Krótkie Komentarze Becka Łukasz Prasołek Ustawa o czasie pracy kierowców Komentarz C. H. Beck
KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA Ustawa o czasie pracy kierowców
Polecamy nasze publikacje z serii Krótkie Komentarze Becka: M. Bidziński, M. Chmaj, P. Szustakiewicz USTAWA O DOSTĘPIE DO INFORMACJI PUBLICZNEJ J. Grykiel, M. Lemkowski CZYNNOŚCI PRAWNE. ART. 56 81 KC A. Korcz-Maciejko USTAWA O POMOCY OSOBOM UPRAWNIONYM DO ALIMENTÓW M. Horoszko, D. Pęchorzewski GOSPODARKA NIERUCHOMOŚCIAMI, wyd. 2 P. Barta, P. Litwiński USTAWA O OCHRONIE DANYCH OSOBOWYCH J. Ignaczewski ROZWÓD PO NOWELIZACJI. ART. 56 61 KRO J. Ignaczewski OBOWIĄZEK ALIMENTACYJNY PO NOWELIZACJI. ART. 128 144 1 KRO W. Maciejko, A. Korcz-Maciejko ŚWIADCZENIA RODZINNE, wyd. 3 G. Rejman ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ. ART. 8 31 KK www.sklep.beck.pl
Ustawa o czasie pracy kierowców Komentarz Łukasz Prasołek WYDAWNICTWO C. H. BECK WARSZAWA 2010
Ustawa o czasie pracy kierowców Stan prawny: czerwiec 2010 r. Redakcja: Aleksandra Dróżdż Wydawnictwo C. H. Beck 2010 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: DTP Service Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN 978-83-255-1713-7
Spis treści Przedmowa............................................. Wykaz skrótów.......................................... Wykaz literatury......................................... IX XI XV A. Tekst ustawy Ustawa o czasie pracy kierowców z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. Nr 92, poz. 879 ze zm.)........................... 1 B. Komentarz.......................................... 17 Rozdział 1. Przepisy ogólne............................... 19 Art. 1. Zakres przedmiotowy............................. 19 Art. 2. Słowniczek..................................... 29 Art. 3. Nienaruszanie innych przepisów.................... 40 Art. 4. Odesłanie do KP................................. 42 Art. 4a. Motorniczy tramwajów........................... 44 Rozdział 2. Czas pracy kierowców zatrudnionych na podstawie stosunku pracy....................................... 45 Art. 5. Zakres podmiotowy.............................. 45 Art. 6. Czas pracy kierowcy definicja..................... 46 Art. 7. Wyłączenie..................................... 51 Art. 8. Doba rozliczeniowa.............................. 55 Art. 9. Czas dyżuru.................................... 60 Art. 10. Okresy pozostawania do dyspozycji................. 67 Art. 11. Wymiar czasu pracy............................. 77 Art. 12. Wymiar tygodniowego czasu pracy................. 84 Art. 13. Przerwa w pracy................................ 87 Art. 14. Nieprzerwany wypoczynek....................... 90 Art. 15. System równoważnego czasu pracy................. 97 Art. 16. Przerywany czas pracy........................... 102 Art. 17. Zadaniowy czas pracy........................... 107 Art. 18. Ustalenie systemów i rozkładu czasu pracy........... 113 V
Spis treści Art. 19. Dopuszczenie stosowania przerywanego czasu pracy... 121 Art. 20. Praca w godzinach nadliczbowych.................. 123 Art. 21. Wykonywanie pracy w porze nocnej................ 130 Art. 21a. Pokrycie kosztów podróży służbowej............... 134 Art. 22. Wyłączenie zastosowania......................... 135 Art. 23. Dopuszczalność wyższych norm minimalnych........ 140 Rozdział 3. Obowiązki pracodawcy......................... 143 Art. 24. Obowiązki pracodawcy.......................... 143 Art. 25. Ewidencja czasu pracy kierowców.................. 147 Art. 26. Warunki wynagradzania.......................... 157 Rozdział 4. Zasady stosowania norm dotyczących okresów prowadzenia pojazdów, obowiązkowych przerw w prowadzeniu i gwarantowanych okresów odpoczynku, określonych rozporządzeniem (WE) nr 561/2006 oraz Umową AETR........................................ 158 Art. 27. Zasady stosowania norm rozporządzenia i Umowy..... 158 Art. 28. (uchylony)..................................... 164 Art. 29. Wyłączenie stosowania........................... 164 Art. 30. Uprawnienia ministra............................ 168 Art. 31. Zaświadczenie................................. 170 Rozdział 4a. Okresy prowadzenia pojazdów, obowiązkowe przerwy w prowadzeniu i gwarantowane okresy odpoczynku kierowców wykonujących przewozy regularne, których trasa nie przekracza 50 km............................. 180 Art. 31a. Dzienny i tygodniowy czas prowadzenia pojazdu..... 180 Art. 31b. Przerwa na odpoczynek......................... 185 Art. 31c. Odpoczynek dzienny i tygodniowy................ 191 Art. 31d. Przerwy w przewozach regularnych................ 195 Art. 31e. Rozkład czasu pracy kierowcy.................... 197 Rozdział 5. Przepisy końcowe............................. 199 Art. 32. Derogacja..................................... 199 Art. 33. Wejście w życie................................ 199 Odnośnik 1........................................... 200 Odnośnik 5........................................... 200 VI
Spis treści C. Aneks............................................... 201 1. Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, dla EOG) Deklaracja.......................................... 203 2. Oświadczenie rządowe w sprawie ratyfikacji przez Rzeczpospolitą Polską Umowy europejskiej dotyczącej pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (AETR), sporządzonej w Genewie dnia 1 lipca 1970 r., oraz ogłoszenia jednolitego tekstu tej umowy......... 229 3. Dyrektywa 2002/15/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 marca 2002 r. w sprawie organizacji czasu pracy osób wykonujących czynności w trasie w zakresie transportu drogowego.................................. 271 4. 2007/230/WE: Decyzja Komisji z dnia 12 kwietnia 2007 r. w sprawie formularza dotyczącego przepisów socjalnych odnoszących się do działalności w transporcie drogowym notyfikowana jako dokument nr C(2007) 1470).............. 283 5. Decyzja Komisji z dnia 14 grudnia 2009 r. zmieniająca decyzję 2007/230/WE w sprawie formularza dotyczącego przepisów socjalnych odnoszących się do działalności w transporcie drogowym (notyfikowana jako dokument nr C(2009) 9895) (Tekst mający znaczenie dla EOG).......... 287 6. Sprostowanie do decyzji Komisji 2009/959/UE z dnia 14 grudnia 2009 r. zmieniającej decyzję 2007/230/WE w sprawie formularza dotyczącego przepisów socjalnych odnoszących się do działalności w transporcie drogowym (Dz.U. L 330 z 16.12.2009).............................. 291 Indeks rzeczowy......................................... 293 VII
Przedmowa Niniejsze opracowanie jest pierwszym kompleksowym komentarzem poświęconym problematyce czasu pracy kierowców, w którym zebrano wszystkie dotychczasowe poglądy doktryny, orzecznictwo oraz stanowiska urzędowe Państwowej Inspekcji Pracy i Ministerstwa Transportu dotyczące tych zagadnień. Omawiana przeze mnie problematyka nie wyczerpuje niestety całości tematów związanych z czasem pracy kierowców, gdyż przepisy unijne i międzynarodowe dotyczące tej grupy zawodowej zostały omówione jedynie w ograniczonym zakresie, który był niezbędny w celu zrozumienia poszczególnych instytucji uregulowanych w ustawie z 16.4.2004 r. o czasie pracy kierowców. W komentarzu zawarłem wiele informacji natury praktycznej, które z pewnością ułatwią zrozumienie pewnych instytucji czasu pracy i ich prawidłowe stosowanie w firmach transportowych. W pracy nad komentarzem bezcenne były moje doświadczenia zdobyte przez blisko 3 lata pracy w Departamencie Prawnym Głównego Inspektoratu Pracy, w którym odpowiadałem za problematykę związaną z czasem pracy i czasem pracy kierowców. Nie mniej cenne jednak okazują się doświadczenia wynikające z praktyki trenerskiej, gdyż prowadząc blisko 100 szkoleń z zakresu czasu pracy kierowców dla wielu branż udało mi się dosyć dobrze poznać problemy, jakie rodzi stosowanie przepisów ustawy o czasie pracy kierowców. Jestem pewien, że niniejszy komentarz okaże się przydatny dla wielu osób stykających się z problematyką czasu pracy kierowców, czy to z racji prowadzenia działalności związanej z transportem, czy kontrolowania firm przewozowych (Państwowa Inspekcja Pracy i Inspekcja Transportu Drogowego), czy też z punktu widzenia prowadzenia sporów sądowych dotyczących czasu pracy, czy wynagrodzeń kierowców. Łukasz Prasołek IX
Wykaz skrótów 1. Źródła prawa CzPrKierU........ ustawa z 16.4.2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz.U. Nr 92, poz. 879 ze zm.) DrogiPublU....... ustawa z 21.3.1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 ze zm.) Dyrektywa 2002/15. Dyrektywa 2002/15/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.3.2002 r. w sprawie organizacji czasu pracy osób wykonujących czynności w trasie w zakresie transportu drogowego (Dz.Urz. UE L Nr 80, s. 35) DzKultU.......... ustawa z 25.10.1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123 ze zm.) KC.............. ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KP............... ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KryzysU.......... ustawa z 1.7.2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz.U. Nr 125, poz. 1035) RehZawU......... ustawa z 27.8.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92 ze zm.) Rozporządzenie WE Nr 561/2006... Rozporządzenie (WE) Nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 15.3.2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) Nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) Nr 3820/85 Deklaracja (Dz.Urz. UE L Nr 102, s. 1) SwobDziałGospU.. ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 ze zm.) XI
Wykaz skrótów TrDrogU.......... ustawa z 6.9.2001 r. o transporcie drogowym (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 ze zm.) Umowa AETR...... Umowa Europejska dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe z 1.7.1970 r. w Genewie (Dz.U. z 1999 r. Nr 94, poz. 1087 ze zm.) ZOZU............ ustawa z 30.8.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 ze zm.) 2. Organy i instytucje ETPCz........... Europejski Trybunał Praw Człowieka GIP.............. Główny Inspektorat Pracy ITD.............. Inspekcja Transportu Drogowego NSA............. Naczelny Sąd Administracyjny PIP.............. Państwowa Inspekcja Pracy SN.............. Sąd Najwyższy WSA............. Wojewódzki Sąd Administracyjny 3. Publikatory i czasopisma DF.............. Dobra Firma Dz.U............. Dziennik Ustaw Dz.Urz............ Dziennik Urzędowy M.P.............. Monitor Polski MoP............. Monitor Prawniczy MoPr............ Monitor Prawa Pracy OSNAPiUS....... Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSNP............ Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSP............. Orzecznictwo Sądów Polskich PiZS............. Praca i Zabezpieczenie Społeczne Pr. Pracy.......... Prawo Pracy PS............... Przegląd Sądowy Rzeczp............ Rzeczpospolita 4. Inne skróty art............... artykuł (-y) dmc.............. dopuszczalna masa całkowita lit................ litera (-y) XII
Wykaz skrótów m.in.............. między innymi n................. następny (-a, -e) niepubl............ niepublikowany Nr............... numer pkt.............. punkt (-y) post.............. postanowienie poz............... pozycja r................. rok s................. strona (-y) t.j................ tekst jednolity wyr............... wyrok ze zm............. ze zmianami zob............... zobacz XIII
Wykaz literatury P. Ciborski, Czas pracy kierowców 2007. Nowe unijne krajowe regulacje, Gdańsk 2007. A. Lankamer-Prasołek, B. Naróg, M. Wacikowska, Vademecum kierowcy w firmie z dokumentacją, Gdańsk 2009. Ł. Leja, Czas pracy kierowców, MoPr 2004, Nr 9. F. Małysz, Czas pracy kierowców, Warszawa 2005. S. Paluch, Czas pracy. Vademecum kierowcy i pracodawcy, Piła 2007. W. Płocharz, Czas pracy kierowców poradnik pracodawcy, Warszawa 2005. Ł. Prasołek, Zmiany w czasie pracy kierowców w 2007 r., MoPr 2007, Nr 5. Ł. Prasołek, Czas pracy kierowców. Procedury. Rozliczenia. Wzory, Warszawa 2009. Ł. Prasołek, Ustawa o czasie pracy kierowców uwagi de lege ferenda, [w:] A. Patulski, K. Walczak (red.), Jedność w różnorodności. Studia z zakresu prawa pracy, zabezpieczenia społecznego i polityki społecznej. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Muszalskiemu, Warszawa 2009. M. B. Rycak, Ustawa o czasie pracy kierowców. Komentarz, Warszawa 2009. M. Rycak, Zatrudnianie kierowców czas pracy, MoPr 2006, Nr 3. M. Rycak, Czas pracy kierowców, [w:] W. Sanetra (red.), Europeizacja polskiego prawa pracy, Warszawa 2004. M. B. Rycak, E. Wronikowska, Zatrudnianie kierowców. Poradnik praktyczny, Warszawa 2006. A. Sobczyk, Międzynarodowe regulacje czasu pracy kierowców, [w:] A. Świątkowski (red.), Studia z zakresu prawa pracy i polityki społecznej, Kraków 2005. R. Strachowska, Ustawa o transporcie drogowym. Komentarz, Warszawa 2010. XV
A. Tekst ustawy
Ustawa o czasie pracy kierowców z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. Nr 92, poz. 879) (zm.: Dz.U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1497; Dz.U. z 2007 r. Nr 99, poz. 661; Dz.U. z 2007 r. Nr 192, poz. 1381; Dz.U. z 2007 r. Nr 99, poz. 661; Dz.U. z 2009 r. Nr 79, poz. 670; Dz.U. z 2010 r. Nr 43, poz. 246) Spis treści Art. Rozdział 1. Przepisy ogólne.................................. 1 4a Rozdział 2. Czas pracy kierowców zatrudnionych na podstawie stosunku pracy........................................... 5 23 Rozdział 3. Obowiązki pracodawcy............................ 24 26 Rozdział 4. Zasady stosowania norm dotyczących okresów prowadzenia pojazdów, obowiązkowych przerw w prowadzeniu i gwarantowanych okresów odpoczynku, określonych rozporządzeniem (WE) nr 561/2006 oraz Umową AETR.......... 27 31 Rozdział 4a. Okresy prowadzenia pojazdów, obowiązkowe przerwy w prowadzeniu i gwarantowane okresy odpoczynku kierowców wykonujących przewozy regularne, których trasa nie przekracza 50 km........................... 31a 31e Rozdział 5. Przepisy końcowe................................ 32 33 Odnośnik 1. Odnośnik 5. Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 1. 1 [Zakres przedmiotowy] Ustawa określa: 1) czas pracy kierowców wykonujących przewóz drogowy, zatrudnionych na podstawie stosunku pracy; 2) obowiązki pracodawców w zakresie wykonywania przewozów drogowych; 3) zasady stosowania norm dotyczących okresów prowadzenia pojazdów, obowiązkowych przerw w prowadzeniu i gwarantowanych okresów odpoczynku, określonych rozporządzeniem (WE) nr 561/2006 Parla- 1 Art. 1 pkt 3 w brzmieniu ustawy z dnia 29.07.2005 r. (Dz.U. Nr 180, poz. 1497), która wchodzi w życie 21.10.2005 r.; art. 1 zmieniony ustawą z dnia 26.04.2007 r. (Dz.U. Nr 99, poz. 661), która wchodzi w życie 20.06.2007 r. 3