GIMP program do obróbki grafiki rastrowej

GIMP program do obróbki grafiki rastrowej opracował: Krzysztof Jankowski GIMP został stworzony w oparciu o warunki GNU General Public License, zgodnie z którymi jest oprogramowaniem całkowicie darmowym z możliwością przetwarzania jego kodu źródłowego. Program udostępniony jest na wielu witrynach internetowych, np. http://dobreprogramy.pl/index.php?dz=2&id=655&gimp+2.4.4 GIMP przeznaczony jest do obróbki grafiki rastrowej. 1.Otwieranie programu. Po zainstalowaniu GIMP-a, pojawia się, najczęściej na pulpicie, mała ikonka, będąca jednocześnie logo tego programu (patrz obrazek z prawej), w którą klikamy dwukrotnie lewym klawiszem myszy. Program uruchamia się (1) i wkrótce na ekranie monitora widzimy okno narzędzi o nazwie GIMP (2). 1 2 1

2. Okno GIMP. Okno GIMP stanowi punkt wyjścia dla pracy w programie. Natomiast jeśli je zamkniemy, to zamkniemy również program. W górnym pasku okna widzimy menu programu, na które składają się następujące opcje: Plik, Dodatki, Pomoc Po rozwinięciu opcji Plik, pojawia się przed nami możliwość utworzenia nowego pliku graficznego. Aby to zrobić klikamy w ikonę Nowy. Jeżeli chcemy otworzyć obrazek zapisany na dysku, to klikamy w ikonę Otwórz. Obydwie ikony, wraz ze skrótami klawiszowymi obrysowane są czerwoną linią. W oknie Gimp mamy również dostęp do narzędzi, za pomocą których możemy dokonywać zmian na zaimportowanych lub utworzonych obrazkach. Na palecie mamy do dyspozycji 32 narzędzia oraz przełącznik kolorów: kolor pierwszoplanowy, kolor tła. 2

Każde z narzędzi ma swoją nazwę i funkcjonalność. Wybrane narzędzia. Duże znaczenie w pracy z plikami graficznymi mają narzędzia umożliwiające wyselekcjonowanie z całego obrazka jakiegoś jego fragmentu. Możemy na przykład stworzyć fotomontaż, umieszczając słonia na polach lodowych Arktyki. Za pomocą narzędzia selekcji oddzielamy słonia od jego afrykańskiego środowiska, kopiujemy wyselekcjonowane zwierzę i wklejamy je do obrazka przedstawiającego śnieżną krainę północy. Poniżej poznajemy wybrane narzędzia GIMP-a. Prostokąt wyodrębnia obszar prostokątny. Piksele wewnątrz selekcji można modyfikować, podczas gdy te poza jej ograniczeniem są zabezpieczone przed zmianami. Elipsa wyodrębnia elipsę. Piksele wewnątrz selekcji poddawane są obróbce, a te poza selekcją pozostają bez zmian. 3

Lasso, zwane też selekcją z wolnej ręki, pozwala na wyselekcjonowanie kształtów nieregularnych. Modyfikacji podlegają piksele wewnątrz selekcji. Dla każdego narzędzia selekcji można wywołać paletę narzędzi. Robimy to, klikając dwa razy lewym przyciskiem myszki w jego ikonę. Paleta narzędzi udostępnia nam kilka opcji dodatkowych, które rozszerzają możliwości narzędzia. Dla selekcji szczególnie interesujące wydają się być tryby jej działania (patrz opcje narzędzia zrzut ekranowy poniżej). A. Zastępuje bieżące zaznaczenie. B. Dodaje do bieżącego zaznaczenia. C. Odejmuje od bieżącego zaznaczenia. D. Część wspólna z bieżącym zaznaczeniem. B. Dodawanie do bieżącego zaznaczenia. C. Odejmowanie od bieżącego zaznaczenia. 4

D. Część wspólna z bieżącym zaznaczeniem. Skalpel służy do kadrowania. Przy jego pomocy możemy z całości obrazka wyciąć dowolny jego fragment (prostokątny), który po akceptacji staje się nowym obrazkiem. Obszar z poza kadru przestaje istnieć. W oknie narzędzia skalpel szczególnie ciekawe są dwie opcje: Tylko bieżąca warstwa ogranicza kadrowanie do wybranej warstwy z obrazkiem, podczas gdy obrazki na innych warstwach pozostają nie zmienione. 5

Stały opcja ta pozwala nam ustalić w jaki sposób przebiegać będzie kadrowanie obrazka. Najczęściej wybieramy opcję Proporcje, bo dzięki niej wykadrowany obszar zachowa te same proporcje boków jakie posiadał obrazek źródłowy. Perspektywa jest narzędziem umożliwiającym doprowadzenie do pionu linii, które pochylają się ku sobie, najczęściej na zdjęciach budynków, sfotografowanych przy użyciu obiektywu szerokokątnego, gdy odległość między soczewką obiektywu a fotografowanym budynkiem była stosunkowo niewielka. Tekst umożliwia edycję tekstu na dowolnym obszarze obrazka. Podczas edycji można zmienić krój czcionki, jej rozmiar, kolor. Wymienione opcje ustalamy na palecie narzędzia. Wypełnienie (kubełek) służy do zalania kolorem lub teksturą (wzorki, desenie) wybranego obszaru (np. za pomocą narzędzia selekcji). Podobnie jak pozostałe narzędzia, to również ma paletę opcji. Trzy spośród nich interesują nas szczególnie: Tryb sprawia, że piksele koloru wypełnienia wchodzą w relacje z pikselami obrazka. Najczęściej stosujemy tryb zwykły. Krycie ustala w ilu procentach piksele wypełnienia pokrywają warstwę obrazka. Najczęściej krycie wynosi 100%. 6

Typ wypełnienia wypełnieniem może być kolor pierwszoplanowy, kolor tła (zobacz narzędzie kolor pierwszoplanowy i tła), lub wybrany deseń (wzorek). Gradient działa podobnie jak narzędzie wypełnienia z tą jednak różnicą, że krycie nie ogranicza się do jednego koloru. Podczas krycia jeden kolor przechodzi płynnie w drugi (może być kilka kolorów). Gradient tworzą przynajmniej dwa kolory: kolor pierwszoplanowy i kolor tła. Obrazek A (czerwony obrys), Przekształcenie tych kolorów w gradient widzimy na obrazku B (czerwony obrys) A B 7

Zmiana koloru pierwszego planu oraz tła skutkuje zmianą koloru gradientu. Rozwijana lista przy opcji Kształt gradientu pozwala nam wybrać jego wygląd. Wybór gradientów Gradient liniowy Gradient radialny Gradient skośny Gradient romboidalny Pędzel służy do malowania gładką kreską. Narzędzie posiada wiele opcji. Na obrazkach poniżej prezentowana jest opcja Pędzel, najczęściej używana i najbardziej przydatna. Na obrazku (A) widzimy opcję skala, która umożliwia nam regulację średnicy używanego przez nas pędzla. Robimy to albo posługując się suwakiem, albo używając klawiatury przyciskając klawisz plus lub minus. Na obrazku (B) widzimy rozwijalną listę końcówek pędzla, z której przez kliknięcie wybieramy jedną i używamy do malowania. 8

A B Gumka funkcjonuje podobnie jak pędzel, z tą jednak różnicą, że zamiast malować, wyciera. Paleta opcji narzędzia, poza jednym wyjątkiem, daje te same możliwości, które poznaliśmy dla narzędzia pędzel. Tym wyjątkiem jest dodatkowa opcja do odznaczenia: Cofanie wycierania Alt. Klonowanie (stempel). Za pomocą tego narzędzia możemy przenosić fragmenty obrazka z jednego miejsca na drugie. Czynność przypomina malowanie, z tą jednak różnicą, że zamiast koloru wykorzystujemy fragment obrazka. Stempel podobnie jak pędzel i gumka, posiada zakończenie malarskie, które wybieramy z listy rozwijalnej w palecie narzędzia. Fragmenty przenoszonego obrazu mają kształt i rozmiar odpowiadający wybranej przez nas końcówce stempla. Narzędzie pozwala nam również na malowanie wybranym wzorkiem (teksturą). Fotograficy i graficy komputerowi posługują się nim przy wykonywaniu retuszu i fotomontażu. 9

Na obrazku obok widzimy paletę narzędzia klonowanie. Niewiele różni się ona od palety narzędzia pędzel. Opcja pędzel (A) (tu dotyczy klonowania) pozwala wybrać rozmiar i kształt końcówki narzędzia. Opcja źródło (B) jest nowa. Jeżeli jako źródło zaznaczymy obrazek, wówczas jego fragment będzie pobierany przez narzędzie i przenoszony w wybrany jego obszar. Jeżeli zaznaczymy okienko deseń, wówczas jeden z możliwych deseni zastąpi końcówkę stempla. Kolor pierwszoplanowy oraz kolor tła. Za pomocą tego narzędzia określamy, który z dwóch kolorów ma być kolorem pierwszoplanowym, a który kolorem tła. W naszym przykładzie kolorem aktywnym, czyli pierwszoplanowym jest kolor czarny. Kolor biały jest kolorem tła. Sytuacja odwróci się, gdy klikniemy w białą strzałkę dwukierunkową: kolorem aktywnym będzie biel, a czerń stanie się tłem. Jeżeli zechcemy wrócić do ustawienia standardowego, wówczas klikamy w miniaturę omawianego narzędzia, znajdującą się w jego lewym, dolnym rogu. Po tej czynności, niezależnie od tego jaki kolor był kolorem aktywnym (np. żółty), a jaki kolorem tła (np. niebieski) narzędzie wraca do ustawienia: czerń dla koloru pierwszoplanowego, biel dla koloru tła. Wybór koloru pierwszoplanowego rozpoczyna się w momencie kliknięcia myszką w ikonę koloru pierwszoplanowego. Wówczas pojawia się paleta: Zmiana aktywnego koloru. Wybieramy potrzebny nam kolor i potwierdzamy go kliknięcie myszy w okienko OK. 10

3. Okno edycji OBRAZEK. Ponieważ okno edycji obrazka nie jest w żaden sposób nazwane w jego nagłówku, będziemy używać terminu OBRAZEK zawsze, gdy zachodzić będzie konieczność jego nazwania. Okno OBRAZEK pojawia się na ekranie monitora w momencie otwarcia nowego pliku lub obrazka (np. zdjęcia). Czynności te wykonujemy w omówionym już oknie GIMP. Powyższy zrzut ekranowy przedstawia pasek menu okna OBRAZEK. Na pasku widzimy jedenaście opcji, a każda z nich zawiera w sobie listy rozwijalne kolejnych opcji edycyjnych. Za pomocą tych narzędzi możemy tworzyć napisy, poprawiać obrazki, eksperymentować z nimi, a także je animować. Skoro wiemy już jak otwierać obrazki, poznajmy sposób ich zapisywania. O ile otwarcie pliku odbywa się za pośrednictwem okna GIMP, o tyle zapisywanie go i zamykanie, dokonuje się za pośrednictwem okna OBRAZEK (zrzut ekranowy następna strona). 3.1 Plik Analiza menu PLIK pozwala nam zauważyć, że również tutaj znajdują się opcje: Nowy i Otwórz... Za pomocą tych poleceń, rzeczywiście można utworzyć nowy plik i importować obrazek, z tą jednak różnicą, że chodzi tu o kolejne pliki i obrazki, które mogą być umieszczane na ekranie, bez konieczności zamykania już istniejących obrazków. Ciekawą opcją PLIK-u jest możliwość otwarcia obrazka jako kolejnej warstwy: Otwórz jako warstwy... Nas interesują przede wszystkim dwie opcje: Zapisz i 11

Zapisz jako... Różnica miedzy nimi polega na tym, że Zapisz dotyczy przede wszystkim utrwalenia dokonywanych zmian na zasadzie dopisywania ich do obrabianego pliku. Polecenie Zapisz jako... stosujemy wówczas, gdy zmieniamy nazwę lub format zapisywanego pliku (np. otworzyliśmy plik z rozszerzeniem.tif, a po obróbce graficznej chcemy udostępnić go w Internecie. W tym celu kompresujemy plik zapisując go z rozszerzeniem.jpg. Na dysku pojawią się dwa pliki o tej samej nazwie i zawartości, ale innych rozszerzeniach). 3.2 Filtry Filtry to kolejny zestaw narzędzi, z których zdecydowana większość pozwala nam na bardzo daleko idące w skutkach manipulacje obrazkiem. Najczęściej jednak stosowane są w celu polepszenia jakości obrazka (np. zdjęcia). Tutaj warto wymienić zestaw filtrów do ostrzenia, spośród których wybraliśmy Wzmocnienie, sądząc, że filtr ten jest w pracy najbardziej elastyczny, pozwalając na najbardziej precyzyjne ustawienie procesu ostrzenia. 12

Rzucanie cienia należy do grupy filtrów Światło i cień. Narzędzie to cenione jest przede wszystkim przez tych, którzy zajmują się nanoszeniem tekstów na obrazek. Teksty często są cieniowane, chociażby po to, aby nie zlewały się z materią obrazka. Cieniowanie przydaje się również podczas tworzenia folderów, bądź fotomontaży składających się z wielu plików graficznych. Obrazki rzucające cień na warstwę tła, zyskują na lekkości, tworząc jednocześnie złudzenie trójwymiarowości. Interesującą kategorią wśród filtrów stanowią Filtry artystyczne. Stosowanie filtra Nakładanie na płótno upodabnia obrazek (najczęściej zdjęcie) do fotografi artystycznej wykonanej metodą nakładania emulsji fotograficznej na płótno. 13

Rozmycie Gaussa należy do grupy filtrów rozmywających obraz, czyniąc go nieostrym. Filtr ten został wybrany ze względu na jego przyjazne dla użytkownika parametry. Użytkownik nie tylko sam określa stopień rozmycia, wpisując jego wartość do przeznaczonego w tym celu okienka, ale w oknie podglądu może obserwować efekt swojej pracy. Możliwość regulowania stopnia rozmycia obrazu można wykorzystać dla różnych celów. Rozmycie dużego stopnia stosowane jest, między innymi, w celu wprowadzenia nieostrości w dalszych planach zdjęcia, podkreślając w ten sposób ostrość na planie pierwszym. Rozmycie niewielkiego stopnia można stosować w celu wyretuszowania skóry, uwalniając ją od drobnych skaz typu płytkie zmarszczki, młodzieńczy trądzik. 14

3.3 Kolory Kolory to kolejna kategoria opcji w oknie OBRAZEK. Narzędzi służących do zarządzania kolorem znajdziemy w GIMP-ie bardzo dużo. My wybraliśmy przede wszystkim te narzędzia, których zastosowanie jest względnie proste i szybkie. Chodzi tu przede wszystkim o możliwość poprawiania zdjęć fotograficznych w zakresie ich jasności, kontrastu i rozpiętości tonalnej. Odcień i nasycenie jest narzędziem o bardzo dużych możliwościach. Pozwala kontrolować wpływ poszczególnych kolorów na wygląd obrazka. Umożliwia ono niezależne dopasowywanie odcienia, jasności i nasycenia pojedynczych składowych koloru. Narzędzie to daje możliwość eliminowania z obrazka wybranych kolorów poprzez zmniejszanie ich nasycenia. Jasność i kontrast to stosunkowo proste narzędzie, stosowane w sytuacji, gdy obrazek nie wymaga dokładnej korekty. Bardzo często proste zwiększenie kontrastu i rozjaśnienie zdjęcia wystarczy, aby podnieść jego jakość w oczach odbiorcy. Obrazki przeznaczone do druku bądź naświetlania na niewielkim formacie papieru (np. 10x15) nie potrzebują dokładnej korekty tonalnej. 15

Poziomy to narzędzie, które pozwala na wykorzystanie histogramu, który obrazuje rozkład tonów jasnych i ciemnych w obrazie. Strzelisty jednostronnie histogram wskazuje, że rozkład tonalny obrazu jest bardzo ubogi w wartości tonalne. Optymalny histogram jest względnie szeroki i ma kształt wzniesienia, które równomiernie pnie sie ku górze, zarówno od prawej jak i od lewej strony osi poziomej. Nie znaczy to jednak, że taki właśnie histogram jest w każdej sytuacji pożądany. Na fotografiach nocnych przeważać będą tony ciemne (lewa strona histogramu wzniesie się ostro ku górze), a zdjęcia z pustyni wyróżniać się będą tonami jasnymi (tutaj prawa strona wzniesie się ostro ku górze). 16

Krzywe podobnie jak Poziomy służą do regulacji świateł i cieni na obrazku. Należy jednak pamiętać, że poprawianie tonalności możliwe jest tylko wówczas, gdy na obrazku istnieją piksele, które można przyciemnić lub rozjaśnić. Zdjęcia ekstremalnie prześwietlone lub niedoświetlone nie nadają się do sensownego poprawiania. Najczęściej poprawiamy te partie obrazka, które nie są ani za ciemne, ani też za jasne. W języku grafików i fotografików nazywane są półcieniami. Aby wyregulować półcienie należy kliknać na środku diagramu w oknie dialogowym Krzywe, dokładnie na linii łączącej dolny lewy narożnik diagramu z narożnikiem prawym na górze. Przeciąganie środkowego punktu krzywej, bądź w kierunku górnego, lewego rogu diagramu, bądź w kierunku dolnego, prawego rogu, będzie skutkowało albo rozjaśnieniem obrazka, albo jego przyciemnieniem. 17

4. Warstwy Paleta Warstwy umożliwia nam tworzenie kolejnych, przeźroczystych warstw ponad warstwą tła dla wybranego obrazka. Dostęp do tej palety uzyskujemy w oknie OBRAZEK, klikając w opcje menu Okna dialogowe. Wtedy pojawi się lista różnych poleceń, z których wybieramy Warstwy. Nowa paleta może funkcjonować jako niezależne okno lub zostać zakotwiczona w oknie GIMP (czerwona strzałka na ilustracji poniżej). Na obrazku poniżej widzimy fotomontaż, składający się z tła i sześciu warstw. 18

Tło to warstwa znajdująca się na samym dole palety Warstwy. Pojawia się ona w momencie otwarcia obrazka w oknie Obrazek. Nad tłem widzimy warstwę gradientu liniowego w kolorze żółtym (czerwona ramka). Dla tej warstwy rezygnujemy ze standardowej opcji Trybu (standard to Zwykły) oraz Krycia (standard to 100%), wprowadzając wartość 81,6% dla krycia, a tryb ustawiamy na Pokrywanie (dwie czerwone ramki w górnej partii palety). Na kolejnych pięciu warstwach widzimy (od dołu) miniaturki obrazków: kobiety, jabłka, zegara, tulipana, gruszki. Obrazek kobiety ma zmniejszone krycie, sprawiając wrażenie, jakby był zanurzony w wodzie. Gdy przyjrzymy się warstwom (oprócz tulipan ), zauważymy od lewej strony małą ikonę w kształcie oka. Wszystkie warstwy z aktywną ikoną oka, widoczne są na fotomontażu w oknie Obrazek. Warstwa przy której ikona oka jest wyłączona (warstwa tulipan ), nie bierze udziału w naszym fotomontażu, jest niewidoczna. Na samym dole palety Warstwy widzimy małe ikony, umieszczone obok siebie w poziomie. Dla ułatwienia opisu zostały tu ponumerowane od 1 do 6. 1. Tworzy nową, pustą warstwę i dodaje ją do obrazu. 2. Przenosi zaznaczoną warstwę (warstwa przyciemniona po kliknięciu w nią myszą) o jeden stopień w górę na stosie warstw. 3. Obniża zaznaczoną warstwę o jeden stopień w dół na stosie warstw. 4. Tworzy kopię zaznaczonej warstwy i dodaje ją do obrazu. 5. Zakotwicza oderwaną warstwę (łączy ją z warstwą poniżej). 6. Usuwa zaznaczoną warstwę. Uwaga! Warstwy fotomontażu powstały na zasadzie importu kolejnych obrazków, za każdym razem jako nowej warstwy do wcześniej otwartego widoku tła, którym w naszym przykładzie jest zdjęcie krajobrazu leśnego z rzeką. Opcja Otwórz jako warstwy... dostępna jest w menu Plik okna Obrazek. 19

Na zakończenie pracy, przed zapisaniem obrazka na dysku, należy go spłaszczyć. W tym celu w oknie Obrazek klikamy menu Obraz a w nim Spłaszcz obraz. Po tej czynności wszystkie warstwy zostaną spłaszczone w jedną. 5. Wybrane opcje fotograficzne. W tym punkcie pokazane zostaną ścieżki dostępu do tych narzędzi okna Obrazek, które są chętnie stosowane przez fotografików do zmiany stylu ich zdjęć. Konwersja koloru na czerń i biel. Przekształcenie obrazka kolorowego (np. zdjęcia) na obrazek czarnobiały możliwe jest na trzy sposoby wykorzystujące skalę szarości, zmianę nasycenia, rozłożenie na kanały składowe. Każda z tych metod, po jej zastosowaniu, skutkuje określoną charakterystyką, rozpoznawalną na przetworzonych z jej wykorzystaniem obrazkach. 20

Konwersja przy użyciu trybu skala szarości (odcienie szarości): Konwersja poprzez zmianę nasycenia: 21

Konwersja poprzez rozłożenie na kanały składowe: Tworzenie sepii to jeden z ulubionych efektów fotograficznych. Efekt ten jest ciekawy, bo łączy w sobie kolorystykę sepii z urokiem starej, wyblakłej i nieco podniszczonej fotografii. 22

Krosowanie (cross processing). Technika krosowania polega na wykorzystaniu w jednym przebiegu, różniących się od siebie procesów w celu uzyskania określonego efektu. Cyfrowy cross processing wykonuje się za pomocą narzędzia Krzywe (tonalne). Usuwanie czerwonych oczu można przeprowadzić na różne sposoby, niejednokrotnie jest to zabieg długotrwały, połączony z pracą na warstwach. W naszym przypadku użyliśmy narzędzia Red Eye Removal, które w sposób niemal automatyczny, a przy tym zadawalający usuwa ze zdjęcia efekt czerwonych oczu. 23