ANTYKONCEPCJA DORAŹNA OCTAN ULIPRYSTALU Stanisław Radowicki Konsultant Krajowy w dziedzinie położnictwa i ginekologii Warszawa 24 lutego 2015 r.

Fizjologia cyklu miesiączkowego Okno płodności

Cykl miesiączkowy - zapłodnienie Okno płodności Zapłodnienie możliwe: 5 dni przed owulacją 1 2 dni po owulacji Najwyższy odsetek zapłodnień 2 dni przed owulacją Czas przeżycia plemników do 120 godz. Czas przeżycia oocyta 12 24 godz. po owulacji

Antykoncepcja doraźna Antykoncepcja doraźna jednorazowe użycie leku lub przyrządu medycznego po niezabezpieczonym stosunku płciowym w celu zapobieżenia powstania ciąży emergency contraception post-coital contraception morning after pill Gemzell-Danielson K. Contraception 2013

Antykoncepcja doraźna - wskazania Sytuacja kliniczna Stosunek bez zabezpieczenia Gwałt Prezerwatywa Wskazania do antykoncepcji doraźnej Ciąża nie jest planowana Brak efektywnego zabezpieczenia, Rozdarcie, zsunięcie się, nieprawidłowe użycie Doustna antykoncepcja Pierścień domaciczny / plaster Tabletki progestagen only Antykoncepcja parenteralna (domięśniowa, podskórna) Wkładka domaciczna Stosunek przerywany Metody naturalne Ominięcie 3 lub więcej kolejnych tabletek (30 35 mcg EE) lub 2 lub więcej (20 mcg EE) Nieprawidłowa aplikacja, opóźnienie założenia, zbyt wczesne usunięcie Zbyt późne przyjęcie jednej lub więcej tabletek lub ominięcie tabletki Powyżej 14 tyg. od ostatniego podania Depo Provera Wydalenie wkładki, nieprawidłowe jej ułożenie Wytrysk nasienia do pochwy lub na zewnątrz genitalia Nieprawidłowe wyliczenie dni płodnych Kapp N. Contraception 2015

Antykoncepcja doraźna Rodzaje antykoncepcji doraźnej Metoda Yuzpe Dwumetylostilbestrol Danazol Estrogeny (wysokie dawki) Estrogeny skoniugowane Etynyloestradiol Progestageny Lewonorgestrel Specyficzne modulatory receptora estrogenowego (SPRM) Mifepristol (RU 486) Octan uliprystalu (ellaone) Wkładka domaciczna Zawierająca miedź Leki dostępne w Polsce

Antykoncepcja doraźna - metody Lewonorgestrel ( Escapelle) Syntetyczny progestagen Może być stosowany do 72 godzin (skuteczność - 85%) Dawka podstawowa - 1,5 mg p.o. można podwyższyć do 3,0 mg Przeciwwskazania choroby wątroby choroba Crohn a zaburzenia wchłaniania leki indukujące aktywność enzymów wątrobowych (przeciwpadaczkowe, antyretrowirusowe, przeciwgrzybicze, antybiotyki) Kapp N. Contraception 2015

Antykoncepcja doraźna - metody Lewonorgestrel ( Escapelle) Mechanizmy działania Opóźnia dojrzewanie pęcherzyka Zatrzymuje rozwój pęcherzyka (podany przed wyrzutem LH) Nie zapobiega owulacji - podany w momencie rozpoczęcia wzrostu LH Nie wpływa na receptywność endometrium? Nie wpływa na procesy zapłodnienia Nie wpływa na funkcję ciałka żółtego Nie wpływa na motorykę jajowodów Zmienia gęstość śluzu szyjkowego Podany w ciąży nie wpływa na jej przebieg i nie uszkadza płodu Lalitkumar P. Best. Pract. Res. Clin. Endo. Metab. 2014

Antykoncepcja doraźna - rodzaje Specyficzne modulatory receptora progesteronowego (SPRM) Mifepriston (RU-486) Antagonista progesteronu Dawkowanie: 25 50 mg p.o. Do 120 godzin (skuteczność 90%) Dostępny: Chiny, Rosja, Francja? Uliprystal octan ( Ella One ) Dawkowanie: 30 mg tabl. p.o. Do 120 godzin (skuteczność 98%) Lalitkumar P. Best. Pract. Res. Clin. Endo. Metab. 2014

Specyficzne modulatory receptora progesteronowego (SPRM) budowa chemiczna Onapriston Mifepriston Asoprysnil Telapriston octan Uliprystal octan Progesteron Antagonista Agonista SPRM Mezoprogestageny Bouchard P. Fertil. Steril. 2011

Mechanizm działania progesteronu połączenie progesteronu z receptorem zmiana konfiguracji receptora połączenie progesteronu z kompleksem białkowym połączenie z progesterone response elements - promotor genu docelowego połączenie z koaktywatorami Scaprin M.M. 2009

Selektywne modulatory receptora progesteronowego (SPRM) Wiązanie się z receptorem progesteronowym Scaprin M.M. 2009

Antykoncepcja doraźna Specyficzne modulatory receptora progesteronowego mechanizm działania

Antykoncepcja doraźna octan uliprystalu Octan uliprystalu Doustna dawka jednorazowa - 30,0 mg Okres półtrwania 32 godz. Stężenie maksymalne po: 0,5 3,0 godz. Łączy się z białkami krwi: 97,0 99,5% Wydalany kał 90% mocz 10% Stężenie prolaktyny niewielki wzrost Obniżenie stężenia estradiolu i progesteronu Stężenie hormonów tarczycy (TSH, FT4) oraz ACTH w granicach normy Murdoch M. Obstet. Gyn. 2014

Antykoncepcja doraźna Octan uliprystalu (1) Mechanizmy działania Hamowanie pęknięcia pęcherzyka Podanie przed wyrzutem LH 100% leczonych Średnica pęcherzyka 18 mm: pęknięcie pęcherzyka przesunięte o 5 6 dni Podanie z chwilą rozpoczęcia wyrzutu LH 79% leczonych Podanie w dniu piku LH - pęknięcie pęcherzyka przesunięte o 24 48 godz. Zahamowanie pęknięcia pęcherzyka 8% leczonych Lalitkumar P. Best. Pract. Res. Clin. Endo. Metab. 2014

Antykoncepcja doraźna Octan uliprystalu (2) Mechanizmy działania W doustnej dawce jednorazowej (30,0 mg) nie wykazuje działania na endometrium Podanie we wczesnej ciąży nie upośledza jej przebiegu i nie wpływa na rozwój płodu Odsetek ciąż po leczeniu 1,4% Lalitkumar P. Best. Pract. Res. Clin. Endo. Metab. 2014

Antykoncepcja doraźna Octan uliprystalu Działania niepożądane Wydłużenie cyklu miesiączkowego o 1 2 dni (86%) Bóle głowy (19%) Bolesne miesiączki (12%) Nudności (10%) Lalitkumar P. Best. Pract. Res. Clin. Endo. Metab. 2014

Antykoncepcja doraźna Uliprystal a masa ciała Glasier A. Contraception 2011

Antykoncepcja doraźna - uwagi praktyczne

Antykoncepcja doraźna uwagi praktyczne Po podaniu antykoncepcji doraźnej zaleca się stosowanie niehormonalnych środków antykoncepcyjnych aż do następnej miesiączki Przy podaniu octanu uliprystalu nie należy stosować leków zwiększających ph w soku żołądkowym (inhibitory pompy protonowej, leki przeciw nadkwasocie, antagoniści receptorów H2) Podanie kobiecie karmiącej octanu uliprystalu wymaga zaprzestania karmienia piersią przez 36h Podanie lewonorgestrelu kobiecie karmiącej wymaga zaprzestania karmienia piersią przez 24h BMI 30 kg/m² zmniejsza 3-krotnie skuteczność antykoncepcji doraźnej