Erasmus w Polsce w roku akademickim 2011/12

Erasmus w Polsce w roku akademickim 2011/12 2011 12 Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Warszawa 2013

Erasmus w Polsce w roku akademickim 2011/12 Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu Uczenie się przez całe życie Warszawa 2013

Publikacja sfinansowana ze środków Komisji Europejskiej w ramach programu Uczenie się przez całe życie. Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za zawartość merytoryczną publikacji. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Warszawa 2013 Teksty: Małgorzata Członkowska-Naumiuk, Renata Smolarczyk Redakcja: Małgorzata Członkowska-Naumiuk Korekta: Agnieszka Pawłowiec Opracowanie graficzne i skład: Eliza Goszczyńska Fotografie na okładce (od lewej): Uniwersytet Jagielloński, Fotolia, Elżbieta Sieńko (Politechnika Białostocka) ISSN: 1734-9427 ISBN: 978-83-64032-19-6 Narodowa Agencja Programu Uczenie się przez całe życie ul. Mokotowska 43 00-551 Warszawa tel.: 22 46 31 321 faks: 22 46 31 021 www.frse.org.pl www.llp.org.pl www.erasmus.org.pl

Spis treści Wstęp 5 Informacje ogólne i terminologia 7 Erasmus 2011/12 w pigułce 9 Budżet programu w roku 2011/12 10 Działania typu mobilność w Polsce w roku 2011/12 13 Wymiana studentów w Europie 14 Wymiana studentów w Polsce 30 Wyjazdy 30 Wyjazdy na studia 35 Wyjazdy na praktyki 41 Przyjazdy studentów zagranicznych uczelni 48 Przyjazdy na studia 53 Przyjazdy na praktyki 54 Wymiana pracowników uczelni w Europie 55 Wymiana pracowników uczelni w Polsce 67 Wyjazdy 67 Wyjazdy w celu prowadzenia zajęć dydaktycznych 69 Wyjazdy na szkolenia 73 Przyjazdy pracowników zagranicznych uczelni 76 Intensywne kursy językowe (EILC) 78 Kursy intensywne (IP) 85 3

Wstęp Niniejsza publikacja zawiera szczegółowe zestawienia, wykresy i podsumowania dotyczące realizacji programu Erasmus przez polskie uczelnie w roku 2011/12, ukazane na tle danych pochodzących ze wszystkich krajów uczestniczących w programie. Statystyki zostały sporządzone na podstawie zbiorczych danych opublikowanych przez Komisję Europejską oraz sprawozdań końcowych, składanych przez uczelnie do Narodowej Agencji programu Uczenie się przez całe życie. W opracowaniu Erasmus w Polsce znalazły się ogólne dane statystyczne, natomiast szczegółowe zestawienia pokazujące udział poszczególnych polskich uczelni w Erasmusie zostały zamieszczone w materiałach dostępnych na stronie internetowej www.erasmus.org.pl (w zakładce Statystyki). Zespół programu Erasmus Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji 5

Informacje ogólne i terminologia Erasmus w programie Uczenie się przez całe życie Erasmus program Unii Europejskiej będący częścią szerszego programu Uczenie się przez całe życie wspiera międzynarodową współpracę szkół wyższych, umożliwia wyjazdy studentów za granicę na część studiów i praktyki, ułatwia mobilność pracowników uczelni, a także stwarza uczelniom możliwości udziału w międzynarodowych projektach wraz z partnerami zagranicznymi. Studenci są największą grupą docelową Erasmusa w latach 1987/88 2011/12 z oferowanych w programie wyjazdów skorzystało prawie 2,8 mln studentów ze wszystkich uczestniczących w programie krajów. Kraje uczestniczące w programie Erasmus w roku 2011/12: 27 krajów członkowskich UE: Austria, Belgia, Bułgaria, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Litwa, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania, Włochy; 3 kraje Europejskiego Obszaru Gospodarczego: Islandia, Liechtenstein, Norwegia; 2 kraje kandydujące Chorwacja i Turcja; Szwajcaria. Możliwości dla poszczególnych grup odbiorców Uczelnie W programie Erasmus mogą uczestniczyć szkoły wyższe, którym Komisja Europejska przyznała Kartę Uczelni Erasmusa (Erasmus University Charter), uprawniającą do ubiegania się o fundusze na dofinansowanie konkretnych działań przewidzianych w programie. Uczelnie mogą prowadzić wymianę studentów i pracowników, koordynować kursy intensywne Erasmusa (Intensive Programmes) lub brać w nich udział jako partnerzy, a także organizować kursy językowe dla studentów zagranicznych (EILC). Mają również możliwość udziału w projektach wielostronnych Erasmusa dotyczących np. opracowywania nowych programów nauczania, rozwoju potencjału badawczego i dydaktycznego, współpracy z przemysłem itp. Ponadto uczelnie mogą brać udział w sieciach akademickich Erasmusa oraz w tzw. działaniach horyzontalnych. Studenci W ramach Erasmusa studenci mogą wyjechać na uczelnię w innym kraju uczestniczącym w programie na część studiów (na okres od 3 miesięcy do jednego roku akademickiego) lub do zagranicznego przedsiębiorstwa na praktykę (3-12 miesięcy). Obowiązuje zasada jednokrotnego wyjazdu student może wyjechać jeden raz w celu studiowania i jeden raz w celu odbycia praktyki, niezależnie od tego, na ilu kierunkach studiuje. Z wyjazdów mogą korzystać studenci, których macierzyste uczelnie uczestniczą w programie Erasmus. Studenci mogą też brać udział w kursach intensywnych Erasmusa, jeżeli w projektach tego typu uczestniczy ich wydział, a kurs dotyczy ich dziedziny studiów. Studenci wyjeżdżający do krajów, w których używa się języków rzadziej nauczanych, mogą wziąć udział w specjalnych kursach językowych Erasmusa EILC. Ponadto wszyscy studenci mają możliwość uczęszczania na zajęcia prowadzone przez zagranicznych wykładowców lub specjalistów przyjeżdżających na ich uczelnię w ramach Erasmusa. Projekty typu kurs intensywny Kurs intensywny programu Erasmus to projekt realizowany przez grupę uczelni z różnych krajów, polegający na opracowaniu i przeprowadzeniu intensywnego cyklu zajęć dotyczących specjalistycznego zagadnienia w danej dziedzinie albo tematyki interdyscyplinarnej. Kurs ma charakter międzynarodowy zarówno prowadzący go nauczyciele akademiccy, jak i uczestniczący w nim studenci pochodzą z różnych krajów. 7

Pracownicy uczelni Nauczyciele akademiccy mogą wyjeżdżać do partnerskich uczelni za granicą, aby prowadzić tam zajęcia dydaktyczne dla studentów. Natomiast wszyscy pracownicy uczelni mogą się ubiegać o wyjazdy szkoleniowe do zagranicznych uczelni lub instytucji. Inne możliwości udziału pracowników w Erasmusie to m.in. uczestnictwo w projektach typu kursy intensywne oraz w projektach wielostronnych i sieciach, w które są zaangażowane macierzyste jednostki pracowników. Z wyjazdów w celu prowadzenia zajęć dla studentów mogą dodatkowo korzystać specjaliści z przedsiębiorstw, zaproszeni przez zagraniczne uczelnie. Terminologia związana z programem Erasmus Działania zdecentralizowane programu Erasmus to działania koordynowane przez narodowe agencje programu w poszczególnych krajach. Działania te obejmują: wymianę studentów i pracowników uczelni (działania typu mobilność), realizację projektów typu kursy intensywne Erasmusa (Intensive Programmes, IP), organizację kursów językowych Erasmusa (Erasmus Intensive Language Courses, EILC). Działania (zdecentralizowane) typu mobilność: wyjazdy studentów na studia w zagranicznej uczelni (na okres do jednego roku akademickiego), wyjazdy studentów na zagraniczne praktyki, wyjazdy nauczycieli akademickich w celu prowadzenia zajęć dydaktycznych w zagranicznych uczelniach (oraz przyjazdy specjalistów z zagranicznych przedsiębiorstw/instytucji w celu prowadzenia zajęć dla studentów, finansowane z tej samej pozycji budżetowej), wyjazdy pracowników uczelni na szkolenia. Działania scentralizowane podlegają bezpośredniemu nadzorowi Komisji Europejskiej; ich obsługę administracyjną zapewnia powołana przez Komisję Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego (the Education, Audiovisual and Culture Executive Agency EACEA). Działania scentralizowane obejmują: Projekty wielostronne (Multilateral Projects) dotyczące następujących zagadnień: rozwój współpracy między szkołami wyższymi i środowiskiem pozaakademickim przedsiębiorstwami, organizacjami, stowarzyszeniami zawodowymi, izbami handlowymi i przemysłowymi, partnerami społecznymi, partnerami lokalnymi, regionalnymi, itp., zwiększanie dostępności kształcenia w szkołach wyższych, rozwój mobilności, likwidowanie barier ograniczających mobilność, modernizacja programów kształcenia i rozwiązań instytucjonalnych w szkołach wyższych, rozwój potencjału dydaktycznego i badawczego uczelni, zwiększanie innowacyjności i podnoszenie jakości kształcenia, zacieśnianie związków między kształceniem i badaniami; Sieci akademickie Działania towarzyszące (Accompanying Measures). Kody państw uczestniczących w programie Erasmus Austria Belgia Bułgaria Chorwacja Cypr Czechy Dania Estonia Finlandia AT BE BG HR CY CZ DK EE FI Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Islandia Liechtenstein Litwa FR GR ES NL IE IS LI LT Luksemburg Łotwa Malta Niemcy Norwegia Polska Portugalia Rumunia LU LV MT DE NO PL PT RO Słowacja Słowenia Szwecja Szwajcaria Turcja Węgry Wielka Brytania Włochy SK SI SE CH TR HU UK IT 8 8

Erasmus 2011/12 w pigułce Wszystkie kraje uczestniczące 4452 szkoły wyższe z Kartą Uczelni Erasmusa 3329 uczelni wysyłających studentów i pracowników na wyjazdy Erasmusa 252 827 wyjazdów studentów, w tym 204 744 wyjazdy na studia 48 083 wyjazdy na praktyki 46 522 wyjazdy pracowników uczelni, w tym 33 318 wyjazdów nauczycieli akademickich w celu prowadzenia zajęć 13 204 wyjazdy pracowników uczelni na szkolenia 435 intensywnych kursów językowych Erasmusa (EILC) 462 projekty typu kursy intensywne programu Erasmus (IP) Polska 315 szkół wyższych z Kartą Uczelni Erasmusa 251 uczelni realizujących konkretne działania programu Erasmus w ramach umowy finansowej zawartej z Narodową Agencją 15 315 wyjazdów studentów, w tym 12 106 wyjazdów na studia 3209 wyjazdów na praktyki 8792 przyjazdy zagranicznych studentów, w tym 8178 przyjazdów na studia 794 przyjazdy na praktyki 3976 wyjazdów nauczycieli akademickich w celu prowadzenia zajęć w zagranicznych uczelniach 2318 wyjazdów pracowników uczelni na szkolenia 2133 przyjazdy nauczycieli akademickich w celu prowadzenia zajęć w polskich uczelniach 473 przyjazdy pracowników zagranicznych uczelni na szkolenia w Polsce Ogółem w latach 1998/99 2011/12: 123 356 wyjazdów polskich studentów w ramach Erasmusa 45 624 przyjazdy zagranicznych studentów 32 888 wyjazdów pracowników polskich uczelni 16 921 przyjazdów pracowników zagranicznych uczelni 9

Budżet programu w roku 2011/12 Na działania związane z mobilnością, zarządzane przez Narodowe Agencje programu w poszczególnych krajach (działania zdecentralizowane), przeznaczono w roku akademickim 2011/12 ogółem ponad 473 mln euro. Najwięcej środków przeznaczono i spożytkowano na wyjazdy studentów na studia i na praktyki. Fundusze na działania związane z mobilnością stanowiły ok. 96 proc. całego budżetu programu. Pozostałe 4 proc. przeznaczono na projekty wielostronne i sieci Erasmusa, zarządzane centralnie przez Komisję Europejską. Wykorzystanie środków z budżetu programu Erasmus na poszczególne działania (we wszystkich krajach uczestniczących w programie). The use of Erasmus funds, by type of activity 3,16% 7,41% 7,16% 0,51% 0,06% 81,70% Mobilność studentów Organizacja mobilności Mobilność pracowników uczelni Projekty typu kursy intensywne Intensywne kursy jezykowe EILC Wizyty przygotowawcze W poniższej tabeli przedstawiono podział budżetu na poszczególne państwa. Fundusze z budżetu programu Erasmus przyznane na działania zdecentralizowane poszczególnym krajom w roku akademickim 2011/12. Erasmus funds for decentralised actions allocated to the participating countries in 2011/12 Fundusze przyznane, w euro Allocated funds (EUR) 1. Niemcy DE 50 588 000 2. Francja FR 48 376 000 3. Hiszpania ES 45 616 000 4. Polska PL 43 158 000 5. Wielka Brytania UK 41 539 000 6. Włochy IT 41 496 000 10

7. Turcja TR 29 958 000 8. Rumunia RO 15 088 000 9. Holandia NL 13 772 000 10. Grecja GR 12 373 000 11. Portugalia PT 11 774 000 12. Belgia BE 11 155 000 13. Czechy CZ 10 873 000 14. Węgry HU 10 219 000 15. Szwecja SE 9 353 000 16. Finlandia FI 8 995 000 17. Austria AT 8 060 000 18. Litwa LT 6 864 000 19. Bułgaria BG 6 697 000 20. Szwajcaria CH 6 470 000 21. Dania DK 5 877 000 22. Słowacja SK 5 779 000 23. Norwegia NO 5 597 000 24. Irlandia IE 5 484 000 25. Łotwa LV 4 562 000 26. Słowenia SI 4 052 000 27. Estonia EE 3 346 000 28. Chorwacja HR 2 382 000 29. Cypr CY 1 361 000 30. Islandia IS 939 000 31. Malta MT 780 000 32. Luksemburg LU 705 000 33. Liechtenstein LI 170 000 Ogółem (Total) 473 458 000 Polska dysponowała czwartym co do wysokości budżetem na realizację działań zdecentralizowanych programu Erasmus. Wysokość funduszy przyznawanych poszczególnym krajom zależy m.in. od: liczby studentów w danym kraju, liczby nauczycieli akademickich w przeliczeniu na pełne etaty, kosztów utrzymania i lokalizacji kraju (koszty podróży), liczby studentów i pracowników uczelni, którzy byli beneficjantami programu Erasmus w ostatnim okresie sprawozdawczym, liczby projektów typu kurs intensywny koordynowanych przez uczelnie z danego kraju oraz od liczby kursów EILC zorganizowanych w ostatnim okresie sprawozdawczym i liczby uczestniczących w nich studentów. Polska wykorzystuje blisko 100 proc. przyznanego budżetu. W roku 2011/12 spożytkowaliśmy 42,5 mln euro, tj. 98,6 proc. środków przyznanych na realizację programu Erasmus. 11

Wykorzystanie środków z budżetu programu Erasmus w Polsce, według typów działań. The use of Erasmus funds in Poland, by type of activity Kwota wykorzystana w euro Used funds Mobilność studentów Student mobility Mobilność pracowników uczelni Staff mobility Organizacja mobilności Organisation of mobility Projekty typu kursy intensywne Intensive Programmes Intensywne kursy jezykowe EILC Erasmus Intensive Language Courses Wizyty przygotowawcze Preparatory Visits Kwota wykorzystana OGÓŁEM Used funds total 33 096 586 4 932 393 3 596 789 799 757 130 000 9042 42 564 567 1,90% 11,60% 8,50% 0,3% 0,02% 77,80% Mobilność studentów Mobilność pracowników uczelni Organizacja mobilności Projekty typu kursy intensywne Intensywne kursy jezykowe EILC Wizyty przygotowawcze 12

Działania typu mobilność w Polsce w roku akademickim 2011/12 Do Narodowej Agencji wpłynęło 260 wniosków z uczelni o dofinansowanie działań związanych z mobilnością (liczba wniosków jest równa liczbie wnioskodawców) oraz 2 wnioski konsorcjów instytucji o dofinansowanie organizacji zagranicznych praktyk dla studentów. Zaakceptowanych zostało 258 wniosków 256 wniosków uczelni oraz obydwa wnioski konsorcjów organizujących wyjazdy na praktyki. Spośród tych beneficjentów 253 instytucje faktycznie zrealizowały zaplanowane działania związane z mobilnością (251 uczelni i 2 konsorcja). We wniosku składanym do Narodowej Agencji uczelnie mogły planować realizację jednego, kilku lub wszystkich wymienionych poniżej działań:!! wyjazdy studentów na studia,!! wyjazdy studentów na praktyki,!! wyjazdy nauczycieli akademickich w celu prowadzenia zajęć dydaktycznych w zagranicznych szkołach wyższych,!! wyjazdy pracowników uczelni na szkolenia za granicą. Liczba uczelni realizujących poszczególne działania typu mobilność w roku 2011/12. Number of HEIs (Higher Education Institutions) implementing mobility type activities in 2011/12 Liczba uczelni Number of HEIs Wyjazdy studentów na studia Student mobility for studies Wyjazdy studentów na praktyki Student mobility for placements Wyjazdy nauczycieli akademickich w celu prowadzenia zajęć Staff mobility teaching assignments Wyjazdy pracowników uczelni na szkolenia Staff mobility training 203 167 225 200 13

Wymiana studentów w Europie SM Student mobility W roku akademickim 2011/12 na studia i na praktyki za granicą wyjechało łącznie 252 827 studentów, tj. o 9 proc. więcej niż w roku poprzednim. Od początku istnienia programu z wyjazdów Erasmusa skorzystało 2 762 694 studentów ze wszystkich krajów uczestniczących w programie. Liczba wyjazdów studentów w ramach programu Erasmus w latach 1987/88 2011/12. Erasmus student mobility 1987/88 2011/12 1987/88 1988/89 1989/90 1990/91 1991/92 1992/93 1993/94 1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/2000 2000/01 2001/02 2002/03 2003/04 2004/05 2005/06 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 3244 9914 19 456 27 906 36 314 51 694 62 362 73 407 84 642 79 874 85 999 97 601 107 666 111 092 115 432 123 957 135 586 144 037 154 421 159 324 182 697 198 568 213 266 231 410 252 827 Podobnie jak w poprzednim roku, najwięcej studentów wysłała w ramach programu Hiszpania (ponad 39 tys.). Na kolejnych miejscach znalazły się: Niemcy, Francja, Włochy i Polska. Średnie miesięczne stypendium wynosiło 250 euro, czyli tyle samo, co w roku poprzednim, a średnia długość pobytu za granicą wynosiła 5,9 miesiąca. Od roku 2011/12 uczelnie biorące udział w programie Erasmus mogą wysyłać na stypendia także studentów pochodzących z krajów, których program nie obejmuje. Wśród 252 tys. studentów, którzy skorzystali z wyjazdów Erasmusa, znalazło się 5461 obywateli tych krajów, studiujących na uczelniach Europy i Turcji. Najwięcej z nich pochodziło z Chin, Maroka, Rosji, Albanii i Ukrainy. 14

Mobilność studentów w programie Erasmus w roku 2011/12 zestawienie ogólne. Student mobility in 2011/12 general information Dane według typu mobilności Łączna liczba studentów Erasmusa Total number of Erasmus students Średnie miesięczne stypendium (w euro) Average monthly grant (in EUR) Średni czas trwania pobytu za granicą (w miesiącach) Average duration (in months) Liczba studentów niepełnosprawnych Number of students with special needs Wyjazdy na studia Studies Wyjazdy na praktyki Placements (traineeships) Mobilność studentów dane zbiorcze Student mobility total 204 744 48 083 252 827 232 357 250 6,3 4,3 5,9 295 41 336 Kraje, które wysłały w ramach Erasmusa najwięcej studentów Top sending countries Hiszpania, Francja, Niemcy, Włochy, Polska Francja, Niemcy, Hiszpania, Wielka Brytania, Polska Hiszpania, Niemcy, Francja, Włochy, Polska Kraje, które przyjęły w ramach Erasmusa najwięcej studentów Top receiving countries Hiszpania, Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy Hiszpania, Wielka Brytania, Niemcy, Francja, Włochy Hiszpania, Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy Studia I/II/III stopnia Level of studies (% share) Średni wiek studentów (w latach) Average age of students (years) Łączna liczba uczelni, których studenci wyjeżdżali w ramach Erasmusa Total number of HEIs sending students Procent kobiet Gender balance (Percent of women) Studia I stopnia 70% Studia II stopnia 28% Studia doktoranckie 1% Krótki cykl 1% Studia I stopnia 57% Studia II stopnia 29% Studia doktoranckie 3% Krótki cykl 11% Studia I stopnia 68% Studia II stopnia 28% Studia doktoranckie 1% Krótki cykl 3% 22,5 22,8 22,5 2283 2574 3189 60,6% 61,1% 60,7% Źródło: Erasmus facts, figures and trends. The European Union support for student and staff exchanges and university cooperation in 2011/12, Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Edukacji i Kultury, 2013 (publikacja dostępna na stronie Komisji Europejskiej: http://ec.europa.eu/education/erasmus/statistics_en.htm). Prawie we wszystkich krajach uczestniczących w programie odnotowano wzrost liczby studentów korzystających z wyjazdów Erasmusa w stosunku do poprzedniego roku. Liczba wyjazdów studentów wzrosła najbardziej w Chorwacji, która uczestniczy w programie od roku 2009/10 (aż o 62 proc.), w Danii (20 proc.), Słowenii i Turcji (w obu przypadkach 17 proc.). W Polsce wzrost wyniósł 1,5 proc. W trzech krajach wysłano mniej studentów niż w poprzednim roku, były to: Cypr, Islandia i Rumunia. 15

Wyjazdy studentów w programie Erasmus w roku 2010/11 i 2011/12 wzrost lub spadek liczby wyjazdów. Outgoing Erasmus students in Europe in 2010/11 and in 2011/12 increased or decreased mobility Kraj Country 2010/11 2011/12 Wzrost lub spadek w stosunku do roku 2010/11 Rate of increase as compared with 2010/11 Austria AT 5216 5590 7,2% Belgia BE 6824 7091 3,9% Bułgaria BG 1837 1852 0,8% Chorwacja HR 545 882 61,8% Cypr CY 264 257-2,7% Czechy CZ 6433 7004 8,9% Dania DK 2768 3315 19,8% Estonia EE 1028 1092 6,2% Finlandia FI 5081 5272 3,8% Francja FR 31 747 33 269 4,8% Grecja GR 3437 3591 4,5% Hiszpania ES 36 183 39 545 9,3% Holandia NL 8590 9310 8,4% Irlandia IE 2511 2754 9,7% Islandia IS 263 261-0,8% Liechtenstein LI 38 38 0,0% Litwa LT 3417 3548 3,8% Luksemburg LU 441 450 2,0% Łotwa LV 1959 2194 12,0% Malta MT 149 Niemcy DE 30 274 33 363 10,2% Norwegia NO 1529 1690 10,5% Polska PL 14 234 15 315 7,6% Portugalia PT 5964 6484 8,7% Rumunia RO 4604 4578-0,6% Słowacja SK 2458 2685 9,2% Słowenia SI 1480 1735 17,2% Szwajcaria CH 2714 Szwecja SE 3160 3573 13,1% Turcja TR 10 095 11 826 17,1% Węgry HU 4164 4361 4,7% Wielka Brytania UK 12 833 13 662 6,5% Włochy IT 22 031 23 377 6,1% Ogółem (Total) 231 408 252 827 9,3% 16

Wzrost lub spadek liczby wyjazdów studentów z poszczególnych krajów w roku 2011/12 stosunku do roku 2010/11. Student mobility growth rate between 2010/11 and 2011/12, by country 17

Wyjazdy studentów z poszczególnych krajów na studia i na praktyki w roku 2011/12. Student mobility for studies and placements in 2011/12 outgoing students per country Kraj Country Wyjazdy na studia Number of outgoing students studies Wyjazdy na praktyki Number of outgoing students placements Łączna liczba wyjazdów na studia i na praktyki Number of outgoing students studies and placements Austria AT 4549 1041 5590 Belgia BE 5807 1284 7091 Bułgaria BG 1533 319 1852 Chorwacja HR 682 200 882 Cypr CY 214 43 257 Czechy CZ 6059 945 7004 Dania DK 2300 1015 3315 Estonia EE 770 322 1092 Finlandia FI 4088 1184 5272 Francja FR 25 924 7345 33 269 Grecja GR 2988 603 3591 Hiszpania ES 34 103 5442 39 545 Holandia NL 6449 2861 9310 Irlandia IE 1963 791 2754 Islandia IS 232 29 261 Liechtenstein LI 33 5 38 Litwa LT 2637 911 3548 Luksemburg LU 447 3 450 Łotwa LV 1446 748 2194 Malta MT 94 55 149 Niemcy DE 27 593 5770 33 363 Norwegia NO 1542 148 1690 Polska PL 12 106 3209 15 315 Portugalia PT 5269 1215 6484 Rumunia RO 3380 1198 4578 Słowacja SK 2169 516 2685 Słowenia SI 1411 324 1735 Szwajcaria CH 2514 200 2714 Szwecja SE 3204 369 3573 Turcja TR 10 268 1558 11 826 Węgry HU 3472 889 4361 Wielka Brytania UK 9094 4568 13 662 Włochy IT 20 404 2973 23 377 Ogółem (Total) 204 744 48 083 252 827 18

Wyjazdy studentów z poszczególnych krajów na studia i na praktyki w roku 2011/12. Student mobility for studies and placements in 2011/12 outgoing students per country 45 000 40 000 35 000 30 000 25 000 20 000 15 000 10 000 5000 0 ES DE FR IT PL UK TR NL BE CZ PT AT FI RO HU GR SE LT DK IE CH SK LV BG SI NO EE HR LU IS CY MT LI 39 545 33 363 33 269 23 377 Liczba studentów wyjeżdżających na praktykę (Number of outgoing students placements) Liczba studentów wyjeżdżających na studia (Number of outgoing students studies) 15 315 13 662 11 826 9310 7091 7004 6484 5590 5272 4578 4361 3591 3573 3548 3315 2754 2714 2685 2194 1852 1735 1690 1092 882 450 261 257 149 38 Na pierwszych miejscach rankingu krajów docelowych pozostały te same kraje, co w poprzednim roku, ale znacznie wzrosła liczba studentów, którzy do tych krajów przyjechali. Hiszpania przyjęła ponad 39 tys. studentów zagranicznych, Francja blisko 29 tys. studentów, Niemcy 27,9 tys., Wielka Brytania 25,8 tys. i Włochy ponad 20 tys. Polska, jako jedyny nowy kraj UE, znalazła się w dziesiątce krajów przyjmujących najwięcej studentów (prawie 9 tys.). Zajęliśmy wyższą niż w zeszłym roku pozycję pod względem liczby przyjazdów studentów przesunęliśmy się z dziesiątego na dziewiąte miejsce. Przyjazdy studentów do poszczególnych krajów w roku 2011/12. Student mobility in 2011/12 incoming students per country 45 000 40 000 35 000 30 000 25 000 20 000 15 000 10 000 5000 0 39 300 28 964 27 872 25 760 20 204 10 354 9892 9197 8972 8593 6906 6501 5834 5751 5751 5269 4347 3897 3757 2760 1877 1732 1696 1355 1202 1084 908 892 693 571 498 377 61 ES FR DE UK IT SE NL PT PL BE FI DK CZ IE AT TR NO CH HU GR LT RO SI SK MT EE BG LV CY IS LU HR LI 19

Erasmus aktywnie wspiera studentów niepełnosprawnych decydujących się na wyjazd na część studiów lub praktykę za granicą. Ze specjalnego funduszu w budżecie programu wypłacane są studentom niepełnosprawnym dodatkowe środki przeznaczone na pokrycie kosztów związanych z ich specjalnymi potrzebami. Wśród stypendystów Erasmusa w roku 2011/12 było 336 studentów niepełnosprawnych, spośród których najwięcej zostało wysłanych na stypendium przez polskie uczelnie (109 osób). Pod względem liczby studentów wyjeżdżających na studia i praktyki Erasmusa z poszczególnych uczelni pierwsze miejsca w rankingu zajmują uczelnie hiszpańskie, włoskie i jedna polska Uniwersytet Warszawski (1349 wyjazdów). Najwięcej studentów wysyłają co zrozumiałe duże uczelnie o profilu ogólnym: uniwersytety i politechniki lub uniwersytety techniczne. Poza Uniwersytetem Warszawskim na stosunkowo dobrych pozycjach utrzymały się dwie inne polskie uczelnie: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (na 23. miejscu). i Uniwersytet Jagielloński (na 26. miejscu). Pierwsze miejsca w rankingu najbardziej popularnych uczelni przyjmujących zajmują w większości te same instytucje, które wysyłają najwięcej swoich studentów na wyjazdy erasmusowe. W tym zestawieniu uczelnie polskie pozostają niestety nadal na dość dalekich miejscach (Uniwersytet Warszawski na 48. pozycji, a Uniwersytet Jagielloński na 51. pozycji). Na pierwszym miejscu w obu rakingach uczelni wysyłających i przyjmujących znalazł się Uniwersytet w Granadzie, którzy wysłał 2101 swoich studentów, a przyjął 2052 studentów zagranicznych. Wiele uczelni z pierwszych miejsc obu rankingów osiągnęło niemal równowagę wymiany. Uczelnie, które wysłały najwięcej studentów w ramach Erasmusa w roku 2011/12. Universities with the highest number of outgoing Erasmus students in 2011/12 Uczelnia University Kod Erasmusa Erasmus code Kraj Country Liczba studentów wysłanych na studia i na praktyki Erasmusa Number of outgoing Erasmus students 1. Universidad de Granada E GRANADA01 Hiszpania 2101 2. Universidad Complutense de Madrid E MADRID03 Hiszpania 2065 3. Università di Bologna I BOLOGNA01 Włochy 1713 4. Universidad de Sevilla E SEVILLA01 Hiszpania 1694 5. Universitat de Valencia (Estudi General) UVEG E VALENCI01 Hiszpania 1532 6. Universidad Politécnica de Valencia E VALENCI02 Hiszpania 1466 7. Uniwersytet Warszawski PL WARSZAW01 Polska 1349 8. Università degli Studi di Roma 'La Sapienza' I ROMA01 Włochy 1213 9. Università degli Studi di Padova I PADOVA01 Włochy 1195 10. Univerza v Ljubljani SI LJUBLJA01 Słowenia 1188 11. Univerzita Karlova v Praze CZ PRAHA07 Czechy 1172 12. Universidad Politecnica de Madrid (UPM) E MADRID05 Hiszpania 1142 13. Universitaet Wien A WIEN01 Austria 1103 14. Universidad Autonoma de Madrid E MADRID04 Hiszpania 1031 15. Masarykova Univerzita CZ BRNO05 Czechy 1029 20

16. Universitat de Barcelona E BARCELO01 Hiszpania 1002 17. Universitat Politècnica de Cataluña E BARCELO03 Hiszpania 1001 18. Technische Universität München D MUNCHEN02 Niemcy 922 19. Universidad Carlos III de Madrid E MADRID14 Hiszpania 912 20. Universidad de Zaragoza E ZARAGOZ01 Hiszpania 911 23. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza PL POZNAN01 Polska 871 26. Uniwersytet Jagielloński PL KRAKOW01 Polska 841 Uczelnie, które przyjęły najwięcej zagranicznych studentów Erasmusa w roku 2011/12. Universities with the highest number of incoming Erasmus students in 2011/12 Uczelnia University Kod Erasmusa Erasmus code Kraj Country Liczba przyjętych studentów Number of incoming Erasmus students 1. Universidad de Granada E GRANADA01 Hiszpania 2052 2. Universidad de Sevilla E SEVILLA01 Hiszpania 1769 3. Universidad Complutense de Madrid E MADRID03 Hiszpania 1709 4. Universitat de Valencia (Estudi General) UVEG E VALENCI01 Hiszpania 1698 5. Università di Bologna I BOLOGNA01 Włochy 1693 6. Aarhus Universitet DK ARHUS01 Dania 1532 7. Universidad Politécnica de Valencia E VALENCI02 Hiszpania 1508 8. Univerzita Karlova v Praze CZ PRAHA07 Czechy 1137 9. Universidad de Salamanca E SALAMAN02 Hiszpania 1110 10. Universita' degli Studi di Roma 'La Sapienza' I ROMA01 Włochy 1107 11. Universitat de Barcelona E BARCELO01 Hiszpania 1105 12. Freie Universität Berlin D BERLIN01 Niemcy 1039 13. Universitat Autonoma de Barcelona E BARCELO02 Hiszpania 1007 14. Universita' degli Studi di Firenze I FIRENZE01 Włochy 1004 15. Univerza v Ljubljani SI LJUBLJA01 Słowenia 957 16. Kungliga Tekniska Högskolan S STOCKHO04 Szwecja 941 17. Universität Wien A WIEN01 Austria 930 18. Koebenhavns Universitet DK KOBENHA01 Dania 926 19. Humboldt- Universität zu Berlin D BERLIN13 Niemcy 907 20. Lunds Universitet S LUND01 Szwecja 901 48. Uniwersytet Warszawski PL WARSZAW01 Polska 608 51. Uniwersytet Jagielloński PL KRAKOW01 Polska 600 21

Studenci wyjeżdżający w ramach Erasmusa w roku 2011/12 jako procent populacji studentów w danym kraju. Outgoing Erasmus students in 2011/12 as a share of student population by country 8,00% 7,00% 6,00% 7,25% Średnia w roku (average in) 2011/12 5,00% 4,00% 3,86% 3,00% 2,00% 1,00% 1,89% 1,86% 1,83% 1,65% 1,51% 1,49% 1,48% 1,44% 1,44% 1,41% 1,40% 1,29% 1,28% 1,12% 1,10% 1,10% 1,09% 1,09% 1,07% 0,82% 0,68% 0,68% 0,67% 0,64% 0,53% 0,52% 0,51% 0,35% 0,26% 0,00% LU LI LV ES LT FI PT EE BE AT CZ FR IS SI IE IT NL DE SK HU DK CY PL SE NO BG RO GR UK HR TR W roku 2011/12 średnio 0,95 proc. populacji studentów wyjeżdżało w ramach programu. Oprócz dwóch niewielkich krajów Luksemburga i Liechtensteinu najwyższy procent studentów Erasmusa odnotowały Łotwa (1,89 proc.), Hiszpania (1,86 proc.) i Litwa (1,83 proc.). Podobnie jak w poprzednim roku powyżej średniej europejskiej znalazło się 21 krajów, a poniżej 11 krajów, w tym m.in. Polska, Wielka Brytania i Turcja, które mimo to należą do czołówki państw wysyłających najwięcej studentów w programie Erasmus jeśli wziąć pod uwagę liczby bezwzględne. Zrównoważoną wymianą mogło się pochwalić tylko kilka krajów, w tym erasmusowy potentat Hiszpania, która wysłała w ramach programu 39 545 studentów, a przyjęła 39 300 studentów zagranicznych. Równowagę wymiany studentów odnotowano też w Austrii (5590 wyjazdów/5751 przyjazdów), Estonii (1092 wyjazdy/1084 przyjazdy) i w Słowenii (1735 wyjazdów/1696 przyjazdów). Wyjazdy studentów z poszczególnych krajów i przyjazdy do poszczególnych krajów w roku 2011/12 (studia i praktyki). Student mobility in 2011/12 outgoing and incoming students by country Kraj Country Liczba studentów wyjeżdżających Number of outgoing students Liczba studentów przyjeżdżających Number of incoming students Stosunek liczby przyjeżdżających do wyjeżdżających Incoming/outgoing students ratio (%) Austria AT 5590 5751 102,9% Belgia BE 7091 8593 121,2% Bułgaria BG 1852 908 49,0% Chorwacja HR 882 377 42,7% Cypr CY 257 693 269,6% 22

Czechy CZ 7004 5834 83,3% Dania DK 3315 6501 196,1% Estonia EE 1092 1084 99,3% Finlandia FI 5272 6906 131,0% Francja FR 33 269 28 964 87,1% Grecja GR 3591 2760 76,9% Hiszpania ES 39 545 39 300 99,4% Holandia NL 9310 9892 106,3% Irlandia IE 2754 5751 208,8% Islandia IS 261 571 218,8% Liechtenstein LI 38 61 160,5% Litwa LT 3548 1877 52,9% Luksemburg LU 450 498 110,7% Łotwa LV 2194 892 40,7% Malta MT 149 1202 806,7% Niemcy DE 33 363 27 872 83,5% Norwegia NO 1690 4347 257,2% Polska PL 15 315 8972 58,6% Portugalia PT 6484 9197 141,8% Rumunia RO 4578 1732 37,8% Słowacja SK 2685 1355 50,5% Słowenia SI 1735 1696 97,8% Szwajcaria CH 2714 3897 143,6% Szwecja SE 3573 10 354 289,8% Turcja TR 11 826 5269 44,6% Węgry HU 4361 3757 86,1% Wielka Brytania UK 13 662 25 760 188,6% Włochy IT 23 377 20 204 86,4% Ogółem (Total) 252 827 252 827 Wyjazdy na studia SMS Student mobility for studies W roku akademickim 2011/12 na kilkumiesięczny lub roczny okres studiów za granicą wyjechało w ramach programu Erasmus 204 744 studentów, o 7,4 proc. więcej niż w roku poprzednim. Blisko 70 proc. wyjeżdżających stanowili studenci studiów I stopnia (lub niższych lat studiów jednolitych), 28 proc. studenci studiów II stopnia (lub wyższych lat studiów jednolitych), a 1 proc. doktoranci. 23

Podobnie jak rok wcześniej najwięcej osób wyjechało na zagraniczny okres studiów z krajów o najliczniejszej populacji studentów w Europie: z Hiszpanii (ponad 34 tys.), Niemiec (27,6 tys.), Francji (prawie 26 tys.), Włoch (20,4 tys.) i Polski (ponad 12 tys.). Średnia długość pobytu na studiach w zagranicznej uczelni wynosiła 6,3 miesiąca, a średnie miesięczne stypendium, podobnie jak rok wcześniej, 232 euro. Pod względem dziedzinowym najliczniejszą grupą stypendystów Erasmusa byli studenci nauk społecznych, biznesu i prawa (łącznie 41,4 proc.), następni w klasyfikacji byli studenci nauk humanistycznych i artystycznych (21,9 proc.), nauk inżynieryjnych, związanych z produkcją i budownictwa (15 proc.), a następnie nauk ścisłych, matematyki i informatyki (prawie 8 proc.). Wyjazdy z poszczególnych krajów i przyjazdy do poszczególnych krajów na studia w roku 2011/12. Student mobility for studies in 2011/12 outgoing and incoming students by country Kraj Country Liczba studentów wyjeżdżających Number of outgoing students Liczba studentów przyjeżdżających Number of incoming students Stosunek liczby przyjeżdżających do wyjeżdżających Incoming/outgoing students ratio (%) Austria AT 4549 4827 106,1% Belgia BE 5807 6301 108,5% Bułgaria BG 1533 552 36,0% Chorwacja HR 682 289 42,4% Cypr CY 214 463 216,4% Czechy CZ 6059 5043 83,2% Dania DK 2300 5964 259,3% Estonia EE 770 930 120,8% Finlandia FI 4088 6300 154,1% Francja FR 25 924 24 269 93,6% Grecja GR 2988 1817 60,8% Hiszpania ES 34 103 31 493 92,3% Holandia NL 6449 8222 127,5% Irlandia IE 1963 4275 217,8% Islandia IS 232 456 196,6% Liechtenstein LI 33 43 130,3% Litwa LT 2637 1603 60,8% Luksemburg LU 447 86 19,2% Łotwa LV 1446 727 50,3% Malta MT 94 428 455,3% Niemcy DE 27 593 21 217 76,9% Norwegia NO 1542 3843 249,2% Polska PL 12 106 8178 67,6% 24

Portugalia PT 5269 8087 153,5% Rumunia RO 3380 1382 40,9% Słowacja SK 2169 1103 50,9% Słowenia SI 1411 1516 107,4% Szwajcaria CH 2514 2596 103,3% Szwecja SE 3204 9448 294,9% Turcja TR 10 268 4557 44,4% Węgry HU 3472 3244 93,4% Wielka Brytania UK 9094 18 024 198,2% Włochy IT 20 404 17 461 85,6% Ogółem (Total) 204 744 204 744 Nadal pozostaje aktualne stwierdzenie, że równowaga wymiany studentów jest w wielu krajach trudna do osiągnięcia, m.in. z uwagi na zbyt ograniczoną ofertę studiów w językach obcych. Tylko Szwajcaria (nowy kraj w Erasmusie) wysłała w ramach programu prawie tylu studentów, ilu przyjechało na szwajcarskie uczelnie z zagranicy (2514 wyjazdów/2596 przyjazdów). Wymiana zbliżała się też do równowagi w Austrii (4549 wyjazdów/4827 przyjazdów), Francji (25 924/24 269) i na Węgrzech (3472/3244). W 17 krajach liczba przyjazdów studentów przewyższyła liczbę wyjazdów. Największą przewagę tego typu odnotowano na Malcie, w krajach skandynawskich (Szwecji, Danii, Norwegii) oraz w Irlandii (ponad 2 razy więcej przyjazdów niż wyjazdów). Studentów wyjeżdżających było natomiast więcej niż studentów przyjeżdżających w 16 krajach, do których należały m.in. Francja, Węgry, Hiszpania, Włochy, Czechy, Niemcy i Polska. Wyjazdy z poszczególnych krajów na studia w ramach Erasmusa w roku 2011/12. Student mobility for studies in 2011/12 outgoing student, by country 40 000 35 000 30 000 25 000 20 000 34 103 27 593 25 924 20 404 15 000 10 000 5000 0 12 106 10 268 9094 6449 6059 5807 5269 4549 4088 3472 3380 3204 2988 2637 2514 2300 2169 1963 1542 1533 1446 1411 770 682 447 232 214 94 33 ES DE FR IT PL TR UK NL CZ BE PT AT FI HU RO SE GR LT CH DK SK IE NO BG LV SI EE HR LU IS CY MT LI 25

Przyjazdy do poszczególnych krajów na studia w ramach Erasmusa w roku 2011/12. Student mobility for studies in 2011/12 incoming students, by country 35 000 30 000 25 000 20 000 31 493 24 269 21 217 18 024 17 461 15 000 10 000 5000 0 9448 8222 8178 8087 6301 6300 5964 5043 4827 4557 4275 3843 3244 2596 1817 1603 1516 1382 1103 930 727 552 463 456 428 289 86 43 ES FR DE UK IT SE NL PL PT BE FI DK CZ AT TR IE NO HU CH GR LT SI RO SK EE LV BG CY IS MT HR LU LI Wyjazdy na praktyki SMP Student mobility for placements W programie Erasmus student może wyjechać na 3 do 12 miesięcy na zagraniczną praktykę odpowiadającą kierunkowi studiów. Praktyka jest zaliczana przez uczelnię studenta jako część programu studiów (praktyka obowiązkowa lub nieobowiązkowa). Wyjazdy na zagraniczne praktyki nadal cieszą się wśród studentów dużą popularnością, a ich liczba dynamicznie rośnie z roku na rok. W roku 2011/12 z wyjazdów na praktyki skorzystało ponad 17 proc. więcej studentów niż w roku poprzednim. Ogółem na praktyki Erasmusa wyjechało 48 083 studentów, tj. 19 proc. ogółu studentów Erasmusa (w roku 2010/11 było ich niecałe 18 proc.). Liderami pod względem liczby studentów wysłanych na praktyki były: Francja (7345 osób), Niemcy (5770), Hiszpania (5442), Wielka Brytania (4568) i Polska (3209), a najpopularniejszymi krajami docelowymi były: Hiszpania (7807 studentów), Wielka Brytania (7736), Niemcy (6655), Francja (4695) i Włochy (2743). W obu tych rankingach sytuacja prawie nie zmieniła się w stosunku do roku 2010/11. Zagraniczna praktyka trwała średnio 4,3 miesiąca, a średnie miesięczne stypendium wynosiło 357 euro, było więc niższe niż w roku 2010/11 (366 euro). Studentów Erasmusa przyjęło na praktyki 35 785 przedsiębiorstw 1, tj. o 16,6 proc. więcej niż w roku poprzednim. Największą grupę praktykantów stanowili studenci nauk społecznych, biznesu 1 Termin przedsiębiorstwo w przypadku praktyk ma szerokie znaczenie i oznacza podmiot gospodarczy (którym może być też organizacja lub instytucja, w tym uczelnia), który przyjmuje studenta na praktykę. 26

i prawa (31,8 proc.). Za nimi uplasowali się studenci nauk inżynieryjnych, związanych z produkcja i budownictwa (17,1 proc.), a nastepnie studenci nauk humanistycznych i artystycznych (16,9 proc.). Wyjazdy studentów z poszczególnych krajów i przyjazdy do poszczególnych krajów na praktyki w roku 2011/12. Student mobility for placements Erasmus outgoing and incoming students per country Kraj Country Liczba studentów wyjeżdżających na praktyki Number of outgoing students Liczba studentów przyjeżdżających na praktyki Number of incoming students Stosunek liczby przyjeżdżających do wyjeżdżających Incoming/outgoing students ratio (%) Austria AT 1041 924 88,8% Belgia BE 1284 2292 178,5% Bułgaria BG 319 356 111,6% Chorwacja HR 200 88 44,0% Cypr CY 43 230 534,9% Czechy CZ 945 791 83,7% Dania DK 1015 537 52,9% Estonia EE 322 154 47,8% Finlandia FI 1184 606 51,2% Francja FR 7345 4695 63,9% Grecja GR 603 943 156,4% Hiszpania ES 5442 7807 143,5% Holandia NL 2861 1670 58,4% Irlandia IE 791 1476 186,6% Islandia IS 29 115 396,6% Liechtenstein LI 5 18 360,0% Litwa LT 911 274 30,1% Łotwa LU 3 412 13733,3% Luksemburg LV 748 165 22,1% Malta MT 55 774 1407,3% Niemcy DE 5770 6655 115,3% Norwegia NO 148 504 340,5% Polska PL 3 209 794 24,7% Portugalia PT 1215 1110 91,4% Rumunia RO 1198 350 29,2% Słowacja SK 516 252 48,8% Słowenia SI 324 180 55,6% Szwajcaria CH 200 1301 650,5% Szwecja SE 369 906 245,5% 27

Turcja TR 1558 712 45,7% Węgry HU 889 513 57,7% Wielka Brytania UK 4568 7736 169,4% Włochy IT 2973 2743 92,3% Ogółem (Total) 48 083 48 083 Wyjazdy studentów z poszczególnych krajów na praktyki Erasmusa w roku 2011/12. Student mobility for placements in 2011/12 outgoing students, by country 8000 7345 7000 6000 5000 5770 5442 4568 4000 3000 2000 1000 0 3209 2973 2861 1558 1284 1215 1198 1184 1041 1015 945 911 889 791 748 603 516 369 324 322 319 200 200 148 55 43 29 5 FR DE ES UK PL IT NL TR BE PT RO FI AT DK CZ LT HU IE LV GR SK SE SI EE BG HR CH NO MT CY IS LI Przyjazdy do poszczególnych krajów na praktyki w ramach Erasmusa w roku 2011/12. Student mobility for placements in 2011/12 incoming students, by country 9000 8000 7000 7807 7736 6655 6000 5000 4695 4000 3000 2000 1000 0 2743 2292 1670 1476 1301 1110 943 924 906 794 791 774 712 606 537 513 504 412 356 350 274 252 230 180 165 154 115 88 18 ES UK DE FR IT BE NL IE CH PT GR AT SE PL CZ MT TR FI DK HU NO LU BG RO LT SK CY SI LV EE IS HR LI 28

W niewielu krajach wymiana studentów odbywających praktyki zbliża się do równowagi. Prawie zrównoważona była pod tym względem wymiana we Włoszech (2973 wyjazdy/2743 przyjazdy) oraz tak jak z poprzednim roku w Portugalii (1215/1110) i w Bułgarii (319/356). W innych krajach przeważały wyjazdy albo przyjazdy na praktyki. Przewaga przyjazdów na praktyki miała miejsce w 15 krajach, a przewaga wyjazdów w 18 krajach. Krajami, w których przeważały przyjazdy na praktyki były: Luksemburg (3 wyjazdy/412 przyjazdów), Malta (55/774), Szwajcaria (200/1301), Cypr (43/230) oraz kraje skandynawskie: Islandia (29/115), Norwegia (148/504) i Szwecja (369/906). Liczba wyjazdów znacznie przewyższała natomiast liczbę przyjazdów na Łotwie (748 wyjazdów/165 przyjazdów), w Polsce (3209/794), w Rumunii (1198/350) i na Litwie (911/274). Opracowanie: Małgorzata Członkowska-Naumiuk 29

Wymiana studentów w Polsce SM Student mobility, Poland Wyjazdy Outgoing students Od roku 1998/99, w którym Polska przystąpiła do programu Erasmus, z wyjazdów na studia i na praktyki za granicą skorzystało już ponad 123 tys. polskich studentów. W roku 2011/12 na kilkumiesięczne lub roczne stypendium Erasmusa wyjechało 15 315 studentów z 226 uczelni. Z wyjazdów Erasmusa skorzystało o 7,6 proc. studentów więcej niż w roku poprzednim. Znacznie, bo aż o 20,5 proc., wzrosła liczba wyjazdów na praktyki, podczas gdy liczba wyjazdów na studia zwiększyła się tylko o 4,6 proc. Sytuacja pod tym względem była jednak lepsza niż rok wcześniej, kiedy odnotowano spadek liczby wyjazdów na studia. Środki przyznane uczelniom na mobilność studentów wynosiły 33,5 mln euro, z czego uczelnie wykorzystały 33,1 mln, czyli prawie 99 proc. Liczba polskich studentów wyjeżdżających w ramach programu Erasmus w kolejnych latach. Polish outgoing Erasmus students, by year 18 000 16 000 14 000 12 000 10 000 8388 9974 11 219 12 854 13 402 14 021 14 234 15 315 8000 6000 4000 2000 1426 2813 3691 4322 5419 6278 0 1998/1999 1999/2000 2000/01 2001/02 2002/03 2003/04 2004/05 2005/06 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 30

Polscy studenci Erasmusa w roku 2011/12 w podziale na kobiety i mężczyzn. Polish outgoing Erasmus students, share of women and men 29% 71% Mężczyźni Kobiety Polscy studenci Erasmusa w roku 2011/12 poziomy studiów. Polish outgoing Erasmus students, levels of studies 1,9% 46,9% 51,2% Studia licencjackie lub niższe lata studiów jednolitych (1 st cycle studies) Studia magisterskie lub wyższe lata studiów jednolitych (2 nd cycle studies) Studia doktoranckie (Doctoral studies) Fundusze z budżetu programu Erasmus na mobilność studentów w roku 2011/12 (w euro). Erasmus funds for student mobility in Poland in 2011/12 (in euro) Wyjazdy na studia Studies Wyjazdy na praktyki Placements Ogółem wyjazdy studentów Student mobility total Środki przekazane uczelniom Funds allocated to HEIs Środki wykorzystane Funds used Procent wykorzystania Percent of used funds 28 659 185 28 415 701,86 99,15% 4 861 823 4 681 452,80 96,29% 33 521 008 33 097 154,66 98,74% 31

Wyjazdy studentów polskich uczelni do poszczególnych krajów od roku 2000/01 i łącznie w okresie 1998/99 2011/12. Polish outgoing students from 2000 to 2012, and in the period 1998/99 2011/12, by country of destination 2000/01 2001/02 2002/03 2003/04 2004/05 2005/06 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 Ogółem w latach 1998 2012 Austria AT 61 73 131 159 229 293 286 324 313 293 324 313 2867 Belgia BE 218 230 294 358 436 475 520 561 486 468 466 455 5253 Bułgaria BG 18 49 66 93 110 121 146 238 841 Chorwacja HR 68 68 Cypr CY 0 7 38 30 50 62 89 65 341 Czechy CZ 84 247 353 423 483 516 555 516 3177 Dania DK 159 197 241 362 480 541 629 710 696 577 576 471 5879 Estonia EE 14 20 38 53 55 54 56 65 355 Finlandia FI 174 188 280 310 376 423 459 482 412 390 313 297 4283 Francja FR 529 624 745 857 1086 1116 1188 1210 1183 1226 1134 1253 12653 Grecja GR 77 96 106 122 167 182 184 393 424 487 366 373 3038 Hiszpania ES 245 319 442 546 764 968 1171 1521 1779 2164 2450 2721 15318 Holandia NL 207 243 292 294 405 440 453 476 468 456 453 465 5009 Irlandia IRL 35 50 51 74 98 136 167 161 111 127 100 89 1224 Islandia IS 2 7 14 22 19 30 31 29 154 Liechtenstein LI 2 6 4 5 17 Litwa LT 42 84 120 137 152 122 155 157 969 Luksemburg LU 1 1 3 3 2 8 8 26 Łotwa LV 11 36 42 52 63 71 65 82 422 Malta MT 3 4 9 11 17 57 53 73 227 Niemcy DE 1190 1392 1682 1870 2235 2329 2384 2466 2237 2129 2023 2228 25637 Norwegia NO 0 0 0 73 100 154 153 226 264 224 188 1382 Portugalia PT 119 152 192 222 298 371 478 619 787 922 1057 1176 6476 Rumunia RO 2 22 24 34 55 66 73 76 352 Słowacja SK 41 109 160 182 239 219 233 302 1485 Słowenia SI 28 76 101 115 152 167 164 165 968 Szwajcaria CH 79 79 Szwecja SE 143 192 246 286 336 375 373 362 395 332 311 340 3820 Turcja TR 21 103 191 332 409 470 566 642 2734 Węgry HU 35 70 109 155 185 233 244 249 1280 Wielka Brytania UK 281 262 314 337 475 567 627 727 742 782 783 801 7076 Włochy IT 252 304 403 481 628 824 881 1047 1149 1208 1212 1326 9946 Ogółem (Total) 3691 4322 5419 6278 8388 9974 11 219 12 854 13 402 14 021 14 234 15 315 123 356 Od roku 2007/08 dane obejmują wyjazdy na studia i na praktyki łącznie. 32

Najwięcej polskich studentów wyjechało do Hiszpanii, Niemiec, Włoch, Francji i Portugalii. W stosunku do poprzedniego roku wzrosła liczba wyjazdów studentów do 20 krajów, m.in. do Bułgarii (o 63 proc.), na Maltę (o 37,7 proc.), na Słowację (o 29,6 proc.) i na Łotwę (o 26 proc.). Mniej studentów wyjechało do 9 krajów, w tym m.in. na Cypr (o 27 proc. mniej wyjazdów), do Danii (o 18 proc.), Norwegii (o 16 proc.), Irlandii (o 11 proc.), Czech (o 7 proc.). Wyjazdy studentów polskich uczelni do poszczególnych krajów na studia i na praktyki Erasmusa w roku 2011/12. Student mobility for studies and placements in 2010/11 Polish outgoing students, by country 3000 2750 2500 2250 2000 1750 1500 1250 1000 750 500 250 0 2721 2228 1326 1253 1176 801 642 516 471 465 455 373 340 313 302 297 249 238 188 165 157 89 82 79 76 73 68 65 65 29 8 5 ES DE IT FR PT UK TR CZ DK NL BE GR SE AT SK FI HU BG NO SI LT IE LV CH RO MT HR CY EE IS LU LI 33

Wzrost lub spadek liczby wyjazdów polskich studentów do poszczególnych krajów w roku 2011/12 w stosunku do roku 2010/11. Increase/decrease of the number of outgoing Polish students in 2011/12, by country 34

Wyjazdy na studia SMS Student mobility for studies, Poland Pod względem liczby wyjazdów w roku 2011/12 Polska zajmowała nadal piąte miejsce za liderami Hiszpanią, Francją, Niemcami i Włochami. Z wyjazdów Erasmusa na studia skorzystało 12 106 studentów z 203 szkół wyższych. Średnia długość pobytu za granicą wynosiła prawie 6 miesięcy (5,9), a średnie stypendium wzrosło w stosunku do roku ubiegłego i wyniosło 396 euro na miesiąc. Uczelnie otrzymały łącznie ponad 28,7 mln euro na wyjazdy studentów na studia, z czego wykorzystały 99 proc. Z własnego budżetu lub z innych źródeł dofinansowało wyjazdy studentów 76 uczelni, o 12 mniej niż w roku poprzednim. Łączna kwota dofinansowania ze strony uczelni wyniosła ok. 767,5 tys. euro, czyli równowartość ok. 2,7 proc. wykorzystanych funduszy z programu Erasmus. Fundusze z budżetu programu Erasmus na wyjazdy studentów na studia w roku 2011/12 oraz dofinansowanie z innych źródeł (kwoty podane w euro). Erasmus funds for student mobility for studies in 2011/12 and co-financing from other sources (in euro) Środki przekazane uczelniom z funduszy programu Erasmus Total Erasmus grant alllocated for student mobility (studies) Kwota wykorzystana przez uczelnie, tj. wypłacona studentom Total Erasmus grant paid to students Procent wykorzystania funduszy Used funds/ allocated funds ratio (%) Szacunkowa wysokość dofinansowania z budżetu uczelni i z innych źródeł Co-funding from HEIs budget and other sources Procent, jaki stanowiło dofinansowanie w stosunku do wykorzystanej kwoty z programu Erasmus HEIs co-funding/ Erasmus grant ratio 28 659 185 28 415 701,86 99,15% 767 506,85 2,7% Nieco zwiększył się w tym roku odsetek stypendystów Erasmusa ze studiów II stopnia (50,7 proc. w porównaniu do 49 proc. w poprzednim roku), a zmniejszył się procent wyjeżdżających studentów I stopnia (48,2 proc. w stosunku do 49 proc. w zeszłym roku). Podobnie jak w roku ubiegłym ponad 70 proc. stypendystów stanowiły kobiety. 35

Studenci studiów I, II i III stopnia wyjeżdżający na część studiów w roku 2011/12, w podziale na kobiety i mężczyzn. Student mobility for studies in Poland (2011/12) number of students, by level of study and gender Poziom studiów Cycle of studies Kobiety Women Kobiety procent % of women Mężczyźni Men Mężczyźni procent % of men Łączna liczba wyjazdów Total Procent łącznej liczby wyjazdów % of the total number of outgoing students Studia I stopnia lub niższe lata studiów jednolitych First cycle students or students of the first 3 years of one-tier degrees Studia II stopnia Second cycle students or students of the last years of one-tier degrees Doktoranci Doctoral candidates 4188 71,8% 1646 28,2% 5834 48,2% 4333 70,6% 1803 29,4% 6136 50,7% 79 58,1% 57 41,9% 136 1,1% Ogółem (Total) 8600 71,0% 3506 29,0% 12 106 Wyjazdy polskich studentów na studia według dziedzin. Student mobility for studies, by general study area 1,0% 2,2% 2,3% 4,9% 0,3% 9,6% Nauki społeczne, biznesowe i prawne Nauki humanistyczne i artystyczne Nauki techniczne, związane z produkcją i budownictwem 41,4% Nauki ścisłe, matematyka i informatyka 14,5% Zdrowie i opieka społeczna Usługi Pedagogika i kształcenie nauczycieli Rolnictwo i weterynaria Nieznane lub niezdefiniowane 23,7% 36

Dwadzieścia polskich uczelni, które wysłały najwięcej studentów do zagranicznych szkół wyższych w roku 2011/12. Polish universities with the highest number of outgoing Erasmus students (studies) in 2011/12 Uczelnia Higher education institution Kod Erasmusa Erasmus code Liczba wyjazdów studentów na studia Number of mobility flows studies 1. Uniwersytet Warszawski PL WARSZAW01 1078 2. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu PL POZNAN01 752 3. Uniwersytet Jagielloński PL KRAKOW01 747 4. Uniwersytet Wrocławski PL WROCLAW01 526 5. Uniwersytet Łódzki PL LODZ01 478 6. Uniwersytet Mikołaja Kopernika PL TORUN01 348 7. Szkoła Główna Handlowa w Warszawie PL WARSZAW03 333 8. Politechnika Warszawska PL WARSZAW02 332 9. Politechnika Łódzka PL LODZ02 318 10. Politechnika Gdańska PL GDANSK02 293 11. Uniwersytet Gdański PL GDANSK01 286 12. Politechnika Wrocławska PL WROCLAW02 276 13. Uniwersytet Śląski w Katowicach PL KATOWIC01 270 14. Uniwersytet Ekonomicznyw Krakowie PL KRAKOW04 269 15. Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu PL POZNAN03 228 16. Politechnika Poznańska PL POZNAN02 206 17. Politechnika Śląska PL GLIWICE01 200 18. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie PL WARSZAW05 192 19. Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica PL KRAKOW02 192 20. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej PL LUBLIN01 171 W poniższej tabeli przedstawiono liczbę wyjazdów na studia z poszczególnych województw. Dane obejmują wyjazdy osób studiujących w danym województwie, które nie zawsze są jego mieszkańcami. Wyjazdy studentów na studia w roku 2011/12 w podziale na województwa. Student mobility for studies in 2011/12, by province Województwo Province Liczba uczelni wysyłających studentów na studia Number of HEIs Łączna liczba wyjazdów na studia Total number of students (mobility for studies) Dolnośląskie 22 1362 Kujawsko-pomorskie 8 457 Lubelskie 10 395 Lubuskie 2 57 Łódzkie 9 898 37