www.archpoznan.org.pl 1/9 KOMISJA DS. ŻYCIA KONSEKROWANEGO I. Aktualna sytuacja w Archidiecezji Poznańskiej 1. Obecność zakonów w istotny sposób kształtuje oblicze Kościoła w Archidiecezji Poznańskiej. Dowodem na to jest duża liczba świętych i błogosławionych zakonników i zakonnic, którzy przeszli przez Wielkopolskę. Ten wspaniały szereg uświęconych osób konsekrowanych rozpoczyna Pięciu Braci Męczenników Polski. Swoją męczeńską śmiercią uświęcili oni początki działalności Kościoła w naszej Archidiecezji. Przez kolejne stulecia dołączali do nich inni, a wśród nich, wyniesieni na ołtarze przez Jana Pawła II, św. Urszula Ledóchowska oraz grono błogosławionych: Maria Karłowska, Rafał Chyliński, poznańscy męczennicy II wojny światowej O. Ludwik Mzyk, Br. Józef Zapłata i Br. Grzegorz Frąckowiak oraz ostatnio beatyfikowana siostra Sancja Janina Szymkowiak. 2. W XI wieku na terenie Archidiecezji Poznańskiej powstało opactwo benedyktyńskie w Lubiniu. W następnych wiekach pojawili się cystersi, norbertanie, joannici, franciszkanie, dominikanie i jezuici. Liczne też, choć w mniejszej ilości niż męskie, były klasztory żeńskie. Nawet podczas zaborów gdy działalność większości zakonów była całkowicie zlikwidowana działały siostry miłosierdzia i elżbietanki, a także powstawały nowe zgromadzenia zakonne, takie jak sióstr służebniczek czy pasterek i stowarzyszenia życia apostolskiego. W okresie międzywojennym na terenie Archidiecezji Poznańskiej powstało Zgromadzenie Urszulanek Serca Jezusa Konającego i rozpoczęli swoją działalność sprowadzeni przez kardynała Edmunda Dalbora misjonarze oblaci Maryi Niepokalanej, a także przeorganizowane z nadaniem nowych statutów przez Kardynała Hlonda Zgromadzenie Braci Serca Jezusowego. W Poznaniu zaistniało również Towarzystwo Chrystusowe dla Wychodźców, założone przez kard. Augusta Hlonda. Po II wojnie światowej znacznie wzrosła liczba zakonów pracujących w Archidiecezji. Powstało też nowe zgromadzenie zakonne, Misjonarki Chrystusa Króla dla Polonii Zagranicznej, założone przez ks. Ignacego Posadzego TChr. W ostatnim czasie na teren Archidiecezji Poznańskiej powróciły siostry klawerianki, a swoją działalność rozpoczęli pijarzy. Czas powojenny zaowocował pojawieniem się instytutów świeckich, nowej formy życia konsekrowanego dla ludzi świeckich żyjących w świecie. Zachowują one swoją anonimowość, choć celem ich działalności jest apostolstwo w społeczeństwie, dążenie do przemiany świata od wewnątrz na podobieństwo ewangelicznego zaczynu. Podejmowane są obecnie prace nad formacją dziewic konsekrowanych i wdów, aby żyły według ściśle ustalonych statutów i przez swoją konsekrację uświęcały Kościół. 3. Obecnie na terenie Archidiecezji Poznańskiej działa wiele instytutów życia konsekrowanego oraz stowarzyszeń apostolskich męskich i żeńskich. Wśród 18 instytutów męskich, 17 działa na prawie papieskim i 1 na prawie diecezjalnym. Instytuty męskie posiadają 33 domy zakonne i skupiają ok. 600 członków, w tym 260 kapłanów; 6 instytutów posiada nowicjaty, a 4 wyższe seminaria duchowne. W Archidiecezji istnieje 37 instytutów życia konsekrowanego żeńskich (dwa zakony kontemplacyjne), w tym 36 na prawie papieskim i 1 na prawie diecezjalnym. Instytuty żeńskie posiadają 114 domów zakonnych i skupiają ok. 1300 członkiń. Istnieje również 8 żeńskich instytutów świeckich. W imieniu Arcybiskupa Metropolity posługę pasterską nad osobami konsekrowanymi w Archidiecezji Poznańskiej sprawuje Referat Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, działający w ramach Wydziału Personalnego i Administracyjnego Kurii Metropolitalnej.
www.archpoznan.org.pl 2/9 W Archidiecezji Poznańskiej, w celu pogłębienia formacji duchowej oraz koordynowania współpracy różnych formacji życia konsekrowanego raz w miesiącu, w Poznaniu jest organizowany dzień skupienia dla przełożonych domowych instytutów żeńskich. Dla pozostałych sióstr spotkania formacyjne odbywają się też raz w miesiącu, w Poznaniu i w Lesznie. Osobą organizującą współpracę międzyzakonną w oparciu o zarządzenia biskupa jest siostra referentka diecezjalna; jest ona mianowana przez biskupa zgodnie z odrębnym dokumentem regulującym sposób powołania referentki (Regulamin dla zakonnych referentek w diecezjach). Ważnym przeżyciem komunii osób konsekrowanych w diecezji jest wspólne z biskupem świętowanie w katedrze Dnia Życia Konsekrowanego (Ofiarowania Pańskiego 2 lutego) połączone z odnowieniem ślubowania rad ewangelicznych. 4. W zależności od charyzmatów zakonów, stowarzyszeń i instytutów ujawniają się różnorodne formy zaangażowania osób konsekrowanych, które przejawiają się w następujących dziedzinach: a) modlitwa i duchowa ofiara wspomaganie i inspirowanie, na płaszczyźnie duchowej, wszelkiej działalności apostolskiej w Archidiecezji Poznańskiej. W tym wymiarze szczególną rolę spełniają dwa zakony kontemplacyjne żeńskie: Mniszki Bose Zakonu NMP z Góry Karmel i Zakon Klarysek od Wiecznej Adoracji; b) duszpasterstwo prowadzenie szesnastu parafii oraz diecezjalnego ośrodka rekolekcyjnego w sanktuarium Matki Bożej Świętogórskiej Róży Duchownej w Gostyniu (Federacja Kongregacji Św. Filipa Neri); głoszenie rekolekcji i misji ludowych, przeprowadzanie rekolekcji dla dzieci i młodzieży oraz różnych grup duszpasterskich; prowadzenie duszpasterstwa specjalistycznego, posługa w konfesjonale (w tym dwa stałe konfesjonały w Poznaniu, gdzie posługę pełnią Zakon Braci Mniejszych Franciszkanów i Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych), udział w różnorakich komisjach diecezjalnych; c) nauka praca dydaktyczna w wyższych uczelniach, prowadzenie prac naukowych oraz udział w sympozjach naukowych; na uwagę zasługuje, zorganizowany i prowadzony przez Zakon Braci Bosych NMP z Góry Karmel w Poznaniu Instytut Duchowości Carmelitanum; d) działalność wydawnicza podejmowanie szeregu inicjatyw, w ramach misji głoszenia Słowa Bożego, by dotrzeć do ludzkich serc przez słowo pisane; ważną rolę odgrywają tu wydawnictwa: Pallotinum prowadzone przez Stowarzyszenie Apostolstwa Katolickiego (palotyni), wydawnictwo Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej Hlondianum, wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów W drodze oraz wydawnictwo Zakonu Braci Bosych NMP z Góry Karmel Flos Carmeli; należy też zauważyć znaczenie jakie posiada dwumiesięcznik Misyjne drogi, wydawany przez Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej; e) nauczanie i wychowywanie prowadzenie katechezy w szkołach średnich, gimnazjach, szkołach podstawowych i w przedszkolach; prowadzenie szkół (Unia Rzymska Zakonu Św. Urszuli, Zgromadzenie Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego, Zgromadzenie Sióstr Zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa, Zgromadzenie Zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa), przedszkoli, ośrodków szkolno-wychowawczych, oratoriów i świetlic; f) działalność charytatywna organizowanie i prowadzenie stołówek dla bezdomnych (w Poznaniu są prowadzone takie jadłodajnie przez Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, Zgromadzenie Sióstr Posługujących Ubogim oraz Zgromadzenie Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego); natomiast pod zarządem księży palotynów prowadzony
www.archpoznan.org.pl 3/9 jest w Poznaniu Dom Charytatywny dla bezdomnych Przystań; osoby konsekrowane zaangażowane są także w ochronę życia poczętego (Siostry Matki Bożej Miłosierdzia prowadzą Dom Samotnej Matki w Kiekrzu, Zgromadzenie Sióstr Nazaretanek we współpracy z Caritas prowadzi w Lesznie Dom Matki i Dziecka); należy także wymienić prowadzenie sierocińców, placówek opiekuńczo-wychowawczych (Zgromadzenie Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej); pracę wśród młodzieży z marginesu, pracę w szpitalach, hospicjach, domach opieki dla dorosłych, ośrodkach rehabilitacyjnych dla dzieci niepełnosprawnych; troskę o rodziny wielodzietne, o matki samotnie wychowujące dzieci, a także opiekę indywidualną w domach, organizowanie letnich kolonii i innych form wypoczynku; g) działalność misyjna prowadzenie misji na różnych kontynentach świata, wspieranie misjonarzy modlitwą i ofiarą, przybliżanie wiernym problematyki misyjnej i prowadzenie kół misyjnych; ze zgromadzeń zakonnych działających na terenie Archidiecezji Poznańskiej najwięcej zakonników działających w krajach misyjnych pochodzi ze Zgromadzenia Słowa Bożego i Zgromadzenia Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej; natomiast z zakonów żeńskich największą liczbę misjonarek posiada Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety i Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Niepokalanego Poczęcia NMP. 5. Realizacja ewangelicznego stylu życia zawsze się wiązała z zaparciem samego siebie (por. Mk 8, 34) i pokonywaniem szeregu zewnętrznych trudności. Aktualnie, jednym z wyzwań, z jakimi muszą się zmierzyć osoby konsekrowane jest duży wpływ ruchów laicyzujących i liberalizujących społeczeństwo. Ze środowisk, poddanych tego typu oddziaływaniom, pochodzą dzisiaj osoby konsekrowane. Stąd też pojawia się coraz więcej niekorzystnych zjawisk we wspólnotach życia konsekrowanego, takich jak osłabienie ducha ubóstwa, posłuszeństwa, a także czystości. Mimo wszelkich ludzkich słabości i podejmowanych prób ośmieszania tej formy życia, jakie prowadzą osoby konsekrowane, cieszą się one w naszej Archidiecezji wielkim szacunkiem. II. Nauczanie Kościoła 1. Praktykowanie rad ewangelicznych czystości, ubóstwa i posłuszeństwa uobecnia tę formę życia, jaką wybrał Chrystus i o której pouczał Apostołów oraz tych mężczyzn i kobiety którzy pragnęli Go naśladować. Jezus Chrystus, Bóg-Człowiek, najdoskonalej przeżył swe życie ziemskie w dziewictwie, ubóstwie i posłuszeństwie. Osoby konsekrowane pragną upodobnić się do Chrystusa i wyznają, że jest On ich Pierwowzorem (por. Mt 19, 12 i 21). Jego sposób życia w czystości, ubóstwie i posłuszeństwie jawi się bowiem jako najbardziej radykalna forma życia Ewangelią na tej ziemi, forma rzec można Boska, skoro przyjął ją On s a m, Człowiek - Bóg, jako wyraz więzi łączącej Jednorodzonego Syna z Ojcem i Duchem Świętym"(VC 18, por. KPK 599-601). 2. Życie konsekrowane jest darem Trójcy Świętej dla Kościoła. Kodeks Prawa Kanonicznego tak je określa: Życie konsekrowane przez profesję rad ewangelicznych jest trwałą formą życia, w której wierni pod działaniem Ducha Świętego, naśladując dokładniej Chrystusa, oddają się całkowicie umiłowanemu nade wszystko Bogu, ażeby poświęceni z nowego i szczególnego tytułu dla chwały Boga, budowania Kościoła i zbawienia świata osiągnąć doskonałą miłość w służbie Królestwa Bożego i, stawszy się w Kościele wyraźnym znakiem, zapowiadać niebieską chwałę (KPK 573, 1). Ślubowane i przeżywane rady ewangeliczne ukazują bardzo głęboko charakter trynitarny życia osób konsekrowanych. Czystość bowiem, ubóstwo i posłuszeństwo są odblaskiem nieskończonej miłości łączącej trzy Osoby Boskie, wyrażają całkowity dar z siebie, jaki składają sobie nawzajem Ojciec, Syn i Duch Święty, są doczesnym odblaskiem harmonii miłości, właściwej Trójjedynemu Bogu (por. VC 21). Życie konsekrowane powinno być przeniknięte miłością przeżywaną w wymiarze trynitarnym: miłością do Chrystusa, która wzywa do zażyłej przyjaźni z Nim, miłością
www.archpoznan.org.pl 4/9 do Ducha Świętego, która usposabia duszę na przyjęcie Jego natchnień, oraz miłością do Ojca najgłębszego źródła i najwyższego celu życia konsekrowanego (VC 21). 3. Naśladowanie życia Chrystusa poprzez praktykę rad ewangelicznych jest również udziałem w misji Chrystusa, tzn. w Jego ofierze krzyżowej, która jest nadobfitą miłością Bożą, rozlewającą się na ten świat ( p o r. V C 2 4 ). Ten paschalny wymiar życia konsekrowanego przejawia się w osobistym uświęceniu się osób konsekrowanych oraz w wypełnianiu dzieł, które zgodnie ze swym charyzmatem charakteryzują i konkretyzują misję wspólnoty konsekrowanej. Poprzez wymiar paschalny, który znamionuje życie konsekrowane, życie to staje się zarazem znakiem rzeczywistości eschatologicznych. Zapowiada ono i w pewien sposób uprzedza nadejście przyszłej epoki, kiedy to nastąpi pełnia Królestwa niebieskiego, które już teraz jest obecne w zalążku i w t a j e m n i c y i kiedy po zmartwychwstaniu ludzie nie będą się już żenić ani wychodzić za m ą ż, lecz będą niczym aniołowie Boży (por. Mt 22, 30) (VC 32; por. KK 5). 4. Życie konsekrowane jest znakiem Kościoła Oblubienicy i Matki. Wymiar oblubieńczy podkreśla, że cały Kościół powinien oddawać się w pełni swemu Oblubieńcowi, od którego otrzymuje wszelkie d o b r o ( p o r. VC 34). Oddanie się Oblubieńcowi dziewiczą miłością sprawia, że Kościół staje się obdarzony niezwykłą płodnością, która wspomaga narodziny i wzrost Bożego życia w sercach osób konsekrowanych. Jak M a r y j a, nowa Ewa, otwarła się na przyjęcie Słowa Bożego i stała się Jego Oblubienicą i M a t k ą, a także Matką nowej ludzkości, tak również osoby konsekrowane poprzez swoje oddanie się Chrystusowi są znakiem oblubieńczości i macierzyństwa Kościoła. Dzięki życiu konsekrowanemu Kościół wyraziściej jawi się też jako Ciało Chrystusa oraz organiczna komunia obejmująca wielorakie powołania, charyzmaty i posługi (por. KK 4, 12, 13; KDK 32). Dlatego profesja rad ewangelicznych należy do życia i świętości Kościoła (por. KK 44; KPK 574). Stąd też życie konsekrowane, obecne w Kościele od samego początku, nigdy nie zaniknie jako jego niezbywalny i konstytutywny element, ponieważ wyraża samą jego naturę (VC 29; por. PC 1). 5. Dar życia konsekrowanego oraz wierność jego charyzmatowi winny rodzić w osobach konsekrowanych głęboką świadomość eklezjalną i mobilizować do stałego wysiłku, aby żyć z Kościołem, dla Kościoła i w K o ś c i e l e. Życie osoby konsekrowanej jest wyrazem życia kościelnego. Na tym opiera się postawa uległości zakonników oraz innych osób konsekrowanych wobec pasterzy ustanowionych dla kierowania Kościołem, j a k również obowiązek włączenia się w życie Kościoła partykularnego i wzbogacania go swoimi specyficznymi darami, przez pracę wewnątrz niego i jako jego część, a nie po prostu jako siła uzupełniają c a ( Jan Paweł II, Wierni własnemu charyzmatowi żyjcie we wspólnocie z Kościołami lokalnymi). Cała zaś wspólnota Kościoła powinna na nowo odkryć bogactwo prorockiego świadectwa, jakie stanowi życie konsekrowane w różnorodności swych charyzmatów i zadań apostolskich (Jan Paweł II, Całkowicie oddani służbie braciom; por. KK 46). 6. Osoby konsekrowane stanowią integralną część Kościoła lokalnego, na którego czele stoi biskup diecezjalny, i w nim realizują swoje życiowe powołanie. W związku z tym biskup ma obowiązek troski o różne formy życia konsekrowanego występujące na terenie diecezji i o ich rozwój. Do kompetentnej władzy kościelnej należy interpretacja rad ewangelicznych, prawne regulowanie ich praktyki, ustanawianie stałych form takiego życia przez kanoniczną aprobatę, jak również odpowiednia troska, aby instytuty wzrastały i rozwijały się zgodnie z duchem ich założycieli i zdrowych tradycji (KPK 576). Biskup koordynuje i określa rodzaje współpracy w działalności apostolskiej osób konsekrowanych z duchowieństwem diecezjalnym. Troszczy się o wzajemną ich solidarność, obopólne poznanie i likwidowanie ewentualnych napięć.
www.archpoznan.org.pl 5/9 Osoby konsekrowane powinny okazywać biskupowi cześć i posłuszeństwo ze względu na jego pasterski autorytet w Kościele lokalnym i ze względu na konieczność jedności i zgody w pracy apostolskiej (por. KK 45). Poszczególne instytuty, zachowując wewnętrzną autonomię w sprawach swoich wspólnot, podlegają biskupowi w działalności apostolskiej i pracy duszpasterskiej. Kościoły i kaplice zakonne, szkoły (z wyjątkiem wewnętrznych szkól instytutu) oraz wszelkie dzieła religijne i charytatywne powierzone zakonnikom podlegają władzy biskupa diecezjalnego, który ma prawo je wizytować w czasie wizytacji pasterskiej lub kiedy uzna to za stosowne, osobiście lub przez swego delegata. Zgodnie z przepisami prawa powszechnego i partykularnego tylko biskup diecezjalny udziela kapłanom zakonnym upoważnienia do sprawowania sakramentu pokuty i głoszenia słowa Bożego na terenie diecezji (PSA 10). III. Zadania stojące przed Archidiecezją Poznańską Osoby konsekrowane realizują swoje powołanie i zadania apostolskie w komunii z Kościołem powszechnym i lokalnym. Wasze powołanie do Kościoła powszechnego realizuje się w ramach Kościoła lokalnego (DC 17). Ta komunia powinna być realizowana w następujących wymiarach: w życiu duchowym, w duchowości komunii, na polu działalności ewangelizacyjnej i w trosce o powołania. Synod pragnie ukazać, na różnych płaszczyznach, zadania osób konsekrowanych w stosunku do Kościoła w Archidiecezji Poznańskiej i zadania Archidiecezji w stosunku do osób konsekrowanych. 1. Świadectwo życia duchowego a) więź z Chrystusem Chrystus powinien stawać się centrum i jedynym sensem życia osób konsekrowanych. Osobowa relacja, przyjaźń z Jezusem, promieniuje na zewnątrz i staje się świadectwem dla wspólnoty eklezjalnej. Takiego świadectwa potrzeba dziś w sposób wyjątkowy, gdy narasta ilość obowiązków, pracy, kontaktów i powstaje pokusa zagubienia żywej więzi z Bogiem i właściwej hierarchii wartości. b) modlitwa Synod wzywa osoby konsekrowane do jak najczęstszej modlitwy w intencji Archidiecezji Poznańskiej i wszystkich jej aktualnych problemów, dzieł apostolskich, spraw publicznych i społecznych. Szczególną rolę w tym wymiarze powinny spełniać zakony kontemplacyjne. Należy zauważyć, że siostry klauzurowe winny otrzymać wsparcie materialne potrzebne do prowadzenia godziwej egzystencji. c) rady ewangeliczne Świadectwem głębokiej więźli z Chrystusem jest życie według rad ewangelicznych. W czasach dominacji użycia, kultu ciała i propagowania przekonania, że życie w czystości jest nierealne, osoby konsekrowane, składając ślub czystości i żyjąc jego duchem dają świadectwo, że życie w czystości jest możliwe. Stanowią też wsparcie dla małżonków i osób samotnych, realizujących swoje powołanie w innym stanie życia. W dobie wszelkiego rodzaju konsumpcjonizmu i pogoni za pieniądzem osoby konsekrowane przez ślub ubóstwa ukazują bliźnim, że Bóg może stać się jedynym bogactwem człowieka.
www.archpoznan.org.pl 6/9 W okresie liberalizmu, lekceważenia prawa i niszczenia autorytetu ślub posłuszeństwa jest przykładem podporządkowania się prawu Bożemu i ukazaniem wartości posłuszeństwa w relacjach międzyludzkich. d) liturgia i Eucharystia Komunia Kościoła powszechnego i lokalnego najpełniej realizuje się w liturgii. Osoby konsekrowane gorliwym sprawowaniem Eucharystii, adoracją Najświętszego Sakramentu i Liturgią Godzin powinny coraz bardziej przyczyniać się do pogłębienia życia duchowego w Archidiecezji Poznańskiej. 2. Duchowość komunii a) komunia wewnątrz instytutu i w każdej wspólnocie Wzajemna miłość we wspólnotach osób konsekrowanych jest autentycznym świadectwem przeżywania wiary i troski o wspólnotę kościelną. Wspólnoty te powinny być w Archidiecezji Poznańskiej ogniskami prawdziwej jedności i miłości chrześcijańskiej. Ważną rolę we wspólnotach konsekrowanych pełnią chorzy siostry i bracia. Potrzebują oni szczerego zainteresowania, poświęcenia czasu i duchowego wsparcia. Przez swoje cierpienie znoszone w duchu wiary wnoszą oni wielki wkład w życie Kościoła w Archidiecezji Poznańskiej. Osoby konsekrowane powinny starać się otaczać jak największą opieką i wsparciem, zarówno duchowym jak i materialnym, swoich braci i siostry pracujących na misjach. b) komunia z biskupem Biskup jako ojciec i pasterz całego Kościoła partykularnego w duchu miłości pasterskiej powinien wspierać osoby konsekrowane. Ze swej strony osoby konsekrowane powinny wielkodusznie współpracować z biskupem we wszelkich rodzajach działalności apostolskiej. Istotna jest obopólna troska, by w duchu komunii kościelnej rozwijała się miedzy osobami konsekrowanymi a biskupem harmonijna i owocna współpraca. Dla lepszej współpracy i wzajemnej pomocy należy w formacji kleryków w seminarium diecezjalnym i na Wydziale Teologicznym szerzej uwzględnić tematykę z dziedziny życia konsekrowanego i jego miejsca w Kościele. W ten sposób zostaną przygotowani kompetentni spowiednicy i kierownicy duchowi dla osób konsekrowanych. Natomiast w formacji osób konsekrowanych należy zwrócić uwagę na ich związek z kościołem lokalnym, w którym urzeczywistnia się Kościół powszechny, i na ich odpowiedzialność za jego oblicze. c) komunia w parafii Domy zakonne nie powinny izolować się od życia parafii. Osoby konsekrowane mają obowiązek utrzymywać kontakt z proboszczem, interesować się sprawami parafii i czynić je przedmiotem modlitwy. W miarę potrzeb i możliwości powinny spieszyć z pomocą w doraźnych pracach duszpasterskich. Natomiast stałe zaangażowanie w pracy parafialnej musi mieć za podstawę umowę między proboszczem a osobami konsekrowanymi i wymaga odpowiedniego wynagrodzenia. Łączność z parafią przejawiać się winna także w uczestnictwie w nabożeństwach w kościele parafialnym, zwłaszcza (choć nie tylko) z okazji uroczystości odpustowej, adoracji Najświętszego Sakramentu czy procesji. Harmonijne współżycie osób konsekrowanych i proboszcza buduje wspólnotę parafialną, podczas gdy wszelkie konflikty działają rozkładowo (por. PSA 18). W niesieniu pomocy w pracy parafialnej w szczególny sposób zaangażowane są żeńskie instytuty zakonne. Do pracy w parafii przełożone zakonne powinny kierować siostry, uwzględniając ich kwalifikacje, uzdolnienia, a także właściwy charyzmat i cele instytutu. Wyższe
www.archpoznan.org.pl 7/9 przełożone zakonne nie powinny jednak bez bardzo ważnej przyczyny przenosić siostry katechetki w czasie trwania roku szkolnego. Siostra zakonna podejmuje pracę na podstawie umowy między parafią reprezentowaną przez księdza proboszcza a instytutem reprezentowanym przez kompetentną przełożoną. Umowa określa rodzaj pracy podejmowanej przez siostrę zakonną, zakres jej obowiązków, czas pracy i zasady wynagrodzenia. W umowach należy uwzględniać też dzień wolny od zajęć parafialnych. Należy podkreślić, że każda umowa winna być zatwierdzona przez Kurię Metropolitalną, a aneksy personalne należy uaktualniać na bieżąco. Wyraźnie należałoby zaznaczyć, że mieszkanie i inne świadczenia ze strony parafii stanowią element wynagrodzenia. W pracy parafialnej siostra podlega zwierzchnictwu księdza proboszcza, winna spełniać jego polecenia i składać mu relacje ze swej pracy. W sprawach życia zakonnego siostra podlega przełożonym zakonnym, które jednak w swych decyzjach mają obowiązek uwzględniać także postulaty pracy parafialnej (por. PSA 19). Często nieprzestrzeganą zasadą umowy jest przenoszenie siostry bez konsultacji z proboszczem, a tylko poinformowanie go, że coś takiego nastąpi. Księdzu proboszczowi powinien leżeć na sercu stan materialny ubogich wspólnot zakonnych, choćby obecne w nich siostry nie pracowały w parafii z powodu choroby czy starości. d) komunia ze świeckimi Osoby konsekrowane powinny dążyć do autentycznej współpracy ze świeckimi na różnych odcinakach pracy duszpasterskiej. Wspólne działania mogą przyczynić się do poszerzają możliwości ich oddziaływania na osoby świeckie i szerszej realizacji ich życiowego posłannictwa. Należy też zapoznawać osoby świeckie z istotą i różnymi formami życia konsekrowanego, istniejącymi problemami, a także z duchowością poszczególnych instytutów. Dotyczy to zwłaszcza instytutów świeckich, które są najmniej znane. e) komunia między instytutami W procesie tworzenia komunii diecezjalnej ważną rolę odgrywa współpraca międzyzakonna. Powinna ona uwzględniać dzielenie się doświadczeniami na płaszczyźnie duchowej, jak i duszpasterskiej oraz wyrażać się poprzez wspólne dni skupienia, podejmowanie refleksji nad ważnymi zagadnieniami dotyczącymi życia konsekrowanego i życia Archidiecezji Poznańskiej. Przygotowanie do dojrzałego przeżywania komunii diecezjalnej wymaga pogłębionej formacji eklezjalnej, zarówno w okresie przygotowania do ślubów wieczystych (aspirat, postulat, nowicjat, juniorat), jak i po ich złożeniu. W procesie formacji stałej osób konsekrowanych należy zwracać uwagę na rozwijanie u nich ducha misyjnego i zapału ewangelizacyjnego, a także należy troszczyć się o to, by zdobywały odpowiednią wiedzę teologiczną i umiejętności praktycznego działania w dziedzinie duszpasterskiej. Gorliwość misyjna zmierzająca do szerzenia Ewangelii powinna się ujawnić w tworzeniu kół misyjnych dzieci, młodzieży i dorosłych. 3. Ewangelizacja a) działalność wychowawczo-katechetyczna Większość wysiłków duszpasterskich osób konsekrowanych, szczególnie sióstr zakonnych, koncentruje się wokół katechezy w szkołach podstawowych i gimnazjalnych. Praca katechetyczna wiąże się dzisiaj z różnorakimi trudnościami dlatego wymaga rozwijania ducha wiary, poświęcenia i głębokiego zapału apostolskiego;.
www.archpoznan.org.pl 8/9 Obecność sióstr w szkole, zwykle bardzo ceniona przez grono pedagogiczne, winna stawać się okazją do dawania świadectwa wiary w środowisku szkolnym. Należy wspierać siostry w ich pracy, a rodzicom uświadamiać ich rolę w procesie religijnego wychowania dzieci. Osoby konsekrowane pracujące w zakładach wychowawczych prowadzonych w całości przez dany instytut, jak przedszkola, domy dziecka, zakłady wychowawcze, internaty, należy wspierać duchowo, a także materialnie, ponieważ w obecnej sytuacji często nie posiadają żadnych dotacji państwowych lub są one niewystarczające. b) działalności charytatywna Synod zachęca instytuty życia konsekrowanego działające na terenie Archidiecezji Poznańskiej do prowadzenia, na miarę ich możliwości, jak największej ilości placówek opiekuńczych dla dzieci, młodzieży, chorych i starszych, domów dziennego pobytu, jadłodajni, świetlic dla dzieci, poradni pomagających w sytuacjach patologicznych czy stresogennych, a także do włączania się w ogólnodiecezjalne działania w tym względzie, do współpracy z innymi instytutami życia konsekrowanego, a na terenie parafii do współdziałania z miejscowymi kołami Caritas. c) różne rodzaje działalności duszpasterskiej Instytuty zakonne męskie, prowadzące już liczne dzieła apostolskie w naszej Archidiecezji, Synod wzywa do chętnego głoszenia rekolekcji i misji, przeprowadzania dni skupienia, pomocy w spowiedzi, w tym stałych dyżurów w sprawowaniu sakramentu pojednania, a także do zajmowania się różnego rodzaju duszpasterstwami specjalistycznymi np. akademickim, służby zdrowia, inteligencji, małżeństw niesakramentalnych. Wskazane byłoby intensywniejsze prowadzenie warsztatów dla rekolekcjonistów parafialnych i szkolnych, poradnictwo w problematyce dotyczącej sekt, formacja kierowników duchowych. Aktualnie istnieje też potrzeba, by osoby konsekrowane włączały się w tworzenie ośrodków i szkół modlitwy, zwłaszcza dla ludzi świeckich. To zadanie należy powierzać osobom dobrze przygotowanym i mającym doświadczenie modlitwy wewnętrznej. 4. Troska o powołania Panu Bogu należy okazywać wdzięczność za każde powołanie do życia konsekrowanego. Napawa jednak niepokojem, mający miejsce w ostatnim czasie, znaczny spadek powołań, zwłaszcza do instytutów żeńskich. Troska o powołania jest naszym wspólnym zadaniem, dlatego z całą powagą trzeba podjąć zachętę Chrystusa: Proście Pana żniwa, aby wyprawił robotników na żniwo swoje (Łk 10, 2). Wykaz dokumentów DC Kongregacja Zakonów i Instytutów Świeckich, Dimensio Contemplativa, Wymiar kontemplacyjny życia zakonnego, W: Życie konsekrowane w dokumentach Kościoła. Kraków 2003.
www.archpoznan.org.pl 9/9 Jan Paweł II, Całkowicie oddani służbie braciom. W: L`Osservatore Romano (wydanie polskie), 4/2004. Jan Paweł II, Wierni własnemu charyzmatowi żyjcie we wspólnocie z Kościołami lokalnymi. W: Jan Paweł II o życiu zakonnym. Przemówienia Listy Apostolskie Instrukcje. Poznań Warszawa 1981. KDK KK Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele, Gaudium et spes, W: Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje. Poznań 1968. Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele, Lumen gentium, W: Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje. Poznań 1968. KPK Kodeks Prawa Kanonicznego, Pallottinum 1984. MR Kongregacja Biskupów i Kongregacja Zakonów i Instytutów Świeckich, Mutuae relationes, Wytyczne dla wzajemnych stosunków między biskupami i zakonnikami, W: Życie konsekrowane w dokumentach Kościoła. Kraków 2003. NMI Jan Paweł II, List apostolski Novo millennio ineunte, Pallottinum. Poznań 2001 PC Sobór Watykański II, Perfectae caritatis, Dekret o przystosowanej odnowie życia zakonnego Soboru Watykańskiego II, W: Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje. Poznań 1968. PSA Poznański Synod Archidiecezjalny 1992-1993. Dokumenty. Poznań 1993. RC RD Kongregacja Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, Instrukcja Rozpocząć na nowo od Chrystusa, W: Życie konsekrowane w dokumentach Kościoła. Kraków 2003. Jan Paweł II, Adhortacja apostolska, Redemptionis donum, W: Życie konsekrowane w dokumentach Kościoła. Kraków 2003. Regulamin dla zakonnych referentek w diecezjach. Dokument Konferencji Episkopatu Polski wydany w porozumieniu z Konferencją Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych w Polsce. Warszawa 1994. VC Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Vita consecrata, Pallottinum, Poznań 1996.