Rok Rodziny św. Jana Bożego 2011 2012 Czwarta Konferencja Regionalna Europy, Dublin 11-15 kwietnia, 2011 PRZEMÓWIENIE OTWIERAJĄCE Br Donatus Forkan, O.H. Przeor Generalny Temat Konferencji: Rodzina św. Jana Bożego w służbie misji. Wprowadzenie Serdecznie witam wszystkich w stolicy Irlandii, Dublinie. Tak często byłem życzliwie przyjmowany w waszych krajach; cieszę się, że teraz mam możliwość odwzajemnić się, przyjmując was gorąco w moim kraju. Jak mówią Irlandczycy Cead Mile Failte czyli Sto tysięcy powitań!. Kryzys Niestety słowo kryzys wydaje się być określeniem, które najtrafniej opisuje obecną sytuację w Europie. Kościół, życie zakonne i samo społeczeństwo znajduje się w kryzysie. Jest to kryzys wiary, kryzys zaufania w nasze systemy polityczne, u niektórych osób także kryzys tożsamości, kryzys przywództwa w naszym Kościele oraz kryzys gospodarczy, który jest przyczyną ogromnych cierpień milionów ludzi zarówno w Europie, jak również na całym świecie. Cięcia w budżetach państwowych są dotkliwie odczuwane w wielu naszych ośrodkach, które walczą o to, aby pomimo redukcji personelu, zapewnić tę samą jakość opieki naszym pacjentom. Jesteśmy zmuszeni do podejmowania trudnych decyzji dotyczących zmniejszenia lub całkowitego zawieszenia niektórych inicjatyw prowadzonych dla ludzi znajdujących się w największej potrzebie. Zmniejszenie liczby personelu jest jedną z najtrudniejszych decyzji, jaką czasem trzeba podjąć. W niektórych częściach Europy, jest zbytnim optymizmem powiedzieć, że "widać światełko na końcu tunelu", bliższe prawdy jest pytanie "gdzie jest tunel? Wartości będące podstawą spójności społecznej zostały poważnie zagrożone. Kościół stracił wiarygodność, nie tylko ze względu na wypadki nadużyć, które są Str. 1 z 7
przestępstwem, ale przede wszystkim ze względu na błędne podejście władz kościoła do tego problemu w przeszłości. Ta sytuacja niestety odbiła się na nas wszystkich. Pozytywne strony Zanim popadniemy w całkowitą depresję, trzeba zauważyć, że są także powody do nadziei. W języku chińskim istnieją dwa piktogramy, które razem tworzą słowo kryzys: jeden oznacza szkodę a drugi możliwość. My, Europejczycy, jesteśmy prężnymi ludźmi, możemy zatem przemienić obecny kryzys w szansę, by stać się silniejszymi, bardziej zjednoczonymi i odpowiedzialnymi. Naszym powołaniem jest kształtowanie przyszłości Nie można przecenić tego, jak ważna jest dla nas ta Czwarta Konferencja Regionalna Europy. Nikt nie spodziewa się, że rozwiążemy problemy Europy, ale musimy wskazać kierunek, nakreślić nowe ramy naszej misji w tych burzliwych i niespokojnych czasach, w których żyjemy. Wierzę, że przetrwanie Zakonu i jego misji Szpitalnictwa zależy od podejmowanych przez nas decyzji. Spoczywa na nas ogromna odpowiedzialność dania profetycznej odpowiedzi na sytuację, w której się znajdujemy. Naszym powołaniem i obowiązkiem jest kształtowanie przyszłości. Zebraliśmy się tutaj, nie tylko po to, by rozmawiać o przyszłości naszych ośrodków opieki zdrowotnej i społecznej, ale także o przyszłości posługi Kościoła. Wspólna kultura, język i misja Konferencja ta odbywa się w roku poświęconym Rodzinie św. Jana Bożego. Mamy nadzieję, że będzie ona zastrzykiem świeżej energii i nada nową dynamikę misji bonifraterskiej. Jest ona ważnym narzędziem w procesie odnowy. Ostatnie trzy konferencje odegrały znaczącą rolę w promowaniu i w rozwoju międzyregionalnej współpracy, na wielu poziomach tj. formacja, praca w sieci, współpraca bliźniacza, realizacja wspólnych projektów, wymiana między personelem itd. Doprowadziło to do zacieśnienia więzi między prowincjami i poszczególnymi osobami a także do umocnienia tożsamość Regionu Europy. Liczba braci wciąż spada, podczas gdy liczba współpracowników nieustannie wzrasta. Niektórzy pytają "gdyby było po tysiąc braci w każdej z prowincji naszego Zakonu, czy wtedy współpracownicy byliby także uznani za współodpowiedzialnych za misję św. Jana Bożego?" Niestety, nie znam odpowiedzi na to pytanie, Str. 2 z 7
pamiętajmy jednak, że na mocy naszego powołania, musimy odpowiedzieć na wezwanie Soboru Watykańskiego II, który wezwał do tego, by włączać świeckich w struktury zarządzania. Czy jesteśmy braćmi czy współpracownikami naszym zadaniem, w tych niespokojnych i trudnych czasach, jest bycie kierującym światłem, współczującą obecnością, przewodnikami moralnymi oraz ludźmi wiary i nadziei. Najlepszym sposobem zapewnienia ciągłości trwania charyzmatu św. Jana Bożego w przyszłości jest zacieśnienie współpracy międzyprowincjalnej. Trzeba zauważyć dwa aspekty tej sytuacji: z jednej strony jesteśmy rozproszeni w wielu krajach, mówimy różnymi językami, pochodzimy z różnych kultur i środowisk, z drugiej jednak strony łączy nas wspólny język szpitalnictwa i braterstwa. Oba te aspekty ubogacają nas wszystkich. Ważne jest, abyśmy kontynuowali zarówno współpracę, jaki i zacieśnianie więzi między regionami. Misja Rodziny św. Jana Bożego Tematem tej Konferencji Regionalnej jest Misja Rodziny św. Jana Bożego. To oznacza, że jesteśmy grupą ludzi zaangażowanych w realizację wspólnej misji. W dysfunkcyjnej rodzinie trudno zrealizować wspólny plan. Jest to bardzo ważne, abyśmy wiedzieli, kim jesteśmy i jaka jest nasza misja. Karol Darwin powiedział, że to nie ci najinteligentniejsi lub najmocniejsi, są zdolni do przetrwania, lecz ci, którzy są zdolni do przemiany. Musimy nieustannie się odnawiać, abyśmy mogli realizowali w przyszłości wizję i marzenie św. Jana Bożego. Liderzy w Zakonie będą musieli posiadać umiejętność słuchania, prowadzenia dialogu i zdolność podejmowania decyzji. Odnowę można porównać do kompasu, który wskazuje kierunek ku przyszłości Przestudiowałem dokumenty Kościoła i Zakonu, które zostały opublikowane w ciągu ostatnich 45 lat i jestem przekonany, że odnowa poprowadzi nas ku przyszłości. Odnowę można także porównać do tlenu, który daje nowe życie naszej misji Szpitalnictwa. Zdecydowana większość braci zgadza się z tym, że droga odnowy Zakonu jest właściwie wytyczona. Jednak, wśród niewielkiej liczby braci, słychać głosy sprzeciwu. Ich argumenty nie są jednak poparte nauczaniem Kościoła ani tradycją Zakonu. W rzeczywistości, droga, którą przebyliśmy przez ostatnie 50 lat dała nowe życie i energię naszej misji. Str. 3 z 7
Musimy być ostrożni, aby nie mylić zadania zapewnienia ciągłości charyzmatu Szpitalnictwa, który jest posługą Kościoła, dziełem miłosierdzia, darem Boga dla Kościoła i ludzkości z kontynuacją trwania Zakonu św. Jana Bożego, w swojej aktualnej formie. Przyszłość naszego życia zakonnego jest w rękach Boga, podobnie, jak kontynuacja Szpitalnictwa św. Jana Bożego, ale te dwie rzeczy niekoniecznie muszą być ze sobą związane. Ponadto musimy pamiętać, że dzieło św. Jana Bożego jest kontynuowane w wielu ośrodkach w całym Zakonie także tam, gdzie bracia nie są obecni. Istniejemy dla misji, a nie dla siebie samych. Dlatego, wszystko co robimy musi mieć na celu rozwój misji. Wynika z tego w sposób jasny, że nasi współpracownicy dzielą z nami współodpowiedzialność za misję św. Jana Bożego. Jestem przekonany, że nie może być inaczej. Powinniśmy na nowo odczytać naszą bogatą historię, ale jeszcze większych dzieł musimy dokonać w przyszłości Ważne jest, aby pamiętać, że, podczas gdy ludzie się zmieniają, sposób realizowania misji jest zawsze taki sam, on nigdy się nie zmienia. Papież Benedykt XVI, do grupy świeckich w Rzymie, powiedział "Jesteście współodpowiedzialni, wraz z kapłanami, za ewangelizację". Podobnie współpracownicy są współodpowiedzialni za misję Zakonu. Obecnie, bracia znajdują się w trudnej sytuacji. Nie możemy pozostać tam, gdzie jesteśmy, ale nie wiemy też dokładnie, dokąd zmierzamy. Jesteśmy wezwani do zawierzenia Bogu. Św. Jan Boży powiedział: "Bóg przed i ponad wszystko na świecie". W Europie zakonnicy mają bogatą tradycję służenia Kościołowi i ludzkości. Widzimy, jak ci, którzy odeszli przed nami, realizowali pionierską pracę w wielu dziedzinach ludzkich potrzeb i jak wielu ludziom nieśli Dobrą Nowinę o zbawieniu, aż po krańce ziemi. Ich wierność misji powinna inspirować nas w obliczu naszej niepewnej przyszłości. Jedność w różnorodności Nie istnieje jedna europejska kultura, jako taka, ale pomimo naszej różnorodności wiele nas łączy. Nawet, jeżeli żyjemy w zglobalizowanym świecie musimy być otwarci na wydarzenia, które będą prowadzić do odrodzenia się życia zakonnego w Europie. Musimy nieustannie rozwijać nasz sposób życia w lokalnym Kościele. W zakresie naszej misji, oprócz poprawy jakości sprawowanej opieki, musimy odpowiadać na nowe i wciąż niezaspokojone potrzeby oraz znaleźć nowe sposoby wyrażania Szpitalnictwa. Wszystkie te inicjatywy, jak również tradycyjna posługa, Str. 4 z 7
muszą się opierać na dobrze przygotowanych zespołach duszpasterskich i na komitetach bioetycznych, które będą potrafiły stawić czoła złożonym sytuacjom, zachowując wierność wartościom, które zawsze były podstawą naszego działania. Na czym polega wyzwanie? Nigdy wcześniej w historii nie zaistniała taka sytuacja, jak dzisiaj. Musimy realnie spojrzeć na aktualną rzeczywistości i zrozumieć, jakiego typu formacji będą wymagali uczniowie św. Jana Bożego. Wierność charyzmatowi i misji jest uzależniona od dwóch filarów, które stanowią bracia i współpracownicy oraz od ich gotowości do podjęcia zadania wspólnego kształtowania przyszłości. Kolejnym elementem napawającym optymizmem jest liczba osób zwracających się o pomoc do naszych ośrodków w Europie i na całym świecie. Wciąż odnotowujemy wzrost liczby osób korzystających z naszej pomocy, obecnie jest to ok. sześćdziesiąt tysięcy osób dziennie - około 20 milionów ludzi rocznie! W Europie wiele nowych ośrodków powstaje w odpowiedzi na pilne, niezaspokojone potrzeby. Ponadto prowadzimy także naszą tradycyjną działalność, która wciąż jest modelem i przykładem w różnych dziedzinach mamy 198 ośrodków w całej Europie! Wszystko to dzieje się, gdy ogólna liczba braci wciąż maleje, szczególnie tych, aktywnie sprawujących miłosierną posługę. Dzieło św. Jana Bożego jest kontynuowane z ogromnym profesjonalizmem i poświęceniem. Pytanie do uczestników tej konferencji jest następujące: patrząc wstecz na to, czego dokonaliśmy w przeszłości i gdzie jesteśmy dzisiaj, jakie nowe strategie musimy przyjąć, by zapewnić kontynuację dzieła św. Jana Bożego w przyszłości? Rok Rodziny św. Jana Bożego Chciałbym teraz przedstawić trzy zagadnienia związane z obchodami roku poświęconego Rodzinie św. Jana Bożego: 1. Refleksja 2. Formacja 3. Obchody 1. Czas refleksji Jest wiele rzeczy, nad którymi powinniśmy się zastanowić m.in.: nad naszą historią; nad tym, gdzie obecnie jesteśmy; co przyniesie nam przyszłość i jaka będzie rola każdego z nas w jej kształtowaniu. Po pierwsze, jako bracia i współpracownicy, moglibyśmy postawić sobie pytanie, co głównie przyciągnęło nas do Zakonu, ale jeszcze ważniejszym pytaniem, jakie Str. 5 z 7
powinniśmy sobie zadać, to dlaczego w nim pozostaliśmy? Czasami, odpowiedzi na te pytania mogą być bardzo różne. Nasza miłosierna posługa jest kontynuacją uzdrawiającej posługi Chrystusa. Ważne jest, aby nasza działalność charytatywna nie stała się tylko kolejną formą pomocy społecznej. W ciągu ostatnich 45 lat powoli ewoluował nasz sposób zrozumienia tego, że charyzmat szpitalnictwa wykracza poza krąg braci, którzy złożyli śluby w Zakonie. Nasze bogate dziedzictwo jest wezwaniem, dla wszystkich członków naszej rodziny, do głębszego utożsamienia się z misją. Kiedy tak się stanie, będzie zapewniona ciągłość charyzmatu Szpitalnictwa św. Jana a wartości, które z niego wynikają, tj. jakość, szacunek, odpowiedzialność i duchowość będą inspirowały, nie tylko to, co robimy, ale także sposób, w jaki to czynimy. Jesteśmy świadkami nie tylko ogromnej zmiany w percepcji naszych wzajemnych relacji, ale także rozumienia tego, jak one powinny wyglądać i jak powinniśmy je rozwijać. Model "Ciudad - Angulo", pokazuje nam, jak Jan odnosił się do swojego współpracownika mówiąc o nim "mój zaufany towarzysz". Powinien być on dla nas przykładem w naszych nowych relacjach. Musimy ciągle podkreślać, jak bardzo ważne jest, by wszyscy członkowie Rodziny św. Jana Bożego znali naszą historię, życie i misję św. Jana Bożego, jak również filozofię, etos i wartości Zakonu. Musimy poświęcać więcej czasu na wspólną refleksję nad życiem człowieka, od którego wszystko się zaczęło, a także nad misją Szpitalnictwa Jana Bożego. 2. Formacja Chciałbym, abyśmy z nową energią promowali sposób życia braci szpitalnych. Powołanie brata zakonnego musi być ukazywane, jako wartościowa i pociągająca opcja życiowa dla każdego młodego człowieka rozważającego swoją przyszłość. Ten rok poświęcony Rodzinie św. Jana Bożego jest także doskonałą okazją do podjęcia nowych inicjatyw, zorganizowania kursów formacyjnych, seminariów, rekolekcji, wspólnych studiów na temat św. Jana Bożego, naszej filozofii, wartości, historii, misji itd. Mamy nadzieję, że ten rok będzie początkiem świetlanej, nawet, jeżeli bardzo odmiennej przyszłość dla naszego Zakonu i jego misji. 3. Uroczystości Mamy wiele powodów do radości z pewnością Jan Boży nie mógł sobie wyobrazić, że ziarno zasiane w Grenadzie wyrośnie na tak ogromne drzewo z gałęziami rozprzestrzenionymi po całym świecie. Wielkie rzeczy dzieją się w Europie i na świecie w imię św. Jana Bożego. Wierzę, że jeszcze większych rzeczy możemy dokonać w przyszłości, ale będzie to wymagało wyobraźni, odważnego przywództwa, zaangażowania i poświęcenia nas wszystkich. Jest to wezwanie do Str. 6 z 7
metanoi, tzn. do całkowitej przemiany sposobu myślenia, widzenia i działania, przy jednoczesnym zachowaniu wierności naszemu dziedzictwu. Zakończenie Jestem przekonany, że Szpitalnictwo jest darem dla całego Kościoła i społeczeństwa. Powinniśmy zachęcać, jak największą liczbę ludzi, by spojrzeli w swoje serce i ujrzeli, jak mogą stać się bardziej szpitalniczy. Zróbmy to razem, jako rodzina zjednoczona w realizacji przykazania miłości bliźniego. Powierzmy miłosiernemu Bogu potrzeby naszej Rodziny św. Jana Bożego. Pamiętajmy o tym, jak wielu ludzi cierpi z powodu konieczności emigracji, bezrobocia i zadłużenia. Pamiętajmy również o tych, którymi opiekujemy się w naszych ośrodkach. Niech nasz Założyciel św. Jan Boży, towarzyszy nam podczas tej Konferencji Regionalnej i w trakcie tego szczególnego roku poświęconego Rodzinie św. Jana Bożego, niech to będzie czas prawdziwej i głębokiej odnowy. Str. 7 z 7