ZDOBYWANIE UPRAWNIEŃ BUDOWLANYCH NOWE WYMAGANIA

Mirosław GIERA Centralne Kolegium Sekcji Instalacji i Urządzeń Elektrycznych SEP ZDOBYWANIE UPRAWNIEŃ BUDOWLANYCH NOWE WYMAGANIA Ustawą z dnia 9 maja 2014 r. o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych (Dz. U. z dnia 10 czerwca 2014 r. poz. 768), zwaną ustawą deregulacyjną, która weszła w życie 10 sierpnia 2014 r., wprowadzono, w wymagań w zdobywaniu uprawnień budowlanych, zmiany w ustawie Prawo budowlane [1] i w ustawie o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa [2], a także wydano nowe rozporządzenie ministra właściwego do spraw budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa (art. 16 po zmianach ustawy Prawo budowlane) dotyczące samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie [3]. W ustawie Prawo budowlane [1] zmiany wprowadzane są w art. 12, 13, 14, 15 (uchylony), 16, 20, 76 i 88a. Art. 16 ustawy Prawo budowlane daje delegację do określenia w drodze rozporządzenia: 1) rodzajów i zakresu przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie: a) kierunki studiów wyższych odpowiednie lub pokrewne dla danej specjalności, b) wykaz zawodów technicznych w budownictwie, c) wykaz specjalizacji wyodrębnionych w ramach poszczególnych specjalności, 2) sposób stwierdzania posiadania przygotowania zawodowego i jego weryfikacji, w tym sposób: a) dokumentowania i weryfikacji posiadanego wykształcenia, a także kwalifikowania, b) stwierdzania przygotowania zawodowego oraz sposób jego dokumentowania do uzyskania specjalizacji techniczno-budowlanej, c) dokumentowania i odbywania praktyki, a także kryteriów uznawania praktyki, d) przeprowadzania egzaminu ze znajomości procesu budowlanego oraz umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy technicznej, 3) ograniczenia zakresu uprawnień budowlanych mając na względzie zapewnienie przejrzystego i sprawnego przeprowadzania czynności związanych z nadawaniem uprawnień budowlanych, a także uznawaniem praktyk zawodowych. 88

Tabela 1. Wymogi odnośnie do wykształcenia i praktyki, w zależności od rodzaju uprawnień budowlanych, zgodnie z ustawą Prawo budowlane do dnia 10 sierpnia 2014 r. wymagane wykształcenie projektowanie bez ograniczeń i sprawdzanie projektów architektoniczno-budowlanych studia magisterskie, na kierunku odpowiednim dla danej specjalności projektowanie wyższe studia zawodowe (I stopnia), na kierunku odpowiednim dla danej specjalności, lub studia magisterskie, na kierunku pokrewnym dla danej specjalności kierowanie robotami budowlanymi bez ograniczeń studia magisterskie, na kierunku odpowiednim dla danej specjalności kierowanie robotami budowlanymi wyższe studia zawodowe (I stopnia), na kierunku odpowiednim dla danej specjalności, lub studia magisterskie, na kierunku pokrewnym dla danej specjalności praktyka przy sporządzaniu 2 lata 2 lata projektów praktyka na budowie 1 rok 1 rok 2 lata 3 lata egzamin zdany egzamin na uprawnienia budowlane Warunkiem zaliczenia praktyki zawodowej jest praca polegająca na bezpośrednim uczestnictwie w pracach projektowych albo na pełnieniu funkcji technicznej na budowie pod kierownictwem osoby posiadającej odpowiednie uprawnienia budowlane, a w przypadku odbywania praktyki za granicą pod kierunkiem osoby posiadającej uprawnienia odpowiednie w danym kraju. Egzamin na uprawnienia budowlane jest przeprowadzany co najmniej dwa razy w roku, w terminach ustalanych przez izbę. Egzaminy przeprowadzają okręgowe komisje kwalifikacyjne izb inżynierów budownictwa. Tabela 2. Wymogi odnośnie do wykształcenia i praktyki, w zależności od rodzaju uprawnień budowlanych, zgodnie z ustawą Prawo budowlane [1] od dnia 10 sierpnia 2014 r. wymagane wykształcenie praktyka przy sporządzaniu projektów projektowanie bez ograniczeń i sprawdzanie projektów architektoniczno- -budowlanych studia magisterskie, na kierunku odpowiednim dla danej specjalności projektowanie wyższe studia zawodowe (I stopnia), na kierunku odpowiednim dla danej specjalności lub studia magisterskie, na kierunku pokrewnym dla danej specjalności kierowanie robotami budowlanymi studia magisterskie lub studia zawodowe (I stopnia), na kierunku odpowiednim dla danej specjalności 1 rok* 1 rok* kierowanie robotami budowlanymi wyższe studia zawodowe (I stopnia), na kierunku odpowiednim dla danej specjalności lub studia magisterskie, na kierunku pokrewnym dla danej specjalności, lub studia zawodowe (I stopnia) na kierunku pokrewnym, lub tytuł zawodowy technika albo dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w zawodzie nauczanym na poziomie technika w zawodach związanych z budownictwem w odpowiednim dla tej specjalności Nr 188 89

praktyka na budowie egzamin 90 projektowanie bez ograniczeń i sprawdzanie projektów architektoniczno- -budowlanych projektowanie kierowanie robotami budowlanymi kierowanie robotami budowlanymi 1,5 roku dla studiów magisterskich lub 1,5 roku dla studiów zawodowych (I stopnia) odpowiednich i magisterskich pokrewnych, 3 lata dla studiów 3 lata dla studiów zawodowych zawodowych pokrewnych, 1 rok** 1 rok** (I stopnia)** 4 lata dla dyplomu technika albo dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w zawodzie nauczanym na poziomie technika w zawodach związanych z budownictwem w odpowiednim dla tej specjalności ** Wprowadzono zwolnienia z egzaminu na uprawnienia budowlane absolwentów studiów wyższych prowadzonych na podstawie umowy uczelni z właściwym samorządem zawodowym w odpowiadającym programowi kształcenia opracowanemu z udziałem organu samorządu zawodowego oraz na podstawie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie projektowanego upoważnienia ustawowego. Przy ubieganiu się o uprawnienia budowlane w innej specjalności lub w innym niż posiadane, egzamin jest przeprowadzany w ograniczonym do zagadnień nieobjętych zakresem egzaminu, obowiązującym przy ubieganiu się o posiadane uprawnienia budowlane. * Dodatkowo istnieje możliwość odbywania praktyki (jako równorzędnej), poprzez wprowadzenie instytucji patrona. Osoba zainteresowana odbyciem praktyki projektowej, oprócz odbywania praktyki w formie zatrudnienia w biurze projektowym, mogłaby odbyć praktykę pod opieką patrona. Patronem byłaby osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia budowlane będąca czynnym członkiem samorządu zawodowego. Patron może zdecydować o skróceniu rocznej praktyki, nie więcej jednak niż o 6 miesięcy, przy czym, po uzyskaniu przez osobę odbywającą tę praktykę wpisu na listę członków samorządu zawodowego, przez okres o jaki praktyka została skrócona ponosi on odpowiedzialność zawodową za projekty architektoniczno-budowlane sporządzane przez osobę, która odbyła praktykę oraz jest obowiązany do sprawdzania tych projektów. ** Mogą być również uznane jako części lub całości okresu praktyki odbywanej na studiach o profilu praktycznym w odpowiadającym programowi kształcenia opracowanemu z udziałem samorządu zawodowego i zgodnie z warunkami umowy pisemnej, o której mowa w art. 168b ust.2 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym. Tabela 3. Wymogi odnośnie do wykształcenia i praktyki przy ubieganiu się o łączne uprawnienia budowlane do projektowania i kierowania robotami w danej specjalności obowiązujące od dnia 10 sierpnia 2014 r. (vide art. 14 Prawa budowlanego po zmianach [1] ust. 3 pkt 5 i 6) wymagane wykształcenie praktyka przy sporządzaniu projektów praktyka na budowie egzamin projektowanie, sprawdzanie projektów architektoniczno-budowlanych i kierowanie robotami budowlanymi studia magisterskie, na kierunku odpowiednim dla danej specjalności projektowanie, sprawdzanie projektów architektoniczno-budowlanych i kierowanie robotami budowlanymi studia zawodowe (I stopnia), na kierunku odpowiednim dla danej specjalności, lub studia magisterskie, na kierunku pokrewnym dla danej specjalności 1 rok* 1 rok* 1,5 roku** 1,5 roku** Wprowadzono zwolnienia z egzaminu na uprawnienia budowlane absolwentów studiów wyższych prowadzonych na podstawie umowy uczelni z właściwym samorządem zawodowym w odpowiadającym programowi kształcenia opracowanemu z udziałem organu samorządu zawodowego oraz na podstawie przepisów wykonawczych wydanych na odstawie projektowanego upoważnienia ustawowego. Przy ubieganiu się o uprawnienia budowlane w innej specjalności lub w innym niż posiadane, egzamin jest przeprowadzany w ograniczonym do zagadnień nieobjętych zakresem egzaminu, obowiązującym przy ubieganiu się o posiadane uprawnienia budowlane.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 11 września 2014 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz. U. z 2014 r. poz. 1278) [3], które weszło w życie 25 września 2014 r., w 1 określa: 1) rodzaje i zakres przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie: a) kierunki studiów wyższych odpowiednie lub pokrewne dla danej specjalności, b) wykaz zawodów związanych z budownictwem, c) wykaz specjalizacji wyodrębnionych w ramach poszczególnych specjalności; 2) sposób stwierdzania posiadania przygotowania zawodowego i jego weryfikacji, w tym sposób: a) dokumentowania i weryfikacji posiadanego wykształcenia, a także kwalifikowania, b) stwierdzania przygotowania zawodowego oraz jego dokumentowania do uzyskania specjalizacji techniczno-budowlanej, c) dokumentowania i odbywania praktyki, a także kryteria uznawania praktyki, d) przeprowadzania egzaminu ze znajomości procesu budowlanego oraz umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy technicznej; 3) ograniczenia zakresu uprawnień budowlanych. Poniżej omówiono sposób przeprowadzania egzaminu na uprawnienia budowlane. Egzamin składa się przed komisją egzaminacyjną powoływaną przez organ samorządu zawodowego albo inny upoważniony organ. Z egzaminu zwalnia się absolwenta studiów wyższych prowadzonych na podstawie umowy, o której mowa w art. 168b ust. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2012 r. poz. 572, z późn. zm.), zawartej między uczelnią a właściwym organem samorządu zawodowego w odpowiadającym programowi kształcenia opracowanemu z udziałem organu samorządu zawodowego oraz zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 16. W zależności od posiadanego wykształcenia i zakresu odbytej praktyki zawodowej egzamin jest przeprowadzany na: 1) uprawnienia budowlane lub do projektowania w danej specjalności, 2) uprawnienia budowlane lub do kierowania robotami budowlanymi w danej specjalności, 3) uprawnienia budowlane lub do projektowania i kierowania robotami budowlanymi w danej specjalności. Zgodnie z art. 12 ust. 4a ustawy Prawo budowlane egzamin składa się z części pisemnej, przeprowadzanej w formie testu, oraz z części ustnej. Pytania egzaminacyjne części pisemnej oraz części ustnej przygotowuje się odrębnie dla każdego rodzaju uprawnień budowlanych w ramach danej specjalności. Część pisemna egzaminu przeprowadzana w formie testu składa się z 30 do 90 pytań w zależności od rodzaju i zakresu uprawnień budowlanych, o które kan- Nr 188 91

dydat się ubiega, z czego 75% prawidłowo udzielonych odpowiedzi stanowi wynik pozytywny części pisemnej egzaminu. Test ten dotyczy znajomości: 1) ustawy oraz innych ustaw odpowiadających zakresowi specjalności uprawnień budowlanych, o które kandydat się ubiega, a także aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie (70% pytań); 2) warunków bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlanych (20% pytań); 3) postępowania administracyjnego (10% pytań). Czas trwania części pisemnej wynika z pomnożenia liczby pytań przez 1,5 minuty i liczy się od wskazanego przez przewodniczącego komisji kwalifikacyjnej lub jego zastępcę momentu przystąpienia do rozwiązywania zestawu pytań testowych. Wybór odpowiedzi polega na zakreśleniu na karcie odpowiedzi jednej z trzech propozycji odpowiedzi (A albo B, albo C). Jak wcześniej zaznaczono, liczba pytań w teście zależy od rodzaju i zakresu uprawnień budowlanych. W tabeli 4 określone zostały ustalone np. w Polskiej Izbie Inżynierów Budownictwa liczby pytań z tego zakresu. Tabela 4. Liczba pytań w teście zależna od rodzaju i zakresu uprawnień budowlanych Rodzaj i zakres uprawnień Ilość pytań z ustawy Prawo budowlane oraz innych ustaw odpowiadających zakresowi specjalności uprawnień budowlanych, o które kandydat się ubiega, a także aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie Ilość pytań z warunków bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlanych Ilość pytań z postępowania administracyjnego Łączna ilość pytań (czas trwania egzaminu [minut]) Wymagana liczba poprawnych odpowiedzi zaliczająca część pisemną łącznie do projektowania i do kierowania robotami budowlanymi odrębnie do projektowania albo do kierowania robotami budowlanymi łącznie na uprawnienia do projektowania i do kierowania robotami budowlanymi odrębnie do projektowania albo do kierowania robotami budowlanymi do kierowania robotami budowlanymi dla osób posiadających tytuł zawodowy mistrza 63 18 9 90 (135) 75 (115) 68 53 15 7 42 12 6 60 (90) 57 45 32 9 4 45 (70) 34 32 9 4 45 (70) 34 92

Nr 188 Akty prawne Część ustna egzaminu polega na odpowiedzi na pytania z wylosowanego zestawu składającego się z 5 do 10 pytań dostosowanych do rodzaju uprawnień, o które kandydat się ubiega, w tym: 1) z pytań dotyczących: a) umiejętności praktycznego posługiwania się przepisami prawa, b) umiejętności praktycznego stosowania wiedzy technicznej przy wykonywaniu praktyki zawodowej, c) zakresu specjalności uprawnień budowlanych, o które kandydat się ubiega; 2) z jednego pytania obejmującego część praktyczną polegającą na wykonaniu zadań projektowych albo rozwiązaniu zagadnienia z zakresu prowadzenia budowy w specjalności uprawnień budowlanych, o które kandydat się ubiega. Członkowie komisji kwalifikacyjnej mogą zadawać pytania dodatkowe, których zakres wiąże się z pytaniami z wylosowanego zestawu. Tabela 5. Ilość pytań na egzamin ustny Rodzaj i zakres uprawnień łącznie do projektowania i do kierowania robotami budowlanymi odrębnie do projektowania albo do kierowania robotami budowlanymi łącznie na uprawnienia do projektowania i do kierowania robotami budowlanymi odrębnie do projektowania albo do kierowania robotami budowlanymi do kierowania robotami budowlanymi dla osób posiadających tytuł zawodowy mistrza Ilość pytań z umiejętności praktycznego posługiwania się przepisami prawa Ilość pytań z umiejętności praktycznego stosowania wiedzy technicznej przy wykonywaniu praktyki zawodowej Ilość pytań z zakresu specjalności uprawnień budowlanych, o które kandydat się ubiega Ilość pytań obejmujące część praktyczną, polegającą na wykonaniu zadania projektowego albo rozwiązaniu zagadnienia z zakresu prowadzenia budowy 1 4 4 1 1 3 3 1 1 3 3 1 1 2 2 1 1 2 2 1 Wymagana liczba punktów do zaliczenia części ustnej 34 na 50 możliwych 27 na 40 możliwych 27 na 40 możliwych 20 na 30 możliwych 20 na 30 możliwych Czas trwania części ustnej egzaminu wynosi 60 minut, w tym nie więcej niż 25 minut przeznaczone jest na przygotowanie się kandydata do odpowiedzi. Podczas przygotowywania się do odpowiedzi dopuszczalne jest posługiwanie się tekstami aktów prawnych, Polskimi Normami oraz Eurokodami, posiadanymi przez kandydata lub udostępnionymi przez komisję kwalifikacyjną. 93

Zestawy pytań na egzamin ustny przygotowują właściwe Okręgowe Komisje Kwalifikacyjne. Prawidłowość odpowiedzi członkowie Zespołu Egzaminacyjnego oceniają punktowo w skali od 0 do 5 punktów za każde pytanie. W tabeli 5 przytoczono, ustalone np. w Polskiej Izbie Inżynierów Budownictwa, ilość pytań z tego zakresu. Ponadto, zgodnie z zasadą określoną w art. 12 ust. 4d ustawy Prawo budowlane, przy ubieganiu się o uprawnienia budowlane w innej specjalności lub w innym niż posiadane, egzamin jest ograniczony do zagadnień nieobjętych zakresem egzaminu obowiązującym przy ubieganiu się o już posiadane uprawnienia budowlane. W tym przypadku zestawy pytań przygotowuje się indywidualnie, uwzględniając rodzaj i zakres posiadanych uprawnień budowlanych oraz termin ich uzyskania. Obowiązujący zakres i forma egzaminu ustalane są każdorazowo w postępowaniu kwalifikacyjnym według następujących zasad: 1) do projektowania i kierowania robotami budowlanymi (łącznie): egzamin pisemny (test) 75 pytań testowych dotyczących nowych przepisów ogólnych oraz rodzaju i zakresu uprawnień, w tym: 50 pytań z ustawy Prawo budowlane oraz innych ustaw odpowiadających zakresowi specjalności uprawnień budowlanych, o które kandydat się ubiega, a także aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie oraz 25 pytań z warunków bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlanych [czas trwania egzaminu pisemnego 115 minut; wymagana liczba poprawnych odpowiedzi 57], egzamin ustny 8 pytań, w tym: 3 pytania z umiejętności praktycznego stosowania wiedzy technicznej przy wykonywaniu praktyki zawodowej 4 pytania z zakresu specjalności uprawnień budowlanych, o które kandydat się ubiega, oraz 1 pytanie obejmujące część praktyczną, polegającą na wykonaniu zadania projektowego albo rozwiązaniu zagadnienia z zakresu prowadzenia budowy [wymagana liczba punktów: 27 na 40 możliwych], 2) do projektowania lub do kierowania robotami budowlanymi (rozdzielnie): egzamin pisemny (test): 60 pytań testowych dotyczących nowych przepisów ogólnych oraz rodzaju i zakresu uprawnień, w tym: 40 pytań z ustawy Prawo budowlane oraz innych ustaw odpowiadających zakresowi specjalności uprawnień budowlanych, o które kandydat się ubiega, a także aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie oraz 20 pytań z warunków bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlanych; [czas trwania egzaminu pisemnego 90 minut; wymagana liczba poprawnych odpowiedzi 45], egzamin ustny: 6 pytań, w tym: 2 pytania z umiejętności praktycznego stosowania wiedzy technicznej przy wykonywaniu praktyki zawodowej, 3 pytania z zakresu specjalności uprawnień budowlanych, o które kandydat się ubiega oraz 1 pytanie obejmujące część praktyczną, polegającą na wykonaniu zadania projektowego albo rozwiązaniu zagadnienia z zakresu prowadzenia budowy [wymagana liczba punktów: 20 na 30 możliwych], 94

3) do projektowania i do kierowania robotami budowlanymi (łącznie): egzamin pisemny (test): 45 pytań testowych dotyczących nowych przepisów ogólnych oraz rodzaju i zakresu uprawnień, w tym: 30 pytań z ustawy Prawo budowlane oraz innych ustaw odpowiadających zakresowi specjalności uprawnień budowlanych, o które kandydat się ubiega, a także aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie oraz 15 pytań z warunków bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlanych [czas trwania egzaminu pisemnego 70 minut; wymagana liczba poprawnych odpowiedzi 34], egzamin ustny: 6 pytań, w tym: 2 pytania z umiejętności praktycznego stosowania wiedzy technicznej przy wykonywaniu praktyki zawodowej, 3 pytania z zakresu specjalności uprawnień budowlanych, o które kandydat się ubiega, oraz 1 pytanie obejmujące część praktyczną, polegającą na wykonaniu zadania projektowego albo rozwiązaniu zagadnienia z zakresu prowadzenia budowy [wymagana liczba punktów: 20 na 30 możliwych], 4) do projektowania lub do kierowania robotami budowlanymi (rozdzielnie): egzamin pisemny (test): 30 pytań testowych dotyczących nowych przepisów ogólnych oraz rodzaju i zakresu uprawnień, w tym: 20 pytań z ustawy Prawo budowlane oraz innych ustaw odpowiadających zakresowi specjalności uprawnień budowlanych, o które kandydat się ubiega, a także aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie oraz 10 pytań z warunków bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlanych [czas trwania egzaminu pisemnego 45 minut, wymagana liczba poprawnych odpowiedzi 23], egzamin ustny: 5 pytań, w tym: 2 pytania z umiejętności praktycznego stosowania wiedzy technicznej przy wykonywaniu praktyki zawodowej, 2 pytania z zakresu specjalności uprawnień budowlanych, o które kandydat się ubiega oraz 1 pytanie obejmujące część praktyczną, polegającą na wykonaniu zadania projektowego albo rozwiązaniu zagadnienia z zakresu prowadzenia budowy [wymagana liczba punktów: 17 na 25 możliwych]. Podsumowanie wyników egzaminów następuje na posiedzeniu niejawnym Zespołu Egzaminacyjnego (bez udziału egzaminowanego) i zostaje odnotowane w protokole, który podpisują wszyscy członkowie Zespołu Egzaminacyjnego. Wyniki egzaminów są podawane zainteresowanym bezpośrednio po niejawnym posiedzeniu Zespołu Egzaminacyjnego. Zespół Egzaminacyjny występuje do Przewodniczącego Komisji Okręgowej z wnioskiem o nadanie uprawnień budowlanych w określonym osobom, które złożyły egzamin z wynikiem pozytywnym. Kopię decyzji o nadaniu uprawnień budowlanych, niezwłocznie z chwilą kiedy stanie się ona ostateczna, okręgowa komisja kwalifikacyjna przekazuje Głównemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego w celu dokonania wpisu do centralnego rejestru osób posiadających uprawnienia budowlane. Nr 188 95

Sposób prowadzenia centralnych rejestrów osób posiadających uprawnienia budowlane, a także ukaranych z tytułu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie, reguluje rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 23 października 2014 r. [4]. Analogicznie w Izbie Architektów RP prowadzenie postępowania kwalifikacyjnego, przeprowadzanie egzaminów na uprawnienia budowlane oraz wydawanie decyzji w sprawie nadawania uprawnień budowlanych należy do kompetencji właściwych miejscowo okręgowych komisji kwalifikacyjnych jako organów okręgowych izb architektów RP. Zgodnie z 1 ust. 2 regulaminu Izby Architektów RP uprawnienia budowlane są nadawane (cytat): 2. Uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej nadawane są w następujących rodzajach oraz : 1) do projektowania i kierowania robotami budowlanymi ; 2) do projektowania ; 3) do kierowania robotami budowlanymi ; 4) do projektowania i kierowania robotami budowlanymi ; 5) do projektowania ; 6) do kierowania robotami budowlanymi.. Jednakże dla każdego rodzaju oraz zakresu uprawnień budowlanych w specjalności architektonicznej wymienionych powyżej, test składa się z 60 pytań egzaminacyjnych. Test dla każdego rodzaju i zakresu uprawnień budowlanych, wymienionych w 1 ust. 2 regulaminu, zawiera: 1) 42 pytania z zakresu ustaw i przepisów wykonawczych ogłoszonych przez Krajową Komisje Kwalifikacyjną zgodnie z 1 ust., 5 tj. Wykaz aktów prawnych, których znajomość obowiązuje w trakcie egzaminu, Krajowa Komisja Kwalifikacyjna ogłasza na stronie internetowej Izby Architektów RP, najpóźniej na dwa miesiące przed każdym terminem egzaminu. Przystępujących do egzaminu na uprawnienia budowlane obowiązuje stan prawny aktów prawnych na dzień przeprowadzenia egzaminu, 2) 12 pytań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlanych, 3) 6 pytań dotyczących postępowania administracyjnego. Czas trwania części pisemnej liczy się od momentu wskazanego przez przewodniczącego komisji egzaminacyjnej lub jego zastępcę i wynosi 90 minut. Dla przystąpienia do części ustnej egzaminu, wymaga się udzielenie prawidłowych odpowiedzi na co najmniej 75% pytań testowych, co stanowi 45 odpowiedzi prawidłowych. Część ustna egzaminu jest przeprowadzana bezpośrednio po ogłoszeniu wyników części pisemnej lub w dniach następnych, w zależności od ilości osób dopuszczonych do egzaminu ustnego. 96

Nr 188 Akty prawne W trakcie egzaminu ustnego osobie egzaminowanej zabrania się porozumiewania się z innymi osobami poza członkami komisji egzaminacyjnej. Dla każdego rodzaju i zakresu uprawnień budowlanych w specjalności architektonicznej zestaw pytań ustnych składa się z 5 pytań egzaminacyjnych. W losowanym zestawie znajdują się 3 pytania, pozostałe dwa zadawane są przez komisję egzaminacyjną i dotyczą pracy projektowej oraz praktyki budowlanej. Nadto komisja egzaminacyjna może zadać maksymalnie trzy pytania pomocnicze związane swym zakresem z treścią zestawu pytań. Zestaw pytań dla każdego rodzaju i zakresu uprawnień budowlanych zawiera pytania dotyczące w szczególności: 1) umiejętności praktycznego posługiwania się przepisami prawa, 2) umiejętności praktycznego stosowania wiedzy technicznej przy wykonywaniu praktyki zawodowej, 3) zakresu uprawnień budowlanych w specjalności architektonicznej, 4) wykonania zadania projektowego albo rozwiązania zagadnienia z zakresu prowadzenia robót budowlanych lub budowy w specjalności architektonicznej. Czas trwania egzaminu wynosi do 60 minut, w tym nie więcej niż 25 minut przeznaczone jest na przygotowanie się osoby egzaminowanej do odpowiedzi. Podczas przygotowywania się do odpowiedzi dopuszczalne jest posługiwanie się tekstami aktów prawnych, Polskimi Normami oraz Eurokodami, posiadanymi przez osobę egzaminowaną w formie drukowanej lub udostępnionymi przez komisję egzaminacyjną. Odpowiedź ustna nie może polegać na odczytywaniu aktów prawnych, powinna natomiast w szczególności być ich omówieniem i skomentowaniem oraz wyjaśnieniem notatek i szkiców sporządzonych w trakcie przygotowywania się do odpowiedzi. Warunkiem uzyskania pozytywnego wyniku części ustnej egzaminu jest udzielenie prawidłowych odpowiedzi na 5 pytań spośród zestawu pytań, z zastrzeżeniem, iż jedna odpowiedź może być niepełna. Decyzje o nadaniu lub odmowie nadania uprawnień budowlanych wydaje okręgowa komisja kwalifikacyjna i podpisują ją wszyscy członkowie okręgowej komisji kwalifikacyjnej. Kopię decyzji o nadaniu uprawnień budowlanych, niezwłocznie z chwilą kiedy stanie się ona ostateczna, okręgowa komisja kwalifikacyjna przekazuje Głównemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego w celu dokonania wpisu do centralnego rejestru osób posiadających uprawnienia budowlane. Podstawę do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie stanowi wpis, w drodze decyzji, do centralnego rejestru, oraz wpis na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego, potwierdzony zaświadczeniem wydanym przez tę izbę, z określonym w nim terminem ważności. Stosownie do 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie [3] określono ograniczenia odnośnie do zakresu uzyskiwanych uprawnień budowlanych. Szczegółowo przedstawiono te ograniczenia w tabeli 6. 97

Tabela 6. Ograniczenia zakresu uprawnień wynikające z danej specjalności uprawnień budowlanych Lp. Specjalność Uprawnienia 1. Architektoniczna 2. Konstrukcyjno- -budowlana 3. Inżynieryjna mostowa 4. Inżynieryjna drogowa Projektowanie lub kierowanie robotami budowlanymi, w odniesieniu do architektury obiektu Projektowanie lub kierowanie robotami budowlanymi, w odniesieniu do architektury obiektu o kubaturze do 1000 m 3 w zabudowie zagrodowej lub na terenie zabudowy zagrodowej Projektowanie konstrukcji obiektu lub kierowanie robotami budowlanymi w odniesieniu do konstrukcji oraz architektury obiektu Projektowanie konstrukcji obiektu lub kierowanie robotami budowlanymi w odniesieniu do konstrukcji obiektu, o kubaturze do 1000 m 3 oraz: 1) o wysokości do 12 m nad poziomem terenu, do 3 kondygnacji nadziemnych i o wysokości kondygnacji do 4,8 m; 2) posadowionego na głębokości do 3 m poniżej poziomu terenu, bezpośrednio na stabilnym gruncie nośnym; 3) przy rozpiętości elementów konstrukcyjnych do 6 m i wysięgu wsporników do 2 m; 4) niezawierającego elementów wstępnie sprężanych na budowie; 5) niewymagającego uwzględniania wpływu eksploatacji górniczej. związanymi z obiektem budowlanym, takim jak: 1) drogowy obiekt inżynierski w rozumieniu przepisów o drogach publicznych; 2) kolejowy obiekt inżynieryjny: most, wiadukt, przepust, ściany oporowe, tunele liniowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie Uprawnienia do projektowania uprawniają również do obliczania światła mostów i przepustów związanymi z obiektem budowlanym, takim jak: 1) jednoprzęsłowy obiekt mostowy, w rozumieniu przepisów o drogach publicznych lub przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie, o przęśle wykonanym z zastosowaniem prefabrykatów i rozpiętości do 21 m, posadowiony na stabilnym gruncie; 2) przepust. związanymi z obiektem budowlanym, takim jak: 1) droga w rozumieniu przepisów o drogach publicznych, z wyłączeniem drogowych obiektów inżynierskich oprócz przepustów; 2) droga dla ruchu i postoju statków powietrznych oraz przepust. związanymi z obiektem budowlanym, takim jak: 1) droga klasy: lokalna i dojazdowa oraz droga wewnętrzna, w rozumieniu przepisów o drogach publicznych, z wyłączeniem drogowych obiektów inżynierskich oprócz przepustów; 2) droga na terenie lotniska, nieprzeznaczona dla ruchu i postoju statków powietrznych. 98

Lp. Specjalność Uprawnienia 5. Inżynieryjna kolejowa w kolejowych obiektów budowlanych uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do obiektów budowlanych, takich jak: stacje, linie kolejowe, bocznice kolejowe i inne budowle, w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie, z wyłączeniem obiektów budowlanych, o których mowa w ust. 1 pkt 2, sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych przeznaczonych dla kolei, o których mowa w 14 ust. 5, oraz urządzeń zabezpieczenia i sterowania ruchem kolejowym, w sterowania ruchem kolejowym uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym w urządzeń zabezpieczenia i sterowania ruchem kolejowym w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie. w kolejowych obiektów budowlanych uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do obiektów budowlanych, takich jak: stacje, linie kolejowe, bocznice kolejowe i inne budowle kolejowe w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie, z wyjątkiem linii kolejowych przystosowanych do prędkości większych niż 200 km/h, w sterowania ruchem kolejowym uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, w urządzeń zabezpieczenia i sterowania ruchem kolejowym w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie, z wyjątkiem stacji wyposażonych w ponad 50 rozjazdów i linii kolejowych w blokad samoczynnych. 6. Inżynieryjna hydrotechniczna w morskich budowli hydrotechnicznych oraz budowli hydrotechnicznych tymczasowych i stałych, w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie, oraz przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać morskie budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie. Projektowania obiektu budowlanego lub kierowanie robotami budowlanymi w budowli hydrotechnicznych IV klasy ważności, a w przypadku budowli morskich IV klasy chronionego obszaru, w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie, oraz przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać morskie budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie. 7. Inżynieryjna wyburzeniowa Projektowanie robót rozbiórkowych lub kierowanie tymi robotami budowlanymi, związanymi z użyciem materiałów wybuchowych. Nr 188 99

Lp. Specjalność Uprawnienia 8. Instalacyjna w sieci, instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych 9. Instalacyjna w sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych 10. Instalacyjna w sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych związanymi z obiektem budowlanym, w telekomunikacji przewodowej wraz z infrastrukturą telekomunikacyjną oraz telekomunikacji bezprzewodowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą. związanymi z obiektem budowlanym wraz z infrastrukturą telekomunikacyjną, w odniesieniu do obiektu budowlanego, takiego jak lokalne linie i instalacje. związanymi z obiektem budowlanym, takim jak: sieci i instalacje cieplne, wentylacyjne, gazowe, wodociągowe i kanalizacyjne. Projektowanie lub kierowanie robotami budowlanymi przy wykonywaniu instalacji wraz z przyłączami i instalowaniem tych urządzeń dla obiektów budowlanych o kubaturze do 1000 m 3. związanymi z obiektem budowlanym, takim jak: sieci, instalacje i urządzenia elektryczne i elektroenergetyczne, w tym kolejowe, trolejbusowe i tramwajowe sieci trakcyjne, sieci trakcyjne metra, wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi zasilania, w tym kolejowej, trolejbusowej i tramwajowej sieci trakcyjnej, sieci trakcyjne metra oraz elektrycznego ogrzewania rozjazdów. przy wykonywaniu instalacji wraz z przyłączami o napięciu do 1 kv w obiektach budowlanych o kubaturze do 1000 m 3. 11. Uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności do kierowania robotami budowlanymi, dla osób posiadających tytuł zawodowy mistrza, stanowią podstawę do wykonywania czynności wyłącznie w objętym danym rzemiosłem w odniesieniu do obiektów budowlanych o kubaturze do 1000 m 3. W tym miejscu należy zauważyć, że zgodnie z art. 18 ustawy Prawo budowlane do obowiązków inwestora należy zorganizowanie procesu budowy, z uwzględnieniem zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, a w szczególności zapewnienie objęcia kierownictwa budowy przez kierownika budowy. Również art. 42 ust. 1 ww. ustawy zobowiązuje inwestora do zapewnienia: objęcia kierownictwa budowy (rozbiórki) lub określonych robót budowlanych oraz nadzór nad robotami przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności. Jeżeli kierownik budowy ma uprawnienia budowlane w specjalności niepokrywającej wszystkich rodzajów robót budowlanych, wówczas inwestor powinien powołać kierowników robót budowlanych. Ograniczenie zakresu uprawnień budowlanych, np. w specjalności architektonicznej do kierowania robotami budowlanymi, w odniesieniu do architektury obiektu sprawia, że jeżeli architekt będzie pełnił obowiązki kierownika budowy określonego obiektu budowlanego kubaturowego, wówczas inwestor powinien powołać dodatkowo: kierownika robót konstrukcyjno-budowlanych, 100

kierownika robót instalacyjnych w sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych, kierownika robót instalacyjnych w sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych. Z kolei architekt nie powinien podejmować się kierowania budową obiektów liniowych oraz obiektów infrastruktury technicznej, takich jak sieci wodociągowe, kanalizacyjne, elektroenergetyczne itp. Biografia 1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 1409, z 2014 r. poz. 40, 768, 822, 1133, 1200 oraz z 2015 r. poz. 151 i 200). 2. Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa (tekst jednolity Dz. U. z 2014 r. poz. 1946). 3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 11 września 2014 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz. U. z 2014 r. poz. 1278) obowiązuje od 25 września 2014 r. 4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 23 października 2014 r. w sprawie wzorów i sposobu prowadzenia w formie elektronicznej centralnych rejestrów osób posiadających uprawnienia budowlane oraz ukaranych z tytułu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie (Dz. U. z 2014 r. poz. 1513) obowiązuje od 19 listopada 2014 r. UZUPEŁNIENIE Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 11 września 2014 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie [3] wybrane fragmenty ( ) Rozdział 5 Specjalizacja techniczno-budowlana 16. Wykaz specjalizacji techniczno-budowlanych wyodrębnionych w specjalnościach budowlanych określa załącznik nr 4 do rozporządzenia. 17. Osoba ubiegająca się o uzyskanie specjalizacji techniczno-budowlanej potwierdza: 1) posiadanie uprawnień budowlanych w odpowiedniej specjalności, w której wyodrębniono daną specjalizację; 2) odbycie, po uzyskaniu uprawnień budowlanych, pięcioletniej praktyki w zawodzie w ramach posiadanych uprawnień budowlanych, o których mowa w pkt 1 w specjalizacji, o którą się ubiega, przy sporządzaniu projektów, w przypadku specjalizacji do projektowania, lub na budowie, w przypadku specjalizacji do kierowania robotami budowlanymi. Nr 188 101

18. Do wniosku o nadanie specjalizacji techniczno-budowlanej należy dołączyć: 1) decyzję o nadaniu uprawnień budowlanych; 2) oświadczenie potwierdzające odbycie praktyki, o której mowa w 17 pkt 2, zawierające wyszczególnienie obiektów budowlanych, przy których projektowaniu lub budowie brała udział osoba ubiegająca się o nadanie specjalizacji. ( ) Załącznik nr 1 Wzór Oświadczenie potwierdzające odbycie praktyki zawodowej Ja, niżej podpisany(-na),... (imię/imiona i nazwisko) zamieszkały(-ła)... (adres do korespondencji) legitymujący(-ca) się dowodem osobistym... (seria i numer) lub innym dokumentem potwierdzającym tożsamość*..., (rodzaj i numer dokumentu) pełniący(-ca) samodzielną funkcję techniczną projektanta/kierownika budowy/kierownika robót*......... (nazwa obiektu budowlanego/rodzaj robót budowlanych) oświadczam, że: 1) Pan/Pani... ubiegający(-ca) się o uprawnienia budowlane (imię/imiona i nazwisko)..., (specjalność i zakres uprawnień budowlanych, o które dana osoba się ubiega/rodzaj specjalizacji) legitymujący(-ca) się dowodem osobistym nr... (seria i numer ) lub innym dokumentem potwierdzającym tożsamość*... (rodzaj i numer dokumentu) uczestniczył(a) w pracach projektowych lub pełnił(a) funkcję techniczną na budowie zgodnie ze zbiorczym zestawieniem odbytej praktyki zawodowej stanowiącym załącznik do niniejszego oświadczenia; 2) posiadam uprawnienia budowlane... (specjalność i zakres posiadanych uprawnień budowlanych/rodzaj specjalizacji) 102

nr... z dnia... wydane przez...; 3) jestem członkiem... Okręgowej Izby Architektów/Inżynierów Budownictwa w... (nazwa właściwej okręgowej izby) o numerze ewidencyjnym... i posiadam wymagane ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej. Jednocześnie oświadczam, że niniejsza praktyka była odbywana pod moim patronatem, zgodnie z art. 14 ust. 4b ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r. poz. 1409, z późn. zm.): tak/nie*. Świadomy odpowiedzialności karnej za podanie w niniejszym oświadczeniu nieprawdy, zgodnie z art. 233 Kodeksu karnego, potwierdzam własnoręcznym podpisem prawdziwość danych zamieszczonych powyżej.... (miejscowość, data i podpis składającego oświadczenie) Załączniki: 1) zbiorcze zestawienie odbytej praktyki zawodowej; 2) decyzja w sprawie nadania uprawnień budowlanych do pełnienia samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie; 3) zaświadczenie o wpisie na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego. * Niepotrzebne skreślić. Załącznik do oświadczenia potwierdzającego odbycie praktyki zawodowej Lp. 1 2 Zbiorcze zestawienie odbytej praktyki zawodowej przy sporządzaniu projektów/na budowie Nazwa zadania/obiektu wraz z określeniem rodzaju, przeznaczenia, konstrukcji danego obiektu, powierzchni całkowitej oraz innych charakterystycznych parametrów technicznych bądź użytkowych danego obiektu, odpowiednich do wnioskowanej specjalności uprawnień budowlanych, adres inwestycji i nazwa inwestora. Imię i nazwisko projektanta lub kierownika budowy/kierownika robót. Numer decyzji o pozwoleniu na budowę Czas praktyki od-do (dd/mm/rrrr) Łączna ilość tygodni odbytej praktyki zawodowej Forma odbywania Imię i nazwisko praktyki (np. osoby kierującej etat, część etatu, praktyką (pieczęć umowa: zlecenie, z numerem uprawnień budowla- o dzieło, inna). Pełniona funkcja nych). techniczna (przy Funkcja osoby projektowaniu kierującej praktyką pełniona na lub na budowie) odbywającego obiekcie (projektant/kierownik praktykę (charakter wykonywanych budowy/kierownik robót) czynności) Podpis ( ) Nr 188 103

Załącznik 2 Wykaz kierunków studiów wyższych odpowiednich i pokrewnych dla danej specjalności Lp. Specjalność uprawnień budowlanych 15 instalacyjna w sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych 16 instalacyjna w sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych Kierunki studiów wyższych odpowiednie dla danej specjalności kierunki studiów w : elektrotechniki, inżynierii elektrycznej, elektroenergetyki kierunki studiów w : elektrotechniki, inżynierii elektrycznej, elektroenergetyki Kierunki studiów wyższych pokrewne dla danej specjalności kierunki studiów w : energetyki, elektroniki, elektroniki i telekomunikacji, transportu, umożliwiające uzyskanie wiedzy i umiejętności w sterowania ruchem w transporcie lub zabezpieczenia ruchu pociągów, elektrycznego transportu szynowego, miernictwa elektrycznego i programowania sterowników, automatyki i robotyki. ( ) Załącznik nr 3 Wykaz zawodów związanych z budownictwem Lp. Specjalność uprawnień budowlanych Zawody związane z budownictwem 11 instalacyjna w sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych ( ) technik elektryk, technik elektroenergetyk transportu szynowego, technik elektryk kolejowych sieci elektroenergetycznych, elektryk Załącznik nr 4 Wykaz specjalizacji techniczno-budowlanych wyodrębnionych w specjalnościach budowlanych Lp. Specjalność uprawnień budowlanych Specjalizacja techniczno-budowlana do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi 4 instalacyjna w sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych sieci, instalacje i urządzenia elektryczne i elektroenergetyczne powyżej 45 kv, sieci, instalacje i urządzenia elektryczne i elektroenergetyczne w elektrowniach jądrowych, trakcje elektryczne. 104 Artykuł wpłynął 9.4.2015 r. Tekst artykułu był wygłoszony 24.03.2015 r. na zebraniu CKSIiUE SEP w Warszawie