Kompostowanie odpadów zielonych - wskazówki projektowe i napotykane problemy eksploatacyjne Marek Kundegórski Grontmij Polska Sp. z o.o. Poznań targi POLEKO, 14 października 2014 r. ZAGADNIENIA 2 Ramy prawne, definicje RIPOK nowa definicja, aplikacje kompostu, przepustowości minimalne Kompostownia RIPOK przygotowanie inwestycji Selektywne zbieranie odpadów zielonych po 1 lipca 2013 r. Wytyczne dotyczące kompostowania odpadów zielonych, Przykłady rozwiązań, Koszty inwestycyjne, koszty eksploatacyjne
SELEKTYWNA ZBIÓRKA ODPADÓW ZIELONYCH RAMY PRAWNE Definicje 3 Odpady zielone (uoo - Art. 3. ust. 1 pkt 12), to odpady komunalne stanowiące części roślin pochodzących z pielęgnacji terenów zielonych, ogrodów, parków i cmentarzy, a także targowisk, z wyłączeniem odpadów z czyszczenia ulic i placów. Katalog odpadów kod 20 02 01 odpady ulegające biodegradacji w podgrupie 20 02 odpady z ogrodów i parków (w tym z cmentarzy), 20 03 02 odpady z targowisk, Bioodpady (uoo - Art. 3. ust. 1 pkt 1), to ulegające biodegradacji odpady z ogrodów i parków, odpady spożywcze i kuchenne z gospodarstwa domowych, gastronomii, zakładów zbiorowego żywienia, jednostek handlu detalicznego, a także porównywalne odpady z zakładów produkujących lub wprowadzających do obrotu żywność. (m.in. dla odpadów komunalnych rodzaje odpadów: 20 01 08 odpady kuchenne ulegające biodegradacji, 20 02 01 odpady ulegające biodegradacji w podgrupie 20 02 odpady z ogrodów i parków (w tym z cmentarzy), SELEKTYWNA ZBIÓRKA ODPADÓW ZIELONYCH RAMY PRAWNE Wymagania dotyczące selektywnej zbiórki odpadów zielonych (uczp): 4 Gminy ( ) ustanawiają selektywne zbieranie odpadów komunalnych obejmujące co najmniej następujące frakcje odpadów: papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła i opakowań wielomateriałowych oraz odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, w tym odpadów opakowaniowych ulegających biodegradacji Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy określa wymagania obejmujące m.in.. prowadzenie we wskazanym zakresie selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, w tym powstających w gospodarstwa ch domowych przeterminowanych lekow i chemikaliów, zużytych barterii i akumulatorów, ZSEE, mebli i innych odpadów wielkogabarytowych, odpadów budowlanych i rozbiórkowych oraz zużytych opon, a także odpadów zielonych. Podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości jest zobowiązany do przekazywania odebranych od właścicieli nieruchomości zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania do regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych.
RIPOK ZMIANA DEFINICJI W NOWEJ USTAWIE O ODPADACH Regionalną instalacją do przetwarzania odpadów komunalnych jest zakład zagospodarowania odpadów o mocy przerobowej wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego przez co najmniej 120 tys. mieszkańców, spełniający wymagania najlepszej dostępnej techniki lub technologii, o której mowa w art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska oraz zapewniający termiczne przekształcanie odpadów lub: 5 1) mechaniczno-biologiczne przetwarzanie ( ) lub 2) przetwarzanie selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz wytwarzanie z nich produktu o właściwościach nawozowych lub środków wspomagających uprawę roślin, spełniających wymagania określone w przepisach odrębnych, lub materiału po procesie kompostowania lub fermentacji dopuszczonego do odzysku w procesie odzysku R10, spełniającego wymagania określone w przepisach wydanych na podstawie art. 30 ust. 4, lub 3) składowanie odpadów ( ). WYMAGANIA DLA MATERIAŁU PO PROCESIE KOMPOSTOWANIA DOPUSZCZONEGO DO ODZYSKU R10 Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie procesu odzysku R10 z dnia 5 kwietnia 2011 r. (Dz.U. Nr 86, poz. 476), dotyczy m.in. takich odpadów jak: materiał po procesie kompostowania (kod odpadu ex 19 05 03), 6 rozprowadzanie na powierzchni ziemi odbywa się tylko do głębokości 30 cm, odpady można stosować wyłącznie na terenach zdegradowanych, pasach zieleni wzdłuż dróg i autostrad itp., plantacjach roślin energetycznych lub do nawożenia upraw przemysłowych i gruntów pod zalesianie, dla stosowanych odpadów nie powinny zostać przekroczone wartości następujących parametrów: a) wielkość cząstek 0 40 [mm], b) zawartość szkła i ceramiki nie więcej niż 2,0 [%], c) zawartość metali ciężkich nie więcej niż [mg/kg suchej masy]: kadm 25, chrom 800, miedź 800, nikiel 200, ołów 800, cynk 2500, rtęć 25, grunty, na których odpady mają być stosowane, podlegają badaniom obejmującym oznaczanie w reprezentatywnej próbce tego gruntu odczynu [ph] oraz zawartości metali ciężkich (ołowiu, kadmu, rtęci, niklu, cynku, miedzi i chromu) wyrażonej w mg/kg s.m.,
WYMAGANIA PRAWNE DLA RIPOK DO PRZETWARZANIA SELEKTYWNIE ZBIERANYCH ODPADÓW ZIELONYCH I INNYCH BIOODPADÓW Wytwarzanie z selektywnie zbieranych odpadów zielonych i innych bioodpadów: - produktu o właściwościach nawozowych, -środków wspomagających uprawę roślin, spełniających wymagania ustawy o nawozach i nawożeniu, lub - materiału dopuszczonego do odzysku w procesie R10, Na poziomie Komisji Europejskiej prowadzone są od 2007 r. prace zmierzające do określenia kryteriów utraty statusu odpadu dla kompostu i odpadów przefermentowanych. Utrata statusu odpadu tylko dla kompostu z odpadów zbieranych selektywnie Propozycje kryteriów zostały przedstawione do konsultacji w raporcie Raport Research Centre's Institute for Prospective Technological Studies (JRC- IPTS) m.in. stopień dojrzałości kompostu, stopień stabilizacji kompostu, zawartość metali ciężkich, szkła (0,5%), partogenów, PAH 16 wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, 7 WYMAGANIA KOMPOST Z SELEKTYWNIE ZBIERANYCH ODPADÓW ZIELONYCH I INNYCH BIOODPADÓW Składnik Ustawa o nawozach i nawożeniu Rozporządzenie R 10 Raport JRC-IPTS (utrata statusu odpadu) Cd 5 25 1,5 8 Cr 100 800 100 Cu 800 200 Hg 2 25 1 Ni 60 200 50 Pb 140 800 120 Zn 2500 600 Wartości w mg/kg s.m.
PRZEPUSTOWOŚCI MINIMALNE W związku z tym, że nie zostały określone w przepisach minimalne przepustowości instalacji regionalnych (moc przerobowa wystarczająca do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego przez co najmniej 120 tys. mieszkańców,) na stronie Ministerstwa Środowiska w grudniu 2011 zostały przedstawione roku materiały pomocnicze, w których określono szacunki minimalnych przepustowości dla instalacji regionalnej obsługującej co najmniej 120 tys. mieszkańców. Zgodnie z tymi szacunkami minimalne moce przerobowe instalacji regionalnej wskazano jako: mechaniczno-biologiczne przetwarzanie część mechaniczna ok. 22.000 Mg/rok (35.000 Mg/rok) cz. biologiczna ok. 11.000-16.000 Mg/rok), kompostownia bioodpadów zbieranych selektywnie ok. 1000 Mg/rok, składowisko pozostałości z procesu MBP 200 225 tys. m3 (na okres 15 lat). 9 Komentarz: Powyższe szacunki były materiałami pomocniczymi i nie powinno się ich traktować jako podstawowego kryterium odniesienia do kwalifikacji instalacji jako regionalnych. KOMPOSTOWANIE ODPADÓW ZBIERANYCH SELEKTYWNIE Wytyczne dotyczące wymagań dla procesów kompostowania, fermentacji i MBP, wg stanu prawnego na dzień 15.12.2008 r. (dr inż. R. Szpadt, dr hab. inż. A. Jędrczak). 10 Proces recyklingu organicznego R3 cel wytworzenie kompostu produktu, Zawartość substancji organicznej: 40% 60% s.m., wilgotność: 45 60%, C/N: ok. 25-35, C/P: ok. 100, ograniczenie zawartości metali ciężkich proporcjonalne do wymagań dla produktów: nawozów oraz śwur, odzysk w procesie R10, Dobór proporcji składników z uwzględnieniem zmniejszenia masy substancji organicznej śr. o ok. 50% masy początkowej oraz 1,5 2 krotne zatężenie składników nierozkładalnych (w tym metali ciężkich), BREF Waste Treatment Industries Informacje dodatkowe 2005 kompostowanie
BIOODPADY ZBIERANE SELEKTYWNIE WYMAGANE WARUNKI KOMPOSTOWANIA Proces 2-stopniowy, I stopień w reaktorze zamkniętym lub w zamkniętej hali, o czasie prowadzenia procesu min. 2 tygodnie (optymalnie 4 tygodnie), zalecany proces kompostowania dynamicznego lub quasi-dynamicznego, II stopień od 10 do 6 tygodni, 11 Łączny czas kompostowania I + II = min. 8 tygodni, Napowietrzanie wymuszone w I stopniu, z oczyszczaniem powietrza procesowego, otwarte pryzmy z mechanicznym przerzucaniem w II stopniu, W przypadku kompostowania wyłącznie odpadów zielonych lub ogrodowych dopuszcza się kompostowanie jednostopniowe w otwartych pryzmach, bez wymuszonego napowietrzania, ale z mechanicznym przerzucaniem odpadów, czas trwania procesu min. 9 12 tygodni Prowadzenie kompostowania z zabezpieczeniem środowiska gruntowo-wodnego przed kontaktem z powstającymi ściekami technologicznymi, SELEKTYWNA ZBIÓRKA ODPADÓW ZIELONYCH PO 1 LIPCA 2013 r. Głos Wielkopolski 21 08 2013 r. Problem mieszkańcy nieoczekiwanie zaczęli segregować odpady 12 Na poznańskich osiedlach zalegają odpady zielone. Firma, która ma je wywozić nie nadąża z odbiorem śmieci. Problem mają też osoby, które chcą zgłosić wywózkę. Telefon jest zajęty, a wiadomości e-mail wracają. Zgodnie z regulaminem firma odpowiedzialna za wywóz śmieci w okresie wegetacyjnym (od ostatnich przymrozków wiosennych do pierwszych przymrozków jesiennych) musi przyjeżdżać po odpady zielone nie rzadziej niż raz na dwa tygodnie. Osoba, która chce, aby odebrano od niej odpady, musi to jednak zgłosić. Poznaniak (gość) 18.09.13, 17:26:20. A słyszeliście barany o kompostowaniu? Ten z Antoninka jak ma duży ogród to dlaczego nie zrobi sobie miejsca na kompost? Niedługo będziecie czekać na miasto żeby wam d*** wytarło! swat (gość) 21.08.13, 22:20:41 - cieszcie się, że u was odbierają, w Lesznie (kzgrl) w ogóle nie odbiera z posesji, dopuszczają dowiezienie do punktu zbiorki ( jeden na 60tys mieszkańców) i jak pięknie mówi przewodniczący jedynym kosztem będzie dowiezienie do punktu (kilkanaście kilometrów) a tam odbiorą bezpłatnie i oddadzą worek!!! aha dodaje ze można kompostować i uzyskać naturalny nawóz (!??)
SELEKTYWNA ZBIÓRKA ODPADÓW ZIELONYCH PO 1 LIPCA 2013 r. Selektywna zbiórka odpadów zielonych szczególnie w miastach i gminach sąsiadujących z obszarami miejskimi rozwija się dynamicznie i zdecydowania przekracza założenia z etapu szacowania kosztów systemu gospodarki odpadami komunalnymi. 13 Istniejące instalacje posiadają zbyt małe moce przerobowe. Bardzo duże zapotrzebowanie na budowę instalacji do przetwarzania selektywnie zbieranych odpadów zielonych i innych bioodpadów. Problem ze zrównoważeniem kosztów z opłatami, szczególnie przy włączeniu do systemu nieruchomości niezamieszkanych (K. Gruszecki PK9/2013). ODPADY ZIELONE 200201 - WPGO WIELKOPOLSKA: 2011 2012 2013 r. 14 2011 2012 2013 Odebrane [Mg/r] 31 075 50 633 23 828 Zebrane [Mg/r] 3 830 8 305 16 302 Recykling [Mg/r] 12 368 15 851 24 368 Problemy i pytania: Jedna instalacja regionalna czy sieć mniejszych kompostowni, Instalacje zastępcze kompostowanie odpadów zielonych deklarowane i eksploatacyjne przepustowości zdecydowanie powyżej potencjalnych możliwości przerobowych, innowacyjne czasy kompostowania standardowo 3 dni Kompostowanie 191212 w procesie R3 w kompostowniach odpadów zielonych i innych bioodpadów,
KOMPOSTOWANIE/STABILIZACJA - PRZYGOTOWANIE INWESTYCJI Realizacja kompostowni zalicza się do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko Rozporządzenie w sprawie OOŚ 3. ust. 1. poz. 80) - instalacje związane z odzyskiem lub unieszkodliwianiem odpadów, inne niż wymienione w 2 ust. 1 pkt 41-47, i w związku z tym ocena oddziaływania na środowisko dla takiego przedsięwzięcia może być wymagana. Niezbędne przygotowanie wniosku o decyzję środowiskową z kartą informacyjną przedsięwzięcia Powyższe dotyczy także instalacji kompostowania mobilnych np. komposter mobilny K16, Pojawiają się (obecnie jeszcze nie mające uzasadnienia w istniejących przepisach) wymagania wykonania analizy (modelowania) rozprzestrzeniania substancji zapachowych Dla nowych zadań inwestycyjnych (dla planowanych instalacji nieposiadających decyzji środowiskowej lub wzizt wydanych przed 1.01.2012) gminy są zobowiązane (zgodnie z Art. 3a ustawy uczp): 1)przeprowadzić przetarg na wybór podmiotu, który będzie budował, utrzymywał lub eksploatował RIPOK, lub 2) dokonać wyboru w oparciu PPP, lub 3) dokonać wyboru w oparciu procedurę koncesji na roboty budowlane lub usługi, 15 KOMPOSTOWANIE/STABILIZACJA - PRZYGOTOWANIE INWESTYCJI 16 WPGO 2012 przepustowości minimalne dla kompostowni - 1000 1600 Mg/rok Konieczność uzyskania pozwolenie na odzysk odpadów (wynikającego z ustawy o odpadach) i pozwolenie na wytwarzanie odpadów (ustawa POS) lub pozwolenia zintegrowanego Dla RIPOK nie wymagających pozwolenia zintegrowanego - spełnienie warunków technologii o której mowa w art. 143 POŚ Dla RIPOK wymagających pozwolenia zintegrowanego - spełnienie warunków najlepszej dostępnej techniki, o których mowa w Art. 204 i 207 POŚ Dokument Referencyjny BAT dla Przemysłu Przetwarzania Odpadów
ZMIANY W SYSTEMIE POZWOLEŃ ZINTEGROWANYCH Zmiana przepisów krajowych POŚ wynikająca z wejścia w życie znowelizowanej dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych. Zgodnie z przepisami dyrektywy, pozwolenia zintegrowane są wymagane m.in. dla przedstawionych poniżej rodzajów instalacji przetwarzających odpady: Unieszkodliwianie odpadów innych niż niebezpieczne, o wydajności przekraczającej 50 ton dziennie obejmujące obróbkę biologiczną (parametr istniejący obecnie); Odzysk, lub kombinacja odzysku i unieszkodliwiania, odpadów innych niż niebezpieczne o wydajności przekraczającej 75 ton dziennie z wykorzystaniem obróbki biologicznej (ok. 27.300 Mg/rok); Jeżeli jedynym rodzajem działalności w zakresie obróbki odpadów jest fermentacja beztlenowa, próg wydajności dla tej działalności wynosi 100 ton dziennie (ok. 36.500 Mg/rok), 17 Powyższe instalacje będą musiały uzyskać pozwolenia zintegrowane do lipca 2015r. Konkluzje BAT istotny dokument, który będzie określał obligatoryjne dla krajów członkowskich wymagania najlepszych dostępnych technik zakładane wejście w życie dla instalacji przetwarzania odpadów rok 2016. PRZYKŁAD: PARAMETRY KOMPOSTOWNI PRYZMOWEJ 12.000 Mg/ROK Ilość odpadów zielonych 12.000 Mg/rok, gęstość odpadów po rozdrobnieniu 400 kg/m3, Zakładany czas kompostowania w pryzmach ok. 12 tygodni +, 3 cykle kompostowania/rok, Parametry pryzmy: szerokość podstawy 5 m, wysokość 2,5 m Niezbędna powierzchnia placu kompostowania (kompostowanie intensywne, dojrzewanie, przesiewanie, magazynowanie) ok. 1,2 ha (12.000 m2) Koszt inwestycji - 3,2 mln zł: płyta kompostowania nawierzchnia betonowa, drogi zakładowe, system odprowadzenia ścieków, doprowadzenie wody, zbiornik retencyjny, kontener administracyjny, oświetlenie, 18
KOMPOSTOWNIA OGAR W PEKELA HOLANDIA 30.000 Mg/rok odpady organiczne i roślinne z gospodarstw domowych 19 KOMPOSTOWNIA OGAR W PEKELA HOLANDIA 30.000 Mg/rok odpady organiczne i roślinne z gospodarstw domowych pow. 115 x 85 = 0,98 ha 20 Linia przesiewania Kompostownia O GAR w Pekela 10 25 15 25 5 35 Trafostacja Urządzenie wentylacyjne 10 5 Hala dojrzewania 1 2 3 Tunele Plac składowania kompostu 20 Powierzchnia przyjęcia 30 odpadów Biuro 20 Waga
WARIANT INWESTYCYJNY: REALIZACJA KOMPOSTOWNI NA POWIERZCHNI ZAMKNIĘTEGO SKŁADOWISKA Wymagania: 1. Na koronie składowisk odpadów niebezpiecznych oraz składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne nie mogą być budowane budynki przez okres pięćdziesięciu lat od dnia zamknięcia składowiska, wykonywane wykopy, instalacje naziemne i podziemne, z wyłączeniem instalacji związanych z funkcjonowaniem składowiska. 2. Okres pięćdziesięciu lat od dnia zamknięcia składowiska odpadów może być skrócony, jeżeli z ekspertyzy geotechnicznej oraz z ekspertyzy sanitarnej, dołączonej do wniosku o zmianę decyzji o zgodzie na zamknięcie składowiska, wynika, że prowadzenie na składowisku odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne prac, o których mowa w ust. 1, nie spowoduje zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska. 21 3. Ekspertyza sanitarna, o której mowa w ust. 2, powinna być pozytywnie zaopiniowana przez państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. UE KOSZTY INWESTYCYJNE I EKSPLOATACYJNE KOMPOSTOWNI 22 Zakresy kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych kompostowni odpadów zbieranych selektywnie w UE. Źródło: JASPERS Solid Waste and Energy Division, 2010 Rodzaj kompostowni Koszty inwestycyjne [zł/tonę przepustowości rocznej] Koszty eksploatacyjne [zł/tonę] Kompostownia pryzmowa 200 800 zł/mg/rok (2,0 mln 8,0 mln dla 10 tys. Mg/rok) 60 120 zł/mg Kompostownia w systemie zamkniętym 600 1 200 zł (6,0 mln 12,0 mln dla 10 tys. Mg/rok) /Mg/tok 120 240 zł/mg
TECHNOLOGIE MBP + kompostowanie (WPGO 2012) Dominuje technologia stabilizacji tlenowej w pryzmach z mechanicznym przerzucaniem, Wśród technologii zamkniętych - przewaga technologii stabilizacji tlenowej w tunelach (bioreaktorach) w systemie statycznym Bielsko-Biała, Toruń, Płońsk, Lubawka, Oświęcim, Chemeko, Elbląg Tunele z mechanicznym przerzucaniem i napowietrzaniem: Orli Staw, Radom, Gdańsk Szadółki, Ełk, Technologie halowe Gdynia, Nowogard, Technologie kontenerowe Białystok, Starogard Gdański Rozwiązania z komposterem bębnowym + system pryzmowy, Technologie biosuszenia - Uskom Kosiny, przygotowywany Olsztyn System rękawów foliowych Inowrocław, pryzmy z napowietrzaniem przykrywane Elbląg Pryzmy energetyczne Słupsk, Włocławek, membraną GORE Radiowo, 23 KOMPOSTOWANIE ODPADÓW - PRZYKŁADY ROZWIĄZAŃ 24
KOMPOSTOWANIE PRZYKŁADY ROZWIĄZAŃ 25 KOMPOSTOWANIE PRYZMOWE PRZYKŁADY DOBRYCH I ZŁYCH PRAKTYK 26 TAK NIE
KOMPOSTOWANIE ODPADÓW ZIELONYCH NIEZBĘDNY NADZÓR I KONTROLA 27 Nie jest prawdą, że kompostowanie pryzmowe nie powoduje powstawania ścieków technologicznych PODSUMOWANIE 28 Selektywna zbiórka odpadów zielonych szczególnie w miastach i gminach sąsiadujących z obszarami miejskimi rozwija się dynamicznie i zdecydowania przekracza założenia z etapu szacowania kosztów systemu gospodarki odpadami komunalnymi. Istniejące instalacje posiadają zbyt małe moce przerobowe. Bardzo duże zapotrzebowanie na budowę instalacji do przetwarzania selektywnie zbieranych odpadów zielonych i innych bioodpadów. Korzystne są rozwiązania technologiczne pozwalające na stopniowe przechodzenie ze stabilizacji tlenowej frakcji bio wydzielonych z odpadów komunalnych zmieszanych na kompostowanie odpadów zielonych ew. bioodpadów. Dotyczy to szczególnie systemów tunelowych. Zbieranie odpadów zielonych w workach poważny problem eksploatacyjny zalecane zbieranie w specjalistycznych pojemnikach
Dziękuję Państwu za uwagę 29 marek.kundegorski@grontmij.pl