Ciemne Niebo w Bieszczadach na 2013 rok, odbyła się zapowiedź I Festiwalu Ciemnego Nieba, przeprowadzono doroczne, Walne Zebranie i przegląd zdjęć z 2012 roku oraz wycieczkę w poszukiwaniu Kamienia Rudzickiego, posądzanego przez niektórych mieszkańców o pochodzenie z kosmosu... Ostatecznie rozwiano wątpliwości z pomocą koordynatorów POLARIS-OPP, choć sam głaz przyciągał nieco magnes neodymowy. 11 Między 24 a 26 maja 2013r. odbył się także drugi, wiosenny zjazd koordynatorski w Sopotni Wielkiej, poświęcony przygotowaniom sprzętu i warsztatów Bazy Marsjańskiej do Astroeventu w Rzeszowie. Uczestniczyło w nim aż 15 osób współpracujących ze Stowarzyszeniem POLARIS-OPP, ale niestety większość czasu poświęcona była na mozolne przygotowania oraz prace montażowe. W tym celu składniki Bazy Marsjańskiej rozłożono na użyczonej przez szkołę w Sopotni Wielkiej hali sportowej, gdzie testowano nowe rozwiązania i czyszczono namioty pneumatyczne. Odbyła się także oficjalna odprawa przedeventowa z odczytaniem nowego regulaminu dla obsługi. Wydano dyspozycje i podzielono uczestników na konkretne stanowiska tematyczne zarządzane przez koordynatorów wybranych działów tematycznych. 12 10 realizacja zjazdu zgodna z 6 Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP. 11 realizacja zjazdu zgodna z 6 Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP. 12 realizacja zjazdu zgodna z 6 Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP. Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 15

W dniach 9-12 sierpnia 2013r. na terenie Sopotni Wielkiej odbył się wakacyjny zjazd Stowarzyszenia POLARIS - OPP i Programu Ciemne Niebo - Polska, jako I Festiwal Ciemnego Nieba. Blisko setka uczestników nocnych obserwacji Perseidów, słuchaczy prelekcji, miłośników astronomii oraz turystów i osób zwiedzających atrakcje astroturystyki lokalnej, ożywiła znów wieloletnią tradycję spotkań pod ciemnym niebem. Zjazd zapowiadał się na początku jako kameralna impreza w gronie osób zrzeszonych w naszej organizacji, jednak ostatnie dni obfitujące w tematykę "spadających gwiazd" czyli Perseidów, rozgrzały media poszukujące wszelkich informacji na ten temat. Efektem tego bumu zainteresowania było kilkanaście artykułów, zapowiedzi w internecie, a nawet informacji podawanych w radiu i telewizji regionalnej o organizowanym w Sopotni Wielkiej Festiwalu Ciemnego Nieba. W okolicznych miejscowościach pojawiły się natomiast wydane przez naszą organizację plakaty. Festiwalową sobotę otwarliśmy prelekcjami zaproszonych gości, którzy w sposób szczególny zajęli się w swoich prezentacjach problematyką ochrony ciemnego nieba. Uczestnicy mogli wysłuchać m.in. wystąpień zawodowego astronoma, fotografa, prawnika, pracownika NGO, a także spotkać wielu pasjonatów astronomii i popularyzatorów ochrony naturalnej ciemności nocy. Pogoda tego dnia nie napawała jednak wielką nadzieją na obserwację Perseidów i ciemnego nieba, gdyż przez całą sobotę Sopotnię Wielką spowijała gęsta mgła, której towarzyszyły opady deszczu i niespotykany od kilkunastu dni, wyjątkowo przenikliwy chłód. W związku z powyższym o godz. 22:00 gromadzących się przed siedzibą POLARIS-OPP gości i uczestników Festiwalu, zaproszono do pomieszczenia z makietą Sopotni Wielkiej 2050 na seans o ochronie ciemnego nieba i pokaz wirtualnego nieba. Była więc okazja poznania zasad racjonalnej polityki oświetleniowej i uzyskania odpowiedzi na nurtujące pytania, dlaczego warto redukować zanieczyszczenie światłem oraz w jaki sposób. Po zakończeniu seansu, zgodnie z prognozami satelitarnymi niebo nad Sopotnią Wielką zaczęło się rozpogadzać. Rozpoczęto więc intensywne przygotowania do opóźnionej już nieco obserwacji astronomicznej. W ruch poszły teleskopy, łóżka polowe do wizualnych obserwacji meteorów w pozycji leżącej, Mobilne Obserwatorium TARPAN, a nawet nagłośnienie plenerowe aby rzeczonej obserwacji astronomicznej nadać odpowiednią oprawę muzyczną godną Festiwalu Ciemnego Nieba. Za punkt działań tej nocy posłużyło Miejsce Obserwacyjne nr 7, zlokalizowane w centralnej części pól w Sopotni Wielkiej pomiędzy kościołem a remizą OSP. W tym celu za zgodą Urzędu Gminy Jeleśnia wyłączono z ruchu drogę nr 600189S, aby zarówno teleskopy jak i stanowiska "leżakujących obserwatorów", rozłożyć bezpiecznie na utwardzonym podłożu. Rozwiązanie to ograniczyło również zjawisko oślepienia uczestników obserwacji przez poruszające się tą drogą samochody. Działania te okazały się słuszne, gdyż po godz 1:00 w nocy, oczom ponad 30-tki obserwatorów ukazały się przepiękne gwiazdy wraz z Drogą Mleczną, licznymi obiektami głębokiego kosmosu i ciemnym niebem, chronionym dodatkowo tej nocy dzięki wygaszeniu całego oświetlenia fasady kościoła. Słoneczną i ciepłą niedzielę Festiwalu, wypełniły kolejne prelekcje i dyskusje na temat ochrony ciemnego nieba i astronomii. Była okazja wysłuchania m.in. prelekcji na temat metod pomiarowych zanieczyszczenia nieba sztucznym światłem wraz z przeglądem najnowszych zdjęć satelitarnych, poznania pracy astronautów w postaci seansu na pokładzie Młodzieżowej Stacji Kosmicznej YSS, kolejnego obejrzenia wirtualnego pokazu astronomicznego nad makietą Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 16

Sopotni Wielkiej, a także przygotowano sprzęt do kolejnej obserwacji nieba. Tym razem jednak za miejsce obserwacyjne wybrano stanowisko nr 1 znajdujące się tuż przed siedzibą POLARIS - OPP, gdzie rozłożono teleskopy, lornetki na statywach, a nawet aparaty fotograficzne do "łapania" przelatujących po niebie Perseidów. Niestety pogoda nie była już tak łaskawa i dużą część nocy trzeba było poświęcić na wyczekiwanie, aby chmury ustąpiły z nieboskłonu. Mimo tego udało się odnotować m.in. przelatującą stację ISS, kilkanaście obiektów mgławicowych i galaktyk, gromad gwiazd i układów podwójnych lub wielokrotnych, a także kolejną "garść" meteorów, które i tej nocy dały piękny popis w ilości co najmniej kilkudziesięciu. Poniedziałek poświęcony był już na administrację oraz relaks na terenie Żywieckiego Parku Krajobrazowego, gdzie rozpoczął się sezon na czarne jeżyny. Odbyło się także zebranie Zarządu, podczas którego podjęto decyzję o uruchomieniu w najbliższym czasie nowej platformy informacyjno-aktywizacyjnej Programu Ciemne Niebo - Polska. O I Festiwalu Ciemnego Nieba rozpisały się liczne media, a także gościła u nas ekipa TVP 3, której materiał można obejrzeć w wydaniu Aktualności z regionu z dn. 11 sierpnia 2013r. (11. minuta 42. sekunda materiału). 13 Nietypowym w historii działalności Stowarzyszenia POLARIS-OPP był zamiejscowy zjazd działaczy ciemnego nieba w miejscowości Stężnica. Spotkanie pn. Ciemne Niebo Bieszczady 2013 przebiegło w gronie piątki zrzeszonych w naszej organizacji, którzy w dniach 4-6 października 2013r. obserwowali gwiazdy i sztuczne oświetlenie na tym obszarze. Wykonano analizy pod obszar buforowy CN- 004 dla Parku Gwiezdnego Nieba Bieszczady, utworzonego kilka miesięcy wcześniej z inicjatywy Słowaków. Dyskutowano również o oświetleniu prywatnym okolicznych ośrodków wypoczynkowych jak i opracowano strategię modernizacji oświetlenia przydomowego w celu zachowania doskonale rozwijającej się na tym terenie astroturystyki. Zwiedzano również okolicę i wykonywano zdjęcia (zarówno dzienne krajobrazów jak i nocne ciemnego nieba). Odbyło się także niewielkie spotkanie z mieszkańcami, a końcowym efektem było przygotowanie petycji do władz gminy Baligród o wprowadzenie racjonalnej polityki oświetleniowej. 14 Listopadowy, długi weekend jak co roku stał się okazją do spotkania grupy koordynatorów POLARIS-OPP i działaczy Programu Ciemne Niebo. Od 9 do 11 listopada 2013r. w Sopotni Wielkiej odbył się jesienny zjazd pt. "Listopadówka 2013", poświęcony tematyce szeroko pojętej astronomii i popularyzacji tematów z nią związanych. Była okazja na obserwacje nieba, rozrywkę na pokładzie Youth Space Station, przegląd działań i sprzętu, a nawet tematyczną grę planszową pt. "Planisfera II". Tematem przewodnim było także ciemne niebo i jego ochrona. Głównym celem zjazdu była także obserwacja nocna meteorów z roju Leonidy, jako że samo tegoroczne maksimum 13 realizacja zjazdu zgodna z 6 Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP. 14 realizacja zjazdu zgodna z 6 Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP. Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 17

wypadało zbyt blisko pełni. Niestety łóżka polowe do wizualnych obserwacji "spadający gwiazd" nie przydały się, ponieważ kapryśna pogoda uniemożliwiła nocne sesje astronomiczne, tak jak to miało miejsce dokładnie rok temu. Mimo tego niepowodzenia, uczestnicy zrealizowali takie punkty programu jak dzienne obserwacje protuberancji na Słońcu za pomocą teleskopu Coronado oraz wieczorne obserwacje planety Wenus za pomocą lornetek, prezentację nowego warsztatu YSS podczas seansu na pokładzie Youth Space Station z udziałem konsoli Xbox 360 Kinect, pokaz makiety Sopotni Wielkiej 2050 wraz z prezentacją problematyki zanieczyszczenia sztucznym światłem, nową odsłonę autorskiej gry planszowej POLARIS-OPP pt. "Planisfera II", prelekcje na temat meteorytu Czelabińsk, przegląd pomocy dydaktycznych z zakresu fizyki oraz prezentacja filmu o ewolucji gwiazd, spacer nocny pt. "Czystym szlakiem ciemnego nieba" po okolicznych miejscach obserwacyjnych POLARIS-OPP, dyskusje o działaniach programu ciemne niebo, w tym także prace nad nową odsłoną serwisu www.ciemneniebo.pl itp. Zjazd nie obył się również bez licznych dyskusji, spotkań kuluarowych, opowiadań czy humorystycznych zdarzeń. Dużym zainteresowaniem cieszyły się opowiadania na temat pszczelarstwa w wydaniu jednego z koordynatorów POLARIS-OPP, które wynikły w efekcie rozmów na temat wpływu sztucznego światła na pszczoły. Interesujące były również dyskusje o sprzęcie obserwacyjnym i okularach do teleskopów, oświetleniu ulicznym pod kątem ochrony ciemnego nieba, a nawet dywagacje na temat nowych metod popularyzacji astronomii w nietypowy sposób. W zjeździe udział wzięło łącznie ósemka koordynatorów POLARIS-OPP, dziesięcioro lokalnych beneficjentów projektu Ophiuchus oraz ponad 20-tka gości dojeżdżających okresowo bądź nocujących w siedzibie Astroturystyki. 15 3.4 Konkursy W 2013 roku zorganizowane zostały następujące konkursy zewnętrzne, w którym nagrody jak i obsługę administracyjną zapewniło Stowarzyszenie POLARIS OPP lub też sprawowało jedną z tych ról we współpracy z innymi podmiotami bądź osobami: Zaproszenia na pokład stacji kosmicznej YSS. To tradycyjna forma aktywizacji uczestników przeróżnych działań prowadzonych przez Stowarzyszenie POLARIS-OPP począwszy od WGW, Pikników z Astronomią po Astroeventy i wydarzenia medialne. Koordynatorzy organizują zazwyczaj quizy i zawody, w których wręczane są vouchery na zwiedzanie Młodzieżowej Stacji Kosmicznej YSS i siedziby w Sopotni Wielkiej zarazem. Nietypową formą tego typu nagród była promocja stacji YSS przy okazji premier filmu Grawitacja Warner Bros, prowadzona we współpracy z siecią kin Helios w Polsce. Przed pokazami premierowymi rozdano kilkadziesiąt tego typu biletów jednoosobowych dla widzów. Podobne zaproszenia przekazano na konkurs astronomiczny pt. Astrolabium organizowany przez Fundację Uniwersytetu Jagiellońskiego wśród szkół oraz w innych okolicznościach i działaniach zewnętrznych. Łącznie przez cały 2013 rok wręczono 140 zaproszeń jedno lub dwuosobowych na pokład stacji YSS, do wykorzystania przez okres roku od dnia wręczenia. Realizacja voucherów prowadzona była także już w 2014 roku. 16 15 realizacja zjazdu zgodna z 6 Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP. 16 realizacja konkursów i nagród zgodna z 6 Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP. Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 18

Konkursy Astronomiczne Gwiaździarni Pana Jana. To organizowane dwa razy do roku wydarzenie o wyjątkowym znaczeniu medialnym, prowadzone przez członka honorowego Stowarzyszenia POLARIS-OPP - Jana Desselbergera w ramach audycji Radia Katowice. Konkurs ten polega na telefonicznym zgłaszaniu odpowiedzi na zadawane na antenie tejże rozgłośni pytania astronomiczne, przez kilka kolejnych audycji prowadzonych raz w tygodniu. Uczestnicy zbierając na swoje imienne konto poprawne odpowiedzi, biorąc na koniec sezonu udział w losowaniu nagród. W tym konkursie Stowarzyszenie POLARIS-OPP sponsorowało globusy nieba. Łącznie w zabawie udział bierze kilkadziesiąt osób. 17 3.5 Akcje, sympozja, konferencje W 2013 roku Zarząd jak i Walne Zebranie Stowarzyszenia POLARIS OPP, realizowało następujące działania o charakterze masowych przedsięwzięć zewnętrznych skierowanych do ogólnopolskiego, ogólnoeuropejskiego lub ogólnoświatowego grona odbiorców: Ogólnopolska Akcja 1% na astronomię nowa strona internetowa Astroprocent.pl wbrew oczekiwaniom nie przyniosła większego rezultatu w pozyskiwaniu środków za 2012 rok. Pomimo nowej szaty, wizualizacji działań jak i rozszerzonej kampanii informacyjnej za pośrednictwem czasopism Astronomia Amatorska oraz Urania-Postępy Astronomii, suma odpisów wyniosła 5041,26zł. (w 2012 roku 5223,42zł.) co jest nawet nieco gorszym wynikiem aniżeli poprzednia zbiórka. Mimo jednak tego na przestrzeni 2013 roku rozszerzono działania wspierane z 1% ze szczególnym uwzględnieniem ochrony ciemnego nieba w Bieszczadach. To właśnie tam przeprowadzono analizy terenowe i negocjacje z władzami samorządowymi o wprowadzeniu racjonalnej polityki oświetleniowej. W szczególności działania zintensyfikowano na gminie Baligród, w obrębie której mieści się sołectwo Stężnica miejscowość znana od lat ze zlotów i zjazdów pasjonatów astronomii. Zewidencjonowano tam źródła sztucznego światła, przeanalizowano możliwości modernizacyjne i przeprowadzono spotkania z właścicielami. Zamówiono również 11szt. opraw ulicznych, które miałyby zostać zamienione z obecnymi w Stężnicy, nieprawidłowymi lampami z wypukłym kloszem. Niestety pat polityczny we władzach gminy spowodował iż działania nieco oddaliły się w czasie, ale nawiązane porozumienie z projektantami i wykonawcami oświetlenia w tym rejonie pozwoliły na uwzględnienie w planowanymi projekcie budowy nowego oświetlenia w 2014 roku już tylko prawidłowych opraw chroniących ciemne niebo. Oprócz Bieszczadów wykonano również analizy oświetlenia i starania o utworzenie obszarów ochrony ciemnego nieba w gminie Sieraków, na wniosek lokalnego pasjonata astronomii Tomasza Zarasia oraz w granicach Drawieńskiego Parku Narodowego te drugie niestety jak na razie nieskutecznie. Sukcesem okazała się być jednak nawiązana współpraca z JST w Sierakowie, gdzie przygotowano podwaliny pod Ostoję Ciemnego Nieba na terenie wybranych sołectw. Finalizacja tych starań przewidziana jest na rok 2014. Dokładne sprawozdanie wraz z kwotami wydatkowanymi na konkretne cele zostanie opublikowane na stronie www.astroprocent.pl będącej oficjalną witryną Akcji. 18 17 współorganizacja konkursu zgodna z 6 Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP. 18 akcja prowadzona zgodne z 6 Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP. Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 19

3.6 Publikacje 3.6.1 Własne Stowarzyszenie POLARIS OPP wydało w 2013 roku następujące materiały w postaci publikacji własnych 19 : a) Biuletyn POLARIS periodyk ukazywał się w formie kwartalnika zgodnie z terminami wydawania i przy zaangażowaniu działu redakcyjnego: 45/M/2013 kwiecień 2013r. (dział literacko-redakcyjny), 46/C/2013 lipiec 2013r. (dział redakcyjny), 47/W/2013 październik 2013r., (dział redakcyjny), 48/G/2013 styczeń 2014r., (dział redakcyjny). b) IIP newsletter elektroniczny przygotowywany przez przedstawiciela Zarządu POLARIS-OPP za pośrednictwem poczty e-mail, został rozesłany w 2013 roku 3 razy i dotyczył bieżących spraw związanych z działalnością Stowarzyszenia. c) Sprawozdanie merytoryczne za 2012 rok podstawowa publikacja będąca zestawieniem wszystkich najważniejszych wydarzeń, działań, prac i innych aspektów działalności Stowarzyszenia POLARIS-OPP. Na kilkunastu stronach opisywana jest cała tematyka funkcjonowania zgodnie ze schematem sprawozdawczym przyjętym przez Walne Zebranie kilka lat temu. Pomimo zmian w ustawie o OPP dot. sprawozdawczości, nasza organizacja nadal publikuje obszerne sprawozdanie z działań, wydarzeń, prac i inicjatyw podejmowanych przez minione 12 miesięcy. Opracowanie to dostępne jest na stronie internetowej naszego Stowarzyszenia w dziale administracyjno-księgowym lub w siedzibie w Sopotni Wielkiej jako egzemplarz drukowany. d) Sprawozdanie z działalności OPP za 2012 rok, wg. wzoru określonego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, to opracowanie traktowane przez nas jako nowy obowiązek sprawozdawczy, gdyż wymusza podanie w wersji tabelarycznej, zamkniętej danych sprawozdawczych za ubiegły rok, bez możliwości wklejania załączników czy też zamieszczania większych opisów. Mimo to Zarząd POLARIS-OPP opracował i zatwierdził także to sprawozdanie za 2012 rok. Zgodnie z ustawą jest ono dostępne na stronach Departamentu Pożytku Publicznego www.pozytek.gov.pl oraz w formie wydruku w siedzibie Stowarzyszenia w Sopotni Wielkiej. e) strony internetowe na przestrzeni wspomnianego roku Stowarzyszenie posiadało następujące adresy: www.polaris.org.pl główna witryna organizacji, na której umieszczane były wszelkie bieżące informacje jak również komasowane są różne bazy danych (raporty, sprawozdania, publikacje, wzory umów, wniosków itp.). Strona aktualizowana była na bieżąco przez przedstawiciela Zarządu oraz dział informatyczny. W 2013 roku dodano nowe artykuły na temat ważniejszych wydarzeń w działalności (łącznie 19 nowych publikacji) oraz opracowano kilka mniejszych grafik i modułów informacyjnych. Powstały również nowe podstrony na temat Wirtualnego Obserwatorium Ciemnego Nieba oraz opisy zrealizowanych projektów (5 podstron). www.astroprocent.pl osobna strona Ogólnopolskiej Akcji 1% na astronomię pełniła funkcję informacyjno-popularyzatorską na temat celów przeznaczania zebranych środków, a także umieszczono 19 wydawanie publikacji zgodne z 6 Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP. Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 20

wydarzenia związane z metodami promocji Astroprocentu. Jak co roku zaktualizowano instrukcję przekazywania odpisów podatkowych za 2012 rok oraz zaktualizowano partnerów promujących Akcję. www.ciemneniebo.pl oficjalny serwis internetowy Programu Ciemne Niebo (vide rozdział 3.2), w roku 2013 nie odgrywał znaczącej roli z powodu przestarzałego szablonu i nieaktualnej wersji oprogramowania. Końcem 2013 roku przystąpiono do generalnego remontu strony w postaci budowy serwisu od nowa włącznie z wyglądem strony głównej i szablonu. Zaangażowany został do tego celu nowy współpracownik wolontariusz oraz dział informatyczny POLARIS-OPP, który przeprowadził pomyślnie migrację bazy artykułów, kontaktów i części podstron. System oparto na silniku Joomla 2.5 i doinstalowano nowe dodatki oraz moduły. Przygotowanie treści strony przypadło już jednak na 2014 rok podobnie jak otwarcie serwisu. www.astroevents.pl oficjalna domena będąca w posiadaniu Stowarzyszenia POLARIS-OPP związana z poddziałaniem Astreventów w programie Przybliżmy Dzieciom Niebo. Pod adresem tym znajdował się w 2013 roku plik PDF będący częścią folderu ASTROEVENTS 2011 zachęcającego do organizacji tego typu działań. f) inne materiały w 2013 roku z początkiem II kwartału opracowano i wydano w druku czterostronicowy folder A3 pt. KOSMICZNE ZDERZENIA, jako odpowiedź na wysokie zainteresowanie meteorytem Czelabińsk z Rosji. Opisana koncepcja przewidywała zorganizowanie imprez na wzór Astroeventów w Programie Przybliżmy Dzieciom Niebo i skupiona była na tzw. tematyce impaktowej. Niestety do roku 2014 nie wykonano pełnej realizacji tego pomysłu pomimo kolportowania blisko 200szt. ww. broszury. Wraz z KOSMICZNYMI ZDERZENIAMI dystrybuowano odświeżoną wersję Bazy Marsjańskiej już nie tylko pod kątem EURO2012, ale jako bardzo przyjazna forma obcowania z tematyką Czerwonej Planety przy każdej okazji typu piknik, impreza plenerowa, event czy inne wydarzenie. Efektem tego działania były dwa duże eventy tego typu w Polsce. Natomiast zupełnie nową formą wydanego materiału był film promocyjny w postaci 100sek. intra na temat Młodzieżowej Stacji Kosmicznej YSS, wykonany przez dział audiowizualny i muzyczny na potrzeby współpracy z siecią kin Helios, ale i nie tylko. Z początkiem 2013 roku wydano również nowy wzór uniwersalnego vouchera zaproszenia na pokład YSS do Sopotni Wielkiej, stanowiący zarówno formę nagrody rzeczowej w konkursach jak i oficjalne zaproszenie dla gości odwiedzających siedzibę POLARIS- OPP. W ramach innych działań statutowych wydano egzemplarze plakatów, ulotek i materiałów okazjonalnych jak np. na I Festiwal Ciemnego Nieba czy też w ramach projektu Mensa (vide Rozdział 3.1.1.) Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 21

3.6.2 Obce W 2013 roku koordynatorzy POLARIS-OPP opublikowali lub przyczynili się do publikacji różnego typu materiałów i informacji związanych z szeroko pojętą działalnością Stowarzyszenia POLARIS OPP, w następujących źródłach zewnętrznych 20 : a) ok. 10 artykułów prasowych związanych z działaniami popularyzacyjnymi w ramach projektu Mensa, I Festiwalu Ciemnego Nieba, Programu Ciemne Niebo Polska, Akcji Astroprocent oraz innych wydarzeń okazjonalnych w takich periodykach jak np. Astronomia Amatorska, Urania P-A, Gazeta Wyborcza, Dzikie Życie oraz w materiałach jednorazowych jak Przewodnik Turystyczny BESKIDY Śląskiej Organizacji Turystycznej, materiały informacyjne agencji marketingowych oraz obiektów handlowych itp., b) ok. 10 emisji radiowych i telewizyjnych w takich masmediach jak TVP3 Katowice, TVR, Radio Katowice, ESKA, Radio Bielsko itp. c) ok. 15 publikacji internetowych w postaci własnych materiałów jak i wiadomości portalowych (newsy) w serwisach i witrynach typu www.facebook.pl (fanpage Programu Ciemne Niebo), www.ngo.pl, www.tvn24.pl, liczne witryny miejskie i regionalne, partnerów instytucjonalnych (vide rozdział 3.9) i inne. d) Inne materiały informacyjne obce, jak np. plakaty i bilboardy w miastach organizowanych Astroeventów, tablice informacyjne i drogowskazy, rolapy, banery, ulotki itp. 3.7 Raport społeczny - dodatek OPP W 2013 roku Stowarzyszenie POLARIS OPP jako organizacja pożytku publicznego, w myśl ustawy z dn. 24 kwietnia 2003 roku o pożytku publicznym i o wolontariacie realizowało cele statutowe w następujących obszarach sfery zadań publicznych (wg wybranych punktów z art. 4 ustawy zgodnie z publikacją na stronach www.pozytek.gov.pl ) 21 : pomoc społeczna, w tym pomoc rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób główną płaszczyzną wsparcia tej grupy odbiorców był projekt Ophiuchus realizowany na terenie gminy Jeleśnia oraz zaangażowanie w nieodpłatną edukację pozaformalną dzieci i młodzieży zwanej potocznie galerianami podczas Astroeventów zewnętrznych w Polsce. Uczestnicy ci otrzymywali darmową pomoc i dostęp do siedziby, sprzętu oraz nierzadko środków transportu będących w dyspozycji Stowarzyszenia POLARIS- OPP. Młodzież z Sopotni Wielkiej mogła liczyć na poczęstunki, bezpłatne korzystanie z możliwości jakie daje Młodzieżowa Stacja Kosmiczna YSS, upominki czy gadżety pozyskiwane przez członków POLARIS-OPP od sponsorów, a nawet bezpłatne zakwaterowanie w siedzibie podczas nocnych obserwacji nieba czy wyjazdów zamiejscowych. Szczególnie młodzież lokalną angażowano do realizacji wspólnych działań zmierzających do pozyskania środków czy późniejszego zatrudnienia w sferze nauk ścisłych, poprzez samodzielne organizowanie happeningów, pokazów nieba, prezentacji czy też spotkań ze sponsorami. 20 publikacje zgodne z 6 Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP. 21 działania zgodne z 6Statutu Stowarzyszenia POLARIS OPP. Stowarzyszenie POLARIS OPP Sprawozdanie za 2013 rok 22