Polish old printings dedicated to the Unite bishop and metropolitan Atanazy Szeptycki ( ) in the light of Uniate moral theology 1

Podobne dokumenty
Zakopane, plan miasta: Skala ok. 1: = City map (Polish Edition)

SSW1.1, HFW Fry #20, Zeno #25 Benchmark: Qtr.1. Fry #65, Zeno #67. like

Stargard Szczecinski i okolice (Polish Edition)

Tychy, plan miasta: Skala 1: (Polish Edition)

Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition)

MaPlan Sp. z O.O. Click here if your download doesn"t start automatically

DOI: / /32/37

Miedzy legenda a historia: Szlakiem piastowskim z Poznania do Gniezna (Biblioteka Kroniki Wielkopolski) (Polish Edition)

ANKIETA ŚWIAT BAJEK MOJEGO DZIECKA

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

Blow-Up: Photographs in the Time of Tumult; Black and White Photography Festival Zakopane Warszawa 2002 / Powiekszenie: Fotografie w czasach zgielku

Egzamin maturalny z języka angielskiego na poziomie dwujęzycznym Rozmowa wstępna (wyłącznie dla egzaminującego)

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

Emilka szuka swojej gwiazdy / Emily Climbs (Emily, #2)

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

SubVersion. Piotr Mikulski. SubVersion. P. Mikulski. Co to jest subversion? Zalety SubVersion. Wady SubVersion. Inne różnice SubVersion i CVS

ERASMUS + : Trail of extinct and active volcanoes, earthquakes through Europe. SURVEY TO STUDENTS.

ARNOLD. EDUKACJA KULTURYSTY (POLSKA WERSJA JEZYKOWA) BY DOUGLAS KENT HALL

Katowice, plan miasta: Skala 1: = City map = Stadtplan (Polish Edition)

Ankiety Nowe funkcje! Pomoc Twoje konto Wyloguj. BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to students

Dolny Slask 1: , mapa turystycznosamochodowa: Plan Wroclawia (Polish Edition)

ABOUT NEW EASTERN EUROPE BESTmQUARTERLYmJOURNAL

Konsorcjum Śląskich Uczelni Publicznych

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

Weronika Mysliwiec, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019

Pielgrzymka do Ojczyzny: Przemowienia i homilie Ojca Swietego Jana Pawla II (Jan Pawel II-- pierwszy Polak na Stolicy Piotrowej) (Polish Edition)

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

General Certificate of Secondary Education June 2013

Wybrzeze Baltyku, mapa turystyczna 1: (Polish Edition)


Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Miedzy legenda a historia: Szlakiem piastowskim z Poznania do Gniezna (Biblioteka Kroniki Wielkopolski) (Polish Edition)

DODATKOWE ĆWICZENIA EGZAMINACYJNE

European Crime Prevention Award (ECPA) Annex I - new version 2014

Jak zasada Pareto może pomóc Ci w nauce języków obcych?

Raport bieżący: 44/2018 Data: g. 21:03 Skrócona nazwa emitenta: SERINUS ENERGY plc

Extraclass. Football Men. Season 2009/10 - Autumn round

Wroclaw, plan nowy: Nowe ulice, 1:22500, sygnalizacja swietlna, wysokosc wiaduktow : Debica = City plan (Polish Edition)

Helena Boguta, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019


Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:.

photo graphic Jan Witkowski Project for exhibition compositions typography colors : : janwi@janwi.com

Poland) Wydawnictwo "Gea" (Warsaw. Click here if your download doesn"t start automatically

Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture11. Random Projections & Canonical Correlation Analysis

Baptist Church Records

Hard-Margin Support Vector Machines

Angielski bezpłatne ćwiczenia - gramatyka i słownictwo. Ćwiczenie 4


PSB dla masazystow. Praca Zbiorowa. Click here if your download doesn"t start automatically

Podstawa prawna: Art. 70 pkt 1 Ustawy o ofercie - nabycie lub zbycie znacznego pakietu akcji

Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture 11. Spectral Embedding + Clustering

Arnold. Edukacja Kulturysty (Polska wersja jezykowa)

EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO POZIOM ROZSZERZONY MAJ 2010 CZĘŚĆ I. Czas pracy: 120 minut. Liczba punktów do uzyskania: 23 WPISUJE ZDAJĄCY

EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO POZIOM ROZSZERZONY 6 MAJA 2015 CZĘŚĆ I. Godzina rozpoczęcia: 14:00. Czas pracy: 120 minut

18. Przydatne zwroty podczas egzaminu ustnego. 19. Mo liwe pytania egzaminatora i przyk³adowe odpowiedzi egzaminowanego

Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition)

THE MOBILITY NEWSPAPER 1ssue 3

Leba, Rowy, Ustka, Slowinski Park Narodowy, plany miast, mapa turystyczna =: Tourist map = Touristenkarte (Polish Edition)

Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition)

deep learning for NLP (5 lectures)

ISSN ISSN Aesthetics and ethics of pedagogical action Issue 11

STAROŻYTNA GERMANIA I GERMANIE W HISTORIOGRAFII POLSKIEJ

Formularz recenzji magazynu. Journal of Corporate Responsibility and Leadership Review Form

Revenue Maximization. Sept. 25, 2018

FORMULARZ DLA OGŁOSZENIODAWCÓW. 75/Neo/adiunkt/1/2017. Instytut Filologii Rosyjskiej i Ukraińskiej, Wydział Neofilologii

1 Bez Zasłon No Curtain Wojciech Malinowski.

Angielski Biznes Ciekawie

Please fill in the questionnaire below. Each person who was involved in (parts of) the project can respond.

Ks. Józef Krętosz. Wschodnie katolickie obrządki w Polsce

EXAMPLES OF CABRI GEOMETRE II APPLICATION IN GEOMETRIC SCIENTIFIC RESEARCH

Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition)


Dolny Slask 1: , mapa turystycznosamochodowa: Plan Wroclawia (Polish Edition)

EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO POZIOM ROZSZERZONY 6 MAJA 2015 CZĘŚĆ I. Godzina rozpoczęcia: 14:00. Czas pracy: 120 minut

Angielski bezpłatne ćwiczenia - gramatyka i słownictwo. Ćwiczenie 7

OPTYMALIZACJA PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO W GMINIE ŚRODA WIELKOPOLSKA

Polska Szkoła Weekendowa, Arklow, Co. Wicklow KWESTIONRIUSZ OSOBOWY DZIECKA CHILD RECORD FORM

Klaps za karę. Wyniki badania dotyczącego postaw i stosowania kar fizycznych. Joanna Włodarczyk

BSSSC Baltic Sea States Subregional Co-operation. operation good practices presentation

All Saints Day. Chants of the Proper of the Mass for. Adapted to English words and Edited by. Bruce E. Ford

Domy inaczej pomyślane A different type of housing CEZARY SANKOWSKI

Ankiety Nowe funkcje! Pomoc Twoje konto Wyloguj. BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to teachers

Council of the European Union Brussels, 7 April 2016 (OR. en, pl)

Marzec: food, advertising, shopping and services, verb patterns, adjectives and prepositions, complaints - writing

Few-fermion thermometry

ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:.

EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO POZIOM ROZSZERZONY MAJ 2010 CZĘŚĆ I. Czas pracy: 120 minut. Liczba punktów do uzyskania: 23 WPISUJE ZDAJĄCY

Wroclaw, plan nowy: Nowe ulice, 1:22500, sygnalizacja swietlna, wysokosc wiaduktow : Debica = City plan (Polish Edition)

Formularz dla osób planujących ubiegać się o przyjęcie na studia undergraduate (I stopnia) w USA na rok akademicki

Lesson 46 ZAIMKI. przymiotnik w funkcji dzierżawczej / zaimek dzierżawczy Liczba pojedyncza

roleplays Matura roleplays


Bardzo formalny, odbiorca posiada specjalny tytuł, który jest używany zamiast nazwiska

POLITYKA PRYWATNOŚCI / PRIVACY POLICY

MATEUSZ SZCZYPIŃSKI EDUCATION SOLO EXHIBITIONS SELECTED GROUP EXHIBITIONS ART FAIRS ACHIEVEMENTS

Opis Przedmiotu Zamówienia oraz kryteria oceny ofert. Części nr 10

Odpowiedzi do zadań zamieszczonych w arkuszu egzaminu ósmoklasisty z języka angielskiego 17 KWIETNIA 2019 opracowane przez ekspertów Nowej Ery

Working Tax Credit Child Tax Credit Jobseeker s Allowance

Transkrypt:

Lviv Polish old printings dedicated to the Unite bishop and metropolitan Atanazy Szeptycki (1715-1746) in the light of Uniate moral theology 1 Panegyrical printings were a widespread cultural practice of the 18 th century 2. Krzysztof Obremski proposed to distinguish panegyrics dedicated to bishops as a distinct direction of panegyrical literature 3. In this article, I would like to present the case of Polish and Latin panegyrical printings of the 18 th century with dedication to the Uniate bishop of Lviv eparchy and metropolitan Atanazy Szeptycki. These printed narratives are not only an example of popular literary practice of praise, but also an interesting phenomenon of Polish-Ruthenian baroque cultural borderland. Its authors created a unique image of an ideal shepherd of the 18 th century Ruthenian Uniate Church, and incorporated it to the Polish Sarmatian discourse. Despite the fact that in some aspects of rhetorical rules panegyrical praise of Atanazy corresponds with panegyrical poems written in Slavia Orthodoxa space, it was a different cultural phenomenon. This praise was a specific manifestation of a new cultural space in Ruthenian lands, which Ukrainian historiography denotes as Slavia Unita 4. It emerged after the Union of Brest (1596) and has reached its crucial point of formation in the 18 th century. Atanazy, the praised hero of panegyrical narration, played a crucial role in the process of its confessional strengthening during the 18 th century. In other words, he managed formation of new cultural and religious identity in Ruthenian lands 5. Decrees of the 18 th century Church Councils held in Lviv eparchy and decrees of Zamość coun- 1 This article is a revised version of my earlier article: Ю. Татьяніна, Барокові панегірики Атанасію Шептицькому в контексті релігійної культури першої половини XVIII століття: автори і контексти створення, [in:] Україна: культурна спадщина, національна свідомість, державність, Львів 2013, Vol. 23, pp. 150-163. 2 Katalog panegiryków i kazań z dedykacjami. 1: Gabinet Księgarsko-Antykwarski Cezarego Wilanowskiego w Warszawie, ulica Bracka nr 7, Warszawa 1884; Bibliografia polskich druków lwowskich XVI-XVIII wieku, [preface by R. Kotula], Lwów 1928. 3 K. Obremski, Panegiryk biskupi Prus Królewskich? Biskupi Chełmińscy Stanisław Hozjusz i Kazimierz Jan Opaliński, [in:] Panegiryk jako element życia literackiego doby staropolskiej i oświeceniowej, ed. by M. Sulejewicz-Nowicka, Z. Gruszka, Łódź 2013, pp. 79-94. 4 I. Skoczylas, Sobory eparchii chełmskiej XVII wieku. Program religijny Slavia Unita w Rzeczypospolitej, Lublin 2008; idem, Slavia Unita: the Cultural and Religious Model of the Archidiocese of Kiev in the Seventeenth and Eighteenth Centuries (the Discussion on Christian Heritage on the Nations of Eastern Europe), [in:] East-Central Europe in European History: Themes and Debates, ed. J. Kłoczowski, H. Łaszkiewicz, Lublin 2009, pp. 243-254. 5 There is an open historiographical discussion whether Uniate religious identity was a stable one. M. Yaremenko in his investigation shows that many people from Uniate families denied their religious identity in search of career success in the 18 th century Russian empire. For more information look: М. Яременко, Річпосполитська шляхта у Києво-Могилянській академії XVIII ст., Соціум. Альманах Соціальної Історії 2010, Vol. 9, pp. 37-55. Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi. Tom specjalny, 2017 223

cil (1720) highlight this process through instructions on behavior of priests and bishops, liturgical books, parish life 6. Panegyrics written for Atanazy are deeply rooted in Slavia Unita cultural and confessional space. They represent the essence of this cultural and confessional model through the personality of A. Szeptycki. There are several panegyrical printings with a direct dedication to A. Szeptycki 7. Different panegyrical situations caused the appearance of them. In 1716 8 and 1721 9 were printed several panegyrics written by Józef Narolski with a dedication to A. Szeptycki as the newly consecrated bishop of Uniate Lviv eparchy. From the titles of these panegyrics we know that Narolski was a preacher of the St. Jura cathedral in Lviv. In addition, he was an author of the widespread treatise on moral theology printed twice in the 18 th century (1777 and 1791) in Vilnius 10. His panegyrical texts were composed according to common rhetorical rules with a diversity of common rhetorical places or topoi. J. Narolski described young Atanazy, his later success in studying because of natural talents, and personal virtues that lead him to career inside the Uniate church. Biographical part of these texts has generalizing character without specific details. On the back of the cover page in both panegyrical printings, there is an image of Szeptycki coat of arms and heraldic poetry. In 1716 was printed Meta infulati 11 It has a foreword and two parts in Latin and Polish languages. Its title describes metaphoric meta honoris or the top of immortal fame. Later in the text, we read that A. Szeptycki achieved this top because of his family horseshoe, arrow and cross (allusion to the image of Szeptycki coat of arms). In the foreword to this panegyric, J. Narolski used a classical topos of modest author-panegyrist, and stated that to praise Atanazy is his obligation. He wrote that to immortalize Atanazy with his printed text is the least he could do for the newly consecrated bishop. The first part of above-mentioned panegyric is a lamentation for recently passed away Varlaam Szeptycki, a previous bishop of the Lviv Uniate eparchy. Atanazy is presented as a new captain on the ship who must lead orphaned the Uniate Church through tumultuous sea. J. Narolski has no doubt in success of Atanazy because of his blood relation to Varlaam, who 6 Собори Львівської єпархії XVI-XVIII століть, [ed. by I. Скочиляс], Львів 2006, pp. 290-354. І. Скочиляс, Галицька (Львівська) єпархія XII-XVIII століть: організаційна структура та правовий статус, Львів 2010, pp. 616-640. 7 Ю. Татьяніна, Барокові панегірики, op. cit. 8 J. Narolski, Meta infulati honoris Illustrissimo Athanasio Szeptycki, Episcopo Leopoliensi, demonstrata. Inter triumphalem Gloriosissimae in Caelum Assumptionis Virginis Deiparae pompam. Tum Latino, tum Polonico idiomate votiva panegyri, per Joannem Narolski, Theologum Consummatum... anno 1716 Mense Augusto Die..., Leopoli: typis Confraternis SSS. Trinitatis, [1716]. Hieronim Łopaciński Voivodship Public Library in Lublin (Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie. Dział starych druków), sign. P-18-f-373-5; E.XXIII.43; Я. Запаско, Я. Ісаєвич, Пам ятки книжкового мистецтва. Каталог стародруків виданих на Україні. К. 2, Ч. I: (1701-1764), Львів 1984, 919. 9 J. Narolski, Sława niesmiertelność znaczącego imienia JX. JMci Oycu Athanazemu Szeptyckiemu, z łaski Boskiey, y Stolicy Apost. Episcopowi Lwowsk. Halickiemu, y Kamienca podolsk., Archimandrycie Uniowskiemu w herbowych krzyża, podkowy y strzały ozdobach, a przy szczęsliwym do katedry Kamienca podolsk. ingressie, y seymiku na tenczas synów koronnych agituiącym się publicznym kazaniem przez O. Iózefa Narolskiego, O. D. B. M. kaznodzieie Episkopsk. y katedr. Lwosk. w r. p. 1718 ogłoszona a teraz przy doroczney patrona iego, Athanazego S. rewolucyey inter festivos gratularios applausus ponowiona roku w którym przedwieczne slowo swiatu sławę ogłosiło 1721 mense Majo, die 22, W Lwowie: w drukarni Brackiey SS. Troycy, r 1721. Lviv National Vasyl Stefanyk Scientific Library of Ukraine. Rare books department LNSL. Rbd (Львівська національна наукова бібліотека ім. В.Я. Стефаника, відділ рідкісної книги ЛННБ), sign. Ст. 5544; E.XXIII.43; Я. Запаско, Я. Ісаєвич, Пам ятки книжкового мистецтва..., 994. 10 E.XXIII.43. 11 J. Narolski, Meta, op. cit. 224

Polish old printings dedicated to the Unite bishop and metropolitan Atanazy Szeptycki (1715-1746)... proved himself as a good administrator. A rumor about possible appointment of Atanazy for administrating orphaned Uniate Lviv eparchy made people happy just because Varlaam was his uncle. Nevertheless, most of this panegyrical text is dedicated to military merits of the Szeptycki family and allusion to ancient heroic acts of bravery. It seems that the main goal for Narolski was to convince a reader in loyalty of the Szeptycki family to the Polish-Lithuanian Commonwealth. In 1721 was printed a quite different panegyrical praise written again by Narolski on the occasion of Atanazy arrival to the cathedral in Kamianets-Podilskiy Sława Athanazemu Szeptyckiemu 12 Sarmatian discourse is a secondary theme in this panegyrical piece. This panegyric is a specific instruction with examples of how should behave an ideal bishop. J. Narolski describes virtues of an ideal shepherd based on the 18 th century Uniate moral theology. Dorota Wereda in her monograph about Uniate bishops mentioned both panegyrics of Narolski as additional sources for her investigation 13. In her opinion, these panegyrics were used as a tool for emphasizing the noble status of the Szeptycki family. However, the case of Sława Athanazemu Szeptyckiemu allows us to see a new level of interpretation. This panegyric gives us an understanding of how Uniate theologian imagined a personality of ideal Uniate bishop. The main theme in the panegyrical praise of 1721 are theological and cardinal virtues of an ideal shepherd. Panegyrical narration starts with allusion to the biblical image of an ideal shepherd who cares about his every single sheep, and leads his flock away to the blessed land. This ideal shepherd must know in face his every single sheep, and speak in a kind voice to flock: Witay tego, ktory cię nawiedza, a z niebespiecznych mieysc zaprowadzi do ziemię szczęsliwey. Więc ieszcze y takiego nam tu pasterza witać potrzeba, ktory owieczkom będzie miły, y ktorego głosu z osobliwszą attencyą będą słuchały. W twoiey ia osobie iasnie wielmozny infułacie tego niebieskiego upatruię pasterza, bo wszelkie iego w tobie widzę qualitates 14. Ideal shepherd should have cardinal virtues, which were a central theme of 1721 panegyrical narrative (justice, prudence, generosity and mercy): Więc masz się dzisiay z czego weselić owczarnio Chrystusowa, gdy ci ten pasterz miłość, sprawiedliwość, y szczodrobliwość przy herbownych swoich kleynotach, wesoło z praezencyą swoią przynosi 15. J. Narolski highlights that just judge is the one who does not pay attention to social status of people in court: Bo coż to iest proszę sędzia sprawiedliwy? iest to pospolite dobro, ktore się in aequalitate ma udzielać tak Panu, iako y ubogiemu. Nie potrzeba uważac, kto znacznieyszy, kto potężnieyszy, ale kto gorszy, y winnieyszy 16. In style of the baroque panegyric literature, J. Narolski along with allusion to Jesus as an ideal shepherd cites ancient philosophers: 12 J. Narolski, Sława, op. cit. 13 D. Wereda, Biskupi unickiej metropolii kijowskiej w XVIII wieku, Lublin 2013. 14 Ibidem, p. 4. 15 Ibidem. 16 Ibidem, p. 6. 225

Kto iest sprawiedliwym, należy mu być miłosiernym, szczodrym y łaskawym. Doszedł tey prawdy Pythagoras filozof, gdy pytaiącym się, iakimby ludzie sposobem być mogli Bogu podobni? Odpowiedział: Si veritatem amplecterentur, & cunctis benefacerent. Gdyby sprawiedliwość kochali, y wszystkim dobrze czynili. Dwie cnoty mądry filozof kombinuie, iakoby iedna bez drugiey być nie może 17. In relation to virtues of generosity and mercy author of panegyric used an example of the Persian king Cyrus who presented all his luxurious clothes to his friends: Cyrusowi Perskiemu, gdy drogie ofiarowano szaty, wszystkie rozdał przyiacioło[m], ktorego kiedy pytano, czemuby sobie niezostawił? Odpowiedział: Bo niemogłbym się w te wszystkie przybrać, a przyiacioł moich widząc w nie przybranych, za nawiększe sobie, niby własnę moię ozdobę będę rozumiał 18. Along with cardinal virtues, there is a discourse of theological virtues that J. Narolski had not described in details. In panegyric 1716 three theological virtues (spes, fides, and caritas) were mentioned in relation to B. Szeptycki. Narolski was sure that Atanazy also has these three theological virtues because of the blood connection with Varlaam, who was his uncle 19. In the panegyric printed in 1721 these virtues are also briefly mentioned: Oto trzy cnoty theologiczne: fides, spes, & charitas. Wiara, nadzieia, y miłość, y tych augmenta, tudziesz remissio peccatorum odpuszczenie grechow, illuminationes intellectus, oświecenia rozumu, y inne bona opera, dobre uczynki, na ostatek aeterna vita, wieczny żywot 20. In my opinion, we can trace a connection between this discourse of cardinal and theological virtues and Uniate moral theology. Inside the treatise on moral theology written by J. Narolski there is a detailed definition of theological and cardinal virtues 21 : Te trzy cnoty: wiara, nadzieja i miłość nazywaią się teologicznemi dla tego, że Boga samego za naypierwszy cel maią [ 22 ]. Nadzieia jest cnota teologiczna, przez którą pewnie spodziewaiemy się błogosławioney wieczności za pomocą Bożą i zaslugami zbawiciela naszego [ 23 ]. Miłość Boska jest cnota przez którą Pana Boga kochamy dla większey i nieskończoney natury Jego Boskiey doskonałości, a bliźniego dla Boga [ 24 ]. Cnoty kardynalne czyli przednieysze których czastkami są inne nazywaią się moralnemi, że naybliżey sciągaią się do obyczaiow ludzkich, one prostuią, i maiących ię czynią chwalebnymi u Boga, i u ludzi 25. 17 Ibidem, p. 8. 18 Ibidem, p. 9. 19 J. Narolski, Meta infulati, op. cit. 20 J. Narolski, Sława, p. 5. 21 Teologia moralna albo do obyczaiow sciągaiąca się przez X. Józefa Narolskiego Z. S. Bazylego W. S. Th. D. i jej niegdyś professora zebrana, na dwie częsci podzielona, a teraz potrzebnemi na wielu miejscach do pierwszey części przydatkami od autora pomnożona drugi raz z rozkazu Zwierzchności do druku podana..., w Wilnie: w drukarni X. X. Bazylianów, 1791. P. 1 see LNSL. Rbd, sign. Ст. 23599; E.XXIII.43. 22 Ibidem, P. 1, p. 39. 23 Ibidem, p. 44. 24 Ibidem. 25 Ibidem, p. 216. 226

Polish old printings dedicated to the Unite bishop and metropolitan Atanazy Szeptycki (1715-1746)... Cardinal virtues rise to secular dimension 26. Prudence means comprehensive analysis of situation and acting according to law. He distinguishes personal and social prudence (economic, political, military). In passages about justice he describes how a judge should act in a secular court. Courage means to overcome fear. Abstinence means abandoning luxury and physical desires. The discourse of cardinal virtues appeared later in another panegyrical piece dedicated to Atanazy. Moyse Bogaczewski left us a detailed (printed in 1747) description of funeral ceremony held in St. Jura cathedral in Lviv. This text describes castrum doloris and numerous epitaphs on the columns and different church decorations. In this case, Sarmatian discourse and theme of ideal shepherd seems to be in balance. From this text we know that discourse of cardinal virtues became a visual part of the funeral ceremony held for Atanazy. M. Bogaczewski described four gold-plated statues designating the four cardinal virtues (prudence, justice, abstinence, courage), each with its own quotation from the Bible. They were standing in corners around the pedestal with a coffin: Prudentia, cum inscriptione: Dedit ei Dominus sapientiam & prudentia[m] multam 3 Reg 4:29. Justitia cum inscriptione: Annunciabunt Caeli justitiam eius Psal. 21 Temperantia cum inscriptione: In scientia abstinentiam, in abstinentia autem patientiam, in patientia pietatem 2 Petr. 1. Fortitudo cum inscriptione: factus est fortitudo, fortitudo in tribulatione Esaiae 25 27. The case of interconnection between Uniate moral theology and panegyrical narrative needs further investigation. The panegyric printed in 1721 is a unique text with a specific image of an ideal virtuous shepherd. I suppose that Uniate moral theology inspired this panegyrical elaboration. J. Narolski and his panegyrics left us a clear evidence of intellectual ideas of the 18 th century Uniate theologians. The open question for further research is to what extent this Uniate image of ideal bishop was a unique one. Texts of panegyrics from Slavia Orthodoxa space does not contain a similar image of virtuous shepherd with the same set of moral virtues. Remarkably, the panegyric printed in 1763 with a dedication to the Uniate bishop of Przemyśl, the other Atanasij Szeptycki, does not contain the discourse of virtuous shepherd anymore 28. Hence, we can suppose that panegyrical texts discussed in this article illustrate a unique application of Uniate moral theology in panegyrical text as a unique example of textual embodiment of culture rooted in Slavia Unita space. Summary Panegyrics dedicated to the 18 th century Uniate bishops and metropolitans represent specific Polish-Ukrainian cultural borderland of that time. From the one hand, bishops represent famous Polish (Sarmatian) families, from the other: as shepherds of the Uniate 26 Ibidem, p. 217-219. 27 Via aeternitatis per januam mortis patefacta avitae soleae pie defuncti illustrissimi excellentissimi reverendissimi domini, D. Athanasii in Szeptyce Szeptycki Dei, & Saae Sedis Apostolicae Gratia, archi-episcopi Kijowiensis, metropolitae totius Russiae, episcopi Leopoliensis, Haliciensis, Kamenecensis, &c. Abbatis Kijowo- Peczariensis; Uniowiensis, &c. Eundem ad finem ultimum cum funebri pompa deducens. Leopoli, anno 1747. Die 19. Januarii. 1747, Leopoli: [s. n.], [19 I] 1747, p. 13. LNSL. Rbd., Sign. Ст. 33352. 28 Via per omnem Campum Honorum summorum Virtutum ac Meritorum protrita pastoribus Szeptyccianis ampliata et Athanasio Szeptycki perta..., [Poczajovia]: Typis S. R. M. Monasterii Poczajoviensis O. S. B. M., 1763. LNSL. Rbd., Sign. Ст. 82116; Я. Запаско, Я. Ісаєвич, Пам ятки книжкового мистецтва..., 2318. 227

church. Authors of these literary works were well-educated people. Panegyrics in honour of Atanazy Szeptycki (1715-1746), the Lviv Uniate bishop, were written by well-known theologians and a sermon author Józef Narolski. These panegyrics were written according to common rhetorical rules (common themes or toposes, like an immortal fame, a good shepherd, a nobile family, virtues, humility). Typical way of narration about a famous person (history of a family, birth, teaching, death) under an influence of Uniate moral theology led to creation of an unique picture of the Uniate bishop of the 18 th century. Key words: panegyric baroque Józef Narolski Atanazy Szeptycki Uniate bishop Uniate church 18 th century Slavia Unita Uniate moral theology. Streszczenie Polskojęzyczne starodruki dedykowane biskupowi i metropolicie unickiemu Atanazemu Szeptyckiemu (1715-1746) w świetle Unickiej teologii moralnej Panegiryki dedykowane biskupom unickim są ciekawymi przykładami dzieł polsko- -ukraińskiego pogranicza kulturowego w XVIII w. Z jednej strony biskupi są prezentowani w nich jako należący do polskiego sarmackiego świata, z drugiej jako pasterze unickiej cerkwi. Autorzy tych panegiryków byli dobrze wykształceni. Teksty pochwalne na cześć biskupa lwowskiego oraz metropolity unickiego Atanazego Szeptyckiego (1715-1746) stworzyli np. znani autorzy kazań, teolodzy, w tym Józef Narolski. Panegiryki poświęcone A. Szeptyckiemu napisano zgodnie z regułami retoryki, przy użyciu toposów: nieśmiertelnej sławy, pasterza, rodziny, cnót, skromności autora. Typowy sposób opowiadania o znanej osobie (historia rodziny, narodzenie, nauczanie, śmierć) w połączeniu z teologią moralną Cerkwi unickiej pozwalał zarysować oryginalny obraz unickiego biskupa z XVIII w. Słowa kluczowe: panegiryk barok Józef Narolski Atanazy Szeptycki biskup unicki cerkiew unicka XVIII w. Slavia Unita moralna teologia unicka. 228